Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Mwa Kutanina Nsangaji mu Busongi bwa Bene Kidishitu

Mwa Kutanina Nsangaji mu Busongi bwa Bene Kidishitu

“Muntu ne muntu momudi’mo asanswe mukajandi mwaesanshilwe aye mwine; mukaji nandi ufwaninwe kulēmeka mulumyandi bikatampe.”​—EFISESA 5:33.

ÑIMBO: 87, 3

1. Nansha divule busongi byo bushilulanga na nsangaji, ino le i bika bibwanya kutengela boba besongele? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

MUSOÑAÑANI paela diso kudi musongwa wandi mupopoke mu difuku dyabo dya butundaile, bekalanga na nsangaji keineneka. Pobadi bakinangila, abo bonso batamije buswe bininge enka nenki bakwata butyibi bwa kwisonga ne kwilaya amba bakelamata abo bonso. Pa kupwa kwa butundaile, abashilula būmi bwa kwikala pamo, ke bibalombe kushinta mwa kwikadila umbumo. Yehova, Mushiludi wa busongi, usakanga busongi bonso bwikale na katōkwe ne nsangaji, o mwanda i mulete madingi a tunangu mu Kinenwa kyandi Bible. (Nkindi 18:22) Nansha nankyo, Bible witusapwila amba busongi bwa bantu bampikwa kubwaninina kebukabulwe’mopo makambakano nansha “byamalwa mu ngitu.” (1 Kodinda 7:28) I muswelo’ka ubwanya ba mulume ne mukaji kutyepeja ano makambakano? Le bene Kidishitu babwanya namani kulonga busongi bwabo bwikale bwa nsangaji?

2. Le ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwilombola buswe bwa muswelo’ka mu busongi?

2 Bible ufundija amba buswe i ngikadilo ya mvubu. Inoko kudi miswelo palapala ya buswe ifwaninwe ba mulume ne mukaji kwilombola mu busongi. Kimfwa, bafwaninwe kwilombola kisanso ne bukena. Kadi shi ababutula bana, buswe pa ba mu kisaka bubailanga’ko. Inoko i buswe bwimanine pa misoñanya bo bulengejanga busongi bwikale na nsangaji. Mutumibwa Polo wālombwele mwikadile buno buswe pa kunena’mba: “Muntu ne muntu momudi’mo asanswe mukajandi mwaesanshilwe aye mwine; mukaji nandi ufwaninwe kulēmeka mulumyandi bikatampe.”​—Efisesa 5:33.

KUTADIJA BISELWA BYA BESONGELE

3. Buswe mu busongi bufwaninwe kwikala namani?

3 Polo wāsonekele amba: “Banwe balume, sanswai nyeke bakaji benu, monka mwasanshilwe Kidishitu kipwilo, wepāna ne kwipāna pa mwanda wakyo.” (Efisesa 5:25) Bene Kidishitu dyalelo balondanga kimfwa kya Yesu na kwisanswa abo bene na bene na mwāsanshilwe Yesu bandi bana ba bwanga. (Tanga Yoano 13:34, 35; 15:12, 13.) Ba mulume ne mukaji bene Kidishitu bafwaninwe kwisanswa bininge enka ne kwitabija kufwila mukwabo. Ino shi kubaikala makambakano makatampe mu busongi, bamo bamonanga’mba buswe bwabo bubatyepa. I bika bibwanya kwibakwasha? I buswe bwimanine pa misoñanya, bwine “butyumwinanga byonso mu manwi, bwitabijanga byonso, bukulupilanga byonso, būmininanga byonso.” Buswe bwa uno muswelo “kebukankalwangapo.” (1 Kodinda 13:7, 8) Ba mulume ne mukaji bafwaninwe kuvuluka amba bapikile mpiko. Balaile kwisanswa ne kwilamata abo bonso. Kuvuluka kino kukatonona bene Kidishitu besongele bakimbe bukwashi bwa Yehova ne kwingidila pamo mwa kupwila makambakano o-onso.

4, 5. (a) Le i kiselwa’ka kidi na mulume byadi mutwe wa kisaka? (b) Le mukaji ufwaninwe kumona namani bumutwe? (c) Le i kushinta’ka kwadi kusakilwa kushinta ba mulume ne mukaji bamo?

4 Polo wāshintulwile biselwa bya umo ne umo pa besongele paānene ne amba: “Bakaji bafwaninwe kukōkela bininge balume babo bwa kudi Mfumwetu, mwanda mulume i mutwe wa mukajandi monka mwikadile Kidishitu mutwe wa kipwilo.” (Efisesa 5:22, 23) Kino kekishintululapo amba mulume udi na mvubu kupita mukaji. Yehova wēsambīle pa mwingilo wa mvubu wa mukaji paānenene amba: “Kebiyampepo mwana-mulume ekale kasuku, mhm, nanshi nkamulongela mukwashi wandi umwifwene.” (Ngalwilo 2:18) Mukaji ufwaninwe kukwasha’ko wandi mulume mwanda wa ekale mutwe wa kisaka muyampe. Mulume nandi ufwaninwe kwiula kimfwa kya Yesu, aye “mutwe wa kipwilo.” Shi mulume walonga namino, mukaji ukekala na mutyima-ntenke kadi ukapēlelwa kumulēmeka ne kumukwatakanya.

“Twelamete bininge bu ba mulume ne mukaji ne kulonga bintu musakila Yehova”

5 Cathy, usongelwe na Fred, unena’mba: “Ponadi nkunga, nadi neendeja ne kwikwatakanya ami mwine. Busongi bwaunengeje nshinte mwa kukulupidila mulumyami. Kekyadipo kipēla nyeke, inoko twelamete bininge bu ba mulume ne mukaji ne kulonga bintu musakila Yehova.” [1] (Tala bilembwa bya ku mfulo.) Fred unena’mba: “Byadi binkomena kukwata butyibi. Mu busongi, kuta mutyima pa bantu babidi kwabwejeje’ko makambakano. Ino kukimba buludiki bwa Yehova kupityila mu milombelo ne kwitabija milangwe ya mukaji, kwadi kupēleja’ko bintu difuku ne difuku. Neimvwananga bu tudi bine mu kisumpi kimo!”

6. Le buswe bwikalanga namani bu “kijimba kibwaninine kya bumo” kitatyi kilupuka myanda mu busongi?

6 Busongi bubwanya kuninga shi ba mulume ne mukaji ‘bendelela na kwitūkijija mityima abo bene na bene ne kwilekela na mutyima umo.’ Byobadi ba kubulwa kubwaninina boba besongele kebakabulwepo kwilubila. Shi kino kibafika, babwanya kuboila ñeni ku bilubo byabo, kwifunda kwilekela, ne kwilombola buswe bwimanine pa misoñanya ya mu Bible. Buno buswe i “kijimba kibwaninine kya bumo.” (Kolose 3:13, 14) Boba besongele babwanya kwilombola buno buswe na kwikala na kitūkijetyima, kanye ne kuleka kubala “bibi bilongelwe.” (1 Kodinda 13:4, 5) Shi ababulwe kumvwañana, ba mulume ne mukaji bafwaninwe kupwija mwanda’wa bukidibukidi, kumeso kwa kupona kwa dyuba. (Efisesa 4:26, 27) Bilomba kwityepeja ne bukankamane pa kunena’mba, “Ne mulube mfwile’ko lusa,” inoko kunena namino kukwashanga pa kupwija myanda ne kwilamata bininge mu busongi.

KINYENYE I KISAKIBWA KYA PA BULA

7, 8. (a) Le Bible uleta madingi’ka atala kusambakena pamo mu busongi? (b) Mwanda waka ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwilombola kinyenye?

7 Bible uletanga madingi mayampe abwanya kukwasha ba mulume ne mukaji bekale na mumweno muyampe pa kusambakena pamo mu busongi. (Tanga 1 Kodinda 7:3-5.) I kya kamweno ba mulume ne mukaji kuta mutyima ku mwiimvwanino ne bisakibwa bya mukwabo. Shi mulume kadipo na kinyenye ku wandi mukaji, mukaji ubwanya kukolelwa kusambakena nandi pamo. Balume bafwaninwe kwikala na babo bakaji “mwendele buyuki.” (1 Petelo 3:7) Kusambakena pamo kekufwaninwepo kwikala kwa ku bukomo nansha kwiningila, ino kufwaninwe kwiila mungya kipangila. Mwana-mulume ubwanya kwivwana bukidibukidi kilokoloko kupita mwana-mukaji. Ino abyo i biyampe kukimba kitatyi kifwaninwe ku bonso babidi ba mulume ne mukaji.

8 Bible kaletelepo kijila kipotoloke pa miswelo ne mikalo ya kushikila’po bukena bwa ba mulume ne mukaji. Inoko i mutele bukena bwa uno muswelo. (Lwimbo lwa Ñimbo 1:2; 2:6) Bene Kidishitu besonge bafwaninwe kwilombola kinyenye abo bonso.

9. Mwanda waka i bibi kwikena na muntu oketwisongelepo nandi?

9 Shi tusenswe bininge Leza ne mukwetu, ketukalekapo muntu nansha kintu kizeje busongi bwetu. Bamo i bazozeje ne kona busongi bwabo na kumunwa na porno. Tufwaninwe kukomena mutyima wa kukokwa na porno nansha na muswelo mukwabo wa bukena wampikwa kufwaninwa. Tufwaninwe kwepuka kulonga kintu kyo-kyonso kilombola’mba twiselembejanga na muntu oketwisongelepo nandi. Mwanda nabya tubabulwe buswe. Tufwaninwe kuvuluka’mba Leza uyukile milangwe ne bilongwa byetu byonso. Kino kikakomeja mutyima wetu wa kumusangaja ne kushala balamate mwinē petu.​—Tanga Mateo 5:27, 28; Bahebelu 4:13.

SHI KUBATAMBE MAKAMBAKANO MU BUSONGI

10, 11. (a) I muswelo’ka wavula malubu? (b) Le Bible unena bika pa kusansana? (c) I bika bikakwasha ba mulume ne mukaji baleke kusansana bukidibukidi?

10 Shi kubatambe makambakano makatampe ampikwa kupwijibwa, ba mulume ne mukaji bamo babwanya kutonga kusansana ne kwilubula. Mu matanda amo, kupita pa kipindi kimo pa bibidi kya besongele belubulanga. Shako, malubu keavudilepo mu kipwilo kya bene Kidishitu. Nansha nabya, masongi mavule a bene Kidishitu atanwanga na makambakano makatampe.

11 Bible uleta buno bulombodi amba: “Mukaji kafwaninwepo kusansana na mulumyandi; ino shi ufwaninwe’nka kusansana nandi, nabya ekale kusongwa mpika shi bitupu apwane monka na wandi mulume; kadi mulume kafwaninwepo kushiya mukajandi.” (1 Kodinda 7:10, 11) Boba besongele babwanya kumona kyaba kimo amba makambakano abo i makomo alomba’nka kusansana. Inoko, Yesu wālombwele amba kusansana i mwanda musumininwe paāpitulukile mu myanda yānenene Leza ku ngalwilo itala busongi, nandi wābweja’ko amba: “Kyokya kyakuta Leza pamo mu lupungu, muntu nansha umo kakikalañanya’kyo.” (Mateo 19:3-6; Ngalwilo 2:24) Yehova usaka balume ne bakaji belamate. (1 Kodinda 7:39) Batwe tufwaninwe kuyuka’mba tukeshintulwila kudi Yehova pa bilongwa byetu. Kino kibwanya kwitukwasha tupwije makambakano bukidibukidi pokeakomene.

Buya’byo’po kumona bene Kidishitu besongele bapwija makambakano mwanda wa kuleka kobalekanga Leza ebaludike

12. I bika bilengejanga bamo ke balanga ya kusansana?

12 Mwanda waka masongi amo atanwanga na makambakano makomo? Ku bamo, i mwanda kebatenepo byobya byobadi balanga kutana mu busongi, ne kino kyebalengeja batyumukwe mutyima ne kufītwa. Divule, makambakano alupukanga ku kwishila mu muswelo utamijibwe muntu ne mīdimuko yabo pa mwanda kabidye. Kubulwa kumvwañana na bako, kwisusa pa muswelo wingidijibwa lupeto ne mwa kulelela bana, bino nabyo biletanga makambakano. Inoko buya’byo’po kumona bene Kidishitu besongele bapwija makambakano mwanda wa kuleka kobalekanga Leza ebaludike.

13. Lelo i bubinga’ka bwendele’mo bwa kusansena?

13 Kubwanya kwikala bubinga bwendele’mo bwa kusansena. Myanda mikatampe kimfwa kupela kukwatakanya mukwabo ku kusaka, kwisusula bibi ku ngitu, ne būmi bwa ku mushipiditu bwatūlwa mu kyaka, byonso bino i bubinga bulengeje bamo basansane. Shi kubamweka makambakano makatampe, i biyampe besongele balombe bukwashi ku bakulumpe. Bano bana-balume badi na bwino buvule ne babwanya kukwasha boba besongele balonde madingi a Leza mu būmi bwabo. Kadi shi ba mulume ne mukaji balombe Yehova mushipiditu wandi ujila, ukebakwasha balonde misoñanya ya mu Bible ne kumwekeja ngikadilo ya bwine Kidishitu. (Ngalatea 5:22, 23) [2]—Tala bilembwa bya ku mfulo.

14. Lelo Bible unena bika pa bene Kidishitu besongele na muntu kengidilapo Yehova?

14 Bible ulombola’mba kudi bubinga bwendele’mo bwa ba mulume ne mukaji kwilamata nansha shi umo pobadi katōtangapo Yehova. (Tanga 1 Kodinda 7:12-14.) Mwinē petu wampikwa kwitabija i “mupandulwe” mwanda i mwisonge na mwingidi wa Leza. Babo bana bamonwanga bu “bajila” ne mu uno muswelo, abalamwa na Leza. Polo wākankamikile bene Kidishitu besongele amba: “A mukaji, le uyuka namani shi ukapandija obe mulume? Nansha abe mulume nobe, le uyuka namani shi ukapandija obe mukaji?” (1 Kodinda 7:16) Kudi bimfwa bivule bya balume ne bakaji bene Kidishitu bakweshe benē pabo bampikwa kwitabija bengidile Yehova.

15, 16. (a) I madingi’ka aleta Bible ku bakaji bene Kidishitu basongelwe na balume ke bengidipo ba Leza? (b) Le mwine Kidishitu ukalonga bika shi mwinē pandi “wampikwa kwitabija watonge kutaluka”?

15 Mutumibwa Petelo wādingile bakaji bene Kidishitu bakōkele babo balume, “amba shi kudi bamo kebakōkelepo kinenwa, banekenibwe pampikwa kinenwa ponka pa mwikadilo wa bakaji babo, mwanda bemwenanga abo bene mwikadilo wenu wampikwa disubi pamo ne bulēme bukatampe.” Pa kyaba kya kwisambila kitatyi ne kitatyi pa nkulupilo yandi, mukaji ubwanya kukwasha senene wandi mulume etabije bubine shi ulombola “mushipiditu utalala ne mutūkanye, mwine wa bulēme bukatampe ku meso a Leza.”​—1 Petelo 3:1-4.

16 Le bikekala namani shi mulume nansha mukaji wampikwa kwitabija watonge kusansana? Bible unena’mba: “Shi yewa wampikwa kwitabija watonge kutaluka, muleke ataluke; tutu nansha kaka kamuninwepo bupika mu yayo myanda, ino Leza aye wemwityile ku ndoe.” (1 Kodinda 7:15) Nansha kusansana byokubwanya kuleta ndoe, mungya Bible mwine Kidishitu kadipo na bwanapabo bwa kwisonga na mukwabo. Inoko kafwaninwepo kuningila mwinē pandi bashikate nandi. Mwenda mafuku, mwinē pandi wampikwa kwitabija ubwanya kutonga kujoka ne kupwana monka. Kepabulwe padi kumeso, mwinē pandi wampikwa kwitabija ubwanya kwikala ke mwingidi wa Yehova.

I KINTU’KA KIBAJINJI MU BUSONGI?

Shi tuta mutyima ku butōtyi botutōta Yehova, tubwanya kuvudija katōkwe ne nsangaji mu busongi bwetu (Tala musango 17)

17. I kintu’ka kifwaninwe kwikala kibajinji ku bene Kidishitu besongele?

17 Byotudi ku mvuyo kwa “mafuku a mfulo,” tutanwanga na “bitatyi bya makambakano bikomo ne mwa kulongela.” (2 Temote 3:1-5) O mwanda tusakilwa kulamwa na Yehova ne kupwana nandi bininge. Polo wāsonekele amba “Kitatyi kyashala’ko kibatyepa. Nanshi tamba pano, boba badi na bakaji bekale bwa abo kebadipo nabo, . . . ne boba bengidija ino ntanda bwa boba kebengidija’yopo ne pa mfulo.” (1 Kodinda 7:29-31) Polo kādipo usaka kunena’mba boba besongele bafwaninwe kusūla benē pabo. Byotudi mu mafuku a mfulo, kintu kibajinji kya kubadikija i butōtyi botutōta Yehova.​—Mateo 6:33.

18. Mwanda waka bibwanika ku bene Kidishitu kwikala na katōkwe ne nsangaji mu busongi?

18 Mu bino bitatyi bya makambakano, tumonanga masongi mavule apomoka. Le bibwanika kwikala na nsangaji ne katōkwe mu busongi? En-en, shi tudi nyeke balamate Yehova ne bengidi bandi, tulonda misoñanya ya mu Bible, ne kwitabija bwendeji bwa mushipiditu ujila wa Yehova. Shi tulonge namino, tubalēmeka “kyokya kyakuta Leza pamo mu lupungu.”​—Mako 10:9.

^ [1] (musango 5) Majina i mashintwe.

^ [2] (musango 13) Tala dibuku ‘Mwilamei mu Buswe bwa Leza,’ mu mbwejo, “Mumweno wa Bible pa Dilubu ne Kusansana.”