1, 2. Mwanda waka bambutwile bamo babwanya kuzumbija mutyima shi babo bana basaka kwipāna abo bene kudi Yehova ne kubatyijibwa?

BEFUNDI ba Bible tununu ne tununu bepānanga abo bene kudi Yehova ne kubatyijibwa. Bavule i bankasampe batamīne mu bubine kupwa batonga mwikadilo muyampe wa mu būmi. (Ñimbo ya Mitōto 1:1-3) Shi wi mbutwile mwine Kidishitu, padi ye uno utengēle difuku disa kubatyijibwa obe mwana mwana-mulume nansha mwana-mukaji.​—Dingakanya na 3 Yoano 4.

² Inoko kadi ubwanya padi ne kuzumbija mutyima. Padi wamwene bankasampe baikele kubatyijibwa, ino mwenda mafuku baanza kutatana shi kulonda misoñanya ya Leza i kwa kamweno kobadi. Bamo i bafule’nka ne ku kutamba mu bubine. O mwanda ubwanya kulangalanga’mba obe mwana ubwanya kushilula kwingidila Yehova, ino mwenda mafuku wajimija buswe bwaadi uswele bubine dibajinji. Padi obe mwana ubwanya kwikala pamo bwa bene Kidishitu ba mu Efisesa ba mu myaka katwa kabajinji.  Yesu wēsambīle pobadi amba: “Ubaleka buswe bowadi nabo dibajinji.” (Kusokwelwa 2:4) Le i muswelo’ka obwanya kukwasha obe mwana alame buswe bwandi ne kutamina “ku lupandilo”? (1 Petelo 2:2) Tubwanya kuboila ñeni ku kimfwa kya Temote.

3. (a) Lelo Temote wāikele namani ke mwine Kidishitu, ne wāingidije namani byāefundile? (b) I miswelo’ka isatu ya mwāfundile Temote itelelwe na Polo?

³ Mutumibwa Polo wākapempwile kibundi kya Lesetala musunsa wandi mubajinji mu mwaka wa 47. Padi kino kyo kitatyi kyēfundile nkasampe Temote bufundiji butala padi Yesu. Wāingidije byāefundile, ne myaka ibidi pa kupita’po wāshilula kwendakana na Polo. Kintu kya myaka 16 pa kupita’po, Polo wālembela Temote amba: “Endelela mu bintu byowafundile ne byobakunekenye nobe waitabija, byoyukile bene bakufundije’byo ne kadi tamba ku bwanuke uyukile bilembwa bijila [Bisonekwa bya Kihebelu], bikokeja kukwalamuna kodi wa tunangu mwanda wa lupandilo ponka pa lwitabijo mudi Kidishitu Yesu.” (2 Temote 3:14, 15) Polo wānenene amba Temote (1) wādi uyukile bilembwa bijila, (2) wānekenibwe nandi wāitabija bintu byaāfundile, ne (3) wāikele wa tunangu mwanda wa lupandilo ponka pa lwitabijo mudi Kidishitu Yesu.

4. Lelo i bika byoingidijanga pa kufundija bobe bana bankasampe? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

⁴ Byodi mbutwile mwine Kidishitu, o mwanda usakilanga obe mwana ayuke bilembwa bijila, dyalelo i Bisonekwa bya Kihebelu ne Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu. Nansha ke bana batyetye bene babwanya kwifunda myanda itala bantu ne binkumenkume bya mu Bible. Bulongolodi bwa Yehova ke bulupule mabuku, maboloshile, ne mavideo mavule abwanya kwingidija bambutwile pa kukwasha babo bana. Lelo i byepi pa bino’bi ke bidi kala mu lwenu ludimi? Obe mwana usakilwa kuyuka myanda ya mu Bible pa kusaka’mba akomeje kipwano kyandi na Yehova.

5. (a) Lelo bishima “byobakunekenye nobe waitabija” bishintulula bika? (b) Le tubayuka namani amba Temote wānekenibwe nandi wāitabija myanda miyampe itala padi Yesu?

⁵ Kufundija’tu bana myanda itala bantu ne binkumenkume bya mu Bible ke kubwenepo. Vuluka’mba Temote wānekenibwe nandi “waitabija.” Bishima bya Kingidiki bingidije Polo pano bishintulula’mba “kukulupijibwa” nansha’mba “kunekenibwa ne kwitabija bubine bwa kintu kampanda.” Temote wādi uyukile Bisonekwa bya Kihebelu “tamba ku bwanuke,” ko kunena’mba, paādi ukidi mwanuke bininge. Mwenda mafuku, wāitabija’mba Yesu ye Meshiasa. Lwitabijo lwa Temote lwātamine bininge, wābatyijibwa kupwa wāshilula kwingila pamo na Polo bu mishonele.

6. I muswelo’ka obwanya kukwasha bobe bana batamije lwitabijo mu Kinenwa kya Leza?

⁶ Lelo i muswelo’ka obwanya kukwasha bobe bana batamije lwitabijo na lwa Temote, pa kusaka’mba nabo ‘banekenibwe ne kwitabija’? Dibajinji, ikala na kitūkijetyima. Mwanda pa kutamija lwitabijo bilombanga kitatyi. Kadi kwitabija koitabije kintu kampanda kekushintululapo amba bobe bana nabo bakekitabija mu kitulumukila. Mwana ne mwana ufwaninwe kwingidija “malango” andi pa kwikala na lwitabijo mu Bible. (Tanga Loma 12:1.) Byodi mbutwile, ubwanya kulonga bivule pa kukwasha bobe bana batamije lwitabijo lwabo, nakampata kitatyi kyobakwipangula bipangujo. Tutalei ñeni yotubwanya kuboila ku kimfwa kya shabana umo.

7, 8. (a) I muswelo’ka ulombolanga shabana umo mwine Kidishitu kitūkijetyima pafundijanga wandi mwana? (b) Le i kitatyi’ka kyosakilwa kutūkijija obe mwana mutyima?

 ⁷ Thomas, shabana umo wa mwana mwana-mukaji wa myaka 11, unena’mba kyaba kimo wandi mwana umwipangulanga bipangujo pamo bwa amba: “Lelo Yehova wāingidije kwialamuna pa kupanga bintu byūmi pano pa ntanda?” nansha’mba, “Mwanda waka ketwikujangapo mu myanda ya ino ntanda, kimfwa kukwatakanya mavote, mwanda wa kulumbulula bintu?” Kyaba kimo, wikakanga bidi pa kulombola mwana bintu byafwaninwe kukulupila. Mwanda Thomas uyukile amba bintu bibwanya kunekenya muntu etabije bubine, ke mwandapo’tu umo mukatampe kete, ino i ne tumyanda tutyetutye tuleta bubinga pa mwanda’wa.

⁸ Kadi Thomas uyukile amba ufwaninwe kwikala na kitūkijetyima pa kufundija wandi mwana. Na bubine, bene Kidishitu bonso basakilwa kwikala na kitūkijetyima. (Kolose 3:12) Thomas i mujingulule amba bilomba kitatyi ne mīsambo ya kyaba ne kyaba pa kukwasha wandi mwana anekenibwe. Ulangulukilanga nandi pa byobya byamufundijanga mu Bible. Thomas unena’mba: “Kintu kya mvubu nakampata, ami ne wami mukaji tusakanga kujingulula shi wetu mwana ukulupile bya binebine byobya byaefunda ne shi wibimwene amba bidi na kamweno kwadi. Tusangalanga shi wetwipangula bipangujo. Kunena na bubine, kebinsangajangapo shi waitabija’tu bintu pampikwa kwipangula bipangujo.”

9. I muswelo’ka obwanya kukwasha bobe bana bakulupile Kinenwa kya Leza?

⁹ Shi bambutwile bafundija babo bana na kitūkijetyima, mwenda mafuku bakashilula kwivwanija mwikadile “bunkimbwa ne bulampe ne bula bwa mūlu ne bula bwa munshi” bwa lwitabijo. (Efisesa 3:18) Tubwanya kwibafundija bintu mungya yabo myaka ne mungya lūku lwabo. Penda patama lwitabijo lwabo mu byobefunda, po pene bakapēlelwa kushintulwila bantu bakwabo nkulupilo yabo, kubadila’mo ne bakwabo ba ku masomo. (1 Petelo 3:15) Kimfwa, le babwanya kwingidija Bible pa kushintulula mwikadilanga muntu shi wafu? Lelo bevwanijanga nshintulwilo ya mu Bible? * (Tala kunshi kwa dyani.) Vuluka’mba ufwaninwe kwikala na kitūkijetyima pa kukwasha obe mwana akulupile Kinenwa kya Leza, inoko kulonga namino kudi na mvubu.​—Kupituluka 6:6, 7.

10. Lelo i kintu’ka kidi na mvubu pofundija bobe bana?

¹⁰ Na bubine, kimfwa kyobe kidi na mvubu pa kukwasha bobe bana batamije lwitabijo. Stephanie, lolo umo wa bana basatu bana-bakaji, unena’mba: “Tamba’tu bami bana bakidi banuke, nadi neipangulanga’mba, ‘Lelo nsapwilanga bami bana kine kyonkulupidile amba Yehova udi’ko, ne amba uloñanga nyeke bintu na buswe ne boloke? Lelo bami bana bamwene patōkelela’mba bine nsenswe Yehova?’ Nkibwanyapo kusakila bami bana banekenibwe shi ami mwine nkinekenibwepo.”

11, 12. Lelo tunangu i bika, ne tubayuka namani amba ketulondangapo myaka ya muntu?

¹¹ Tubefunde kala amba Temote wādi (1) uyukile Bisonekwa ne (2) wānekenibwe pa mwanda utala nkulupilo yandi. Ino le Polo wādi usaka kunena bika paānenene amba bilembwa bijila byādi bya kwikadija Temote ke “wa tunangu mwanda wa lupandilo”?

¹² Dibuku Étude perspicace des Écritures, Volime 2, dishintulula’mba mungya Bible, kishima tunangu “i bukomo bwa kwingidija  senene buyuki ne ñeni mwanda wa kupwija myanda, kwepuka nansha kwiteakanya ku byaka, kufikila pa bitungo kampanda, nansha kudingila bantu bakwabo nabo balonge uno muswelo. Tunangu i twishile na bulembakane.” Bible unena’mba “bulembakane i bukutwe umutyima wa mwana.” (Nkindi 22:15) Tunangu byotwishidile na bulembakane, nanshi tunangu i kiyukeno kya kutama mu ñeni. Muntu mutame ku mushipiditu i yewa utyina Yehova ne usaka kumukōkela, ke mwandapo’tu i mutame ku myaka.​—Tanga Ñimbo ya Mitōto 111:10.

13. Lelo bankasampe babwanya kulombola namani amba badi na tunangu mwanda wa lupandilo?

¹³ Bankasampe ke batame ku mushipiditu mu ludingo kampanda kebasunkanibwangapo “pamo bwa batwalwa na mantanki ne kuselelwa koku ne koku” na bya kusakasaka byabo nansha kuningilwa na bankasampe bakwabo. (Efisesa 4:14) Inoko, bengidijanga “ñeni yabo ya kujingulula bintu . . . mwa kushiañenya ne kiyampe ne kibi.” (Bahebelu 5:14) O mwanda bakwatanga butyibi bwa tunangu, nansha shi badi kwa bunka kwampikwa bambutwile babo nansha bantu batame. (Fidipai 2:12) Tunangu twa uno muswelo i twa kamweno mwanda wa lupandilo. (Tanga Nkindi 24:14.) Le i muswelo’ka obwanya kukwasha bobe bana bekale na tunangu twa uno muswelo? Lengeja bobe bana bajingulule bintu byokwete na mvubu. Kupityila ku byonena ne byolonga, bakemwena bukomo bolonga bwa kwiendeja mungya misoñanya ya mu Bible.​—Loma 2:21-23.

14, 15. (a) Lelo nkasampe usaka kubatyijibwa ufwaninwe kulangulukila pa bika? (b) I muswelo’ka obwanya kukwasha obe mwana alangulukile pa madyese atambanga ku kukōkela bijila bya Leza?

¹⁴ Inoko, pa kukwasha bobe bana batamije lwitabijo, kwibalombola’tu kiyampe ne kibi ke kubwenepo. Kadi usakilwa ne kwibakwasha balangulukile pa bino bipangujo: ‘Mwanda waka Bible ukankajanga kulonga bintu bimweka bu bisangaja? Lelo nkalombola namani amba misoñanya ya mu Bible idi nyeke na kamweno kondi?’​—Isaya 48:17, 18.

 ¹⁵ Shi obe mwana kasake kubatyijibwa, nabya mukwashe alangulukile na kusumininwa pa biselwa bikalanga na bantu babatyijibwe. Lelo wibimonanga namani? Le i byabuyabuya’ka byakamwena’mo? Lelo i bikoleja’ka bibwanya kumutana? Mwanda waka ukamwena’mo byabuyabuya bivule kupita bikoleja bikamutana? (Mako 10:29, 30) I kya mvubu nakampata kulangulukila na mushike pa ino myanda kumeso kwa kubatyijibwa. Kwasha obe mwana alangulukile pa madyese atambanga ku kikōkeji ne pa bibi bilupukanga ku kubulwa kikōkeji. Nabya obe mwana ukakulupila’mba kulonda misoñanya ya mu Bible i kwa kamweno nyeke kwadi.​—Kupituluka 30:19, 20.

16. Lelo i bika bifwaninwe kulonga bambutwile shi lwitabijo lwa wabo mwana mubatyijibwe lubashilula kuzoza?

¹⁶ Le ukalonga namani shi obe mwana washilula kutatana bubine pa kupwa kubatyijibwa? Kimfwa, obe mwana mwana-mulume nansha mwana-mukaji ubwanya kukokwa na bintu bidi mu ino ntanda. Padi kadi obe mwana ubwanya kushilula kutatana shi kulonda misoñanya ya mu Bible i kwa kamweno mu būmi. (Ñimbo ya Mitōto 73:1-3, 12, 13) Byobya byokalonga’po bibwanya kumukwasha endelele na kwingidila Yehova nansha kuleka’byo kumwingidila. Kokifunina obe mwana pa kino, ekale ukidi mwanuke bininge nansha ke mutame. Inoko, mulengeje amone amba umusenswe kadi ukimbanga kumukwasha.

17, 18. Shi nkasampe washilula kutatana bubine, lelo i muswelo’ka ubwanya kumukwasha bambutwile?

¹⁷ Nkasampe mubatyijibwe i mwipāne aye mwine kudi Yehova. Ko kunena’mba walaile Leza amba ukamusanswa kupita kintu kyo-kyonso ne kumwingidila. (Tanga Mako 12:30.) Yehova umonanga kwipāna bu mulao musumininwe, netu ye motufwaninwe kwikumwena. (Musapudi 5:4, 5) Vuluja obe mwana kino. Inoko dibajinji bidi, tanga ne kwifunda bingidilwa bilupwilwa bambutwile na bulongolodi bwa Yehova. Ebiya, lombola obe mwana na kanye kadi pa kitatyi kifwaninwe amba butyibi bwaakwete bwa kwipāna aye mwine kudi Yehova ne kubatyijibwa i butyibi busumininwe, ino bukamuletela madyese mavule.

¹⁸ Kimfwa, ubwanya kutana madingi mayampe mu mbwejo, “ Les parents s’interrogent, ” ku mfulo kwa dibuku Les jeunes s’interrogent — Réponses pratiques, volime 1. Mu ino mbwejo badingila’mo bambutwile amba kebafwaninwepo kala kulanga bukidibukidi amba babo bana abaleka bubine, ino bafwaninwe kuyuka bine bibakambakanya. Padi i kuningilwa na bakwabo nansha kwimona bu kebatelwepo mutyima. Nansha padi mwana ubwanya kulanga’mba bankasampe bakwabo baloñanga mu mwingilo wa Yehova bintu bivule kumupita. Kadi ino mbwejo ilombola’mba kino kekishintululapo amba obe mwana kakitabijepo nkulupilo yobe. Divule ano makambakano atambanga ku bikoleja kampanda byalwa nabyo. Kupwa ino mbwejo ipa bambutwile madingi a mwa kukwashisha mwana washilula kutatana bubine.

19. Lelo bambutwile babwanya namani kukwasha babo bana bekale ba “tunangu mwanda wa lupandilo”?

¹⁹ Byodi mbutwile, udi na dyese ne mwingilo wa mvubu wa kutamija bobe bana “na kwibalemununa ne kwibadyumuna bidyumu bya Yehova.” (Efisesa 6:4) Enka na motwefundila’kyo, kino kishintulula’mba ufwaninwe kufundija bobe bana byobya binena Bible ne kwibakwasha banekenibwe na byobefunda. Shi batamije lwitabijo, nabya lukebatonona bepāne abo bene kudi Yehova ne kumupa kyokya kitabukile kunengela. Nanshi Kinenwa kya Yehova, mushipiditu wandi, ne bukomo bomulonga, bikwashe benu bana bekale ba “tunangu mwanda wa lupandilo.”