Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

“Ketukemone mu Paladisa!”

“Ketukemone mu Paladisa!”

“Ukekalanga nami mu Paladisa.”​—LUKA 23:43.

ÑIMBO: 145, 139

1, 2. Le bantu badi na milangwe’ka mishileshile pa paladisa?

BATUTU ne bakaka bavule ba mu matanda palapala baile kutanwa ku kitango kya mu Séoul, mu Korea. Pobadi batamba mu kiwanza, Batumoni ba mu kibundi bebungila kobadi. Wadi mwanda usangaja bininge pobadi bepepeja makasa ne kwishadika’mba: “Ketukemone mu Paladisa!” Le ulanga i paladisa’ka yobadi besambila’po?

2 Dyalelo bantu badi na milangwe mishileshile pa paladisa. Bamo banenanga’mba paladisa i kilotwa. Bakwabo nabo amba paladisa i kifuko kyo-kyonso kidi’mo nsangaji. Mufwa-nzala ushikete ku meza makatampe mayule byakudya ubwanya kulanga’mba udi mu paladisa. Pano kepadi myaka mivule, mwana-mukaji umo wamwene musanza muyampe muyule maluba a mu ntanda, watengelwe kanena’mba, “Oh, ino shayo yo paladisa!” Kine kifuko’kya kitwanga ne dyalelo bu Paladisa, nansha byopebuñanga mashika mekwate a mutyika wa mametele 15 mwaka ne mwaka. Le ulanga Paladisa i bika? Le ukulupile amba ikekala’ko?

3. Le i kitatyi’ka kyātelelwe Paladisa musunsa mubajinji mu Bible?

3 Bible wisambilanga pa paladisa yādi’ko pa kala ne ikekala’ko mu mafuku a kumeso. Tutanga musunsa mubajinji myanda itala Paladisa mu mukanda umbajinji wa mu Bible. Mu bwalamuni bwa Catholic Douay Version, bwalamwinwe ku Kilateni, Ngalwilo 2:8 unena’mba: “Ku ngalwilo Mfumwetu Leza wātūdile’ko paladisa ya nsangaji: mwine mwaātūdile muntu waāpangile.” (I batwe bafītyija.) Bilembwa bya Kihebelu i bitele budimi bwa Edena. Kishima “Edena” kishintulula’mba “Nsangaji,” kadi buno budimi kyādi bine kifuko kisangaja. Bwādi buyampe bininge, muyule byakudya kadi bantu bekele mu ndoe na banyema.​—Ngalwilo 1:29-31.

4. Mwanda waka tubwanya kunena’mba budimi bwa Edena i paladisa?

4 Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “budimi” i kyalamunwe mu Kingidiki bu paradeisos. Cyclopaedia ya ba Clintock ne Strong inena’mba shi Mungidiki waivwana kishima paradeisos, mu ñeni mukamwiya budimi bulumbuluke bwa mityi kadi bukatampe bukingilwe ku kintu kyo-kyonso kibwanya kwibona, mudi mityi mikatampe ipa bipa bishileshile ne minonga idi na biyombo bibishi kufulakufula, bibwanya kudya luombe lwa bangulungu ne mikōko.​—Dingakanya na Ngalwilo 2:15, 16.

5, 6. Mwanda waka ba Adama ne Eva bājimije dyese dya kwikala mu Paladisa, ne bamo babwanya kwiipangula bipangujo’ka?

5 Yehova wātūdile ba Adama ne Eva mu budimi bwa uno muswelo, ke paladisa kadi. Inoko kebākōkelepo Yehova, bājimija dyese dya kwikala mu Paladisa, abo ne babo bana bene. (Ngalwilo 3:23, 24) Nansha byokekwādipo kadi muntu wādi mu mine Paladisa’ya, bimweka’mba yāendelele kwikala’ko enka ne byāfikile Dilobe dya mu mafuku a Noa.

6 Bamo babwanya kwiipangula’mba, ‘Le kukekala monka Paladisa pano pa ntanda?’ Le i bintu’ka bilombola’mba ikekala’ko? Shi ukulupile kukekala na baswe bobe mu Paladisa, lelo udi na bubinga bwendele’mo bwa kukulupidila? Lelo ubwanya kushintulula kine kyotukulupidile amba kukekalanga paladisa mu mafuku a kumeso?

BUBINGA BULOMBOLA’MBA KUKEKALANGA PALADISA

7, 8. (a) Le Leza wālaile Abalahama mulao’ka? (b) Lelo mulao wa Leza wālengeje Abalahama alange bika?

7 Kuntu kuyampe kutana malondololo a bipangujo bitala Paladisa i mu Bible, mwanda dino dibuku i ditambe kudi Yehova, mwine wāpangile Paladisa mibajinjibajinji. Tala byaālombwele mulunda nandi Abalahama. Leza wānenene amba ukavudija lutundu lwa Abalahama “pamo bwa musenga wa ku mukunko wa dijiba.” Kupwa Yehova wālaya Abalahama uno mulao wa kamweno amba: “Kupityila ku lutundu lobe mizo yonso ya pano panshi ikamonanga dyese dyayo ayo mine mwanda abe ubaivwana diwi dyami.” (Ngalwilo 22:17, 18) Mwenda mafuku, Leza wāpitulukila bana ne bankana ba Abalahama uno mulao umo onka.​—Tanga Ngalwilo 26:4; 28:14.

8 Mu Bible i mutupu kintu nansha kimo kilombola’mba Abalahama wālangile amba bantu bakapalwa mpalo ya mfulo mu paladisa momwa mūlu. O mwanda Yehova paālaile amba “mizo yonso ya pano panshi” ikeselwa, Abalahama wālangile amba ano madyese akekala pano panshi. Lelo buno bo bubinga’tu bumo kete bwa mu Bible bulombola’mba kukekalanga paladisa pano pa ntanda?

9, 10. Le i milao’ka mikwabo itupa bubinga bwa kutengela paladisa mu mafuku a kumeso?

9 Yehova wāpele Davida, muntu umo wa ku lutundu lwa Abalahama mushipiditu amba esambīle pa kitatyi kya kumeso ‘kekikekala’kopo babi monka.’ (Ñimbo ya Mitōto 37:1, 2, 10) Ino, “betyepeje bakapyananga ntanda, kadi bakaloelelwanga bininge mu bungibungi bwa ndoe.” Kadi Davida wālaile amba: “Boloke bakapyananga ntanda, kadi bakekalanga’po nyeke.” (Ñimbo ya Mitōto 37:11, 29; 2 Samwele 23:2) Le ulanga uno mulao wākankamikile namani bantu bādi basaka kulonga kiswa-mutyima kya Leza? Bādi na bubinga bwa kutengela’mba difuku dimo pano pa ntanda pakekalanga’nka boloke ne amba ikekalanga monka bu paladisa pamo bwa budimi bwa Edena.

10 Bitatyi bivule, bene Isalela bavule bādi betela bu bengidilanga Yehova, bāmupelele aye ne mutōtelo wa bine mwine. O mwanda Leza wālekele bene Babiloni banekenye bantu bandi, bonakanye ntanda yabo, ne kusela bavule bu misungi. (2 Bilongwa 36:15-21; Yelemia 4:22-27) Inoko bapolofeto ba Leza bālaile amba bantu bandi bakajokela mu yabo ntanda pa kupwa kwa myaka 70. Kadi buno bupolofeto bwāfikidile. Inoko budi na mvubu ne kotudi dyalelo. Potwisambila’ko pa bumobumo, jingulula mobwitupela bubinga bwa kutengela paladisa īya’ko pano pa ntanda.

11. Le Isaya 11:6-9 wāfikidile namani dibajinji, ino i kipangujo’ka kyotubwanya kwiipangula?

11 Tanga Isaya 11:6-9. Leza wālaile kupityila kudi Isaya amba kitatyi kikajokela bene Isalela mu yabo ntanda, ntanda ikekala mu ndoe. I kutupu muntu nansha umo wādi wa kutyina kutambwa na banyema nansha na bantu. Bakulumpe ne banuke bene bādi ba kwikala na mutyima-ntenke. Le kino kekikuvulwijepo nsangaji yādi mu budimi bwa Edena? (Isaya 51:3) Kadi Isaya wālaile amba ntanda yonso “ikayula buyuki bwa Yehova bya binebine pamo bwa mema apūta dijiba,” ke enkapo muzo wa Isalela kete. Le kino kyadi kya kulongeka kitatyi’ka? Na bubine kino kifunkila pa mafuku a kumeso.

12. (a) Le i madyese’ka ēmwenine bantu bātambile mu bupika bwa Babiloni? (b) Le i bika bilombola’mba Isaya 35:5-10 ukafikidila ne mu mafuku a kumeso?

12 Tanga Isaya 35:5-10. Yuka’mba Isaya wālaile monka’mba bene Isalela bādi ba kutamba mu Babiloni, kebādipo ba kutambwa na banyema nansha na bantu. Wānenene amba ntanda yabo yādi ya kuleta byakudya bivule biyampe mwanda kwādi kwa kwikala mema mavule enka na moādi ekadile mu budimi bwa Edena. (Ngalwilo 2:10-14; Yelemia 31:12) Le bupolofeto bwāfikidile’nka mu kitatyi kya bano bene Isalela kete? Yuka’mba buno bupolofeto bwānenene monka’mba bampofu, babilema, ne babitwi bakabelulwa. Kino kekyālongekelepo ku bene Isalela bātambile mu Babiloni. Ino Leza wālombwele’tu amba ukabelula bantu bonso babela mu mafuku a kumeso.

13, 14. Le Isaya 65:21-23 wāfikidile namani kitatyi kyātambile bene Isalela mu Babiloni, ne i kipindi’ka kya bupolofeto kitengēle kufikidila? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

13 Tanga Isaya 65:21-23. Bayuda pobājokēle mu yabo ntanda kebātene’mopo mobo mayampe ne madimi a mañanza mene. Ino Leza byaēbesele, bintu byāshinta mwenda mafuku. Langa’po bidi nsangaji yādi na bantu pa kūbaka mobo ne kushikata’mo ne kudya bidibwa bya musonso byobādi badima.

14 Yuka’mba mungya buno bupolofeto, mafuku etu “akekalanga pamo bwa mafuku a mutyi.” Mityi imo iloñanga myaka tununu na tununu. Pa kwikala’ko kitatyi kilampe, bantu bafwaninwe kwikala bakomo mu ngitu. Kadi pa kwikala mu ndoe, kifuko kiyampe kyālailwe na Isaya, kifwaninwe kwikala kilumbuluke, ke paladisa kadi! Ye pakafikidila buno bupolofeto!

Le mulao wālaile Yesu pa Paladisa ukafikidila namani? (Tala musango 15, 16)

15. Le i madyese’ka amoamo atelelwe mu mukanda wa Isaya?

15 Langulukila’po bidi pa mulombwela milao yotwesambila’po amba kukekalanga paladisa mu mafuku a kumeso. Ntanda yonso ikayula bantu beselwe na Leza. I kutupu muntu ukasela mutyima kūlu wa kutambwa na banyema nansha na bantu basenswe lūma. Bampofu, babitwi, ne babilema bakabelulwa. Bantu bakōbaka mobo abo ne kudima bidibwa byabo. Bakekala’ko kitatyi kilampe kupita ne mityi mine. Bine, Bible uletanga bubinga bulombola’mba ino paladisa isa kwikala’ko. Ino bantu bamo botwisambanga nabo babwanya padi kunena’mba buno bupolofeto kebushintululapo amba kukekalanga paladisa pano pa ntanda. Le i bika byokebalombola? Le udi na bubinga’ka bwendele’mo bukulengeja utengele paladisa ya pano pa ntanda? Yesu, muntu mukatakata kupita bonso wētupele bubinga bwendele’mo.

UKEKALANGA MU PALADISA!

16, 17. Le Yesu wēsambīle pa Paladisa kitatyi’ka?

16 Nansha Yesu byaādi wambulwa mambo, wāponejibwe ne kukobekwa ku mutyi mwanda wa afwe, pamo na bankuma-bibi Bayuda, umo koku mukwabo nandi koku. Nkuma-bibi umo wājingulwile amba Yesu i mulopwe, wāmunena’mba: “A Yesu, umvuluka’ko posa kutwela mu Bulopwe bobe.” (Luka 23:39-42) Mulao obālaile uno nkuma-bibi kudi Yesu utala ne būmi bobe bwa kumeso. Binenwa bya Yesu i bilembwe mu Luka 23:43. Befundi bamo belanga kakolole kumeso kwa kishima “dyalelo” ne kwalamuna bino binenwa’mba “Nakusapwila binebine’tu, dyalelo dyonka ukekala nami mu Paladisa.” Kudi milangwe mishileshile pa mwanda utala kifuko kifwaninwe kutūla’po kakolole mu uno musemwa. Le i bika byādi bikimba kunena Yesu pa kunena’mba “dyalelo”?

17 Mu ndimi mivule ya dyalelo, bengidijanga’mo tukolole mwanda wa kutōkeja nshintulwilo ya musemwa. Ino mu bilembwa bya Kingidiki bya pa kala kemwādipo bishinkijo. O mwanda tubwanya kwiipangula’mba: Le Yesu wānenene amba, “Nakusapwila binebine’tu, dyalelo dyonka ukekala nami mu Paladisa”? Nansha wānenene amba, “I bine nakusapwila dyalelo dino’di amba, ukekalanga nami mu Paladisa”? Balamuni belanga kakolole kumeso nansha kupwa kwa kishima “dyalelo” kukwatañana na byobalanga’mba ye byādi bikimba kunena Yesu, kadi ubwanya kutana ino myalamwino mu Mabible a dyalelo.

18, 19. Le i bika bitukwasha twivwanije byādi bikimba kunena Yesu?

18 Inoko, vuluka byobya byobālombwele balondi kudi Yesu pa mwanda utala lufu lwandi. Wānenene amba: “Mwanā muntu nandi ukekala munda mwa nshi mafuku asatu dyuba ne bufuku.” Kadi wābweja’ko amba: “Mwanā muntu usa kwabwa mu makasa a bantu, kadi bakamwipaya, ne mu difuku dya busatu, ukasangulwa.” (Mateo 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mako 10:34) Mutumibwa Petelo ulombola’mba ye mobyāpityile. (Bilongwa 10:39, 40) Nanshi Yesu kāendelepo mu Paladisa difuku dyaāfwile pamo na uno nkuma-bibi. Bible unena’mba Yesu wādi “mu Kibundu” mu bula bwa mafuku asatu, kufika ne byāmusangwile Leza.—Bilongwa 2:31, 32. * (Tala kunshi kwa dyani.)

19 O mwanda Yesu wāingidije binenwa bya amba “I bine nakusapwila dyalelo dino’di” bu ntwelelo ya mulao waālaile nkuma-bibi. Bantu bādi bavudile kunena uno muswelo ne mu mafuku a Mosesa. Difuku dimo Mosesa wānenene amba: “Bino binenwa byonkusoñanya dyalelo bifwaninwe kwikala pa mutyima obe.”​—Kupituluka 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Le i bika bibingija muswelo otwivwanije bine byānenene Yesu?

20 Mwalamuni umo wa Bible wa pa Bukata bwa Kutunduka wanenene amba: “Kishima kyobatyityije mu bino bilembwa i ‘dyalelo’ kadi bifwaninwe kutangwa’mba, ‘I bine nakusapwila dyalelo dino’di amba, ukekalanga nami mu Paladisa.’ Mulao wālailwe mu dine difuku’dya, ino wādi wa kufikidila mwenda mafuku.” Kadi uno mwalamuni wanenene amba mo munenenanga bantu ba kwashikete ne kino kilombola’mba “mulao walailwe mu difuku kampanda kadi ukafikidila bya binebine.” Bwalamuni bwa Syriac bwa mu myaka katwa ka butano bwalamwine uno vese amba: “Amena, nakusapwila dyalelo dino’di amba ukekalanga nami mu Budimi bwa Edena.” Uno mulao ufwaninwe kwitukankamika batwe bonso.

21. Le i bika kebyēmweninepo uno nkuma-bibi, ne mwanda waka?

21 Yesu paāsapwidile nkuma-bibi myanda ya Paladisa, kādipo wisambila pa paladisa ya mūlu. Le tubayuka kino namani? Bubinga bumo bidi i buno amba uno nkuma-bibi kādipo uyukile amba, Yesu i musambe kipwano na batumibwa bandi ba kikōkeji kya kukabikala nandi momwa mūlu. (Luka 22:29) Kadi uno nkuma-bibi kādipo mubatyijibwe. (Yoano 3:3-6, 12) Nanshi Yesu pa kulaa nkuma-bibi uno mulao, wādi wisambila pa paladisa ya pano panshi. Myaka pa kupita’po, mutumibwa Polo nandi wēsambila pa kimonwa kya muntu “watekwininwe mu paladisa.” (2 Kodinda 12:1-4) Nansha Polo ne batumibwa bakwabo byobātongelwe kwenda mūlu kukabikala na Yesu, ino Polo wādi wisambila pa paladisa ya mu mafuku a kumeso. * (Tala kunshi kwa dyani.) Lelo ino paladisa ikekala pano pa ntanda? Le nobe ukekala’mo?

BYOBWANYA KUTENGELA

22, 23. Le i bika byobwanya kukulupila?

22 Vuluka’mba Davida wēsambīle pa kitatyi ‘kikapyana boloke ntanda.’ (Ñimbo ya Mitōto 37:29; 2 Petelo 3:13) Davida wādi wisambila pa kitatyi kikakōkela bantu bonso ba pano pa ntanda ku misoñanya myoloke ya Leza. Bupolofeto budi mu Isaya 65:22 bunena’mba: “Mafuku a bantu bami akekalanga pamo bwa mafuku a mutyi.” Kino kilombola’mba bantu bakengidila Yehova mu ntanda yandi mipya, bakekala’ko myaka tununu ne tununu. Le nobe ubwanya kutengela kino? Bine, mwanda kukwatañana na Kusokwelwa 21:1-4, Leza ukesela bantu, kadi dyese dimo bidi i dino amba “lufu kelukekala’kopo dikwabo.”

23 Byobya bitufundija Bible pa Paladisa bidi patōka. Nansha byājimije ba Adama ne Eva dyese dya kwikala mu Paladisa, inoko ntanda ikekala monka ke paladisa. Enka na mwālaile’kyo Leza, ukesela bantu pano pa ntanda. Davida wānenene amba betyepeje ne boloke bakapyananga ntanda ne kwikala’po nyeke. Kadi bupolofeto budi mu mukanda wa Isaya bwitukwashanga tutengele kitatyi kyotukekala na būmi mu paladisa milumbuluke pano pa ntanda. Le i kitatyi’ka? I kitatyi kikafikidila mulao obālaile nkuma-bibi kudi Yesu. Nobe ubwanya kukekala mu ino Paladisa. Mu kine kitatyi’kya, binenwa byanenene batutu ne bakaka ku kitango kya mu Korea bikafikidila bya amba: “Ketukemone mu Paladisa!”

^ mus. 18 Polofesele Marvin Pate walembele amba befundi bavule bakulupile amba pānenene Yesu amba “dyalelo,” wādi ukimba kunena’mba usa kufwa ne kwikala mu Paladisa enka mu dine difuku’dya, nansha mu mansá 24. Polofesele Pate ubweja’ko amba makambakano adi pa uno mumweno i ano amba, keukwatañenepo na bubine bukwabo bwa mu Bible. Kimfwa, Bible unena’mba Yesu wādi mu Kibundu paāfwile kupwa waenda mūlu mwenda mafuku.​—Mateo 12:40; Bilongwa 2:31; Loma 10:7.

^ mus. 21 Tala “Bipangujo bya Batangi” mu kino Kiteba kya Mulami.