1. Le kulama ñeni yetu kushintulula bika? (2 Temote 4:5)

 LULAMATO lwetu kudi Yehova ne ku bulongolodi bwandi lubwanya kutūlwa pa ditompo shi kubalongeka mwanda witusanshija. Le i muswelo’ka otubwanya kukomena uno mwanda? Tufwaninwe kulama ñeni yetu ne kushala batale, kadi bemanije pototo mu lwitabijo. (Tanga 2 Temote 4:5.) Tulamanga ñeni yetu na kwikala talala, na kulanguluka senene, ne na kulonga bukomo bwa kumona bintu mwibimwena Yehova. Shi tulonge namino, milangwe yetu keikatādilwapo na mwiivwanino wetu.

2. I bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

² Mu kishinte kibadikile, twesambīle’mo pa myanda isatu yotubwanya kutanwa nayo itamba panja pa kipwilo. Inoko mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa myanda isatu ibwanya kulongeka mu kipwilo, mine ibwanya kutūla lulamato lwetu kudi Yehova pa ditompo. Ayo mine yoi, (1) kitatyi kyotumona’mba mwanetu mwine Kidishitu wetusanshija, (2) kitatyi kyobetulemununa, ne (3) kitatyi kyotukolelwa kwendela pamo na kushinta kwa mu bulongolodi. Le i muswelo’ka otubwanya kulama ñeni yetu ne lulamato lwetu kudi Yehova ne ku bulongolodi bwandi kitatyi kilongeka ino myanda?

3. Le i muswelo’ka otubwanya kulanga shi mwanetu mwine Kidishitu wetusanshija?

³ Lelo kashā kodi mumone amba mwanetu mwine Kidishitu wakusanshija, padi mwanetu’wa udi na madyese? Ye uno  tutu’wa kadipo usaka kukusanshija. (Loma 3:23; Yak. 3:2) Inoko padi byaalongele byakusense. Padi ye uno wabudilwe’nka ne tulo kowadi ulangulukila pa mwanda’wa. Ye uno padi weipangwile’nka ne kwiipangula’mba, ‘Uno tutu walonga bintu namino, lelo bine buno i bulongolodi bwa Leza?’ Satana ukusakila ulange uno muswelo. (2 Ko. 2:11) Ino milangwe mibi ibwanya kwitusansanya na Yehova ne na bulongolodi bwandi. Nanshi shi tubamone amba tutu nansha kaka wetusanshija, le i muswelo’ka otubwanya kulama ñeni yetu ne kuleka kwikala na milangwe mibi?

4. Le Yosefa wālamine ñeni yandi namani pobāmusanshije, ne kimfwa kyandi kitufundija bika? (Ngalwilo 50:19-21)

⁴ Kokilama kīji. Yosefa paādi ukidi nkasampe, batutu wandi bāmusanshije, bāmushikilwe, kadi bamo bāsakile’nka ne kumwipaya. (Ngo. 37:4, 18-22) Ku mfulo, bāmupoteja bu umpika. Pa kino, Yosefa wāsusukile bininge mu bula bwa myaka 13. Yosefa wādi ubwanya kutatana amba Yehova kamusenswepo. Kadi wādi ubwanya kulanga’mba Yehova wamwela mu kitatyi kyasakilwa bukwashi. Inoko Yosefa kaikelepo na bululu ku mutyima. Aye wālamine ñeni yandi na kwikala nyeke talala. Kadi paāikele na mukenga wa kulubwila banababo kinongo, kēbalubwidile’kyopo, ino wēbalongēle bintu na buswe ne kwibalekela. (Ngo. 45:4, 5) Yosefa wālongele bintu uno muswelo mwanda wābwenye kulanguluka senene. Pa kyaba kya kuta mutyima pa makambakano andi, aye wāendelele kulangulukila pa mpango ya Yehova. (Tanga Ngalwilo 50:19-21.) Le kino kitufundija bika? Kitufundija’mba shi abetusanshija, ketwakilobelai Yehova nansha kulanga’mba wetwela. Ino tulangulukilei pa muswelo waetukwasha tūminine makambakano’a. Kadi shi bakwetu abetusanshija, tulongei bukomo bwa kupūta kubulwa kubwaninina kwabo na buswe.​—1 Pe. 4:8.

5. Le Miqueas walamine namani ñeni yandi kitatyi kyobamusanshije?

⁵ Twisambilei’ko pa mwanda mumweke wa mu ano etu mafuku, wa mukulumpe umo wa mu Amerika wa Kunshi witwa bu Miqueas. b Uvuluka kitatyi kimo kyaamwene amba abamusanshija kudi batutu badi na madyese. Wanenene amba: “Kashā nadi nkyatyumukilwe mutyima namino. Naselele mutyima kūlu. Nadi ntunya kulāla bufuku, kendila’nka kudila mwanda nkyadipo na kya kulonga’po.” Inoko, Miqueas walamine ñeni yandi kadi walongele bukomo bwa kuleka kutādilwa na mwiivwanino wandi. Wadi ulomba Yehova kyaba kyonso amupe mushipiditu ujila ne bukomo bwa kwibyūminina. Kadi wakimbile myanda mu mabuku etu yamukweshe. Le kino kitufundija bika? Shi tumona’mba tutu nansha kaka wetusanshija, tushalei talala kadi tulongei bukomo bwa kutādila mwiivwanino wetu mubi. Ubwanya kutunya kuyuka bine byalengeja muntu esambe nobe nansha kulonga bintu mwaebilongela’mwa. Nanshi sapwila’mo Yehova mu milombelo, kadi mulombe akukwashe umone bintu mwibimwena muntu mukwabo. Kulonga namino kubwanya kukukwasha ukulupile amba mwanetu’wa kadipo usaka kukusanshija kadi ukatyepeka byalongele. (Nki. 19:11) Vuluka’mba Yehova uyukile bikutene kadi ukakupa bukomo bosakilwa pa kwibyūminina.​—2 Bi. 16:9; Mus. 5:8.

6. Mwanda waka i kya mvubu kumona bulemununi bwa Yehova bu kilomboji kya buswe bwaetusenswe? (Bahebelu 12:5, 6, 11)

⁶ Kulemununwa kubwanya kwitusansa. Ino shi tute mutyima enka pa misanshi’ya, tubwanya kushilula kupēlula bulemununi, na  kulanga’mba kebwadipo bwendele’mo nansha’mba abetulemununa mu muswelo mubi mpata. Kulonga namino kubwanya kwitubudija kintu kya pa bula​—ko kunena’mba kumona bulemununi bu kilomboji kya buswe bwitusenswe Yehova. (Tanga Bahebelu 12:5, 6, 11.) Kadi shi tubaleka mwiivwanino wetu witutādile, tukapa Satana mukenga wa kutwelela’po. Aye usakanga tupele bulemununi, kadi kibi kutabuka, usakanga tupaluke kudi Yehova ne ku kipwilo. Shi bakulemunwine, le i muswelo’ka obwanya kulama ñeni yobe?

7. (a) Monka mulombwela’kyo kifwatulo, le i muswelo’ka obāingidije Petelo kudi Yehova pa kupwa’ye kwitabija bulemununi? (b) Le kimfwa kya Petelo kibakufundija bika?

⁷ Itabija bulemununi, kadi shinta popa posakilwa kushinta. Yesu wālemunwine Petelo divule dine ku meso a batumibwa bakwabo. (Mako 8:33; Luka 22:31-34) Bine, byāmukwatyije bumvu! Inoko Petelo wāshele nyeke na lulamato kudi Yesu. Wāitabije bulemununi ne kuboila ñeni ku bilubo byandi. Yehova nandi wāpala Petelo mpalo pa lulamato lwandi ne kumupa biselwa bikatampe mu kipwilo. (Yoa. 21:15-17; Bil. 10:24-33; 1 Pe. 1:1) Le kino kitufundija bika? Kitufundija’mba tumwenanga’mo batwe pamo ne bakwetu shi ketutepo mutyima pa bumvu butamba ku kulemununwa, shi twitabija bulemununi, ne kushinta popa potusakilwa kushinta. Potulonga namino, twikadilanga’ko bantu ba mvubu kudi Yehova ne kudi banabetu.

8-9. Le Bernardo pobamulemunwine weivwene namani dibajinji, ino i bika byamukweshe ashinte milangwe yandi?

⁸ Twisambilei’ko pa byatene tutu Bernardo wa mu Mozambike. Bamuyete madyese a bukulumpe. Le Bernardo weivwene namani dibajinji? Unena’mba, “Naikele na kīji mwanda nkyasangedilepo bulemununi’bwa.” Watele mutyima bininge pa muswelo usa kumumona bantu bakwabo mu kipwilo. Unena’mba, “Byanombele myeji kampanda pa kwikala monka na mumweno muyampe pa mwanda’wa ne pa kukulupila monka mudi Yehova ne mu bulongolodi bwandi.” Le i bika byakweshe Bernardo ekale na mumweno muyampe?

⁹ Bernardo washintyile mumweno wandi. Ushintulula’mba: “Ponadi ñingila bu mukulumpe, nadi ñingidija Bahebelu 12:7 mwanda wa kukwasha bantu bakwabo bekale na mumweno muyampe pa bulemununi bwa Yehova. Ebiya neipangwile amba, ‘I ani unenwe  kulonda madingi a mu kino kisonekwa?’ I bengidi ba Yehova bonso—kubadila’mo ne ami.” Kupwa Bernardo watabwila’ko matabula makwabo pa kujokeja kikulupiji kyandi mudi Yehova ne mu bulongolodi bwandi. Waningije bibidiji byandi bya ku mushipiditu bya kutanga Bible ne kulangulukila’po bininge. Nansha byaadi uselele mutyima kūlu pa musa kumumwena batutu ne bakaka, wadi usapula nabo ne kulondolola ku kupwila. Mwenda mafuku, Bernardo watongwa monka bu mukulumpe. Shi nobe bakulemunwine pamo bwa Bernardo, longa bukomo bwa kuleka kuta mutyima pa bumvu butamba ku kulemununwa, itabija madingi kadi shinta popa posakilwa kushinta. c (Nki. 8:33; 22:4) Shi ulonge namino, ubwanya kukulupila’mba Yehova ukakupala mpalo pa lulamato lobe kwadi ne ku bulongolodi bwandi.

10. I kushinta’ka kwāikele’ko kwādi kubwanya kutūla lulamato lwa bana-balume bamo bene Isalela pa ditompo?

¹⁰ Kushinta kwa mu bulongolodi kubwanya kutūla lulamato lwetu pa ditompo. Shi ketutadijepo, tubwanya kwikuleka kwitusansanye na Yehova. Kimfwa, tala kushinta kwāikele’ko ku bene Isalela bamo mu Bijila bya Mosesa. Kumeso kwa kutūla’ko Bijila, mitwe ya bisaka yādi ingila mingilo ya butobo. Bādi bōbaka bisōkelo ne kulambwila’po Yehova bitapwa bya byabo bisaka. (Ngo. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yoba 1:5) Inoko pokwāikele Bijila, mitwe ya bisaka yādi inenwe kuyatwa ano madyese. Yehova wātongele babitobo ba ku kisaka kya Alone banze kulambula bitapwa. Pāshilwile kwingila kuno kushinta, shi mutwe wa kisaka ke wa ku kisakapo kya Alone wāshilula kwingila mingilo ya butobo, wādi unenwe kwipaibwa. d (Levi 17:3-6, 8, 9) Le kuno kushinta ko kwālengeje padi ba Kola, Datani, Abilama, ne bamfumu 250 balwe na lupusa lwa ba Mosesa ne Alone? (Umb. 16:1-3) Ketuyukilepo. Nansha shi pādi i pa bubinga’ka, Kola ne boba bēlungile nandi bātuninye kulamata nyeke Yehova. Shi kushinta kwa mu bulongolodi kubatūla lulamato lobe pa ditompo, i bika byobwanya kulonga?

11. Le kimfwa kya bene Levi ba mu kisaka kya Kohata kitufundija bika?

¹¹ Kwatakanya kushinta kwa mu bulongolodi na mutyima umo. Bene Isalela pobādi mu ntanda mutuputupu, bene Kohata bāpelwe’mo mwingilo wa pa bula. Kitatyi kyonso kyādi kitalula bene Isalela nkambi, bene Kohata bamo bādi basela sanduku wa kipwano batangila ku meso kwa bantu bonso. (Umb. 3:29, 31; 10:33; Yos. 3:2-4) Dino dyādi dyese dikatampe! Inoko, bintu byāshintyile pātwelele bene Isalela mu Ntanda ya Mulao. Sanduku kādipo ukinenwe kushetulwa kyaba kyonso. O mwanda mu mafuku a Mulopwe Solomone, bene Kohata bamo bāpelwe kwingila bu batuimba, bakwabo bu batulama ba ku kibelo, ne bangi nabo bu ba kutala mobo a bibīko. (1 Bi. 6:31-33; 26:1, 24) Ke kudipo pobanena’mba bene Kohata bādi betompwela nansha kulomba mwingilo wa mvubu mpata mwanda wa mwingilo wa pa bula obādi bengila mafuku kunyuma. Le kino kitufundija bika? Kitufundija’mba tufwaninwe kukwatakanya na mutyima umo kushinta kulongwa mu bulongolodi bwa Yehova,  kubadila’mo ne kokwa kutenga mwingilo oingila pano. Sangela mwingilo onso obakupa kwingila. Vuluka’mba mvubu yobe keimaninepo pa mwingilo oingila. Yehova ukwete na bulēme kikōkeji kyobe kutabuka mwingilo oingila.​—1 Sa. 15:22.

12. Lelo kaka Zaina weivwene namani pobaimikile mwingilo wandi wa ku Betele?

¹² Twisambilei’ko pa kimfwa kya kaka Zaina wa pa Bukata bwa Kutunduka obashintyile mwingilo kadi wajimije madyese aadi usenswe bininge. Bamutumine mu mwaba pa kupwa kwingila ku Betele mu bula bwa myaka 23 ne musubu. Unena’mba: “Kushinta kobanshintyile mwingilo kwaikele bu kyaso kikatampe. Nemwene bu wampikwa mvubu kadi nadi’nka neipangula’mba, ‘I kibi’ka kyonongele?’” Kya bulanda, batutu ne bakaka bamo mu kipwilo bamubwejeje’ko misanshi na kumunena’mba: “Shi wadi biyampe longa kebakutalwilepo ku Betele.” Mu kitatyi kampanda, kaka Zaina watyumukilwe mutyima bininge, kadila’nka kudila bufuku bonso. Inoko unena’mba: “Nkyalekelepo uno mwiivwanino unengeje ntatane bulongolodi ne buswe bunsenswe Yehova.” Le kaka Zaina wabwenye namani kulama ñeni yandi?

13. Le i bika byalongele kaka Zaina pa kutādila mwiivwanino wandi mubi?

¹³ Kaka Zaina wabwenye kutādila mwiivwanino wandi mubi. Muswelo’ka? Watangile bishinte mu mabuku etu byadi bīsambila pa makambakano andi. Kishinte “Vous pouvez vaincre le découragement !” kya mu Kiteba kya Mulami kya difuku 1 Kweji 2, 2001, kyamukweshe bininge. Kino kishinte kyalombwele muswelo wāikele padi kwikonda Mako mulembi wa Bible na mwiivwanino na uno pāshintyile mwingilo wandi. Kaka Zaina uvuluka’mba: “Kimfwa kya Mako bo bwanga bwankweshe ntādile milangwe yami ya kutyumukwa mutyima.” Kadi kaka Zaina wadi nyeke pabwipi na balunda nandi. Kaikelepo kwitolwela; kadi kadipo widilakena. Wafudile ku kunena’mba mushipiditu wa Yehova wingilanga mu bulongolodi bwandi ne amba boba betutangidile bamutele mutyima bininge. Inoko kadi wajingulwile ne amba bulongolodi bwa Leza buloñanga byonso byobubwanya amba mwingilo wa Yehova wingilwe.

14. Le i kushinta’ka kwa mu bulongolodi kwakolelwe tutu Vlado kulonda, ne i bika byamukweshe?

¹⁴ Vlado, mukulumpe mununu wa myaka 73 wa mu Sloveni, byamukomēne kulonda bulombodi  patyangilwe kipwilo kyabo na kipwilo kikwabo, bashita Njibo ya Bulopwe ya pabwipi kwaadi upwila. Unena’mba: “Nkyaivwanijepo kine kyashityilwe ino Njibo ya Bulopwe milumbuluke. Byaunsense bininge mwanda twadi tukitamba mu kwiyubakulula. Ne sendwe wa mbao, napungīle’mo bipungwa bipya. Kadi bulongolodi bwaletele bujadiki buvule kebwadipo bupēla ku batwe basapudi banunu.” Le i bika byakweshe tutu Vlado akwatakanye buno bulombodi? Ushintulula’mba: “Kwendela pamo na kushinta kulongwa mu bulongolodi bwa Yehova kwituletelanga nyeke madyese. Kwituteakanyanga ku kushinta kukatampe kusa kwikala’ko mu mafuku āya kumeso.” Le nobe pano ulwanga na kulonda kushinta kutala kutyangwa kwa bipwilo nansha kutala kushintwa kwa mwingilo? Kulupila’mba Yehova wivwanije mowiivwanina. Shi ukwatakanye kuno kushinta ne kulamata nyeke Yehova ne bulongolodi bwandi, ukeselwa.​—Ñim. 18:25.

15. Le i muswelo’ka otubwanya kulama ñeni yetu kitatyi kilongeka myanda itusansa mu kipwilo?

¹⁵ Pano potwafwena ku mfulo ya ino ngikadilo ya bintu, tubwanya kutengela kutanwa na myanda ilongeka mu kipwilo. Ino myanda ibwanya kutūla lulamato lwetu kudi Yehova pa ditompo. Nanshi tufwaninwe kulama ñeni yetu. Shi umona’mba mwanenu mwine Kidishitu wakusanshije, kokekala na bululu ku mutyima. Shi bakulemunwine, kokita mutyima pa bumvu butamba ku kulemununwa, itabija madingi kadi shinta popa posakilwa kushinta. Kadi shi kubaikala kushinta mu bulongolodi bwa Yehova kukutenga, itabija’ko na mutyima umo ne kukōkela bulombodi.

16. Le i muswelo’ka obwanya kulama kikulupiji kyobe mudi Yehova ne mu bulongolodi bwandi?

¹⁶ Ubwanya kulama kikulupiji kyobe mudi Yehova ne mu bulongolodi bwandi kitatyi kitūlwa lulamato lobe pa ditompo. Inoko pa kulonga namino, unenwe kulama ñeni yobe, ko kunena’mba kwikala talala, kulanguluka senene, ne kumona bintu mwibimwena Yehova. Sumininwa kwifunda myanda ya bantu besambīlwe’po mu Bible bābwenye kulwa na myanda na ino, kadi langulukila pa bimfwa byabo. Lomba Yehova akukwashe. Kadi koketolwela na kipwilo. Nabya, nansha shi ubatanwa na mwanda’ka, Satana kakabwanyapo kukusansanya na Yehova nansha na bulongolodi bwandi.​—Yak. 4:7.