1. Lelo Leza udi na mpango’ka pa bantu?

MPANGO ya Leza pa bantu i ya kutendelwa. Wāpangile ba mwana-mulume ne mwana-mukaji babajinji, ba Adama ne Eva, amba bekale mu budimi bulumbuluke. Mpango yandi yādi ya babutule bana, balamune ntanda yonso ke paladisa, ne kulela banyema.​—Ngalwilo 1:28; 2:8, 9, 15; tala Bilembwa bya ku Mfulo 6.

2. (a) Le tubayuka namani amba Leza usa kufikidija mpango yandi? (b) Le Bible unena’mba i bāni bakekala’ko nyeke?

² Le ulanga kudi difuku dyotukekala mu paladisa? Yehova witulombola’mba: “Natunga’kyo, kadi nkekifikidija.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Bine, usa kufikidija mpango yandi yonso, kadi i kutupu kintu kibwanya kumujikakanya. Yehova unena’mba wāpangile ntanda na kitungo kampanda. Aye “kapangile’yopo bitupubitupu.” (Isaya 45:18) Usaka bantu basambakane pa ntanda yonso. Ino le Leza usaka bantu ba muswelo’ka bekale’po, kadi bekale’po myaka inga? Bible amba: “Boloke [ba kikōkeji] bakapyananga ntanda, kadi bakekalanga’po nyeke.”​—Ñimbo ya Mitōto 37:29; Kusokwelwa 21:3, 4.

3. Le i bipangujo’ka byobwanya kwiipangula pomona bantu babela ne kufwa?

³ Inoko dyalelo bantu babelanga ne kufwa. Mu bifuko bivule, balwanga mavita ne kwiipaya. Bine, ino keyādipo mpango ya Leza. Ino le i bika byebilengeja, ne mwanda waka? Enka Bible kete ye ubwanya kwitushintulwila’byo.

4, 5. (a) Lelo i ani wēsambile na Eva kupityila kudi nyoka mu budimi bwa Edena? (b) Le muntu wampikwa budimbidimbi ubwanya kwikala namani ke ngivi?

⁴ Bible witulombola’mba Leza udi na walwana nandi “witwa bu Dyabola ne bu Satana.” Satana wāingidije nyoka pa kwisamba na Eva mu budimi bwa Edena. (Kusokwelwa 12:9; Ngalwilo 3:1) Wālengeje bimweke amba i nyoka unena.​—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 7.

⁵ Le Leza wāpangile Satana Dyabola? Aa! Mwikeulu umo wādi’ko Leza paādi ulongolwela ba Adama ne Eva ntanda ye wāshintyile wāikala ke Dyabola. (Yoba 38:4, 7) Le wābwenye’byo namani? Tala, le muntu wampikwa budimbidimbi ubwanya namani kushinta waikala ke ngivi? Kabutwilwepo ngivi. Ino washilwile kusakasaka ne kwabila bintu bya bene. Wadi’nka ulangulukila’po, penepa kusakasaka kwandi kubi kwaninga. Ebiya, aye pa kumona mukenga, waiba’byo. Wealamuna aye mwine ke ngivi.—Tanga Yakoba 1:13-15; tala Bilembwa bya ku Mfulo 8.

6. Le mwikeulu umo wāikele namani ke walwana na Leza?

⁶ Bino byo byālongele ne uno mwikeulu. Yehova paāpwile kupanga ba Adama ne Eva, wēbanenene babutule bana ne ‘kuyuja ntanda.’ (Ngalwilo 1:27, 28) Padi uno mwikeulu wālangile amba, ‘Mwene bano bantu bonso babwanya kuntōta ami pa kyaba kya kutōta Yehova!’ Aye pa kulangulukila’po bininge, po pene kaabila kintu kifwaninwe’nka Yehova kete. Uno mwikeulu wādi usaka bantu bamutōte. O mwanda wābepēle Eva ne kumongola. (Tanga Ngalwilo 3:1-5.) Pa kulonga namino, wāikala ke Satana Dyabola, walwana na Leza.

7. (a) Mwanda waka ba Adama ne Eva bāfwile? (b) Mwanda waka netu tununupanga ne kufwa?

 ⁷ Ba Adama ne Eva kebākōkelepo Leza bādya ku kipa. (Ngalwilo 2:17; 3:6) Bālubīle Yehova, ne mwenda mafuku bāfwa, enka mwēbanenene Yehova. (Ngalwilo 3:17-19) Bana ba Adama ne Eva nabo bāikele ke babipya-mambo, o mwanda bāfwile. (Tanga Loma 5:12.) Leka tulete kimfwa pa kwivwanija kine kyāikadile bana ba Adama ne Eva ke babipya-mambo. Langa shi muntu ulonga mikate mu kikombola kifyontakane. Mikate nayo ikatamba mifyontakane. Adama byaābudilwe kukōkela Leza, wāikele ke kipya-mambo. Batwe bonso byotudi bana ba Adama, o mwanda twi babipya-mambo, twi “bafyontakane” pamo bwa aye. Kadi byotudi babipya-mambo, o mwanda tununupanga ne kufwa.—Loma 3:23; tala Bilembwa bya ku Mfulo 9.

8, 9. (a) Le Satana wādi usaka ba Adama ne Eva bakulupile bika? (b) Mwanda waka Yehova kāipailepo bantomboki ponka na ponka?

⁸ Satana wāshilwile butomboki bwa kutombokela Yehova paātonwene ba Adama ne Eva baleke kukōkela Leza. Wāsakile ba Adama ne Eva bakulupile amba Yehova i mbepai, i muludiki mubi kebasakilangapo bintu bilumbuluke. Satana wānenene amba bantu kebasakilwapo Leza ebalombole bya kulonga ne amba ba Adama ne Eva bafwaninwe kukwata butyibi abo bene bwa kiyampe ne kibi. Ino, le Yehova wādi wa kulonga’po namani? Wādi ubwanya kwipaya bantomboki ne kupwija butomboki. Le kino kyādi kya kulombola’mba Satana i mbepai? Aa, nansha dimo.

⁹ Yehova kāipailepo bano bantomboki ponka na ponka. Ino, wālekele bantu beludike abo bene mu kitatyi kampanda. Kino kyādi kya kulombola patōkelela’mba Satana i mbepai ne amba Yehova kete ye uyukile bintu bilumbuluke ku bantu. Tukefunda bivule pa uno  mwanda mu Shapita 11. Ino le umona namani butyibi bwa ba Adama ne Eva? Le bādi na bubinga bwa kukulupila Satana ne kutombokela Leza? Yehova ye wāpele ba Adama ne Eva bintu byonso byobādi nabyo. Wēbapēle būmi bubwaninine, kifuko kilumbuluke kya kwikala’mo, ne mwingilo muyampe. Ino Satana wādi kebalongēle  kintu kiyampe nansha kimo. Shi wadi amba i abe, le wadi wa kulonga’po namani?

10. Le i butongi’ka bwa mvubu botudi nabo batwe bonso?

¹⁰ Dyalelo nadyo, batwe bonso tunenenwe kutonga, kadi būmi bwetu bulondanga butongi bwetu. Tubwanya kutonga kukōkela Yehova bu Muludiki wetu ne kulombola’mba Satana i mbepai. Kadi tubwanya kutonga Satana bu muludiki wetu. (Ñimbo ya Mitōto 73:28; tanga Nkindi 27:11.) Mu ino ntanda mudi bantu batyetye kete bakōkele Leza. Shako ke ayepo muludiki wa ino ntanda. Ino shi ke Lezapo, penepo i ani uludika’yo?

11, 12. (a) Byobya byobāpēle Yesu kudi Satana bitulombola bika? (b) I bisonekwa’ka bilombola’mba Satana ye muludiki wa ino ntanda?

¹¹ Yesu wādi uyukile mwine uludika ino ntanda. Difuku dimo, Satana wāmulombwele “malopwe onso a ntanda ne ntumbo yao.” Ebiya Satana wālaa Yesu amba: “Nkakupa bino bintu byonsololo’bi shi upone panshi ne kulonga kilongwa kya kuntōta.” (Mateo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Wiipangule amba, ‘Shi ano malopwe keadipo a Satana, le wādi ubwanya kupa’o Yesu?’ Aa. Nanshi maludiki onso i a Satana.

¹² Padi ubeipangula’mba: ‘Le Satana ubwanya kwikala muludiki wa ino ntanda namani? Mwene Yehova ye Leza Mwinē Bukomo Bonso wāpangile diulu ne ntanda?’ (Kusokwelwa 4:11) En-en, i aye, inoko Yesu wāityile Satana patōkelela’mba “mulopwe wa ino ntanda.” (Yoano 12:31; 14:30; 16:11) Mutumibwa Polo wāityile Satana amba “leza wa ino ngikadilo ya bintu.” (2 Kodinda 4:3, 4) Kadi mutumibwa Yoano nandi wālembele amba “ino ntanda yonsololo idi mu lupusa lwa yewa mubi.”​—1 Yoano 5:19.

13. Mwanda waka tusakilwa ntanda mipya?

¹³ Ino ntanda ibaleta kyaka bininge. Konsokonso kudi mavita, kutyiba milomo, buzazangi, ne bukalabale. Nansha bantu balonge namani, kebabwanyapo kwinyongolola mu ano makambakano. Ino Leza usa konakanya ino ntanda mibi ku divita dyandi dya Amakedona, ne kwiipingakanya na ntanda mipya.​—Kusokwelwa 16:14-16; tala Bilembwa bya ku Mfulo 10.

14. I ani utongelwe na Leza bu Mulopwe wa Bulopwe bwandi? Le Bible wālaile bika bitala padi Yesu?

¹⁴ Yehova wātongele Yesu Kidishitu ekale Mulopwe wa umbikalo wandi wa mūlu, ke Bulopwe Bwandi kadi. Myaka tununu kunyuma, Bible wālaile amba Yesu ukaludika bu “Mfumu wa Ndoe,” ne kadi umbikalo wandi keukekalapo na mfulo. (Isaya 9:6, 7) Yesu wāfundije balondi bandi balombe uno umbikalo paānenene amba: “Bulopwe bobe bwiye. Kiswa-mutyima kyobe kilongeke, pamo na momwa mūlu, ne pano pa ntanda pene.” (Mateo 6:10) Mu Shapita 8, tukefunda’mo Bulopwe bwa Leza mobukapingakena maludiki a ino ntanda. (Tanga Danyele 2:44.) Ebiya Bulopwe bwa Leza ye pobukalamuna ntanda ke paladisa milumbuluke.—Tala Bilembwa bya ku Mfulo 11.

15. Le “ntanda mipya” i bika?

¹⁵ Bible i mulaye amba: “Tutengele madiulu mapya ne ntanda mipya mwine mukekalanga boloke.” (2 Petelo 3:13; Isaya 65:17) Kitatyi kimo shi Bible katela “ntanda,” wisambilanga pa bantu bene bashikete’po. (Ngalwilo 11:1) Nanshi “ntanda mipya” myoloke ifunkilanga pa bantu bonso bakōkele Leza kadi baesela.

16. Le i kyabuntu’ka kya kutendelwa kikapāna Leza ku bonso bakekala mu ntanda mipya, ne i bika byotufwaninwe kulonga pa kupebwa’kyo?

 ¹⁶ Yesu wālaile amba boba bakekala mu ntanda mipya ya Leza bakapebwa “būmi bwa nyeke.” (Mako 10:30) Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kupebwa kino kyabuntu? Pa kutana malondololo, tubakulombe utange Yoano 3:16 ne 17:3. Pano tutalei binena Bible pa mukekadila būmi mu Paladisa pano pa ntanda.

17, 18. Le tubayuka namani amba pano pa ntanda ponso pakekalanga ndoe ne mutyima-ntenke?

¹⁷ Bibi, mavita, bupolapola, ne bukalabale ne kobyaya jimejime. Kekukashalapo mubi nansha umo pano pa ntanda. (Ñimbo ya Mitōto 37:10, 11) Leza ukafudija “mavita konsokonso pano pa ntanda.” (Ñimbo ya Mitōto 46:9; Isaya 2:4) Pa ntanda pakayula bantu basenswe Leza ne bamukōkele. Kukekala ndoe ya nyeke.​—Ñimbo ya Mitōto 72:7.

¹⁸ Bantu ba Yehova bakekala na mutyima-ntenke. Mu kitatyi kyālembelwe Bible, bene Isalela bādi bekala na mutyima-ntenke ponso pobādi bakōkela Leza. (Levi 25:18, 19) Mu Paladisa ketukakwatwapo moyo wa kintu nansha muntu kampanda. Tukekala nyeke na mutyima-ntenke!​—Tanga Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba kukekalanga bidibwa bivule mu ntanda mipya ya Leza?

¹⁹ Kukekalanga bidibwa bivule. “Kukekalanga miseke mivule pa ntanda; ikekalanga mingimingi pangala pa ngulu.” (Ñimbo ya Mitōto 72:16) Yehova, “Leza wetu, uketweselanga” ne “ntanda ikaleta bipa byayo.”​—Ñimbo ya Mitōto 67:6.

20. Le tubayuka namani amba ntanda ikekala ke paladisa?

²⁰ Ntanda yonso ikekala ke paladisa. Bantu bakekala na mobo mayampe ne madimi. (Tanga Isaya  65:21-24; Kusokwelwa 11:18.) Ntanda yonso ikekala milumbuluke na mwādi mwikadile budimi bwa Edena. Yehova uketupa nyeke kyonso kyotusakilwa. Bible unena pādi amba: “Abe ubālanga kuboko kobe ne kuvuija bisaka mutyima wa bintu byonso byūmi.”​—Ñimbo ya Mitōto 145:16.

21. Le tubayuka namani amba kukekalanga ndoe pa bukata bwa bantu na banyema?

²¹ Kukekalanga ndoe pa bukata bwa bantu na banyema. Banyema kebakasanshijapo bantu monka. Bana batyetye bakekala na mutyima-ntenke, nansha shi bajokolokelwe na banyema badyana dyalelo.​—Tanga Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Le i bika bikalonga Yesu ku boba bonso babela?

²² Kekukekalapo ubela. Pādi Yesu pano pa ntanda, wābelwile bantu bavule. (Mateo 9:35; Mako 1:40-42; Yoano 5:5-9) Yesu byadi Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza, ukabelula bonso. Kekukekalapo muntu ukanena’mba: “Nabela.”​—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Le Leza ukalonga bika ku boba bafwile?

²³ Bafwe bakekala ke bōmi monka. Leza i mulaye amba ukasangula bantu midiyo ne midiyo bafwile. “Kukekalanga lusangukilo lwa boloke ne bakondame bene kumo.”​—Tanga Yoano 5:28, 29; Bilongwa 24:15.

24. Le usaka kukekala mu Paladisa?

²⁴ Batwe bonso tufwaninwe kutonga. Tubwanya kutonga kwifunda myanda ya Yehova ne kumwingidila, nansha kutonga kulonga byonso byotusaka. Shi tubatonge kwingidila Yehova, tukekala na būmi bulumbuluke kumeso. Muntu umo paādi kafu wālombele Yesu akamuvuluke, nandi wāmulaa’mba: “Ukekalanga nami mu Paladisa.” (Luka 23:43) Nanshi twifundei bivule padi Yesu Kidishitu ne pa muswelo wakafikidija milao ya Leza ya kutendelwa.