1. Le kitatyi kityetye kumeso kwa Yesu kufwa, i bika byaāsapwidile nkuma-bibi umo obēbepaile nandi? (Luka 23:39-43)

 YESU ne bankuma-bibi babidi bobāmwipaile nabo, bāsusukile pobādi bafwa bityebitye. (Luka 23:32, 33) Bimweka patōka’mba bano bankuma-bibi babidi kebādipo bana ba bwanga ba Yesu, mwanda bonso bāmuzawidile. (Mat. 27:44; Mako 15:32) Inoko umo wāshinta. Wānena’mba: “A Yesu, umvuluka’ko posa kutwela mu Bulopwe bobe.” Yesu wāmulondolola’mba: “I bine nakusapwila dyalelo dino’di amba, ukekalanga nami mu Paladisa.” (Tanga Luka 23:39-43.) Kekudipo kintu kilombola’mba uno nkuma-bibi wāitabije musapu wa “Bulopwe bwa mūlu,” mwine wāsapwile Yesu mu mwingilo wandi. Kadi Yesu kānenenepo amba uno muntu ukekala mu buno Bulopwe momwa mūlu. (Mat. 4:17) Aye wādi wisambila pa Paladisa ikekala’ko pano pa ntanda. Mwanda waka tubanena namino?

2. Le i bika bilombola’mba nkuma-bibi wēsāshile wādi Muyuda?

² Bimweka’mba nkuma-bibi wēsāshile wādi Muyuda. Uno nkuma-bibi wāsapwidile mukwabo amba: “Le abe kutyinangapo Leza nansha dimo, pano powatyibilwa butyibi bwa muswelo umo?” (Luka 23:40) Bayuda bādi batōta Leza umo, inoko bantu ba mu mizo bādi batōta baleza bavule. (Div. 20:2, 3; 1 Ko. 8:5, 6) Shi bano bankuma-bibi bādi bantu ba mu mizo, nabya kipangujo kyādi kibwanya kwikala kya amba, “Le abe kutyinangapo baleza?” Kadi Yesu kātuminwepo ku bantu ba mu mizo, aye wātuminwe ku “mikōko mijimine ya njibo ya Isalela.” (Mat. 15:24) Leza wāsapwidile bene Isalela amba ukasangulanga boba bafwile. Mobimwekela nkuma-bibi wēsāshile  wādi uyukile uno mwanda, kadi binenwa byandi bilombola’mba, wādi ukulupile amba Yehova ukasangula Yesu mwanda wa aludike mu Bulopwe bwa Leza. Ne kadi bimweka’mba uno muntu wādi ukulupile amba Leza ukamusangula ne aye.

3. Le i bika padi byāvulukile uno nkuma-bibi wēsāshile pēsambīle Yesu pa Paladisa? Shintulula. (Ngalwilo 2:15)

³ Uno nkuma-bibi wēsāshile byaādi Muyuda, ye uno wādi uyukile myanda ya ba Adama ne Eva ne ya Paladisa mwēbatūdile Yehova. Nanshi uno nkuma-bibi ye uno wākulupile amba Paladisa yēsambīle’po Yesu i budimi bulumbuluke bukekala’ko pano pa ntanda.—Tanga Ngalwilo 2:15.

4. Le bintu byobāsapwidile nkuma-bibi kudi Yesu bitulengeja tulangulukile pa bika?

⁴ Bintu byobāsapwidile uno nkuma-bibi kudi Yesu bifwaninwe kwitulengeja tulangulukile pa mukekadila būmi mu Paladisa. Na bubine, buludiki bwa ndoe bwa Mulopwe Solomone bubwanya kwitufundija kintu kampanda pa Paladisa. Inoko Bible unena’mba Yesu i mukatampe kupita Solomone. O mwanda tubwanya kukulupila’mba Yesu pamo ne boba bakaludika nabo, bakengila pamo mwanda wa kwalamuna ntanda ikale ke Paladisa milumbuluke. (Mat. 12:42) Nanshi, “mikōko mikwabo” ifwaninwe kuyuka byoifwaninwe kulonga pa kukekala’ko nyeke mu Paladisa.—Yoa. 10:16.

5. Le ulañanga’mba būmi bukekala namani mu Paladisa?

⁵ Le ulañanga’mba būmi bukekala namani mu Paladisa? Ye uno umonanga mu ñeni kifuko kilumbuluke kya mityi, kidi pamo bwa budimi bwa Edena. (Ngo. 2:7-9) Padi ye uno uvulukanga bupolofeto bwālembele Mika bwa amba, bantu ba Leza bakashikata “muntu ne muntu munshi mwa muñanza wandi ne munshi mwa kikuyu kyandi.” (Mika 4:3, 4) Kadi ye uno uvulukanga ne mavese a mu Bible anena’mba kukekalanga bidibwa bingibingi. (Ñim. 72:16; Isa. 65:21, 22) Kupwa wemona udi mu budimi bulumbuluke, ushikete ku meza mayule byakudya bya munsonso. Padi wemona ulula luvumba luyampe lwa mityi ne maluba. Padi kadi wemona abe, kyobe kisaka ne balunda—pamo ne boba bakasangulwa—mushikete pamo musepa. Bino byonso’bi ke bilotwapo. Na bubine, bino bintu bikalongeka pano pa ntanda. Inoko mu Paladisa, tukekala’mo ne na mingilo miyampe ya kwingila.

6. Le i bika byotukalonga mu Paladisa? (Tala kifwatulo.)

⁶ Yehova wētupangile amba tusangele mingilo yetu. (Mus. 2:24) Kupityidila, tukekala na bivule bya kulonga mu Umbikalo wa Myaka Kanunu wa Kidishitu. Boba bakapanda pa kyamalwa kikatampe ne bantu midiyo ne midiyo bakasangulwa, bakasakilwa bisandi, byakudya, ne mobo mwa kwikala. Pa kuvuija bino  bisakibwa byonso, biketulomba kwingila mingilo mivule ya nsangaji. Pamo’nka bwa ba Adama ne Eva bādi banenwe kudima budimi bwa Edena mobādi bashikata, netu tukekala na dyese dya kudima ntanda ikale ke Paladisa. Kadi fwatakanya’po mobikasangeja kufundija bantu midiyo ne midiyo bakasangulwa, bene bayukile’tu bityetye padi Yehova ne pa mpango yandi, ne kukwasha bantu ba kikōkeji bāfwile kitatyi kilampe kumeso kwa Yesu kwiya!

7. Le i bika byotubwanya kukulupila, ne mwanda waka?

⁷ Tubwanya kukulupila’mba būmi bwa mu mafuku a kumeso mu Paladisa, bukekala bwa ndoe, bwa ndudi, kadi na bintu byonso byotusakilwa. Mwanda waka? Mwanda Yehova i mwitulombole’ko kala mukekadila būmi mu buludiki bwa wandi Mwana kupityila ku nsekununi ya buludiki bwa Mulopwe Solomone.

8. Le binenwa bidi mu Ñimbo ya Mitōto 37:10, 11, 29 byāfikidile namani pāpwile Mulopwe Davida kwibilemba? (Tala “Bipangujo bya Batangi” mu kino Kiteba.)

⁸ Mulopwe Davida wālembele ku bukomo bwa mushipiditu mukekadila būmi, kitatyi kikashilula kuludika mulopwe wa tunangu ne wa kikōkeji. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 37:10, 11, 29.) Tutangilanga divule bantu Ñimbo ya Mitōto 37:11 kitatyi kyotwisambila nabo pa Paladisa ya mu mafuku āya kumeso. Bine bidi na buluji mwanda Yesu wāpitulukile mu kino kisonekwa mu Busapudi Bwandi bwa ku Lūlu, na kulombola’mba kikafikidila mu mafuku āya kumeso. (Mat. 5:5) Inoko byānenene Davida byālombwele mukekadila būmi mu mafuku a Mulopwe Solomone. Solomone paādi uludika Isalela, bantu ba Leza bāikele na ndoe ya pa bula ne na bintu bivule mu “ntanda ikuka mabele ne būki.” Leza wānenene amba: “Shi mulonde nyeke bitungo byami . . . , nkatūla ndoe mu ntanda’ya, mukalāla kwampikwa muntu wimulengeja moyo.” (Levi 20:24; 26:3, 6) Ino milao yāfikidile mu buludiki bwa Solomone. (1 Bi. 22:9; 29:26-28) Kadi Yehova wālaile amba bantu babi ‘kebādipo ba kwikala’ko monka.’ (Ñim. 37:10) Nanshi binenwa bidi mu Ñimbo ya Mitōto 37:10, 11, 29 byāfikidile pa kala, kadi bikafikidila ne mu mafuku āya kumeso.

9. Le mulopwe mukaji wa Sheba wānenene bika pa buludiki bwa Mulopwe Solomone?

 ⁹ Myanda ya ndoe ne kwendelela kwādi’ko mu bene Isalela mu buludiki bwa Mulopwe Solomone byākafikile enka ne kudi mulopwe mukaji wa Sheba. Uno mulopwe wāendele lwendo lulampe wākafika ku Yelusalema mwanda wa kwimwena aye mwine ino myanda. (1 Ba. 10:1) Pa kupwa kupempula bulopwe bwa Solomone, wānena’mba: “Myanda yobansapwidile keifikilepo ne pa bukata pene. . . . Bantu bobe i ba nsangaji, ne bengidi bobe bemananga kyaba ne kyaba ku meso obe, bateja tunangu tobe nabo i ba nsangaji!” (1 Ba. 10:6-8) Inoko ngikadilo yādi’ko mu buludiki bwa Solomone, yādi’tu ntompejo ya bikalongela Yehova bantu mu buludiki bwa wandi Mwana, Yesu.

10. Le Yesu i mukatampe kutabuka Solomone namani?

¹⁰ Yesu i mukatampe kutabuka Solomone mu myanda yonso. Solomone wādi muntu wampikwa kubwaninina wālongele bilubo bikatampe mu butyibi bwandi, bine byāletēle bantu ba Leza makambakano. Inoko Yesu i Mulopwe mubwaninine mwine kaloñangapo bilubo. (Luka 1:32; Bah. 4:14, 15) Yesu wāpityile mu matompo makomo bininge āmuletēle Satana. Kidishitu wēlombwele amba kakalongapo nansha dimo bubi nansha kintu kyo-kyonso kikasanshija babikalwa bandi. Bine i dyese’po kashā kwikala na uno Mulopwe.

11. Le i bāni bakakwasha’ko Yesu kuludika?

¹¹ Yesu ukengila pamo na ba 144 000 bakaludika nabo mwanda wa kulela bantu ne kufikidija mpango ya Yehova itala ino ntanda. (Kus. 14:1-3) Bano bantu bapityile mu byamalwa bivule, o mwanda bakekala baludiki betūla pa kyetu kyaba. Le i mwingilo’ka mwine ukengila bano baludiki?

12. Le Yehova i mupe ba 144 000 mwingilo’ka?

¹² Mwingilo upelwe Yesu ne boba bakaludika nabo i mukatampe bininge kupita owa wāpelwe Solomone. Mulopwe wa Isalela wādi unenwe kulela bantu midiyo ne midiyo mu ntanda’tu imo. Inoko, boba bakaludika mu Bulopwe bwa Leza bakakwasha ku kulela bantu midiyala ne midiyala ntanda yonso. Bine, Yehova i mupe ba 144 000 dyese dya kutendelwa!

13. Le i mwingilo’ka wa pa bula ukabadilwa mu mingilo ikengilwa na boba bakaludika na Yesu?

¹³ Pamo bwa Yesu, ba 144 000 bakengila bu balopwe ne bu babitobo. (Kus. 5:10) Mu Bijila bya Mosesa, babitobo bādi dibajinji na kiselwa kya kukinga bantu ku ngitu ne kwibakwasha bekale mu kipwano kiyampe na Yehova. Bijila byādi “munjiñininya wa bintu bya kwiya,” nanshi i byendele’mo tufule ku kunena’mba boba bakaludika na Yesu, bakakwasha ku mwingilo wa pa bula wa kukwasha bantu bekale biyampe ku ngitu kadi mu kipwano kiyampe na Leza. (Bah. 10:1) Inoko pano ketuyukilepo mukesambila bano balopwe ne babitobo na babikalwa ba Bulopwe bakekala pano pa ntanda. Nansha shi Yehova akatūle’ko mpangiko’ka, tubwanya kukulupila’mba mu Paladisa īya’ko’i, bantu bakekala pano pa ntanda bakatambula buludiki bobasakilwa.—Kus. 21:3, 4.

14. Le i kipwano’ka kidi pa bukata bwa “mikōko mikwabo” na banababo na Kidishitu?

¹⁴ Yesu wātelele boba bakaludika nandi bu “kaluombe katyetye.” (Luka 12:32) Ino wēsambīle ne pa kisumpi kya bubidi kyaātelele bu  “mikōko mikwabo.” Bino bisumpi bibidi i bibunde luombe lumo ludi mu bumo. (Yoa. 10:16) Bino bisumpi bibidi bingidilanga kala pamo, kadi bikendelela kwingidila pamo kitatyi kikālamunwa ntanda ke Paladisa. Shako mu kine kitatyi’kya, ba mu “kaluombe katyetye” bakekala mūlu, “mikōko mikwabo” ayo ikapebwa kyepelo kya kwikala na būmi bwa nyeke pano pa ntanda. Inoko kudi bintu bifwaninwe kulonga “mikōko mikwabo” pano pa kukekala mu Paladisa.

15. (a) Le “mikōko mikwabo” ingidilanga pamo na banababo na Kidishitu namani? (b) Le i muswelo’ka obwanya kwiula uno tutu udi mu farmasi? (Tala kifwatulo.)

¹⁵ Nkuma-bibi wēsāshile’wa wāfwile kumeso kwa kwikala na mukenga wa kufwija’ko mobifwaninwe pa byāmulongēle Kidishitu. Inoko, batwe ba mu “mikōko mikwabo” tudi na mikenga mivule pano ya kufwija’ko Yesu. Kimfwa, tumufwijanga’ko kupityila ku muswelo otwikele na bashingwe māni. Yesu wānenene amba ukatyibila mikōko mambo mungya mobekadile na banababo bashingwe māni. (Mat. 25:31-40) Tukwatakanyanga banababo na Kidishitu na kwibakwasha na bupyasakane mu mwingilo wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga. (Mat. 28:18-20) O mwanda tusakanga kwingidija senene bingidilwa byotupelwe bya kwendeja nabyo bifundwa, pamo bwa dibuku Ikala Mūmi Nyeke! Shi ne pano kekudipo muntu owifundanga nandi Bible, wabulwapo kwitungila kitungo kya kunena bantu bavule wifunde nabo Bible?

16. Le i bika byotubwanya kulonga pano mwanda wa kwiteakanya mwa kukekadila babikalwa ba Bulopwe bwa Leza?

¹⁶ Ketufwaninwepo kwilaija tufike bidi mu Paladisa ye ketwikala bu bantu basaka Yehova kwikala’mo. Tamba’nka pano tubwanya kulonga bukomo bwa kwikala bantu bampikwa budimbidimbi mu binenwa ne mu bilongwa, ne kwikala na bujalale mu bibidiji byetu. Kadi tubwanya kwikala ba lulamato kudi Yehova, kudi mwinē petu, ne ku banabetu mu lwitabijo. Shi tukwatañanye būmi bwetu na misoñanya ya Leza pano potukidi mu ino ntanda mibi, nabya biketupēlela kwiikōkela mu Paladisa. Kadi tubwanya ne kutamija bwino ne  kwikala na ngikadila ilombola’mba twiteakanyanga mwa kwikadila’mo. Tala enka mu kino Kiteba kishinte kinenaʼmba, “Lelo Wi Mwiteakanye ‘Kupyana Ntanda’?”

17. Le tufwaninwe kwendelela kwitopeka pa bubi botwalongele mafuku kunyuma? Shintulula.

¹⁷ Kadi tufwaninwe kulonga bukomo bwa kuleka kwitopeka pa bubi bukatampe botwalongele mafuku kunyuma. Shako ketufwaninwepo kumona nansha dimo kitapwa kya kinkūlwa bu kabepelo ka ‘kulongalonga bubi ku kusaka.’ (Bah. 10:26-31) Inoko shi twesāshile bya binebine bubi bwetu bukatampe, twakimba bukwashi bwa Yehova na kukamona bantu batongele ne kushinta mwiendelejo wetu, nabya tubwanya kukulupila’mba i mwitulekele bya binebine. (Isa. 55:7; Bil. 3:19) Vuluka byobāsapwidile Bafadiseo kudi Yesu amba: “Naidile kwita babipya-mambo, ke bantu bolokepo, aa.” (Mat. 9:13) Kitapwa kya kinkūlwa kidi na bukomo bwa kupūta bubi bwetu bonso.

18. Le i myanda’ka yokasaka kwisamba na nkuma-bibi obāipaile pamo na Yesu?

¹⁸ Langa’po bidi udi mu Paladisa wisamba na nkuma-bibi wēsambile na Yesu. Na bubine banwe bonso musa kwilombola momufwijija’ko pa kitapwa kya Yesu. Ubwanya ne kumwipangula akushintulwile myanda mivule pa byālongekele mansá matyetye kumeso kwa Yesu kufwa, ne mwawēivwanine pāmulondolwele Yesu ku kulomba kwandi. Padi nandi ubwanya kukwipangula mwadi mwikadile būmi mu mafuku a mfulo a ngikadilo ya bintu ya Satana. Bine, dikekala dyese dikatampe’po kashā kwifunda Kinenwa kya Leza na bantu badi pamo bwa uno!—Ef. 4:22-24.

19. Mwanda waka būmi kebuketutondapo mu Paladisa? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

¹⁹ Būmi bwa mu Paladisa kebuketutondapo. Mukekala nyeke bantu botukasaka kwitana nabo ne mingilo miyampe ya kwingila. Kadi kutabukidila, difuku dyonso tukayukila’ko senene Tata wetu wa mūlu ne kumwena mu bintu byaketupa. Tukekala nyeke na bivule bya kwifunda pādi ne pa bupangi bwandi. Myaka poipwa ipunguluka, buswe botusenswe Leza nabo bukavudila’ko. Bine, tufwijanga’ko bininge Yehova ne Yesu pa kwitupa mulao wa kwikala’ko nyeke mu Paladisa!