Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

SHAPITA 1

“Endai Mukalonge Bana ba Bwanga”

“Endai Mukalonge Bana ba Bwanga”

Myanda idi mu Bilongwa bya Batumibwa ne moitutadila dyalelo

1-6. Sekununa myanda mimweke ya Batumoni ba Yehova basapula mu ngikadilo mishileshile bininge.

 REBECCA, nsongwakaji Kamoni wa Yehova wa mu Ghana, umonanga masomo abo bu mwaba wandi wa busapudi. Wilamija nyeke mabuku esambila pa Bible mu sakoshi yandi. Mu kitatyi kya kukōkolokwa, ukimbanga mikenga ya kusapwila bakwabo ba ku masomo. Rebecca washilwile kwifunda Bible na bakwabo ba ku masomo bavule.

2 Pa kisanga kya Madagaskar, kidi kutunduka kwa Afrika, bapania babidi bendanga kitatyi ne kitatyi lwa nshi ku makilometele 25 mu dyuba kampumpu ku kakibundi ka kulampe. Bendejanga’ko bifundwa bya Bible na bantu basangela musapu.

3 Pa kukamona bantu bekalanga ku mukunko wa munonga wa Paraguay ne wa Paraná, Batumoni ba mu Paraguay, pamo ne banababo ba kwituma ba mu matanda 15, bapungile kyombo. Bantu 12 bakokeja kukanda mu kino kyombo kya mantoni 45. Na kino kipungwa, basapudi ba Bulopwe bapyasakane basambakenye myanda miyampe mu bifuko byadi bikomo kufika’mo.

4 Kungala kwa umbuo wa ntanda, Batumoni ba mu Alaska bamwena mu mukenga wa pa bula wa kusapula mu bushipo payanga banangi. Lupepo lwa kyanga poluletanga masua a mema mayule’mo bapempudi ba mizo mishileshile, Batumoni benē kibundi badi bemana mu byabu na mabuku mavule asangaja esambila pa mu ndimi palapala. Mu kino kifuko kyonka, amviyo nandi i mupēleje mwa kufikila ku bibundi bitolwele kulampe, pa kino, myanda miyampe i mifike’nka ne mu bibundi bya Aleut, Athabascan, Tsimshian, ne Tlingit.

5 Larry, wa mu Texas, États-Unis, udi na mwaba wa pa bula—njibo ya kilelelo yashikete’mo. Nansha byadi mu kakinga ka bisheta pangala pa akishida yamutene, Larry imuvudilwe bya kulonga. Usapwilanga bantu musapu wa Bulopwe, kubadila’mo ne lukulupilo lwa mu Bible lwa amba difuku dimo, mu buludiki bwa Bulopwe, ukanza kwenda monka.—Isa. 35:5, 6.

6 Pa kwenda ku kitango, dya kungala kwa Myamar, kisumpi kya Batumoni kyendanga lwa mema na botyi mu mafuku asatu tamba ku Mandalay. Byobadi na mutyima wa kusapula myanda miyampe, baselanga mabuku esambila pa Bible, ne kupa bobenda nabo. Shi botyi waimana pa kibundi nansha kakibundi kamo, bano basapudi bakankamane bābukanga lubilo ne kwenda ku kapāna mabuku. Mu kine kitatyi’kyo, bañenda bakwabo bakandanga mu botyi, penepa basapudi ba Bulopwe pa kujoka batananga “mwaba mukwabo mupya.”

7. Le batōtyi ba Yehova basapulanga bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza mu miswelo’ka, ne kitungo kyabo i kitungo’ka?

7 Pamo bwa batutu ne bakaka batelelwe mu bino bimfwa bityetye, batōtyi bapyasakane ba Yehova ntanda yonso i bepāne mu “kusapula ne pa mfulo bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza.” (Bil. 28:23) Bendanga ku njibo ne njibo, balumba bantu mu bipito, bebalembela mikanda, ne kwisamba nabo ku telefone. Mwikale mu motoka, pobenangija mu biwanza, nansha pobakōkolokwa ku kabo kaji, bakimbanga na kipyupyu mikenga ya kusapula bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza. Miswelo ya kusapula i mishile shayo, ino kitungo i kimo kyonka—kusapula myanda miyampe konso kutanwa bantu.—Mat. 10:11.

8, 9. (a) Mwanda waka kutandabuka kwa mwingilo wa kusapula Bulopwe i kingelengele? (b) Lelo i kipangujo’ka kisangaja kifwaninwe kwiipangula, ne tukatana malondololo kwepi?

8 A mutangi muswedibwe, le nobe ubadilwa mu kibumbo kya basapudi ba Bulopwe basapula mu matanda 235 ne kupita? Shi i amo, nabya wingilanga mwingilo wa kusapula Bulopwe wenda utandabuka! Bine, byobya bilongeka mu budimi bwa ntanda yonso i kingelengele’po kashā. Nansha byokudi bijika ne bikoleja bikomo,—kukankajibwa na imbikalo ne kupangwapangwa kumwekelele—Batumoni ba Yehova bapānanga ne pa mfulo bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza ku bantu ba mizo yonso.

9 Kipangujo kisangaja kifwaninwe kwiipangula i kino, Mwanda waka i kutupu kijika, enka ne lwana lwa Satana, i bikomenwe kwimika mwingilo wa kusapula Bulopwe wendelela kumeso? Pa kulondolola kino kipangujo, tutalei byālongekele mu myaka katwa kabajinji Y.M. Ke-pantu Batumoni ba Yehova dyalelo bendelejanga mwingilo wāshilwilwe mu mine myaka’ya.

Mwingilo Mukatampe Mpata

10. Le Yesu wēpēne mu mwingilo’ka, ne wādi uyukile bika pa uno mwingilo?

10 Yesu Kidishitu, Mwine wāshilwile kipwilo kya bwine Kidishitu, wēpēne bininge mu mwingilo wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza; o wadi mwingilo mu būmi bwandi. Difuku dimo wānenene’mba: “Mfwaninwe kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza ne mu bibundi bikwabo namo, mwanda kino’ki e kyonatumīnwe.” (Luka 4:43) Yesu wādi uyukile amba mwingilo waāshilula kakavuya’opo aye mwine bunka. O mwanda kumeso’tu kwa kufwa, wālaile amba musapu wa Bulopwe ukasapulwa mu “mizo yonso.” (Mako 13:10) Lelo ukasapulwa namani ne na ba ani?

“Endai mukalonge bana ba bwanga mu bantu ba ku mizo yonso.”—Mateo 28:19

11. Yesu wātwikile bana bandi ba bwanga mwingilo’ka wa mvubu, ne i bukwashi’ka bobādi nabo pa kuvuija uno mwingilo?

11 Yesu upwa’tu kufwa ne kusanguka, wāmwekela bandi bana ba bwanga ne kwibatwika uno mwingilo wa mvubu amba: “Nanshi, endai mukalonge bana ba bwanga mu bantu ba ku mizo yonso, mwibabatyijei mu dijina dya Tata ne dya Mwana ne dya mushipiditu ujila, mwibafundijei kulama byonso byonemusoñenye. Kadi talai! Ami ngidi nenu mafuku onso kufika ne ku mvuyo ya ngikadilo ya bintu.” (Mat. 28:19, 20) Pa kunena’mba “Ami ngidi nenu,” wālombwele amba wadi wa kukwasha bandi bana ba bwanga mu mwingilo wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga. Bādi basakilwa buno bukwashi, mwanda Yesu wēbalaile amba “mukashikibwa na mizo yonso.” (Mat. 24:9) Kadi kudi bukwashi bukwabo bwādi bwa kukulupila bana ba bwanga. Yesu, kumeso’tu kwa kukanda mūlu, wēbalombwele amba bakatambula bukomo bwa mushipiditu ujila ne kwikala batumoni bandi “ne kulakula kwine kwa ntanda.”—Bil. 1:8.

12. Lelo i bipangujo’ka bya kamweno bifwaninwe kwiipangula, ne mwanda waka i biyampe tuyuke malondololo?

12 Pano kudi bipangujo bya kamweno bifwaninwe kwiipangula: Le batumibwa ba Yesu ne bana ba bwanga bakwabo mu myaka katwa kabajinji bāvuije mwingilo wabo na kusumuninwa? Lelo kano kakisumpi katyetye ka bana-balume ne bana-bakaji bene Kidishitu kāsapwile ne pa mfulo bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza enka ne mu kupangwapangwa kwa malwa? Lelo bine bātambwile bukwashi bwa mūlu ne bwa mushipiditu ujila wa Yehova mu mwingilo wabo wa kulonga bana ba bwanga? Bino bipangujo ne bikwabo i bilondololwe mu mukanda wa mu Bible wa Bilongwa. I biyampe tuyuke malondololo. Mwanda waka? Mwanda Yesu wālaile amba uno mwingilo ukendelela “kufika ne ku mvuyo ya ngikadilo ya bintu.” Nanshi uno mwingilo utala bene Kidishitu bonso ba bine, kubadila’mo ne batwe badi mu kino kitatyi kya ku mfulo. Shi ke pano, tutei mutyima na katentekeji ku nsekununi isonekelwe mu mukanda wa Bilongwa.

Myanda Idi mu Mukanda wa Bilongwa

13, 14. (a) Le i ani wālembele mukanda wa Bilongwa, ne i kwepi kwāsokwele mulembi myanda yaālembele? (b) Lelo i myanda’ka idi mu mukanda wa Bilongwa?

13 Le i ani wālembele mukanda wa Bilongwa? Mukanda ao mwine keutelelepo mulembi, ino bishima bya ñanjilo bilombola amba mulembi wa Bilongwa i enka mulembi wa Evanjile ya Luka. (Luka 1:1-4; Bil. 1:1, 2) Tamba kala, Luka, “muñanga muswedibwe” ne musoneki wa mānga wa katentekeji, umonwanga bu ye mulembi wa Bilongwa. (Kol. 4:14) Uno mukanda ulombola myanda yālongekele mu bula bwa kintu kya myaka 28, tamba pākandile Yesu mūlu mu 33 Y.M. kufika ne pākutyilwe mutumibwa Polo mu Loma kubwipi na mwaka wa 61 Y.M. Kyaba kimo Luka wiela mu mwanda, kyaba kikwabo witalula’mo, kino kilombola’mba wātenwe palongeka binkumenkume bivule byasekunwine. (Bil. 16:8-10; 20:5; 27:1) Na bubine, Luka byadi mukimbi musumininwe, kābudilwepo kwipangula benē myanda, ba Polo, Banabasa, Fidipa, ne bakwabo bātelele mu ino nsekununi.

14 Le i myanda’ka idi mu mukanda wa Bilongwa? Mu Evanjile yandi, Luka wābadikile kulemba binenwa ne bilongwa bya Yesu. Penepa mu mukanda wa Bilongwa namo, Luka i mulembe’mo binenwa ne bilongwa bya balondi ba Yesu. Nanshi mu Bilongwa mudi mānga ya bantu bāingile mwingilo wa kwanwa nansha bavule byobādi bamonwa bu “bampikwa kufunda kadi ba bituputupu.” (Bil. 4:13) Mu kīpi, i nsekununi ya ku bukomo bwa mushipiditu itulombola mwāshilwidile kipwilo kya bwine Kidishitu ne mokyātamīne. Bilongwa bitulombola mwādi musapwila bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji—manwa abo ne mumweno wabo. (Bil. 4:31; 5:42) Ulombola patōka mwingilo wingile mushipiditu ujila mu kusalaja myanda miyampe. (Bil. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Mukanda wa Bilongwa ukumuna ku mutwe wa mwanda wa mu Bible, mwine mubadilwa ne kupandulwa kwa dijina dya Leza kupityila ku Bulopwe bwandi bukaludikwa na Kidishitu, kadi ulombola mwāsambakenine musapu wa Bulopwe nansha byokwādi lwana lukomo.—Bil. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Le tukamwena namani mu kubandaula mukanda wa Bilongwa?

15 Bine kubandaula mukanda wa Bilongwa kusangaja’po kashā ne kukomeja lwitabijo! Mityima yetu ikatengwa shi tulangulukile pa kimfwa kya bukankamane ne bupyasakane bya balondi babajinji ba Kidishitu. Kino kiketutonona twiule lwitabijo lwa banabetu betubadikidile ba mu myaka katwa kabajinji. Kadi tuketeakanya mwa kuvuijija senene mwingilo otupelwe amba “endai mukalonge bana ba bwanga.” Kino kitabo kyotanga i kilupulwe mwanda wa kukukwasha wifunde na katentekeji mukanda wa Bilongwa.

Kitabo Kitukwasha Twifunde Bible

16. Le i bitungo’ka bisatu bidi na kino kitabo?

16 Le kino kitabo kidi na kitungo’ka? Kino kitabo kidi na bitungo bisatu (1) kukomeja kikulupiji kyotudi nakyo kya amba Yehova uketukwasha mu mwingilo wa kusapula Bulopwe ne kulonga bana ba bwanga, kupityila ku mushipiditu wandi ujila, (2) kulangula bupyasakane bwetu mu mwingilo na kubandaula bimfwa bya balondi ba Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji, ne (3) kwitutonona tulēmeke bininge bulongolodi bwa Yehova, boba batangidile mwingilo wa kusapula ne batala bipwilo.

17, 18. Le i muswelo’ka ulongelwe kino kitabo, ne i bintu’ka bimo bikakukwasha mu kifundwa kyobe kya Bible kya pa kasuku?

17 Le i muswelo’ka ulongelwe kino kitabo? Ukamona amba i kyabanibwe mu bipindi mwānda, kipindi ne kipindi kīsambila pa myanda ya mu mukanda wa Bilongwa. Shapita ne shapita kemaninepo pa bubandaudi bwa vese ne vese wa Bilongwa, aa, ino wimanine pa ñeni yotuboila ku binkumenkume bisekunwinwe’mo ne kwitukwasha tumone, muntu ne muntu, mwa kwingidijija myanda yefundwa. Ku ngalwilo kwa shapita yense, kudi musemwa ushintulula mwanda mwine usa kwisambilwa’po ne kisonekwa kya mu mukanda wa Bilongwa kyo wimanine’po.

18 Kudi bintu bikwabo bidi mu kino kitabo bikakukwasha mu kifundwa kyobe kya Bible kya pa kasuku. Bifwatulo biyampe bishintulula binkumenkume bya mu mukanda wa Bilongwa bikakukwasha umone mwālongekele nsekununi yotanga mu Bible. Mu mashapita mavule mudi tupango twa myanda ya ntentekelo. Tumo twisambila pa bantu ba mu Bible bādi na lwitabijo lotukokeja kwiula. Tukwabo twisambila pa bifuko, myanda, bibidiji, nansha bantu bakwabo batelelwe mu Bilongwa.

Ingila mwaba obe na kampeja-bukidi

19. Lelo i kwibandaula’ka kotufwaninwe kwibandaula kyaba ne kyaba?

19 Kino kitabo kikakukwasha wibandaule bya binebine pampikwa budimbidimbi. Wikale musapudi wa Bulopwe ke mwije nansha kaijije, i biyampe kwimana kitatyi kyotanga, kupwa kobandaula bintu byotangidije mu būmi bobe ne momwena mwingilo wa bwine Kidishitu. (2 Ko. 13:5) Wiipangule amba: ‘Lelo nakisapulanga na kampeja-bukidi? (1 Ko. 7:29-31) Le nsapulanga myanda miyampe na kusumininwa ne bupyasakane? (1 Ts. 1:5, 6) Lelo ntambilanga mu mwingilo wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga mungya bukomo bwami?’—Kol. 3:23.

20, 21. Mwanda waka mwingilo wetu i wa kampeja-bukidi, ne tufwaninwe kusumininwa kulonga bika?

20 Ketwakilwai amba tupelwe mwingilo wa mvubu mpata—wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga. Difuku dyonso dipita dilengeja mwingilo wetu wikale wa kampeja-bukidi bininge. Mfulo ya ino ngikadilo ya bintu īyanga lubilo lonka. Pano po pene būmi bwa bavule budi pa katele-bulenda. Ketuyukilepo i bantu banga ba mutyima muyampe baketaba ku musapu wetu. (Bil. 13:48) Ino kiselwa kyetu i kya kwibakwasha pano pakidi mema mu manwi.—1 Tm 4:16.

21 Nanshi i byampe twiulei kimfwa kya basapudi bapyasakane ba mu myaka katwa kabajinji. Tulomba’mba kwifunda na katentekeji kino kitabo kukutonone usapule na bupyasakane ne bukankamane buvule. Kadi sumininwa bininge “kusapula ne pa mfulo bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza.”—Bil. 28:23.