Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

SHAPITA 4

Le ‘Bipangwa Byūmi bya Mapala Aná’ I Bāni?

Le ‘Bipangwa Byūmi bya Mapala Aná’ I Bāni?

EZEKYELE 1:15

PEMANINE SHAPITA: Bipangwa byūmi ne ñeni yotuboila’ko potwifunda’byo

1, 2. Mwanda waka kitatyi kimo, Yehova wāingidije bintu bimweka pa kushintulula bubine ku bengidi bandi ba pano panshi?

LANGA’PO BIDI kisaka kidi’mo bana batyetye kishikete ku meza a mu mpishi kifunda Bible. Tata pa kukwasha bana bevwanije bubine bwa mu Bisonekwa, webalombola bifwatulo bipēla. Kusangala kwa bana ne byobanena bilombola’mba shabo webevwanija’byo. Byaabweja bifwatulo ku binenwa byandi, wakwasha bandi bana bevwanije bufundiji butala padi Yehova, bwine bokebadipo ba kwivwanija nansha dimo kukwatañana na yabo myaka.

2 Ne Yehova nandi mo monka, wāingidije bintu bimweka mwanda wa kukwasha bandi bana ba pano panshi bajingulule bintu kebimweka bya momwa mūlu byokebadipo babwanya kwivwanija nansha dimo. Kimfwa, Yehova pa kushintulula bubine bwa mushike bumutala, wālombwele Ezekyele kimonwa kya byelekejo bivule bitulumukwa. Mu shapita ushele kunyuma wa kino kitabo, twabandawile’ko kyelekejo kimo. Lekai nanshi tubandaule’ko kipindi kimo kya kino kimonwa kitulumukwa ne kumona mwanda waka kuyuka nshintulwilo yakyo kubwanya kwitukwasha tufwene kudi Yehova.

“Namona . . . Kintu Kimweka Pamo bwa Bipangwa Byūmi Biná”

3. (a) Mungya Ezekyele 1:4, 5, le i bika byāmwene Ezekyele mu kimonwa? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Le i bika byowajingulula pa muswelo ulembele Ezekyele bintu byaāmwene?

3 Tanga Ezekyele 1:4, 5. Ezekyele utela “kintu kimweka pamo bwa bipangwa byūmi biná” kidi na mumwekelo wa bamwikeulu, bantu ne banyema. Tala bine byālembele Ezekyele pa byaāmwene, unena’mba wāmwene “kintu kimweka pamo bwa” bipangwa byūmi. Shi utanga kimonwa kyonso kituntulu kidi mu shapita 1 wa Ezekyele, ukamona’mba mupolofeto i mwingidije bininge binenwa “kidi pamo bwa,” “lwadi pamo bwa,” “kiifwene na.” (Ezk. 1:13, 24, 26) Na bubine, Ezekyele wājingulwile amba wāmwene’tu kwiifwana, nansha byelekejo bya bintu kebimweka bidi mūlu.

4. (a) Le kimonwa kyāfikije Ezekyele ku kulonga bika? (b) Lelo na bubine i bika byādi biyukile Ezekyele pa bakelubi?

4 Ezekyele ye uno wākwetwe nzuba pa bintu byaāmwene ne kwivwana mu kimonwa. Bipangwa byūmi biná byādi bimweka pamo bwa “makala a mudilo utēma.” Lubilo lwabyo lwādi lwiifwene na lwa “mapeni apena.” Lunwa lwa mapapa abyo “lwadi pamo bwa lunwa lwa mema atūta” ne kwenda kwabyo, “pamo bwa lunwa lwa kibumbo kya divita.” (Ezk. 1:13, 14, 24-28; tala kapango “Nadi ‘Ntala Bipangwa Byūmi.’”) Mu kimonwa kikwabo, Ezekyele utela bino bipangwa byūmi biná bu “bakelubi,” nansha bipangwa bikomo bya ku mushipiditu. (Ezk. 10:2) Ezekyele byaātamīne mu kisaka kya butobo, na bubine wādi uyukile amba bakelubi badi pabwipi bininge na Leza kadi bamwingidilanga bu bengidi Bandi.—1 Bi. 28:18; Ñim. 18:10.

“Kipangwa Kyonso Kyadi na Mapala Aná”

5. (a) Le bakelubi ne mapala abo aná balombolanga namani bukatampe bwa bukomo bwa Yehova ne ntumbo yandi? (b) Mwanda waka kino kipindi kya kimonwa kituvuluja nshintulwilo ya dijina dya Leza? (Tala kunshi kwa dyani.)

5 Tanga Ezekyele 1:6, 10. Kadi Ezekyele wāmwene amba kelubi ne kelubi wādi na mapala aná—mpala ya muntu, ya ntambo, ya ñombe, ne ya mukebo. Kumona ano mapala aná ye kuno kwātulumwije bininge Ezekyele pa mutabukile bukatampe bwa bukomo bwa Yehova ne bwa ntumbo yandi. Mwanda waka? Mwanda mpala yonso idi ku kipangwa kyelekeja bukatampe, bukomo, ne bukomokomo. Ntambo i nyema wa ntanda wa bukomo, ñombe i nyema wa nja ulenga moyo, mukebo i kyoni kya bukomo, muntu nandi i kipangwa kya Leza kya buya bwa dyangi kya pano pa ntanda, kibikadile bipangwa bikwabo byonso bidi pano pa ntanda. (Ñim. 8:4-6) Nansha nankyo, mu kino kimonwa, Ezekyele wāmwene amba bino bipangwa byonso biná bya bukomo, monka mobilombwedilwe na mapala aná a kelubi ne kelubi, byādi munshi mwa lupona lwa Yehova, Mubikadi Mukatakata ubikele bonso. Uno shao o muswelo mufike’po wa kulombola’mba Yehova ubwanya kwingidija bupangi bwandi mwanda wa kufikidija mpango yandi! * Na bubine, i’nka na munenene’kyo mulembi wa mitōto padi Yehova amba, “Bukatakata bwandi budi peulu pa ntanda ne diulu.”​—Ñim. 148:13.

Le bipangwa byūmi biná ne mapala abyo aná bilombola bika pa bukomo bwa Yehova, ntumbo, ne ngikadila yandi? (Tala musango 5, 13)

6. Lelo i bika byādi bibwanya kukwasha Ezekyele evwanije byādi byelekeja ano mapala aná?

6 Kitatyi kityetye pa kupita’po kadi Ezekyele papo ke mulangulukile pa byaāmwene, ye uno wāvulukile amba bengidi ba Leza bāikele’ko kumeso kwandi bāingidije banyema mwanda wa kudingakanya. Kimfwa, mukulutuba Yakoba wādingakenye wandi mwana Yuda na ntambo ne wandi mwana Benjemani na mpumpi. (Ngo. 49:9, 27) Mwanda waka? Mwanda ntambo ne mpumpi belekeja ngikadila yādi ya kumweka mu bumuntu bwa bano bana-balume. Nanshi na bino bimfwa bya mu bilembwa bya Mosesa bya ku bukomo bwa mushipiditu mu ñeni, Ezekyele wādi ubwanya kufula ku kunena’mba mapala a bakelubi nao ādi elekeja ngikadila mikatampe. Le i ngikadila’ka?

Ngikadila ya Yehova ne ya Kisaka Kyandi kya Mūlu

7, 8. Le mapala aná a bakelubi i madingakanibwe divule na ngikadila’ka?

7 Le balembi ba Bible bāikele’ko kumeso kwa Ezekyele, i ngikadila’ka yobādingakenye nayo ntambo, mukebo, ne ñombe? Tala bino binenwa bya mu Bible: “Muntu mukankamane udi na mutyima pamo na wa ntambo.” (2 Sa. 17:10; Nki. 28:1) ‘Mukebo utumbukanga mūlu bininge,’ kadi “meso ao atalanga kulampe.” (Yoba 39:27, 29) “Bukomo bwa ñombe mulume buletanga byangulwa bivule.” (Nki. 14:4) Kukwatañana na bino bisonekwa, mpala ya ntambo yelekeja boloke bwa bukankamane; mpala ya mukebo, tunangu twa kumona kulampe; mpala ya ñombe, bukomo bukatampe, monka moishintulwilwanga divule mu mabuku etu.

8 Le “mpala ya muntu” nayo le? (Ezk. 10:14) Ifwaninwe kufunkila pa ngikadila milumbuluke ibwanya kulombolwa enka na bantu bapangilwe mu kimfwa kya Leza, ke na nyemapo nansha umo. (Ngo. 1:27) Ino ngikadila​—imwekejibwa pano pa ntanda enka na bantu​—i milombolwe mu ino mbila ya Leza ya amba: “Sanswa Yehova Leza obe na mutyima obe onso” kadi “sanswa mukwenu mowisanshilwe abe mwine.” (Kup. 6:5; Levi 19:18) Kitatyi kyotukōkela ino mbila na kulombola buswe bwampikwa kwisakila, tumwekejanga buswe bwa Yehova. Monka mwālembele’kyo mutumibwa Yoano amba, “batwe tusenswe, mwanda aye wetusenswe dibajinji.” (1 Yo. 4:8, 19) Nanshi, “mpala ya muntu” yelekeja buswe.

9. Lelo ngikadila yelekejibwe na mapala a bakelubi i ya ani?

9 Lelo ino ngikadila i ya ani? Mapala byoadi i a bakelubi, nanshi ino ngikadila i ya boba bonso belekejibwe na bakelubi ba mu kimonwa​—ke kisaka kya Yehova kya mūlu kya bipangwa bya ku mushipiditu bya lulamato kadi. (Kus. 5:11) Inoko kadi, Yehova byadi Nsulo ya būmi bwa bakelubi, aye ye Nsulo ya ngikadila yabo. (Ñim. 36:9) Nanshi, mapala a bakelubi elekeja ngikadila ya Yehova aye mwine. (Yoba 37:23; Ñim. 99:4; Nki. 2:6; Mika 7:18) Le i miswelo’ka imoimo ilombolanga’mo Yehova ino ngikadila mikatampe?

10, 11. Le i miswelo’ka imoimo yotumwenanga mu muswelo ulombolanga Yehova ino ngikadila iná mikatampe?

10 Boloke. Yehova byadi Leza “usenswe boloke,” “kalongelangapo muntu bintu na mboloji.” (Ñim. 37:28; Kup. 10:17) Nanshi, kibelo kya kwikala ne kushala nyeke bengidi bandi ne kya kutambula madyese a nyeke i kitushitwilwe batwe bonso, nansha ekale twi ba ludingo’ka ne ba bibidiji’ka. Tunangu. Yehova byadi Leza “wa tunangu mu mutyima,” i mwitupe dibuku diyule’mo “tunangu twa kamweno.” (Yoba 9:4; Nki. 2:7) Kwingidija madingi a tunangu adi mu Bible kwitukwashanga tulwe na makambakano a difuku ne difuku mu būmi ne kwikala na būmi buyampe. Bukomo. Yehova byadi Leza wa “bukomo bukatampe,” wingidijanga mushipiditu wandi ujila pa kwitupa “bukomo butabukile bwikalanga na bantu.” Kino kitupanga bukomo bwa kulwa na matompo o-onso makomo kadi asansa otubwanya kutanwa nao.​—Nah. 1:3; 2 Ko. 4:7; Ñim. 46:1.

11 Buswe. Yehova byadi Leza “muyule buswe bwa ndamatyidile,” kakēlapo nansha dimo batōtyi bandi ba kikōkeji. (Ñim. 103:8; 2 Sa. 22:26) Nanshi, nansha shi tudi na bulanda pa mwanda wa misongo nansha bununu bwitulengeja tukomenwe kulonga bivule mu mwingilo wa Yehova na motwadi tulongela mafuku kunyuma, tusengibwanga pa kuyuka’mba Yehova uvulukanga mingilo ya buswe yotwamwingidile mafuku kunyuma. (Bah. 6:10) Na bubine, tumwenanga kala bininge mu muswelo ulombolanga Yehova boloke, tunangu, bukomo, ne buswe, kadi tukendelela kumwena mu ino ngikadila iná mikatampe mu mafuku āya kumeso.

12. Le i bika byotufwaninwe kuvuluka nyeke pa bintu byotubwanya kwivwanija pa ngikadila ya Yehova?

12 Inoko, tufwaninwe kuvuluka nyeke amba bintu byotubwanya kwivwanija batwe bantu pa ngikadila ya Yehova i “bityutyu’tu bya mu mingilo yandi.” (Yoba 26:14) “Ketubwanyapo kwivwanija Mwinē Bukomo Bonso,” mwanda “bukatampe bwandi kebusokolwapo.” (Yoba 37:23; Ñim. 145:3) Nanshi, tubayuka’mba ngikadila ya Yehova keibadikapo kadi keisansanibwapo. (Tanga Bene Loma 11:33, 34.) O mwanda, kimonwa kya Ezekyele bidi akyo kine kilombola’mba ngikadila ya Leza keibadikapo kadi keidipo na mikalo. (Ñim. 139:17, 18) Le i myanda’ka ya mu kimonwa ilombola buno bubine bwa mvubu?

“Mapala Aná . . . Mapapa Aná . . . Mitamba Iná”

13, 14. Le mapala aná a bakelubi elekeja bika, ne mwanda waka tubanena namino?

13 Ezekyele wāmwene kimonwa mwādi kelubi ne kelubi, ke na mpalapo imoimo, ino na mapala aná. Lelo kino kilombola bika? Vuluka’mba mu Kinenwa kya Leza, kibalwa iná i kingidijibwe divule mwanda wa kwelekeja kintu kikunkane nkū, kibwane, nansha kituntulu. (Isa. 11:12; Mat. 24:31; Kus. 7:1) Nakampata, mu kino kimonwa kya pa bula, Ezekyele i mutele’mo kibalwa iná kintu kya misunsa 11! (Ezk. 1:5-18) Le penepo tubwanya kufula ku kunena bika? Bakelubi baná byobelekeja bipangwa byonso bya ku mushipiditu bya lulamato, nanshi mapala aná a bakelubi poamonwa kya pamo alombola nansha kukunkanija ngikadila yonso idi na Yehova. *

14 Pa kwelekeja nshintulwilo ya mapala aná a bakelubi moibwaninya kufunkila pa ngikadila mivule kupita pa iná, tutalei kudingakanya kudingakanibwe matonto aná mu kino kimonwa. Ditonto ne ditonto i ditulumuja, inoko kitatyi kimonwa ano matonto kya pamo, apunga kintu kitulumuja bininge kupita’ko kutulumuja kwa ditonto dimodimo​—apuñanga kyalwilo pene pashikete dikalo. Muswelo umo onka, ano mapala aná nao kitatyi kyoamonwa kya pamo, apuñanga ngikadila itulumuja bininge kupita’ko ngikadila ya mpala imoimo​—apuñanga kyalwilo kya bumuntu bwa kutendelwa bwa Yehova.

Yehova Udi Pabwipi na Bengidi Bandi Bonso ba Lulamato

15. Le i bubine’ka butenga mutyima bwēfundile Ezekyele ku kimonwa kibajinji kyaāpelwe?

15 Ezekyele wēfundile bubine bwa kamweno kadi butenga mutyima butala pa kipwano kyandi na Yehova kupityila ku kino kimonwa kibajinji. Le i bubine’ka? Buno bubine i bulombolwe mu binenwa bya ñanjilo bya mukanda wa mupolofeto. Ezekyele pa kupwa kunena’mba wādi “mu ntanda ya bene Kaladea,” wisambila pa myanda yāmutene na kubweja’ko amba: “Kwine’kwa, kuboko kwa Yehova kwaiya pādi.” (Ezk. 1:3) Tala, Ezekyele wānenene amba wātambwile kimonwa, ke mu Yelusalemapo, ino i kwine’kwa​—mu Babiloni. * Le ino myanda yādi ilombola Ezekyele bika? Yādi imulombola’mba: Nansha byaādi mu ngikadilo ya panshi ya bu musungi, musansanibwe na Yelusalema ne tempelo, kādipo musansanibwe na Yehova ne na butōtyi Bwandi. Kumweka kwāmwekele Yehova kudi Ezekyele mu Babiloni kulombola’mba kutōta Leza butōtyi butōka ke kwādipo kulondakana na kifuko nansha ngikadilo ya mu būmi. Inoko, kwālondakene na ngikadilo ya mutyima wa Ezekyele ne mutyima wandi wa kwingidila Yehova.

16. (a) Le kimonwa kya Ezekyele kitupanga kikulupiji’ka kisenga? (b) Le i bika bikutonona wingidile Yehova na mutyima obe onso?

16 Mwanda waka bubine bwēfundile Ezekyele bwitusenga netu bininge dyalelo? Mwanda bwitukulupija’mba shi twingidila Yehova na mutyima wetu onso, wikalanga netu nyeke pabwipi nansha shi tudi kwepi, mu makambakano’ka, nansha mu ngikadilo’ka ya mu būmi yotubwanya kutanwa’mo. (Ñim. 25:14; Bil. 17:27) Yehova pa kutononwa na buswe buvule bwa ndamatyidile bwasenswe mwingidi wandi ye-yense, ketwelangapo bukidibukidi. (Div. 34:6) Na bubine, ketubwanyapo nansha dimo kwikala kulampe na buswe bwa ndamatyidile bwa Yehova. (Ñim. 100:5; Loma 8:35-39) Kadi, kino kimonwa kitulumuja kya buujila bwa Yehova ne bukomokomo bwandi bupitepite kituvuluja’mba Yehova ye otufwaninwe kutōta. (Kus. 4:9-11) Bine, tufwijanga’ko Yehova bikatampe pa kwingidija bino bimonwa bu bintu bimweke bitukwasha twivwanije bubine bumo bwa kamweno bumutala aye ne ngikadila yandi! Kujingulula bininge ngikadila ya Yehova kwitufwenyanga kwadi kadi kwitutononanga tumutendele ne kumwingidila na mutyima wetu onso ne na bukomo bwetu bonso.​—Luka 10:27.

Ketubwanyapo nansha dimo kwikala kulampe na buswe bwa ndamatyidile bwa Yehova (Tala musango 16)

17. Le i bipangujo’ka bikalondololwa mu mashapita alonda’ko?

17 Ino i kya bulanda, mwanda mu mafuku a Ezekyele, butōtyi butōka bwāsubijibwe. Le bwāsubijibwe’tu namani? Le Yehova wālongele’po namani? Ne le bino binkumenkume bya kala bidi na kamweno’ka kotudi dyalelo? Bino bipangujo bikalondololwa mu mashapita alonda’ko.

^ mus. 5 Muswelo utela Ezekyele bino bipangwa wituvuluja dijina dya Leza, Yehova, dine dyotwivwanije bu dishintulula’mba “Wikadija Ke.” Monka mulombwela’kyo buluji bumo bwa dijina dyandi, Yehova ubwanya kulengeja bupangi bwandi bwikale monso mwasakila mwanda wa kufikidija mpango yandi.​—Tala Mbwejo A4 mu Bwalamuni bwa Ntanda Mipya.

^ mus. 13 Mu bula bwa myaka, mabuku etu i mesambile pa kintu kya ngikadila 50 ya Yehova.​—Tala Dibuku dya Bukimbi mu mutwe wa mwanda “Yehova,” mu kamutwe ka mwanda “Ngikadila ya Yehova.”

^ mus. 15 Mwifundi umo wa Bible unena pangala pa kino kishima kimo “kwine’kwa,” amba “kikokela milangwe pa kitatyi kya kutendelwa kitabukile bikwabo byonso. . . . Leza udi kwine’kwa mu Babiloni! Kino kisenga’po kashā!”