1. Le i kipangujo’ka kyotubwanya kwiipangula kitatyi kyotulangulukila pa lwitabijo lwa Abalahama?

 NANSHA bantu bangi byokebevwane nsekununi ya Abalahama, bavule kebayukilepo myanda mivule pādi. Inoko abe, uyukile bivule padi Abalahama. Kimfwa, uyukile amba Abalahama wāityilwe bu “shandya bonso badi na lwitabijo.” (Loma 4:11) Ino ubwanya kwiipangula amba, ‘Lelo mbwanya kunangila mu mayo a Abalahama ne kwikala na lwitabijo na lwaādi nalo?’ Bine ubwanya.

2. Mwanda waka i kya mvubu twifunde kimfwa kya Abalahama? (Yakoba 2:​22, 23)

² Muswelo umo bidi otubwanya kwikala na lwitabijo na lwādi na Abalahama, i na kwifunda kimfwa kyandi. Abalahama wākōkele musoñanya wa Leza, wāvilukila ku ntanda ya kulampe, wāshikata mu mapema mu bula bwa myaka mivule, ne kukimba kulambula Izake wandi mwana muswedibwe. Abalahama wālongele bino byonso mwanda wādi na lwitabijo lukomo mudi Yehova. Lwitabijo lwa Abalahama ne mingilo yandi byāmulengeje etabijibwe na Leza ne kwikala mulunda nandi. (Tanga Yakoba 2:​22, 23.) Yehova ukusakila nobe wimwene ano madyese. O mwanda wāpele balembi babidi ba Bible, ba Polo ne Yakoba, bukomo bwa mushipiditu besambile pa kimfwa kya Abalahama. Tubandaulei’ko byobya binena Bene Loma shapita 4 ne Yakoba shapita 2 padi Abalahama. Ano mashapita onso abidi alombola myanda ya kutendelwa itala Abalahama.

3. Le i binenwa bya mu kisonekwa’ka byāpitulukile’mo ba Polo ne Yakoba?

³ Ba Polo ne Yakoba bāpitulukile mu binenwa bidi mu Ngalwilo 15:​6, bya amba: “[Abalahama] wāikala na lwitabijo mudi Yehova, nandi wāmubadila’lo bu boloke.” Boloke bufunkila pa  ngikadilo idi’mo muntu, imulengeja etabijibwe na Leza ne kumonwa bu wampikwa kutopekwa. Bine i kitulumukwa muntu wa kubulwa kubwaninina kadi wa bubi kumonwa na Leza bu wampikwa kutopekwa! Na bubine, ye uno nobe usakanga Leza akumone bu moloke. Bine kulupila’mba bibwanika. Pa kuyuka byotufwaninwe kulonga pa kutelwa bu boloke, tufwaninwe kwivwanija kine kyālengeje Abalahama atelwe bu moloke.

4. Le i bika bilengejanga bantu baleke kwikala boloke?

⁴ Polo wānenene mu mukanda waātumīne bene Loma amba, bantu bonso i babipya-mambo. (Loma 3:23) Le penepo, muntu ubwanya namani kumonwa bu moloke nansha wampikwa kutopekwa ne kwitabijibwa na Leza? Pa kukwasha bene Kidishitu bonso bampikwa budimbidimbi batane malondololo ku kino kipangujo, Polo wēsambīle pa kimfwa kya Abalahama.

5. Mwanda waka Yehova wātelele Abalahama bu moloke? (Bene Loma 4:​2-4)

⁵ Yehova wātelele Abalahama bu moloke paādi mu ntanda ya Kenani. Mwanda waka Yehova wātelele Abalahama bu moloke? Le i mwanda wādi ukōkele Bijila bya Mosesa mu muswelo mubwaninine? Ke amopo. (Loma 4:13) Bino Bijila byāpelwe muzo wa Isalela papo ke papite myaka 400 ne musubu na pātelelwe Abalahama bu moloke. Penepo, mwanda waka Leza wātelele Abalahama bu moloke? Pa kanye kandi ka ku buntu bitupu, Yehova wātelele Abalahama bu moloke pa mwanda wa lwitabijo lwandi.—Tanga Bene Loma 4:​2-4.

6. Mwanda waka Yehova utelanga muntu wa bubi bu moloke?

⁶ Polo wānenene amba shi muntu waikala na lwitabijo mudi Leza, “lwitabijo lwandi lubalwanga bu boloke.” (Loma 4:5) Kupwa wābweja’ko amba: “Monka munenena ne Davida pa mwanda wa nsangaji ya muntu ubalwa na Leza bu moloke aye wampikwa mingilo amba: ‘Ba nsangaji i boba bobalekēle kujilula kwabo ne bobapūtyila bubi bwabo; wa nsangaji i yewa muntu wa bubi kebukabalwapo nansha dimo na Yehova.’” (Loma 4:​6-8; Ñim. 32:​1, 2) Leza ulekelanga nansha kupūta bubi bwa boba bekala na lwitabijo mwadi. Wibalekelanga bya binebine kadi kabalangapo monka bubi bwabo. Umonanga bano bantu bu bampikwa kutopekwa kadi boloke pa mwanda wa lwitabijo lwabo.

7. Mwanda waka tubwanya kunena’mba bengidi ba Leza ba pa kala bādi boloke?

⁷ Nansha Abalahama, Davida, ne batōtyi bakwabo ba kikōkeji ba Leza byobātelelwe bu boloke, bākidi enka babipya-mambo ba kubulwa kubwaninina. Inoko pa mwanda wa lwitabijo lwabo, Leza wēbamwene bu bampikwa kutopekwa, nakampata kitatyi kyobadingakanibwa na boba kebādipo na lwitabijo mwadi. (Ef. 2:12) Monka mulombwela’byo Polo mu mukanda wandi, lwitabijo lo lwa mvubu pa kusaka’mba muntu apwane na Leza. Ba Abalahama ne Davida bāikele balunda na Leza pa mwanda wa lwitabijo lwabo mwadi. Netu tubwanya kwikala balunda nandi pa mwanda wa lwitabijo lwetu.

8-9. Le bantu bamo i bafule ku mulangwe’ka wa bubela pa byālembele ba Polo ne Yakoba, ne mwanda waka?

⁸ Mu bula bwa myaka tutwa na tutwa, bendeji ba bipwilo bya kine Kidishitu bepatenye bininge pa mwanda utala kukwatañana kudi pa bukata bwa lwitabijo ne mingilo. Bamo bafundijanga’mba kintu’tu kya kulonga pa kupanda, i kwitabija mudi Mfumwetu Yesu Kidishitu. Padi kodi mwibevwane banena’mba, “Itabija Yesu upande.” Banenanga’mba bino byo byāfundije Polo mwanda wānenene amba: “Muntu [ubalwanga] na Leza bu  moloke aye wampikwa mingilo.” (Loma 4:6) Inoko bakwabo bapelanga’byo na kunena’mba, “ubwanya kwipandija abe mwine” na kupempula bifuko bimonwa bu bijila, ne na kwingila mingilo mikwabo ya kipwilo. Pa kubingija uno mulangwe padi bengidijanga Yakoba 2:24 unena’mba: “Muntu utelwanga bu moloke pa mingilo, ke pa lwitabijopo kete, aa.”

⁹ Pa mwanda wa ino mimweno mishile, balembi bamo ba myanda ya bipwilo i bafule ku kunena’mba, ba Polo ne Yakoba bādi bepatanya pa mwanda utala lwitabijo ne mingilo. Bendeji bamo ba bipwilo babwanya kulanga’mba, Polo paādi ukulupile amba muntu utelwanga bu moloke pa lwitabijo kwampikwa mingilo, Yakoba aye wādi ufundija’mba mingilo i ya mvubu pa kwitabijibwa na Leza. Shayuka umo mu myanda ya kipwilo unena’mba: “Yakoba kāivwanijepo kine kyālengeje Polo endelele kunena’mba [muntu utelwanga bu moloke] pa lwitabijo kete ke pa mingilopo.” Inoko Yehova ye wāpele Polo ne Yakoba mushipiditu ujila balembe byobālembele. (2 Tm. 3:16) Nanshi kufwaninwe kwikala muswelo upēla wa kwivwanija byobānenene. Tufwaninwe kubandaula bintu bikwabo byobālembele mu mikanda yabo pa kwivwanija senene binenwa byabo.

10. Le i ‘mingilo’ka’ yēsambīle’po Polo dibajinji? (Bene Loma 3:​21, 28) (Tala ne kifwatulo.)

¹⁰ Le i ‘mingilo’ka’ yēsambīle’po Polo mu Bene Loma 3 ne 4? Wēsambīle dibajinji pa “mingilo ya bijila,” ko kunena’mba bijila bya Mosesa byāpelwe bene Isalela ku Lūlu lwa Shinai. (Tanga Bene Loma 3:​21, 28.) Bimweka’mba mu mafuku a Polo, Bayuda bamo bene Kidishitu bādi bakolelwa kwitabija’mba Bijila bya Mosesa ne mingilo yādi ilombelwe mu bino Bijila, byādi ke bitalulwe’ko. O mwanda Polo wēsambīle pa kimfwa kya Abalahama mwanda wa kubingija amba, muntu katelwangapo bu moloke  ku meso a Leza pa mwanda wa “mingilo ya bijila.” Ino i pa mwanda wa lwitabijo. Kuyuka kino kwitukankamikanga mwanda kwitupanga kikulupiji kya amba, netu tubwanya kumonwa biyampe na Leza. Ko kunena’mba tubwanya kwikala na lwitabijo mudi Leza ne mudi Kidishitu, bine bibwanya kwitulengeja twitabijibwe na Leza.

11. Lelo i ‘mingilo’ka’ yēsambīle’po Yakoba?

¹¹ Inoko “mingilo” īsambīlwe’po mu Yakoba shapita 2, ‘ke mingilopo ya bijila’ yēsambīle’po Polo. Yakoba wēsambīle pa mingilo nansha bilongwa bilonga bene Kidishitu mu būmi bwabo bwa difuku ne difuku. Ino mingilo ilombolanga shi mwine Kidishitu udi na lwitabijo lwa bine mudi Leza nansha kadipo nalo. Tubandaulei’ko bimfwa bibidi byāingidije Yakoba.

12. Le Yakoba wāshintulwile namani kukwatañana kudi pa bukata bwa lwitabijo ne mingilo? (Tala ne kifwatulo.)

¹² Mu kimfwa kibajinji, Yakoba wālombwele amba i kya mvubu bene Kidishitu bekale bampikwa ntondo mu kipwano kyabo na bantu bakwabo. Wāelekeje uno mwanda na kuleta kimfwa kya muntu wāikele biyampe na muntu umo mpeta, inoko wāleka kwikala biyampe na mulanda. Yakoba wālombwele amba uno muntu ubwanya kulanga’mba udi na lwitabijo, inoko bilongwa byandi kebilombolapo amba udi nalo. (Yak. 2:​1-5, 9) Mu kimfwa kya bubidi, Yakoba wisambila’mo pa muntu umo wāmwene ‘tutu nansha kaka ubudilwe bivwalwa nansha byakudya,’ inoko wāleka kumukwasha. Nansha shi uno muntu wādi witela amba udi na lwitabijo, inoko kēlulombwelepo mu bilongwa; lwādi lwa bituputupu. Monka mwālembēle’kyo Yakoba, “lwitabijo lonkalonka nalo, shi i lwampikwa mingilo, i lufwe.”—Yak. 2:​14-17.

13. Le Yakoba wāelekeje namani mulangwe wandi pa lwitabijo lumwekela mu bilongwa? (Yakoba 2:​25, 26)

¹³ Yakoba wēsambīle padi Lehaba bu kimfwa  kiyampe kya lwitabijo lumwekela mu bilongwa. (Tanga Yakoba 2:​25, 26.) Lehaba wāivwene myanda ya Yehova ne kwitabija’mba wādi ukwatakanya bene Isalela. (Yos. 2:​9-11) Wālombola lwitabijo lwandi kupityila ku bilongwa, na kukinga batubedibedi babidi bene Isalela pobāswile kwibepaya. Kino kyālengeje uno mwana-mukaji wa kubulwa kubwaninina kadi ke mwine Isalelapo, atelwe bu moloke pamo bwa Abalahama. Kimfwa kyandi kilombola mvubu ya kwikala na lwitabijo lumwekela mu mingilo.

14. Le byālembele Polo ne Yakoba i bikwatañane namani?

¹⁴ Bano balembi babidi ba Bible, ba Polo ne Yakoba, bēsambīle’tu pa lwitabijo ne mingilo na kukokela milangwe pa bintu bishile. Polo wādi usapwila bene Kidishitu Bayuda amba, kebaketabijibwapo nansha dimo na Yehova na kwingila’tu mingilo ya mu Bijila bya Mosesa. Yakoba aye wādi ukomeneja’mba i kya mvubu bene Kidishitu bonso balombole lwitabijo lwabo na kulongela bantu bakwabo bintu biyampe.

15. Le i miswelo’ka imo yotubwanya kulombola’mo lwitabijo kupityila ku mingilo yetu? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁵ Yehova kanenapo amba pa kutelwa bu boloke, tufwaninwe kulonga pa bute pa bute byobya byālongele Abalahama. Ke-pantu, kudi miswelo mivule yotubwanya kulombola’mo lwitabijo kupityila ku mingilo yetu. Tubwanya kutundaila bapya mu kipwilo, kukwasha batutu ne bakaka basakilwa bukwashi, ne kulongela ba mu byetu bisaka bintu biyampe, mingilo mine iketabijibwa ne kweselwa na Leza. (Loma 15:7; 1 Tm. 5:​4, 8; 1 Yo. 3:18) Mwingilo muyampe wa pa bula ulombola’mba tudi na lwitabijo, i kusapula na bupyasakane myanda miyampe. (1 Tm. 4:16) Batwe bonso tubwanya kulombola kupityila ku bilongwa byetu amba,  twitabije amba milao ya Yehova ikafikidila ne amba mashinda andi i malumbuluke. Shi tulonge namino, tukakulupila bya binebine amba Leza uketubala bu boloke ne kwitwita bu balunda nandi.

16. Le lukulupilo ne lwitabijo bya Abalahama byādi bikwatañene namani?

¹⁶ Bene Loma shapita 4 ulombola ñeni mikwabo ya mvubu yotubwanya kuboila kudi Abalahama: kamweno kadi mu kwikala na lukulupilo. Yehova wālaile amba kupityila kudi Abalahama, “mizo mivulevule” ikeselwa. Tompa’po kufwatakanya lukulupilo lwa kutendelwa lwādi na Abalahama! (Ngo. 12:3; 15:5; 17:4; Loma 4:17) Enka ne pādi kepadi Abalahama na myaka 100 ne Sala na myaka 90, bādi kebabutwile mwana wēbalailwe. Na mumweno wa bumuntu, byāmwekele amba ba Abalahama ne Sala kebādipo babwanya kubutula mwana. Dino dyādi i ditompo dikatampe kudi Abalahama. “Ino pa mwanda wa lukulupilo, wāikele na lwitabijo amba ukekalanga shandya mizo mivule.” (Loma 4:​18, 19) Kadi na bubine, luno lukulupilo lwāfikidile. Wāikele shandya Izake, mwana waādi utengēle mu bula bwa kitatyi kilampe.—Loma 4:​20-22.

17. Le tubayuka namani amba tubwanya kubalwa bu boloke ne kutelwa bu balunda na Leza?

¹⁷ Netu tubwanya kwitabijibwa na Leza, kubalwa bu boloke, ne kwikala balunda nandi pamo bwa Abalahama. Uno o mulangwe wākomeneje Polo paālembele amba: “Bino binenwa bya amba, ‘lwāmubadīlwe,’ kebyālembelwepo enka pa mwanda wandi kete [ko kunena’mba Abalahama], ino i ne pa mwanda wetu, batwe bakabadilwa’lo, mwanda twitabije mudi Yewa wasangwile Yesu.” (Loma 4:​23, 24) Pamo bwa Abalahama, netu tufwaninwe kwikala na lwitabijo, mingilo, ne lukulupilo. Polo wāendelele kwisambila pa lukulupilo lwetu mu Bene Loma shapita 5, lwine lotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko.