1-3. Le Yesu washiye batumibwa bandi muswelo’ka, ne kino kibalupula bipangujo’ka?

 KEBADIPO basaka bipwe. Bine, batumibwa abasangele mayenga ashele kunyuma’a! Lusangukilo lwa Yesu lubebatalula bulanda bukatampe bobādi nabo ne kwibapa nsangaji keineneka. Pano ke mafuku 40, Yesu wamwekela balondi bandi misunsa mingi, webafundija bivule ne kwibakankamika. Ino dyalelo, wēbamwekela dya mfulo.

² Pa Lūlu lwa Impafu batumibwa bonso aba bateja kishima ne kishima kinena Yesu. Aye ukala’tu kishima—abamone’mba bibapu bukidi—watekuna makasa webesela. Ebiya washilula kutekuka panshi! Balondi bandi kebamutale sō pakanda mūlu. Ku mfulo, dikumbi dibamupūta kebakimumwenepo. Aye ke muye kala, abo abashala babambīle meso mūlu.—Luka 24:50; Bil. 1:9, 10.

³ Uno mwanda ubashinta lonso būmi bwa batumibwa ba Yesu. Le basa  kulonga bika pano paenda Mfumwabo Yesu Kidishitu mūlu? Tukulupilei amba, Mfumwabo wēbateakenye kala mwa kushadila na mwingilo waāshilwile. Lelo wēbateakenye namani ku uno mwingilo wa mvubu, ne nabo le bālongele’po namani? Lelo bino bitala namani bene Kidishitu ba dyalelo? Shapita mubajinji wa Bilongwa udi na malondololo akankamika.

4. Lelo Luka wāshilula mānga yandi isonekelwe mu mukanda wa Bilongwa namani?

⁴ Luka waanza mānga yandi na kwisamba na Teofilusa a, enka yewa waātumīne kala Evanjile yandi. Kunena na bubine ino nsekununi i lusango lumo lwendelela, mwanda Luka ushilula na kunena mu kīpi binkumenkume bisonekelwe ku mfulo ya Evanjile yandi, mu bishima bishile ne kubweja’mo tumyanda tukwabo.

5, 6. (a) Le i bika byākomeje lwitabijo lwa balondi ba Yesu? (b) Lwitabijo lwa bene Kidishitu dyalelo lwimanine namani pa “bukamoni buvule bumweke”?

⁵ Le i bika byādi bya kukankamika lwitabijo lwa balondi ba Yesu? Tutanga mu Bilongwa 1:3 pa mwanda wa Yesu amba: “Welombwele mūmi kobadi na bukamoni buvule bumweke.” Mu Bible, i enka “Luka, muñanga muswedibwe” ye wingidije kishima kyalamwinwe bu “bukamoni buvule bumweke.” (Kol. 4:14) I kishima kingidijibwe mu bilembwa bya kiñanga kishintulula amba bukamoni bukokeja kulombolwa patōka, bwa bine, bukulupilwa. Yesu wāletele buno bukamoni. Wāmwekēle balondi bandi misunsa mivule, ku umo, ku babidi, pakwabo batumibwa bonso kya pamo, ne musunsa umo ku banabetu betabije 500 ne kupita. (1 Ko. 15:3-6) Bine, buno i bukamoni bumweke!

⁶ Dyalelo nadyo lwitabijo lwa bene Kidishitu ba bine lwimanine pa “bukamoni buvule bumweke.” Lelo kudi bubinga bulombola amba Yesu wādi pano pa ntanda, wāfwila pa mwanda wa bubi bwetu, ne kusanguka? Budi’ko bine! Nsekununi ya batumoni bakulupilwa bēmwenine na meso idi mu Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu itupa bukamoni botusakilwa. Kwifunda ino nsekununi ne kulombela ponka kukakomeja bininge lwitabijo lwetu. Vuluka, bukamoni bwa bine bushiyañanyanga lwitabijo lwa bine na kwitabija kitabije vidingi. Pa kukamona būmi bwa nyeke tusakilwa lwitabijo lwa bine.—Yoa. 3:16.

7. Lelo Yesu wāshidile balondi bandi kimfwa’ka mu kufundija ne kusapula?

⁷ Yesu wādi kadi “wibasapwila myanda ya Bulopwe bwa Leza.” Kimfwa, wāshintulwile bupolofeto bwādi bulombola mukasusukila ne mukafwila  Meshiasa. (Luka 24:13-32, 46, 47) Yesu pa kutōkeja mwingilo wandi wa bu Meshiasa, wēsambīle mpata pa mutwe wa mwanda wa Bulopwe bwa Leza, bwadi aye mwine bu Mulopwe Mutongwe. Bulopwe o wādi mutwe wa mwanda wa busapudi bwa Yesu, kadi o onka usapula ne balondi bandi dyalelo.—Mat. 24:14; Luka 4:43.

8, 9. (a) Le i milangwe’ka ibidi mifwe yādi na batumibwa ba Yesu? (b) Lelo Yesu wāsendulwile muswelo’ka mulangilo wa batumibwa, ne i ñeni’ka iboila’ko bene Kidishitu dyalelo?

⁸ Batumibwa bētene dya mfulo na Yesu pano pa ntanda kitatyi kyobebungīle pa Lūlu lwa Impafu. Na kipyupyu bamwipangula’mba: “A Mfumwetu, le koaluja bulopwe ku Isalela kino kitatyi?” (Bil. 1:6) Kino kipangujo, kibasokola patōka milangwe ibidi mifwe yādi na batumibwa. Mulangwe umbajinji, bādi balanga amba Bulopwe bwa Leza bukajokejibwa ku Isalela wa ku ngitu. Wa bubidi, bādi batengele Bulopwe bwalailwe bushilule kubikala’nka penepa, “kino kitatyi.” Le Yesu wēbakweshe namani bajadike milangwe yabo?

⁹ Padi Yesu wāyukile amba mulangwe umbajinji usa kusendululwa panopano ponka. Mwanda balondi bandi bādi ba kwimwena kubutulwa kwa muzo mupya, Isalela wa ku mushipiditu mu mafuku dikumi āya’ko’a! Kipwano kya Leza na Isalela wa ku ngitu kyādi kekidi ku mfulo. Pa mulangwe wa bubidi, Yesu wēbavulwije amba: “Ke kyenupo kya kuyuka bitatyi nansha byaba bitūdile Tata mu buludiki bwandi aye mwine.” (Bil. 1:7) Yehova ye Mwinē Bitatyi. Yesu aye mwine kumeso kwa kufwa wānene amba, enka ne mwana kayukilepo “difuku ne nsá mine” ikafika mfulo, “poso’nka Tata kete.” (Mat. 24:36) Kufika ne pano, shi bene Kidishitu bafwila kuyuka kitatyi kikafula ino ngikadilo ya bintu, nabya bakambakenanga mwanda kewibatalepo.

10. Le i mumweno’ka wa batumibwa otufwaninwe kwikala nao, ne mwanda waka?

¹⁰ Inoko ketufwaninwepo kufutulula batumibwa ba Yesu, na bubine i bantu ba lwitabijo lukatampe. Bāitabije kulemununwa na kwityepeja. Ne kadi, nansha kipangujo kyabo byokyādi na mulangilo mufwe, ino kilombola amba bādi na mumweno muyampe. Yesu wāsoñenye balondi bandi misunsa ne misunsa amba: “Keshai’nka kukesha.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Nanshi bādi badyumuke ku mushipiditu, bakimba na kipyupyu bukamoni bulombola amba Yehova kasa kulonga’po kintu. Uno o mumweno otusakilwa kwikala nao dyalelo. Na bubine, pano po pene potusakilwa’o mwanda tudi ku mfulo kwa “mafuku a mfulo.”—2 Tm 3:1-5.

11, 12. (a) Lelo Yesu wāpele balondi bandi mwingilo’ka? (b) Mwanda waka Yesu wālongele biyampe kutela mushipiditu ujila pa kwisambila pa mwingilo wa kusapula?

¹¹ Yesu wāvulwije batumibwa kintu kyobafwaninwe kuta’ko mutyima bininge. Webanena’mba: “Mukatambula bukomo pakāya mushipiditu ujila pomudi, kadi mukekala bami batumoni mu Yelusalema, mu Yudea ne mu Samadia monso, ne kulakula kwine kwa ntanda.” (Bil. 1:8) Mu Yelusalema,  mwine mobāipaile Yesu, ye mwādi mufwaninwe kusapulwa dibajinji myanda ya kusanguka kwandi. Kupwa, musapu wādi wa kwandabala mu Yudea, ke mu Samadia, ku mfulo ke kulakula kwine.

¹² Yesu wālongele biyampe pa kwibalaya kwiya kwa mushipiditu ujila mwine wa kwibakwasha kumeso kwa kuleta mwingilo wa kusapula. Kishima “mushipiditu ujila” i kitelwe misunsa 40 ne musubu mu mukanda wa Bilongwa. Divule dine uno mukanda usangaja wa mu Bible ulombola patōka amba pambulwa bukwashi bwa mushipiditu ujila ketukokejapo kulonga kiswa-mutyima kya Yehova. Nanshi i biyampe tulombe kitatyi kyonso uno mushipiditu! (Luka 11:13) Pano po pene potusakilwa’o.

13. Dyalelo mwingilo wa kusapula upelwe bantu ba Leza i mubaye namani, ne mwanda waka twiwingile na kipyupyu?

¹³ Buluji bwa “kulakula kwine kwa ntanda” ke bushinte tamba mu myaka’ya. Inoko monka motwanenenanga mu shapita ushele kunyuma, Batumoni ba Yehova i betabije na mutyima umo uno mwingilo wa kupāna bukamoni, mwanda bayukile amba Leza usaka bantu ba miswelo yonso bevwane myanda miyampe ya Bulopwe bwandi. (1 Tm. 2:3, 4) Le wipēne mpata mu uno mwingilo wa ukūla bantu? Kekudipo mwingilo usangaja ne wa kamweno bwa uno! Yehova ukakupa bukomo bosakilwa pa kwiwingila. Mukanda wa Bilongwa ukakusapwila manwa mayampe a kwingidija ne mumweno ofwaninwe kutamija pa kufikila’po.

14, 15. (a) Le bamwikeulu bānene bika pa mwanda utala kujoka kwa Kidishitu, ne bādi basaka kunena bika? (Tala kunshi kwa dyani.) (b) Kujoka kwa Kidishitu i kulongeke namani “muswelo umo” onka na kwenda kwandi?

¹⁴ Monka motwalombwelanga’kyo ku ntwelelo ya uno shapita, Yesu wātekwinwe panshi ne kwibajimina mu meso. Ino batumibwa 11 bāshele bemene ponka, batala mūlu. Mfulo mfulō, bamwikeulu babidi bebamwekela ne kwibatopeka amba: “A bana-balume ba mu Ngadilea, i bika byomwimanine mutala mūlu sō? Uno Yesu wemutekwinwa mūlu ukāyanga muswelo umo enka momwamumwena wenda mūlu.” (Bil. 1:11) Lelo bamwikeulu bādi bakimba kunena’mba Yesu ukajoka na umbidi umo onka’wa, na mulangila bipwilo bivule? Aa, ke amopo. Tubekiyuka namani?

¹⁵ Bamwikeulu bānene amba Yesu ukajoka, ke mu ngitu imopo aa, ino i mu “muswelo umo” onka. b Le wāendele muswelo’ka? Padi pesamba bamwikeulu i kutupu wādi umumwene. Enka batumibwa, bana-balume babala-banga bo bājingulwile amba Yesu kakidipo pano pa ntanda, wāenda kudi Shandi momwa mulu. Ne kujoka kwa Kidishitu nako kwadi kwa kwikala muswelo umo. Mo mokwāikadile. Dyalelo nadyo i enka boba badi na bujinguludi bwa ku mushipiditu bo bayukile amba Yesu ke mwiye mu lupusa lwa bulopwe. (Luka 17:20) Tunenwe kujingulula bubinga bulombola kwikala’po kwandi ne kusapwila’mo bakwetu nabo bamone amba bilomba kulonga bintu na kampeja-bukidi.

16-18. (a) Pa mwanda utala kwibungila pamo kwa bwine Kidishitu mwanda wa kutōta, i ñeni’ka yotwaboila ku Bilongwa 1:13, 14? (b) Le kimfwa kya Madia inandya Yesu kitufundija bika? (c) Mwanda waka kupwila kwa bwine Kidishitu i kwa kamweno dyalelo?

¹⁶ Ne kutatana kwine mpika, batumibwa “bajokela ku Yelusalema na nsangaji mikatampe.” (Luka 24:52) Le pano badi ba kulonga bika pa bwendeji ne bulombodi bwa Kidishitu? Mu Bilongwa shapita 1, vese 13 ne 14, twibamona abebungila “mu kyumba kya peulu,” kadi kudi myanda imo isangaja yotwifunda ku kuno kubungakana. Mobo mavule a mu Paleshitina mu myaka’ya ādi na byumba bya peulu, bikandwa’po na lukala lwa panja. Kino “kyumba kya peulu” kibulwe kwikala kyokya kya pa njibo itelelwe mu Bilongwa 12:12, njibo ya inandya Mako? Nansha nabya, i kifuko kya kubulwa kukutakana, kyumba pamo bwa byumba byonso bishikatwanga’mo, mo mwādi mwibungila balondi ba Kidishitu. Ino i bāni bebungile’mo, ne bādi balonga bika?

¹⁷ Tala, ke enkapo batumibwa ne bana-balume bo bādi’mo, aa. Mwādi ne “bana-bakaji bamo” pamo bwa Madia inandya Yesu. Uno o musunsa wa mfulo utelelwe Madia mu Bible. I kipite buya nandi kutanwa mu kino kyaba, ke pa mwanda wa kutumbijibwa, ino i pa mwanda wa kutōta na kwityepeja pamo na banababo ba ku mushipiditu. Bine, ye uno wāsengelwe pa kumona’mo ne bandi bana bana-balume baná, kebāitabijepo pādi pakidi Yesu mūmi. (Mat. 13:55; Yoa. 7:5) Bāshintyile’tu pa kupwa kwa tutu wabo wa munda kufwa ne kusanguka.—1 Ko. 15:7.

¹⁸ Tala monka kine kyēbungile bano bana ba bwanga: “Abo bonso badi batakamene mu milombelo na kitungo kimo.” (Bil. 1:14) Mu butōtyi bwa bene Kidishitu kwibungila pamo i kwa kamweno nyeke. Tupwilanga mwanda wa kwikankamika, kufundijibwa ne kudingilwa, ne nakampata mwanda wa kutōta Yehova, Tata wetu wa mūlu. Milombelo ne ñimbo yetu ya mitendelo ku kuno kupwila bimusangajanga kadi i bya kamweno kotudi. Bine, ketwakilekai’byo kwibungila pamo kwetu kujila ne kūbaka!—Bah. 10:24, 25.

19-21. (a) I ñeni’ka yotuboila ku mwingilo wāingile Petelo mu kipwilo? (b) Mwanda waka Yudasa wāpingakanibwe, ne i ñeni’ka yotukokeja kuboila ku muswelo wāpwijibwe uno mwanda?

¹⁹ Kudi mwanda utala bulongolodi wātene bano balondi ba Kidishitu, kadi mutumibwa Petelo wāimanine mīsambo. (Vese 15-26) Mwene i kintu kisenga pa kuyuka amba mayenga abala-anga kunyuma Petelo wātunine Mfumwandi misunsa isatu? (Mako 14:72) Batwe bonso tulēmenenwe na bubi, nanshi i biyampe kuvuluka amba Yehova i ‘muyampe kadi kejepo kulekela’ boba bonso besāsa bya binebine.—Ñim. 86:5.

²⁰ Petelo wājingulwile amba Yudasa, mutumibwa waābile Yesu ufwaninwe kupingakanibwa. Ino na ani? Mutumibwa mupya wādi ufwaninwe  kwikala mulondi wālondele Yesu mu mwingilo wandi, wāmwene ne kusanguka kwandi. (Bil. 1:21, 22) Kino kyādi kikwatañane na mulao wālaile Yesu aye mwine amba: “Banwe banonda nenu mukashikatanga pa mpona 12, mutyiba mambo a bisaka 12 bya Isalela.” (Mat. 19:28) Mobimwekela, Yehova wāsakile batumibwa 12 bālondele Yesu mu mwingilo wandi wa pano panshi babunde mwenda mafuku “mabwe a kyalwilo 12” a Yelusalema Mupya. (Kus. 21:2, 14) O mwanda Leza wākweshe Petelo amone bupolofeto bunena amba, “mwingilo wandi wa butadi uselwe na ungi” i bufikidile padi Yudasa.—Ñim. 109:8.

²¹ Lelo butongi bwālongelwe muswelo’ka? Na kuta bubale, kintu kyādi kibidilwe kulongwa mu myaka yālembelwe Bible. (Nki. 16:33) Inoko, uno o musunsa wa mfulo ulombwele Bible kwingidijibwa kwa bubale mu uno muswelo. Mobimwekela, kupungululwa kwa mushipiditu ujila ko kwāfudije uno mulongelo. Tutalei mwanda waka bāingidije bubale. Balombele amba: “Ee, a Yehova, abe uyukile mityima ya bonso, lombola i ani owatonga pa bano bana-balume.” (Bil. 1:23, 24) Bāshidile Yehova butongi mu makasa andi. Matyiasa, padi i umo wa mu bana ba bwanga 70 bātuminwe na Yesu kukasapula, ye wātongelwe. Penepa Matyiasa wāikala ke umo wa mu “Ba Dikumi ne Babidi.” c—Bil. 6:2.

22, 23. Mwanda waka tufwaninwe kukōkela ne kukōkelelela boba batangidile kipwilo dyalelo?

²² Uno mwanda wituvuluja mvubu ya bulongolodi mu bantu ba Leza. Kufika ne dyalelo, bana-balume batangidile mwingilo batoñwanga kwingila bu batadi mu kipwilo. Bakulumpe babandaulanga na katentekeji bisakibwa bilombwa mu Bisonekwa, kadi balombanga mushipiditu ujila wibaludike. O mwanda kipwilo kimonanga bano bana-balume amba i batongwe na mushipiditu ujila. Batwe netu, tukōkelei ne kukōkelelela boba betutangidile, amba twingidile batwe bonso pamo mu kipwilo.—Bah. 13:17.

²³ Bana ba bwanga pa kupwa kukomejibwa na Yesu musanguke wēbamwekela ne pa kukankamikwa na bujadiki mu myanda ya bulongolodi, pano abateakanibwa ku byobya bibatengēle kumeso. Shapita ulonda’ko ukesambila pa bino binkumenkume byēbatene.