Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

KISHINTE KYA KWIFUNDA 52

A Bambutwile—Fundijai Benu Bana Basanswe Yehova

A Bambutwile—Fundijai Benu Bana Basanswe Yehova

“Bana i bupyani butamba kudi Yehova.”​—ÑIM. 127:3.

LWIMBO 134 Bana I Kilobekwa kya Kudi Leza

BIDI MU KISHINTE *

1. Le Yehova i mupe bambutwile mwingilo’ka?

YEHOVA wāpangile ba mulume ne mukaji babajinji na mutyima wa kubutula bana. Bible unena patōkelela’mba: “Bana i bupyani butamba kudi Yehova.” (Ñim. 127:3) Le bino binenwa bishintulula bika? Langa’po bidi shi mulunda nobe wakunena umulamine lupeto luvule. Le ukeivwana namani? Padi ukasangala’mba ukukulupile. Inoko ubwanya kulangalanga pa muswelo wa kulama senene lupeto’lwa. Yehova nandi, Mulunda netu wa pa mutyima, i mupe bambutwile kintu kya kulama kya mvubu mikatampe kupita lupeto. I mwibape mwingilo wa kukwasha babo bana bekale biyampe kadi na nsangaji.

2. Le i bipangujo’ka byotusa kwisambila’po?

2 Le i ani wa kukwatyila ba mulume ne mukaji butyibi bwa kubutula ne kitatyi kya kubutula bana? Ne i bika bibwanya kulonga bambutwile mwanda wa kukwasha babo bana bekale na būmi bwa nsangaji? Tulangulukilei’ko bidi pa misoñanya imoimo idi mu Kinenwa kya Leza, ibwanya kukwasha balume ne bakaji bene Kidishitu bakwate butyibi bwa tunangu.

LĒMEKA BUTYIBI BWA BESONGELE

3. (a) Le i bāni ba kukwatyila ba mulume ne mukaji butyibi bwa kubutula bana? (b) Le i musoñanya’ka wa mu Bible ufwaninwe kuvuluka balunda ne ba mu kisaka kya boba besongele?

3 Mu bibidiji bimo, bantu basakanga’mba boba besonga babutule bana pampikwa kwija. Babwanya’nka ne kwibaningila kudi ba mu kisaka ne bantu bakwabo amba babutule. Jethro, tutu umo wa mu Azia unena’mba, “mu kipwilo, bantu bamo badi na bana, baningilanga boba kebadipo na bana bashilule kubutula.” Jeffrey, tutu mukwabo wa mu Azia, nandi unena’mba, “bamo banenanga boba kebadipo na bana amba kemukamonengapo wa kwimulela shi mubanunupa.” Inoko, ba mulume ne mukaji bo bafwaninwe kukwata butyibi abo bene bwa kubutula bana nansha kuleka kubutula. I abo bene ba kukwata butyibi; i kiselwa kyabo kya mingilo. (Ngt. 6:5, kunshi kwa dyani) Shako, balunda ne ba mu kisaka basakilanga boba besonga bekale na nsangaji. Inoko bafwaninwe kuvuluka’mba butyibi bwa kubutula nansha kuleka kubutula bana i bwa ba mulume ne mukaji.​—1 Ts. 4:11.

4-5. Le i bipangujo’ka bibidi bifwaninwe kwisambila’po ba mulume ne mukaji, ne i kitatyi’ka kiyampe kwisambila’po? Shintulula.

4 Ba mulume ne mukaji bakwata butyibi bwa kubutula bana, bafwaninwe kwisambila pa bino bipangujo bibidi bya kamweno: Kibajinji, le i kitatyi’ka kyobasaka kubutula bana? Kya bubidi, le i bana banga bobasaka kubutula? Le i kitatyi’ka kiyampe kifwaninwe kwisambila ba mulume ne mukaji pa uno mwanda? Ne mwanda waka bino bipangujo bibidi i bya kamweno?

5 Divule dine, i biyampe ba mulume ne mukaji besambile pa mwanda utala kubutula bana kumeso kwa kwitundaila. Mwanda waka? Mwanda i biyampe ba mulume ne mukaji bekale na mumweno umo pa uno mwanda wa mvubu. Kadi, bafwaninwe kubandaula shi ke beteakanye mwa kuselela kino kiselwa. Pa kupwa kwitundaila, balume ne bakaji bamo bakwete butyibi bwa kwilaija’ko mwaka umo nansha ibidi kumeso kwa kubutula bana, mwanda kwikala bambutwile kulombanga kitatyi kivule ne bukomo. Bamwene amba kwilaija’ko bidi, kukebakwasha bekale na kitatyi kya kwibidila būmi bwa mu busongi kadi belamate bininge.​—Ef. 5:33.

6. Le balume ne bakaji bamo bakwete butyibi’ka pa mwanda wa kitatyi kyotudi’mo?

6 Bene Kidishitu bakwabo bakwete butyibi bwa kulonda kimfwa kya bana basatu ba Noa ne babo bakaji. Bano bantu kebābutwilepo bana ponka na ponka mu busongi bwabo. (Ngo. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pe. 2:5) Yesu wādingakenye kitatyi kyotudi’mo na “mafuku a Noa,” kadi na bubine tudi mu “bitatyi bya makambakano bikomo ne mwa kulongela.” (Mat. 24:37; 2 Tm. 3:1) Pa kino, balume ne bakaji bamo bafudile ku kukwata butyibi bwa kubutula bana mwenda mafuku mwanda wa bapityije kitatyi kivule mu mwingilo wa bwine Kidishitu.

Kitatyi kyobakwata butyibi bwa kubutula, ne kukimba kuyuka bungi bwa bana ba kubutula, balume ne bakaji ba tunangu ‘bakabala lupeto’ (Tala musango 7) *

7. Le musoñanya udi mu Luka 14:28, 29 ne udi mu Nkindi 21:5 ubwanya kukwasha namani ba mulume ne mukaji?

7 Kitatyi kyobakwata butyibi bwa kubutula, ne kukimba kuyuka bungi bwa bana ba kubutula, balume ne bakaji ba tunangu ‘bakabala lupeto.’ (Tanga Luka 14:28, 29.) Bambutwile ba bwino babingija’mba, kutamija bana kulombanga lupeto, kitatyi ne bukomo. Nanshi, i biyampe ba mulume ne mukaji balangulukile pa bino bipangujo: ‘Le batwe bonso bubidi tukengila mwanda wa kuvuija bisakibwa bya mvubu bya kisaka? Le twi beivwane pa “bisakibwa bya mvubu”? Shi batwe bonso tukengila, le i ani ukatala betu bana? Le i ani ukekala na lupusa pa mulangilo wabo ne bilongwa byabo?’ Kitatyi kīsambila senene balume ne bakaji pa bino bipangujo, batanga mutyima ku binenwa bidi mu Nkindi 21:5.​Tanga.

Mulume wa buswe ukalonga bukomo bwa kukwasha’ko wandi mukaji (Tala musango 8)

8. Le i bikoleja’ka bifwaninwe kutengela ba mulume ne mukaji bene Kidishitu, ne i bika bikalonga mulume wa buswe?

8 Mbutwile ne mbutwile ufwaninwe kwitūdila’ko kitatyi ne kulonga bukomo bwa kushikata na bana. O mwanda shi ba mulume ne mukaji badi na bana bavule batentakanye, babwanya kukomenwa kuta mwana ne mwana mutyima. Balume ne bakaji bamo badi na bana bavule banuke, bemonanga bu balēmenenwe. Inabana ubwanya kukōka ku ngitu ne mu ñeni. Le kino kibulwepo kumulengeja akomenwe kwifunda, kulombela ne kusapula kitatyi ne kitatyi? Kadi ubwanya kukomenwa kuta mutyima ku bipita ku kupwila kwa bwine Kidishitu ne kumwena’mo. Na bubine, mulume wa buswe ukalonga bukomo bwa kukwasha’ko wandi mukaji shi bana balomba kutebwa mutyima, ku kupwila ne ku njibo kwine. Kimfwa, mulume ubwanya kukwasha’ko wandi mukaji ku mingilo ya njibo. Ukalonga bukomo bwa kukwasha bonso bamwene mu Butōtyi bwa Kisaka bwa kyaba ne kyaba. Kadi bashabana bene Kidishitu bakasapula kitatyi ne kitatyi pamo na bisaka byabo.

FUNDIJAI BENU BANA BASANSWE YEHOVA

9-10. Le i bika bifwaninwe kulonga bambutwile pa kukwasha babo bana?

9 Le i bintu’ka bimobimo bibwanya kulonga bambutwile mwanda wa kukwasha babo bana befunde kusanswa Yehova? Le i bika byobabwanya kulonga mwanda wa kukinga babo bana ku mwikadilo mubi? Tutalei bintu bimobimo bibwanya kulonga bambutwile.

10 Lombai Yehova emukwashe. Langulukilai pa kimfwa kyāshile Manoa ne wandi mukaji, bambutwile ba Samishoni. Manoa paāyukile amba aye ne wandi mukaji basa kubutula mwana, wāzenzele Yehova amulombole mwa kutamijija mwana.

11. Mungya Batyibi 13:8, le bambutwile babwanya kwiula kimfwa kya Manoa namani?

11 Ba Nihad ne Alma, ba mu Bosni ne mu Herzegovine, baboile ñeni ku kimfwa kya Manoa. Bashintulula’mba: “Pamo bwa Manoa, twazenzele Yehova etulombole mwa kwikadila bambutwile bayampe. Yehova nandi walondolola milombelo yetu mu miswelo mishileshile​—kupityila ku Bisonekwa, ku mabuku esambila pa Bible, ku kupwila, ne ku bitango.”​—Tanga Batyibi 13:8.

12. Le ba Yosefa ne Madia bāshidile babo bana kimfwa’ka?

12 Fundijai na kuleta kimfwa. Byomunena bidi na mvubu; inoko bilongwa byenu bibwanya kwikala na lupusa lukatampe pa wenu mwana. Tubwanya kukulupila’mba ba Yosefa ne Madia bāshidile babo bana kimfwa kiyampe, kubadila’mo ne Yesu. Yosefa wādi ulonga bukomo bwa kukwatakanya kyandi kisaka. Kadi Yosefa wākankamikile bantu ba mu yandi njibo basangele bintu bya ku mushipiditu. (Kup. 4:9, 10) Mungya Bijila, Yosefa kādipo unenwe kwenda na kyandi kisaka ku Yelusalema “mwaka ne mwaka” kukasoba masobo a Pashika, ino aye wādi wenda nakyo. (Luka 2:41, 42) Padi bashabana bamo ba mu andi mafuku bādi bamona’mba kwenda na kisaka kyonso ke biyampepo, i kujimija kyaba ne lupeto. Inoko, Yosefa wādi usenswe bintu bya ku mushipiditu, kadi wāfundije bandi bana nabo bebisanswe. Madia nandi wādi uyukile Bisonekwa senene. Na bubine, wāfundije bandi bana basanswe Kinenwa kya Leza kupityila ku binenwa ne bilongwa byandi.

13. Le ba mulume ne mukaji bamo balondele namani kimfwa kya ba Yosefa ne Madia?

13 Ba Nihad ne Alma, batelelwe kala, balondele kimfwa kya ba Yosefa ne Madia. Le kino kyebakweshe namani bakwashe wabo mwana asanswe Leza ne kumwingidila? Banena’mba, “kupityila ku mwiendelejo wetu wa mu būmi, twalongele bukomo bwa kulombola wetu mwana amone amba i biyampe kulonda misoñanya ya Yehova.” Nihad ubweja’ko amba, “Ikala bidi abe mwine mosakila obe mwana ekale.”

14. Mwanda waka bambutwile bafwaninwe kuyuka balunda ba babo bana?

14 Kwashai benu bana bapwane na balunda bayampe. Ba shabana ne inabana bafwaninwe abo bonso kuyuka balunda ba babo bana ne bilonga babo bana. Ko kunena’mba mbutwile ufwaninwe kuyuka bantu besambanga na babo bana pa malezo a mīsambo pa Entelenete ne ku telefone. Bano balunda babwanya kwikala na lupusa pa mulangilo wa bana ne bilongwa byabo.​—1 Ko. 15:33.

15. Le bambutwile babwanya kuboila ñeni’ka ku kimfwa kya Jessie?

15 Le bambutwile bakalonga namani shi kebayukilepo kwingidija biyampe maolodinatele ne bingidilwa bya busendwe? Jessie, shabana umo wa mu Filipine unena’mba: “Ketuyukilepo bivule mu bya busendwe. Inoko kino kekitukankejepo kudyumuna betu bana ku byaka bibwanya kulupuka ku bingidilwa bya busendwe.” Jessie kapelejepo bandi bana baleke kwingidija bingidilwa bya busendwe mwanda’po’tu kayukilepo kwibingidija. Ushintulula’mba: “Nakankamikile bami bana bengidije bingidilwa bya busendwe mwanda wa kwifunda ludimi lweni, kuteakanya kupwila, ne kutanga Bible difuku ne difuku.” Shi mwi bambutwile, le kemudi batange ne kwisambila na benu bana pa madingi mayampe atala kwitumina misapu ne mafoto pa Entelenete, adi mu kakipindi “Bankasampe” pa jw.org®? Le kemudi batale nabo video inena’mba Abe ne Bingidilwa Byobe bya Busendwe—Uludika Mukwabo I Ani? ne inena’mba Kokapya mu Dikinga dya Malezo a Mīsambo pa Entelenete. * Ino myanda idi na kamweno pomufundija benu bana mwa kwingidijija bingidilwa bya busendwe na tunangu.​—Nki. 13:20.

16. Le bambutwile bavule baloñanga bika, ne i bika bilupuka’ko?

16 Bambutwile bavule beelelanga’ko bininge kukwasha babo bana bapwane na bantu baleta kimfwa kiyampe mu mwingilo wa Leza. Kimfwa, ba N’Déni ne Bomine, ba mulume ne mukaji ba mu Côte d’Ivoire, badi bavudile kutundaila mutadi wa kipindi ku yabo njibo. N’Déni unena’mba: “Kino kyakweshe wetu mwana bininge. Washilula mwingilo wa bupania, kadi pano wingilanga bu mpingakani wa mutadi wa kipindi.” Ubulwepo kukwasha bobe bana bapwane na balunda ba uno muswelo?

17-18. Le bambutwile bafwaninwe kushilula kufundija babo bana kitatyi’ka?

17 Shilulai kufundija bana pobakidi banuke. I biyampe bambutwile bashilwile’ko kufundija babo bana pobakidi banuke. (Nki. 22:6) Tulangulukilei pa kimfwa kya Temote, wāshilwile kwenda na mutumibwa Polo mwenda mafuku. Yunisa inandya Temote, ne Loisa nkambo wandi bāmufundije “tamba ku bwanuke.”​—2 Tm. 1:5; 3:15.

18 Ba Jean-Claude ne Peace, ba mulume ne mukaji ba mu Côte d’Ivoire, babwenye kukwasha babo bana basamba basanswe Yehova ne kumwingidila. Le i bika byebakweshe? Balondele kimfwa kya ba Yunisa ne Loisa. Banena’mba: “Twakomene Kinenwa kya Leza mu betu bana tamba ku bwanuke, kinondanonda’tu na kubutulwa kwabo.”​—Kup. 6:6, 7.

19. Le kukoma Kinenwa kya Leza mu benu bana kushintulula bika?

19 Le ‘kukoma’ Kinenwa kya Yehova mu benu bana kushintulula bika? ‘Kukoma’ kushintulula “kufundija ne kukomeneja na kupituluka’mo kitatyi ne kitatyi.” Pa kino, bambutwile bafwaninwe kupityija kitatyi kivule na babo bana. Kyaba kimo bibwanya kukambakanya pa kupitulukila bana mu bufundiji. Inoko, bambutwile bafwaninwe kulonga bukomo bwa kumona kino bu muswelo wa kukwasha babo bana bevwanije Kinenwa kya Leza ne kwikingidija.

Bambutwile bafwaninwe kuyuka muswelo wa kufundija mwana ne mwana (Tala musango 20) *

20. Shintulula muswelo wa kwingidija Ñimbo ya Mitōto 127:4 mu mwanda utala kulela bana.

20 Ikalai na bujinguludi. Ñimbo ya Mitōto 127 idingakanya bana na miketo. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 127:4.) Monka mupungilwanga miketo ku byuma bishileshile kadi mishile bukata, bana babidi nabo i beshile. Nanshi bambutwile bafwaninwe kuyuka muswelo wa kufundija mwana ne mwana. Ba mulume ne mukaji bamo ba mu Isalela wa mu ano etu mafuku batamije biyampe babo bana babidi bengidile Yehova, balombola kintu kyebakweshe amba, “twadi twifunda Bible na mwana ne mwana pa bula.” Na bubine, mutwe ense wa kisaka ukakwata butyibi shi bibwanika kwifunda uno muswelo.

YEHOVA UKEMUKWASHA

21. Le Yehova ubwanya kukwasha bambutwile namani?

21 Kyaba kimo bambutwile babwanya kulēmenenwa na bikoleja byobekonda nabyo, inoko bana i kyabuntu kitamba kudi Yehova. Aye ukemukwasha nyeke. Utejanga nyeke milombelo ya bambutwile na mutyima tō. Kadi ulondololanga milombelo yabo kupityila ku Bible, mabuku etu, ne ku bimfwa bya bambutwile bakwabo ba bwino mu kipwilo ne ku madingi abo.

22. Le i bintu’ka biyampe bibwanya bambutwile kupa babo bana?

22 Bantu banenanga’mba, kutamija bana i mwingilo wa myaka 20, inoko bumbutwile kebupwilepo. Bintu biyampe byobabwanya kupa babo bana i buswe, kitatyi, ne bufundiji bwa mu Bible. Mwana ne mwana uketaba ku bufundiji mu muswelo mwishile. Inoko, bavule batamijibwe na bambutwile basenswe Yehova beivwananga na mweivwanine Joanna Mae, kaka umo wa mu Azia wanenene amba: “Kitatyi kyonangulukila pa bufundiji bwaumfundije bambutwile, mfwijanga’ko bininge pa kundemununa ne kumfundija nsanswe Yehova. Kebampelepo’tu’nka būmi, ino baumpele būmi buyampe.” (Nki. 23:24, 25) Bene Kidishitu midiyo ne midiyo nabo babwanya kwiivwana uno muswelo.

LWIMBO 59 Tendelai Ya Pamo Nami

^ mus. 5 Le ba mulume ne mukaji bafwaninwe kubutula bana? Shi i amo, bafwaninwe kubutula bana banga? Ne i muswelo’ka obabwanya kufundija babo bana basanswe Yehova ne kumwingidila? Kino kishinte kīsambila pa bimfwa bya bantu ba mu ano etu mafuku kadi kileta misoñanya ya mu Bible ibwanya kwitukwasha tulondolole bino bipangujo.

^ mus. 15 Tala ne dibuku Les jeunes s’interrogent. Réponses pratiques, Volime 1, shapita 36, ne Volime 2, shapita 11.

^ mus. 60 NSHINTULWILO YA KIFWATULO: Ba mulume ne mukaji bene Kidishitu besambila pa mwanda utala kubutula bana, babandaula nsangaji idi’mo ne biselwa byobakekala nabyo.

^ mus. 64 NSHINTULWILO YA KIFWATULO: Ba mulume ne mukaji befunda na babo bana wa pandi wa pandi mwanda badi na myaka ne ñeni mishile.