1, 2. Mwanda waka i kya tunangu kuteja Mupangi obe pokwata butyibi bwa bya kulonga mu būmi bobe? (Tala bifwatulo ku ngalwilo.)

SHI wi nkasampe, padi upebwanga madingi mavule pa būmi bobe bwa kumeso. Badimu, badingidi ba ku masomo, ne bantu bakwabo babwanya kukulombola’mba ufwaninwe kufunda masomo malamala ne kwingila kaji kakakukwasha usokole lupeto luvule. Ino Yehova ukupanga madingi meshile na ano. Na bubine, ukusakilanga wingile bininge ku masomo mwanda wa ukamone mwa kwikadila mu būmi ne mwa kwikwatakenya. (Kolose 3:23) Inoko aye uyukile kadi amba pokidi nkasampe, ufwaninwe kukwata butyibi bwa kamweno bukakukwasha mu būmi bwa kumeso. O mwanda i mulete misoñanya ya kukuludika ne kukukwasha wikale na būmi bumusangaja mu ano mafuku a mfulo.​—Mateo 24:14.

² Vuluka’mba Yehova uyukile bintu byonso. Uyukile bintu bikalongeka mu mafuku a kumeso, kadi uyukile amba mfulo ya ino ngikadilo ibafwena. (Isaya 46:10; Mateo 24:3, 36) Yehova ukuyukile ne abe. Aye uyukile bintu bikakuletela nsangaji ne bikakubudija’yo. Madingi a bantu akokeja kumweka bu mayampe, ino shi keakwatañenepo na Kinenwa kya Leza, ke madingipo a tunangu.​—Nkindi 19:21.

3, 4. Le kuteja madingi mabi kwāsuswile namani ba Adama ne Eva ne babo bana?

³ Madingi mabi i a tamba kala. Satana ye wābadikile kupa bantu madingi mabi. Wāsapwidile Eva amba aye ne Adama bakekala na nsangaji shi betongele abo bene mwa kwikadila. (Ngalwilo 3:1-6) Inoko Satana wādi na kwisakila! Wādi usaka ba Adama ne Eva, pamo ne bana bobādi ba kubutula, bamukōkele ne kumutōta aye, pa kyaba kya Yehova. Ino Satana wādi kalongēle bantu kintu nansha kimo. Yehova ye wēbapele bintu byonso byobādi nabyo. Adama wāmupa Eva, ne Eva nandi wāmupa Adama, wēbapa budimi bulumbuluke bwa kwikala’mo, ne imbidi yabo mibwaninine yādi ya kwikala’ko nyeke.

⁴ Ino i kya bulanda, mwanda ba Adama ne Eva bābudilwe kikōkeji kudi Leza. Pa kubulwa kikōkeji, bālamukile abo bene kudi Yewa wēbapele būmi. Kino kyāleta musala. Monka mukukukilanga maluba ku mutyi, ba Adama ne Eva nabo bānunupile ne kufwa mwenda mafuku. Babo bana nabo bāsusukile, ne batwe bene kumo. (Loma 5:12) Bantu bavule dyalelo bapumpunyanga bintu binena Leza ne kulonga’nka byobasaka. (Efisesa 2:1-3) Le i bika bilupukanga’ko? Bible unena’mba “i kutupu tunangu” shi bantu bapatana Yehova.​—Nkindi 21:30.

5. Lelo Leza wādi na kikulupiji’ka pa bantu, ne le wādi na bubinga bwa kwikadila nakyo?

⁵ Yehova wādi ukulupile amba kukekala bantu bakasaka kumuyuka ne kumwingidila, kubadila’mo ne bankasampe bavule. (Ñimbo ya Mitōto 103:17, 18; 110:3) Bano bankasampe i balēme bininge ku meso a Yehova! Le nobe ubadilwa’mo? Nabya bine udi na “bintu biyampe” bivule bitamba kudi Leza, kadi kino kibwejanga’ko nsangaji mu būmi bobe. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 103:5; Nkindi 10:22) Tusa kwisambila’ko pa bintu biná. Abyo bine i bino: byakudya bya ku mushipiditu, balunda bayampe, bitungo bya kamweno, ne bwanapabo bwa binebine.

6. Mwanda waka ufwaninwe kuvuija bisakibwa byobe bya ku mushipiditu, ne Yehova i mulete bika mwanda wa kukukwasha?

⁶ Banyema kebadipo na byobasakilwa ku mushipiditu, kebayukilepo amba basakilwa kuyuka Mupangi wabo. Ino batwe ye bayukile nankyo. (Mateo 4:4) Kitatyi kyotuteja Leza, twikalanga na bujinguludi, tunangu, ne nsangaji. Yesu wānenene amba: “Ba nsangaji i boba bayukile amba kudi byobasakilwa ku mushipiditu.” (Mateo 5:3) Leza i mwitupe Bible kadi wingidijanga “umpika mukōkele ne mudyumuke” mwanda wa kulupula mabuku etukwasha tuningije lwitabijo lwetu. (Mateo 24:45) Twitanga ano mabuku bu byakudya bya ku mushipiditu mwanda adishanga lwitabijo lwetu ne kukomeja kipwano kyotupwene na Yehova. Bine, tudyanga byakudya biyampe bishileshile bya ku mushipiditu.​—Isaya 65:13, 14.

7. Lelo byakudya bya ku mushipiditu bitamba kudi Leza bikakukwasha namani?

⁷ Byakudya bya ku mushipiditu bikokeja kukupa tunangu ne bukomo bwa kulanga senene, bine bibwanya kukukinga mu miswelo mivule. (Tanga Nkindi 2:10-14.) Kimfwa, ino ngikadila ikakukwasha ujingulule bubela, pamo bwa bubela bwa amba Mupangi i kutupu’ye, nansha bwa amba lupeto ne bintu bya ku ngitu bikakuletela nsangaji. Kadi ino ngikadila ikakukwasha uleke bya kusakasaka ne bibidiji bikakususula. O mwanda longa bukomo bobe bonso wikale na tunangu kadi ulange senene. Nabya ukemwena’mba Yehova ukusenswe kadi ukusakilanga biyampe.​—Ñimbo ya Mitōto 34:8; Isaya 48:17, 18.

8. Mwanda waka ufwaninwe kufwena kudi Leza tamba’nka pano, ne ukamwena’mo namani mu mafuku a kumeso?

⁸ Panopano ponka, bipindi byonso bya  ntanda ya Satana bisa konakanibwa. Yehova kete ye ukabwanya kwitukinga ne kwitupa bintu byotusakilwa, mwine mubadilwa ne byakudya byotukasakilwa. (Habakuka 3:2, 12-19) Nanshi kino ye kitatyi kya kufwena kudi Leza ne kuningija kikulupiji kyotumukulupile. (2 Petelo 2:9) Shi ulonge namino, nansha shi kubalongeka bintu’ka, ukeivwana na mwēivwanine Davida, wānenene amba: “Natūla Yehova ku meso ami nyeke. Mwanda aye udi ku kuboko kwami kwa lundyo, nkikatenkanapo nansha dimo.”—Ñimbo ya Mitōto 16:8.

9. (a) Mungya Yoano 6:44, le i bika biloñanga Yehova? (b) Le i kika kinenenwa’mba kwitana na Batumoni i kwishile na kwitana na bantu bakwabo?

⁹ Shi ubetana musunsa mubajinji na muntu kadipo mu bubine, le na bubine ukayuka myanda mivule imutala? Ubwanya kuyuka’tu dyandi dijina ne mpala yandi, ino padi kukayukapo bintu bivule. Inoko i bishile shi ubetana musunsa mubajinji na muntu udi mu bubine. Uyukile amba aye usenswe Yehova. Kadi uyukile amba Yehova wamwene kintu kiyampe mwadi, wamwita ekale mu kisaka kya batōtyi bandi. (Tanga Yoano 6:44.) Nansha shi muntu’wa i mutambe kwepi ne watamine namani, abe uyukile kala myanda mivule imutala, kadi nandi uyukile myanda mivule ikutala!

10, 11. Le i bintu’ka biyukile bantu ba Yehova bonso, ne kino kikukwashanga namani?

¹⁰ Kitatyi’tu kyowitana na Kamoni mukwabo, uyukanga kala’mba kudi bintu bya kamweno byomuyukile banwe bonso. Uyukile amba nansha shi mwisambanga ndimi mishile, ino mwisambanga “ludimi lutōka tō” lumo lonka lwa bubine. (Zefenia 3:9) Kino kishintulula’mba banwe bonso babidi mukulupile mudi Leza, mulondanga misoñanya imo ya mu mwikadilo, kadi mudi na lukulupilo lumo lwa mu mafuku a kumeso. Bino bintu bimukwashanga mwikulupile ne kupwana kipwano kya mpwaninine kikalādila nyeke.

¹¹ Nanshi shi utōtanga Yehova, udi na bubinga bwa kunenena’mba udi na balunda bayampe. Udi na balunda kujokoloka ntanda yonso, nansha shi kwetene nabo difuku nansha dimo! Le ulanga kudi muntu mukwabo udi na kino kyabuntu kilēme kupita bantu ba Yehova?

12. Le i bitungo’ka bya kamweno byobwanya kwitungila?

¹² Tanga Musapudi 11:9–12:1. Lelo wi mwitungile kitungo kampanda kyolonga bukomo bwa kufikila’po? Padi wi mwitungile kitungo kya kutanga Bible difuku ne difuku nansha kya kuleta malondololo mayampe nansha kupityija biyampe bipindi ku kupwila. Nansha padi uloñanga bukomo bwa kwingidija Bible biyampe mu busapudi. Le wiivwananga namani shi ubayuka’mba ubelumbulula nansha kitatyi kikulombola bantu bakwabo moikadile? Padi wivwananga nsangaji, na bubine ufwaninwe kwiivwana! Mwanda waka? Mwanda uloñanga bikusakila Yehova kulonga, enka na mwālongele Yesu.​—Ñimbo ya Mitōto 40:8; Nkindi 27:11.

13. I kika kinenenwa’mba kwingidila Leza kutabukile kuta mutyima ku bitungo bya ino ntanda?

¹³ Shi utele mutyima ku mwingilo oingidila Yehova, wingilanga mwingilo ukakuletela nsangaji ne kitungo mu būmi. Polo wādingile amba: “Ningai, kemwakijinai, vudilwai mafuku onso bya kulonga mu mwingilo wa Mfumwetu, byomuyukile amba kwenu kususuka na mingilo ke kwa bitupupo mudi Mfumwetu.” (1 Kodinda 15:58) Inoko shi bantu batele mutyima ku bitungo bya ino ntanda, kimfwa kukimba lupeto, kutumba, kebekalangapo bine na nsangaji. Nansha shi i banekenye mu būmi, divule dine bemonanga bu kudi kyobabudilwe. (Luka 9:25) Tubayuka kino kupityila ku kimfwa kya Mulopwe Solomone.​—Loma 15:4.

14. Le i ñeni’ka yobwanya kuboila ku byobya byātompele Solomone?

¹⁴ Solomone, muntu wādi mpeta kadi wa bukomo kutabuka bonso bādi’ko, wātompele kintu kampanda. Wānenene amba: “Ndeke bidi ntompe nsangaji ntale biyampe bīya’ko.” (Musapudi 2:1-10) O mwanda Solomone wāūbakile mobo mayampe, wādima madimi ne biwanza bya mityi bya buya bwa dyangi, kadi wālonga byonso byaādi usaka. Le wāsepelele ne kusangala? Solomone paātadile bintu byonso byaālongele, wānenene amba: “Namwene amba kintu kyonso kyadi kya bitupu.” Wābweja’ko amba: “Kekwadipo kintu nansha kimo kya mvubu.” (Musapudi 2:11) Le ukaboila ñeni ku byobya byātompele Solomone?

15. Mwanda waka ufwaninwe kwikala na lwitabijo, ne nalo lukakukwasha namani mungya Ñimbo ya Mitōto 32:8?

¹⁵ Bantu bamo baloñanga bidi bilubo ne kususuka na bipa bibi ebiya kebaboila’ko ñeni. Yehova kasakengapo kino kikufikile. Aye usakanga umwivwane ne kumukōkela. Kino kilomba lwitabijo, ino kukealakanyapo nansha dimo pa butyibi bokwata mu būmi mwanda wa lwitabijo lobe. Kadi Yehova nandi kakelwapo nansha dimo ‘buswe bowalombwele mwanda wa dijina dyandi.’ (Bahebelu 6:10) Nanshi longa bukomo bwa kukomeja lwitabijo lobe. Nabya ukakwata butyibi buyampe mu būmi kadi ukemwena’mba Shobe wa mūlu ukusakilanga biyampe.​—Tanga Ñimbo ya Mitōto 32:8.

16. Mwanda waka tufwaninwe kumona bwanapabo na mvubu ne kwibwingidija mu muswelo wa tunangu?

¹⁶ Polo wālembele amba: “Kokwa kudi mushipiditu wa Yehova, kudi bwanapabo.” (2 Kodinda 3:17) Yehova usenswe bwanapabo, kadi wēmupangile amba nenu musanswe bwanapabo. Inoko usakanga mwingidije bwanapabo bwenu mu muswelo wa tunangu ukemukinga. Padi bakwenu bamo batalanga porno, balonga busekese, ne kutūla būmi bwabo mu kyaka kya kukaya mazuwa mapitepite, nansha kutoma mālwa ne bintu bikolwañana. Ku ngalwilo, bino bintu bibwanya kumweka bu bisangaja, ino divule kulupukanga bibi, kimfwa misongo, kumunwa na kintu, nansha ke lufu. (Ngalatea 6: 7, 8) Bankasampe balonga bino bintu babwanya kulanga’mba badi na bwanapabo, ino kebadipo nabo.​—Tetusa 3:3.

17, 18. (a) Lelo kukōkela Leza kwitupanga bwanapabo bwa binebine namani? (b) Lelo ba Adama ne Eva bādi na bwanapabo kutabuka bantu ba dyalelo muswelo’ka?

¹⁷ Pakwabo kadi, kukōkela Yehova i kwa kamweno kotudi. Kudi na kamweno pa bukomo bwetu bwa ngitu kadi kwitupanga bwanapabo bwa binebine. (Ñimbo ya Mitōto 19:7-11) Shi mwingidije bwanapabo bwenu na tunangu, ko kunena’mba shi mukwate butyibi bwa kukōkela bijila ne misoñanya mibwaninine ya Leza, mulombolanga Leza ne bambutwile benu amba mwi bantu bayukile bisakibwa byenu. Padi bambutwile benu bakemukulupila bininge ne kwimupa bwanapabo bukatampe. Kadi Yehova i mulaye amba panopano ponka usa kupa bengidi bandi bonso ba kikōkeji bwanapabo bubwaninine, butela Bible bu “bwanapabo bwa ntumbo budi na bana ba Leza.”​—Loma 8:21.

¹⁸ Buno bo bwanapabo bwādi na ba Adama ne Eva. Mu budimi bwa Edena, mwādi’nka kintu kimo kete kyēbapeleje Yehova kulonga. Kebādipo bafwaninwe kudya kipa kya ku mutyi kampanda. (Ngalwilo 2:9, 17) Le ulanga’mba Leza wālongele bukondame kadi wādi na kaninga-mpo pa kwibapa kino kijila? Mhm! Langulukila pa bijila bivule bitūdile’ko bantu ne byobaningila bakwabo kukōkela. Ino Yehova wāpele ba Adama ne Eva kijila kimo kete.

19. Le byobya bitufundija ba Yehova ne Yesu biketukwasha namani twikale na bwanapabo?

¹⁹ Yehova udi na tunangu tuvule mu muswelo waetulongelanga bintu. Pa kyaba kya kwitupa bijila bivule, witufundijanga na kitūkijetyima tukōkele kijila kya buswe. Witufundijanga tulonde misoñanya yandi mu būmi ne kushikwa bibi. (Loma 12:9) Mu Busapudi bwa ku Lūlu, Yesu wandi Mwana wētukweshe twivwanije kine kilongelanga bantu bibi. (Mateo 5:27, 28) Kadi mu ntanda mipya, byadi Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza, Yesu uketufundija nyeke tumone kiyampe ne kibi na mwaebimwena. (Bahebelu 1:9) Kadi Yesu uketukwasha twikale babwaninine mu ñeni ne ku ngitu. Langa’po bidi mobikekadila kitatyi kyoketukekalapo pa ditompo dya kulonga bibi ne kususuka kwine mpika pa mwanda wa kubulwa kubwaninina. Ku mfulo, tukekala na “bwanapabo bwa ntumbo” bulaile Yehova.

20. (a) Le Yehova wingidijanga bwanapabo bwandi namani? (b) Le ubwanya kumwiula namani?

²⁰ Mu ntanda mipya, bwanapabo bwetu bukekala nyeke na mikalo. Namani? Tukasakilwa nyeke kusanswa Leza ne bakwetu. Shi tuludikwa na buswe, twiulanga Yehova. Nansha Yehova byadi na bwanapabo bonso, i mutonge buswe buludike byonso byalonga, kubadila’mo ne muswelo waetulongela bintu. (1 Yoano 4:7, 8) Nanshi bidi na buluji tunene amba tubwanya kwikala na bwanapabo bwa binebine enka shi twiula Leza.

21. (a) Le Davida wēivwene namani padi Yehova? (b) Le i bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

²¹ Lelo ufwijanga’ko pa bintu biyampe byonso bikupele Yehova? I mukupe byakudya bya ku mushipiditu, balunda bayampe, bitungo bya kamweno, ne lukulupilo lwa kukekala na bwanapabo bubwaninine mu mafuku a kumeso, ne byabuntu bikwabo bivule bya kutendelwa. (Ñimbo ya Mitōto 103:5) Padi ubeivwana na mwēivwanine Davida wānenene mu milombelo binenwa bidi mu Ñimbo ya Mitōto 16:11 amba: “Ubandyukija kashinda ka būmi. Ku meso obe kudi nsangaji mivule; kudi nyeke katōkwe ku kuboko kobe kwa lundyo.” Mu kishinte kilonda’ko tukesambila’mo pa bubine bukwabo bulēme budi mu Ñimbo ya Mitōto 16. Kino kishinte kikakukwasha umone muswelo obwanya kwikala na būmi butabukile kunengela!