1, 2. (a) Le batwe bonso tudi na butongi’ka bwa kutonga? (b) Le mwikeulu umo wa kikōkeji wālongele namani pobādi kebamutōta?

UMO NE UMO mu bukata mwetu ufwaninwe kulondolola kino kipangujo kikatampe: Le i ani onkatōta? Bantu bavule babwanya kunena’mba uno i mwanda mukutakane kadi mukomo kulondolola. Inoko na bubine, butongi budi’tu patōka kadi i bupēla. Tubwanya kutonga kutōta Yehova Leza nansha kutōta Satana Dyabola.

² Satana wabilanga bininge kutōtwa. Kino kyāmwekele patōka nakampata kitatyi kyaātompele Yesu. Monka motwesambīle’kyo mu Shapita 1 wa kino kitabo, Satana wālaile kupa Yesu mpalo mikatampe​—lupusa pa malopwe onso a pano pa ntanda. Le Dyabola nandi wādi usaka bamupe bika? Wānenene Yesu amba: ‘Longa kilongwa kya kuntōta.’ (Mat. 4:9) Inoko, mwikeulu wāpēle mutumibwa Yoano kusokwelwa, aye wāpelele kutōtwa. (Tanga Kusokwelwa 22:8, 9.) Yoano paādi kasake kutōta mwikeulu, uno mwanā Leza mwityepeje wa ku mushipiditu wānenene amba: “Kokilonga nankyo!” Pa kyaba kya kunena’mba, ‘Ntōte,’ uno mwikeulu wānenene amba, “Tōta Leza.”

3. (a) Le kino kitabo kyadi na kitungo’ka? (b) Le i bika byotusa kubandaula pano?

 ³ Kitungo kya kino kitabo i kukomeja kusumininwa kwetu kwa kulonga mwāsoñaninye uno mwikeulu​—ke kutōta Yehova Leza bunka bwandi kadi. (Kup. 10:20; Mat. 4:10) Tupitulukei mu kīpi bintu bitala butōtyi butōka byotwefundile ku bupolofeto bwa Ezekyele ne bimonwa byandi. Kupwa, na bukwashi bwa Bisonekwa, tukeinya mu mafuku a kumeso kitatyi kikalwa muntu yense pano pa ntanda na ditompo dya mfulo​—ditompo dine dikalombola i ani mwine ufwaninwe kwikala mūmi mwanda wa kumona butōtyi butōka bwa Yehova bujokejibwe lonso ne pa mfulo.

4. Le i mitwe ya myanda’ka isatu īsambilwe’po mu mukanda wa Ezekyele?

⁴ Mukanda wa Ezekyele witufundija’mba butōtyi butōka ke kulongapo’tu bintu bya kibidiji. Bwitulomba (1) kulamata Yehova bunka bwandi kete, (2) kwikala nyeke mu bumo mu butōtyi butōka, ne (3) kulombola buswe ku bantu bakwabo. Tutalei bupolofeto ne bimonwa bīsambilwe’po mu kino kitabo mobikomeneja ino mitwe ya myanda isatu.

5-9. Le i bika byotwefunda pa mwanda utala kulamata Yehova bunka bwandi?

⁵ Shapita 3: * Kimonwa kya kutendelwa kya Yehova ujokolokelwe na nkongolo kadi utentamine pa bipangwa bya bukomo bya ku mushipiditu kitufundija buno bubine bwa kyalwilo—Mwinē Bukomo Bonso ye otufwaninwe kutōta.​—Ezk. 1:4, 15-28.

⁶ Shapita 5: Bine, bisansa’po kashā kumona kimonwa kya tempelo ya Yehova isubijibwa! Kino kimonwa kilombola’mba i kutupu kintu kifyame ku meso a Yehova. Umonanga bilongwa bibi, kimfwa bantu bandi pobālamuka kebatōta bilezaleza, enka ne bilongwa bifyame ku meso a bantu. Bino bilongwa bimusansanga kadi upanga mfuto boba balonga’byo.​—Ezk. 8:1-18.

⁷ Shapita 7: Butyibi bwāletelwe pa mizo yādi izakaja Isalela na “kafutululo kakatampe” bulombola’mba Yehova utyibilanga mambo boba basusula bantu bandi. (Ezk. 25:6) Inoko kadi twi baboile ñeni mikwabo ku muswelo wādi wikele Isalela na ino mizo—tufwaninwe kutangidija lulamato lwetu kudi Yehova kumeso kwa bintu byonso. Ketukatūkijapo nansha dimo mbila yetu mwanda wa ikwatañane na babutule betu kebatōtapo Yehova; nansha kutūla kikulupiji kyetu mu bupeta nansha kujilula kwetu kubulwa kwikuja mu bya ino ntanda na kupa imbikalo ya bantu lulamato lufwaninwe’nka Yehova kete.

⁸ Shapita 13 ne 14: Kimonwa kya tempelo idi pa lūlu lulampe kitufundija’mba tufwaninwe kwiendeja mungya mbila ya peulu  ya Yehova, na kuyuka’mba aye udi peulu pa baleza bakwabo bonso.—Ezk. 40:1–48:35.

⁹ Shapita 15: Mutelelo wa bupolofeto utelelwe Isalela ne Yuda bu bandumba wituvuluja’mba makoji a ku mushipiditu i kintu kya munyanji ku meso a Yehova.​—Ezk., shap. 16, 23.

10-14. Le kusakilwa kotusakilwa kwikala nyeke mu bumo mu butōtyi butōka i kukomenejibwe muswelo’ka?

¹⁰ Shapita 8: Bupolofeto bulaile’mba Yehova ukemika “mukumbi umo” wa kulela bantu Bandi bulombola’mba tufwaninwe kwingila mu bumo kadi mu ndoe munshi mwa buludiki bwa Yesu.​—Ezk. 34:23, 24; 37:24-28.

¹¹ Shapita 9: Bupolofeto bwa Ezekyele butala pa bantu ba Leza banyongololwa mu bumisungi mu Babiloni ne kujokejibwa mu yabo ntanda budi na musapu ku boba basaka kusangaja Yehova dyalelo. Batōtyi batōka ba Yehova bafwaninwe kwinyongolola ne kushala nyeke benyongolole ku lupusa lubi lwa mutōtelo wa bubela. Nansha byotutambile mu bipwilo bishileshile, misokwe mishile, ne tubila twishile, tufwaninwe kulama bumo bwetu bwine bwituyukanya bu bantu ba Leza.​—Ezk. 11:17, 18; 12:24; Yoa. 17:20-23.

¹² Shapita 10: Mutwe wa mwanda wa bumo wākomenejibwe na kimonwa kya mikupa myūmu ijokela ku būmi. Bine, tudi na dyese’po kashā dya kwikala mu bukata bwa kisumpi kijokejibwe kya batōtyi batōka bengila pamo bu kibumbo kya divita!—Ezk. 37:1-14.

¹³ Shapita 12: Bumo bwākomenejibwe bininge na bupolofeto bwa bipindi bibidi bya mutyi bikala ke kimo. Bine, bikomeja’po lwitabijo kashā kumona bashingwe māni ne mikōko mikwabo bafikidija buno bupolofeto! Nansha byotudi mu ntanda miketekete na mushikwa wa bipwilo ne wa politike, batwe twi bekutyile nyeke mu bumo na buswe ne lulamato.—Ezk. 37:15-23.

¹⁴ Shapita 16: Kimonwa kya mwana-mulume wa kakibīko ka bwīno ne bana-balume badi na byabulwi bya kulalakanya nabyo kidi na kidyumu kikunka mutyima kya amba, enka boba batwela mu “kyamalwa kikatampe” bu batōtyi batōka bo bakafwaninwa kutūlwa kayukeno ka kupanda.—Mat. 24:21; Ezk. 9:1-11.

15-18. Mwanda waka tufwaninwe kwendelela kulombola buswe, ne i muswelo’ka otubwanya kwibulombola?

¹⁵ Shapita 4: Kimonwa kya bipangwa byūmi biná kyetufundije myanda itala ngikadila ya Yehova, kadi mikatampe’mo bininge i buswe. Shi twisamba ne kulonga bintu na buswe, tulombolanga’mba Yehova ye Leza wetu.​—Ezk. 1:5-14; 1 Yo. 4:8.

 ¹⁶ Shapita 6 ne 11: Buswe bwa Leza bwāmutonwene atūle’ko balami, kimfwa Ezekyele. Leza i buswe, o mwanda kasakengapo muntu nansha umo onakanibwe kitatyi kyasa kuleta mfulo pa buludiki bwa Satana bwaludika ino ntanda. (2 Pe. 3:9) Tudi na dyese dya kumwekeja buswe bwa Leza na kuvuija kiselwa kyetu kya kukwatakanya mwingilo wa mulami wa mu ano etu mafuku.​—Ezk. 33:1-9.

¹⁷ Shapita 17 ne 18: Yehova uyukile amba bantu bavule bakapela lusa lwandi kadi bakakimba kukubija batōtyi bandi ba lulamato. Buswe bukatonona Yehova alwile bantu bandi kitatyi kikatamba bulwi “Koka wa ntanda ya Makoka” boba balamete Leza. Buswe botusenswe bakwetu bwitutononanga tudyumune bantu bavule amba Yehova usa konakanya boba basusula bantu bandi.​—Ezk. 38:1–39:20; 2 Ts. 1:6, 7.

¹⁸ Shapita 19, 20, ne 21: Buswe busenswe Yehova bantu i bumweke patōka mu kimonwa kya kamunonga ka mema apāna būmi ne kya kwabanibwa kwa ntanda. Bino bimonwa bilombola byobya bilupukile ku kilongwa kikatampe mpata kya Yehova kya buswe, kya kupāna būmi bwa wandi Mwana mwanda wa tumone kulekelwa kwa bubi bwetu ne kwikala na būmi bubwaninine bu ba mu kisaka kya Leza. Muswelo umo bidi wa kulombola buswe botusenswe bantu i kwibasapwila bintu bilumbuluke bya mu mafuku a kumeso biteakeninye Yehova boba balombola lwitabijo mudi wandi Mwana.​—Ezk. 45:1-7; 47:1–48:35; Kus. 21:1-4; 22:17.

19. Le i bika bikalonga Yesu mu bula bwa Umbikalo wa Myaka Kanunu? (Tala kapango “Kulwa na Ditompo dya Mfulo.”)

¹⁹ Mu bula bwa Umbikalo wa Myaka Kanunu, Yesu ukajokejeja ku būmi bantu midiyala ne midiyala ne kundapa misanshi itambile ku “lufu, walwana” netu. (1 Ko. 15:26; Mako 5:38-42; Bil. 24:15) Mānga ya muzo wa muntu idi pamo bwa mānga ityumuna mutyima miyule bulanda ne bushiyena. Inoko pakajokejibwa lukongo ne lukongo ku būmi, Yesu ukajimankanya mānga ya bulanda ne kupa boba bakasangulwa mukenga wa kulemba mānga milumbuluke. Kupityila ku kitapwa kya kinkūlwa, ukajimankanya misanshi yonso itambile ku misongo, mavita, mbá, ne nzala. Kutentekela pa bino, uketukwasha tujule ne konakanya muji wituletela byamalwa—ke bubi botupyene kudi Adama kadi. (Lo 5:18, 19) Yesu ‘ukatyumwininina fututu mingilo ya Dyabola.’ (1 Yo. 3:8) Kupwa papo ke bika?

20. Le Yesu ne ba 144 000 bakalombola kwityepeja kutulumukwa muswelo’ka? Shintulula. (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

²⁰ Tanga 1 Bene Kodinda 15:24-28. Bantu bonso pa kupwa kwikala na būmi bubwaninine, ntanda nayo ibaalamunwa ke Paladisa monka mwādi musakila Yehova tamba ku ngalwilo, Yesu ne ba 144 000 bakaludika nabo bakalombola kwityepeja kutulumukwa; bakaluja Bulopwe kudi Yehova. Na mutyima tō  kadi mu ndoe, bakaluja lupusa lobadi nalo mu bula bwa myaka kanunu. Bintu byonso byalongelwe na Bulopwe bikalādila nyeke ne nyekeke.

21, 22. (a) Le ntanda ikekala namani ku mfulo kwa myaka kanunu? (b) Mwanda waka Yehova ukakutulula Satana ne bandemona?

²¹ Ebiya Yehova ukalonga kintu kya kutendelwa, kine kikalombola kikulupiji kyakulupile babikalwa bandi ba pano panshi. Yehova ukasoñanya kukutululwa kwa Satana ne bandemona mu lupongo mwine mobadi bakutyilwe mu bula bwa myaka kanunu. (Tanga Kusokwelwa 20:1-3.) Bantu ne ntanda yobakamona ikekala mishile bininge na yobadi bayukile. Kumeso kwa Amakedona, bantu bavule baongwelwe na Satana kadi bumo bwa bantu bwadi buvutakanibwa na mushikwa ne mboloji. (Kus. 12:9) Inoko ku mfulo kwa myaka kanunu, bantu bonso bakekala batōta Yehova bu kisaka kidi mu bumo kadi kya buswe. Ntanda ikekala Paladisa imo ya ndoe.

 ²² Mwanda waka Yehova ukakutulwila mu kino kifuko kikundulwe bano bantapañani, Satana ne bandemona? I mwanda bantu bavule bakekala bōmi ku mfulo kwa myaka kanunu, lulamato lwabo bu batōtyi ba kikōkeji ba Yehova lukekala kelwatompelwe. Bavule bāfwile pampikwa kuyuka Yehova, inoko basangwilwa mu Paladisa. Yehova kebapelepo’tu’nka būmi kete, ino wavuije ne bisakibwa byabo byonso bya ku ngitu ne bya ku mushipiditu bine. Kebakemwenapo lupusa lubi, inoko’nka luyampe kete. Bakekala bajokolokwe na bantu basenswe Yehova kadi bamwingidila. Satana ubwanya kukaleta pa bano bantu bakasangulwa matope amo onka na awāletele padi Yoba, amba bengidilanga Leza mwanda i mwibakinge ne kwibesela. (Yoba 1:9, 10) Nanshi kumeso kwa Yehova kulemba majina etu lonso mu mukanda wa būmi, uketupa mukenga wa kulombola binebine amba tumulamete bu Tata wetu ne Mubikadi wetu.​—Kus. 20:12, 15.

23. Le i mwanda’ka ukalwa na muntu yense?

 ²³ Mu kakitatyi katyetye, Satana ukapebwa mukenga wa kongola bantu baleke kwingidila Leza. Le dino ditompo dikekala dya namani? Padi muntu yense ukalwa na mwanda pamo na owa wātene ba Adama ne Eva​—kwitabija mbila ya Yehova, kukwatakanya buludiki bwandi, ne kumutōta nansha kutombokela Leza ne kukwatakanya Satana.

24. Mwanda waka boba bakatomboka i batelwe bu Koka ne Makoka?

²⁴ Tanga Kusokwelwa 20:7-10. Tubamone’mba boba bakatomboka ku mfulo kwa myaka kanunu i batelwe bu Koka ne Makoka. I balombole ngikadila iifwene na ya bantomboki bānenene Ezekyele mu bupolofeto amba bakatamba bantu ba Leza bulwi pa kyamalwa kikatampe. Kino kisumpi kibajinji kya bantu, “Koka wa ntanda ya Makoka,” kyēabenye mu mizo yādi ilwa na buludiki bwa Yehova. (Ezk. 38:2) Muswelo umo onka, boba bakatomboka ku mfulo kwa Buludiki bwa Kidishitu bwa Myaka Kanunu i batelwe bu “mizo.” Uno i mutelelo ulombola kintu kampanda. Mwanda waka? Mwanda mu Umbikalo wa Myaka Kanunu, kwiketaketa pa mwanda wa mizo kukekala ke kujimankanibwe; bantu bonso bakekala babikalwa ba umbikalo umo, ke Bulopwe bwa Leza kadi. Tukekala muzo umo wa  ku mushipiditu. Bupolofeto pa kutela bano bantomboki bu Koka ne Makoka ne kunena’mba i “mizo,” bulombola’mba Satana ukabwanya kutweja kwiketaketa mu bukata mwa bantu bamo ba Leza. I kutupu nansha umo ukaningilwa kwikala ku mutamba wa Satana. Muntu ne muntu mubwaninine ukatonga aye mwine.

25, 26. Lelo i bantu banga bakalonda Satana, ne i bika bikebafikila?

²⁵ Lelo i bantu banga bakalonda Satana? Buvule bwa boba bakatomboka budi’nka “bwa musenga wa ku dijiba.” Uno muneneno keushintululapo’tu amba boba bakatomboka bo bakekala bavule. Le tubayuka kino namani? Tala mulao wālailwe Abalahama. Yehova wānenene amba lutundu lwa Abalahama lukekala “pamo bwa musenga wa ku mukunko wa dijiba.” (Ngo. 22:17, 18) Inoko, buvule bwa boba bābundile lutundu i bantu’tu 144 001 kete. (Ngt. 3:16, 29) Kino kibalwa, nansha byokidi kikatampe, i kakipindi’tu katyetye mu kibalwa kya bantu bonso mu kikonge. Muswelo umo onka, kibalwa kya boba bakalonda Satana kibwanya kukekala kikatampe, inoko kekikekalapo kipite’byo kipimo. Bantomboki kebakazakajapo nansha dimo bengidi ba Leza ba lulamato.

 ²⁶ Boba bakelunga ku butomboki bakonakanibwa bukidi bonka. Abo pamo ne Satana ne bandemona, bakajimankanibwa—pampikwa lukulupilo lwa kujokela monka ku būmi. Enka butyibi bwabo bubi ne bipa bibi bilupukile ku buno butyibi byo bikavulukwa nyeke ne nyeke.—Kus. 20:10.

27-29. Le i bika bitengēle boba bakapita pa ditompo dya mfulo?

²⁷ Inoko, boba bakapita pa ditompo dya mfulo, majina abo akalembwa lonso mu “mukanda wa būmi.” (Kus. 20:15) Ebiya, pamo bwa kisaka kidi mu bumo, bana bonso ba Yehova ba lulamato bana-balume ne bana-bakaji bakamutōta butōtyi bwafwaninwe.

²⁸ Fwatakanya’po bidi ano mafuku a kumeso. Kumeso kobe’ku kudi būmi bwa mwingilo uleta mpalo ne bulunda bulumbuluke. Abe nansha baswe bobe kemukasusukapo monka nansha dimo. Abe mwine, ukemana ku meso a Yehova pampikwa bubi nansha bumo. Muntu yense ukekala mu kipwano kiyampe na Leza. Kadi kya mvubu nakampata, mūlu ne pano panshi, butōtyi butōka bukatōtwa mu muswelo mubwaninine. Kuno kukekala kujokejibwa kwa mfulo kwa butōtyi butōka!

²⁹ Le nobe ukekala’mo mwanda wa kwimwena dino difuku dikatampe? Ubwanya kukekala’mo shi wendelele kwingidija bufundiji busatu bukatampe budi mu mukanda wa Ezekyele—kulamata Yehova bunka bwandi, kwikala nyeke mu bumo  mu butōtyi butōka, ne kulombola buswe ku bantu bakwabo. Bupolofeto bwa Ezekyele budi na bufundiji bukwabo bukatampe bwa mfulo. Le i bufundiji’ka?

30, 31. Le binenwa “bakayuka’mba ami ne Yehova” bikashintulula bika (a) ku balwana na Leza? (b) ku bantu ba Leza?

³⁰ Mu mukanda wa Ezekyele, binenwa bya amba “bakayuka’mba ami ne Yehova” bidi’mo pamo’nka bwa lwimbo. (Ezk. 6:10; 39:28) Ku balwana na Leza, bino binenwa bikashintulula divita ne lufu. Bakaningilwa kulonga bivule, pa kyaba kya kuyuka’tu amba Yehova udi’ko. Bakefunda mu muswelo mukomo nshintulwilo ya dijina dyandi dikatampe​—“Wikadija Ke.” “Yehova wa bibumbo” ukekala “wa bulwi mukomokomo” mwine ukalwa nabo. (1 Sa. 17:45; Div. 15:3) Bakevwanija ke mungya kala bubine bwa mvubu butala padi Yehova bwa amba: I kutupu kintu kibwanya kumukankaja kufikidija mpango yandi.

³¹ Ku bantu ba Leza, binenwa “bakayuka’mba ami ne Yehova” bikashintulula ndoe ne būmi. Yehova uketulengeja twikale mwaādi witusakila twikale tamba ku ngalwilo​—bana bana-balume ne bana bana-bakaji bamwekeja ngikadila yandi mu muswelo mubwaninine. (Ngo. 1:26) Yehova udi kala kotudi bu Tata wetu wa buswe ne bu Mukumbi wa bulami. Panopano ponka usa kwikala Mulopwe wetu mushindañani. Kumeso kwa dino difuku kufika, tulamei mu ñeni musapu wa Ezekyele. Tulombolei difuku ne difuku na binenwa ne bilongwa byetu amba tuyukile Yehova i ani ne i Leza wa muswelo’ka. Nabya, pakalekelelwa bivula bya bonakani bya kyamalwa kikatampe, ketukazakalapo. Ino, tukabandula mitwe yetu, mwanda tukayuka’mba kunyongololwa kwetu kubafwena pabwipi. (Luka 21:28) Pano’ko bidi, tukwashei bantu konsokonso bayuke ne kusanswa Leza umo kete ufwaninwe kutōtwa, Mwine udi na dijina dikatakata kupita majina onso​—Yehova.​—Ezk. 28:26.