1-2. (a) Mwanda waka bantu bavule dyalelo bakomenwanga kukulupila boba badi na lupusa? (b) Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

 DYALELO bantu bavule bakomenwanga kukulupila muntu ye-yense wa lupusa. Bamonanga maludiki a politike akinga bantu ba lupusa, ino kukwasha balanda mpika. Bible udi na bubinga bwa kunenena’mba: “Muntu [ubikalanga] muntu mwanda wa kumusanshija.” (Mus. 8:9) Ne kadi bendeji bamo ba bipwilo baloñanga bintu bibi, bine bilengeja bantu bamo baleke kukulupila mudi Leza. O mwanda shi muntu waitabija kwifunda netu Bible, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kumukwasha akulupile mudi Yehova ne mu boba batongele pano pa ntanda.

² Shako, ke enkapo bantu befunda Bible bafwaninwe kwifunda kukulupila mudi Yehova ne mu bulongolodi bwandi. Netu nansha shi ketudi balonge myaka mivule mu bubine, ketufwaninwepo kujimija kikulupiji kyotukulupile amba muswelo ulonga Yehova bintu i muyampe nyeke. Inoko kyaba kimo, kubwanya kulongeka bintu bikokeja kutūla kikulupiji kyetu pa ditompo. Mu kino kishinte, tusa kwisambila pa bintu bisatu bibwanya kutūla lwitabijo lwetu pa ditompo: (1) kitatyi kyotutanga nsekununi imoimo ya mu Bible, (2) shi bulongolodi bwa Yehova bubetupe bulombodi, ne (3) shi tubatanwa na makambakano mu mafuku a kumeso.

3. Le nsekununi imo ya mu Bible ibwanya kutūla pa ditompo kikulupiji kyetu mudi Yehova namani?

 ³ Potutanga Bible, tubwanya padi kwiipangula  mwanda waka Yehova wālongēle bantu bamo bintu mu muswelo kampanda, ne kine kyaākwatyile butyibi kabidye. Kimfwa mu mukanda wa Umbadilo, tutanga’mo amba Yehova wāpele mwine Isalela umo mfuto ya lufu mwanda wākatyabile nkuni mu difuku dya Sabato. Mu mukanda wa bubidi wa Samwele, twifunda’mo amba myaka tutwa na tutwa pa kupita’po, Yehova wālekēle Mulopwe Davida makoji aālongele ne butapani. (Umb. 15:32, 35; 2 Sa. 12:9, 13) Tubwanya padi kwiipangula’mba, ‘mwanda waka Yehova wālekēle Davida pa butapani ne makoji, ino wāpa muntu wālongele kilubo kimweka’tu bu kityetye mfuto ya lufu?’ Pa kulondolola kino kipangujo, tulangulukilei pa bintu bisatu byotufwaninwe kuvuluka kitatyi kyotutanga Bible.

4. Le mukanda wa Ngalwilo 18:20, 21 ne wa Kupituluka mu Bijila 10:17, iningija namani kikulupiji kyetu mu butyibi bwa Yehova?

⁴ Ke ponsopo panenanga Bible kanda ne kanda katala nsekununi kampanda. Kimfwa, tuyukile amba Davida wēsāshile bya binebine pa bilongwa byandi. (Ñim. 51:2-4) Ino le muntu wātyumwine kijila kya Sabato wādi muntu wa muswelo’ka? Le wēalakenye pa byaālongele? Le wājilwile ne bijila bya Yehova mafuku kunyuma? Le wāpumpwinye monka ne bidyumu bikwabo nansha kwibipela? Bible kanenene’popo kintu. Inoko, kintu kyotubwanya kukulupila i kino amba: Yehova i “wampikwa bukondame.” (Kup. 32:4) Ukwatanga butyibi bwandi kukwatañana na bubine bonso bwa myanda​—ke kukwatañanapo na myanda ya amba-amba, mfwatakani, nansha kintu kyo-kyonso kivudile kunyengakanya mumweno wa bantu batyiba mambo. (Tanga Ngalwilo 18:20, 21; Kupituluka mu Bijila 10:17.) Shi tubayuka Yehova biyampe ne misoñanya yandi, tukulupilanga bininge butyibi bwandi. Nansha shi kitatyi kyotutanga Bible twiipangula bipangujo byoketubwanyapo kulondolola pano, tuyukile myanda mivule itala Leza wetu ya kwitukulupija’mba, “i moloke mu mashinda andi onso.”​—Ñim. 145:17.

5. Le kubulwa kubwaninina kwitulengejanga tukomenwe kulonga bika? (Tala ne kapango kanena’mba “ Kubulwa Kubwaninina Kunyengakanyanga Muswelo Otumona Boloke.”)

⁵ Ketubwanyapo nyeke kutyiba mambo biyampe mwanda twi bampikwa kubwaninina. Leza wētulongele mu kyelekejo kyandi, o mwanda tusakanga kumona bantu belongela bintu biyampe. (Ngo. 1:26) Inoko, byotudi bampikwa kubwaninina, tubwanya kutyiba myanda bibi, nansha  shi tulanga’mba tudi na bubine bonso. Kimfwa, vuluka’mba Yona wāfītyilwe pa butyibi bwa Yehova bwa kufwila bantu ba Nineva lusa. (Yona 3:10–4:1) Inoko langulukila pa bintu byālupukile’ko. Būmi bwa bene Nineva 120 000 ne kupita bwāpandile! Ku mfulo, muntu wādi ufwaninwe kulemununwa i Yona, ke Yehovapo.

6. Mwanda waka Yehova kanenwepo kwitushintulwila butyibi bwandi?

⁶ Yehova kasakilwapo kushintulwila bantu butyibi bwandi. Shako, Yehova wālekele bengidi bandi ba pa kala bamulombole milangwe yabo pa butyibi bwaākwete ne bwaādi usaka kukwata. (Ngo. 18:25; Yona 4:2, 3) Kadi kyaba kimo, wāshintulwile butyibi bwandi. (Yona 4:10, 11) Inoko, Yehova kanenwepo kwitushintulwila butyibi bwandi. Byadi Umpangi wetu, kafwaninwepo kwitwipangula, ekale kumeso kwa kulonga kintu nansha pa kupwa kwikilonga.​—Isa. 40:13, 14; 55:9.

7. Le i makambakano’ka otubwanya padi kwikala nao, ne mwanda waka?

⁷ Na bubine, twitabije amba Yehova uloñanga nyeke byoloke. Inoko, makambakano otubwanya padi kwikala nao i a kukulupila bantu batongele. Tubwanya padi kwiipangula shi bine boba badi na lupusa mu bulongolodi bwa Yehova baloñanga bintu mungya bulombodi bwa Yehova, nansha bebiloñanga’tu mobasakila abo bene. Padi ne bantu bamo bāikele’ko mu bitatyi byāsonekelwe Bible, nabo bādi balanga uno muswelo. Twisambilei bidi pa bimfwa bitelelwe mu  musango wa 3. Muntu wādi ubutulwa na yewa wātyumwine kijila kya Sabato, wādi padi ubwanya kwiipangula shi bine Mosesa wāipangwile Yehova kumeso kwa kumutyibila mambo a lufu. Kadi mulunda wa Udia mwine Hiti, mwinē mukaji wālongele makoji na Davida, wādi padi ubwanya kufula ku kunena’mba, Davida wāingidije lupusa lwandi lwa bu mulopwe mwanda wa kuleka kupebwa mfuto yaādi ufwaninwe kupebwa. Inoko bubine i buno amba, ketubwanyapo kunena’mba tukulupile mudi Yehova shi ketukulupilepo bantu batongele pano panshi​—bantu bene bakulupilwe na Yehova.

8. Le byobya bilembelwe mu Bilongwa 16:4, 5, i bikwatañane namani na mwendela kipwilo kya bwine Kidishitu dyalelo?

⁸ Dyalelo Yehova wendejanga kipindi kya pano panshi kya bulongolodi bwandi kupityila kudi “umpika mukōkele ne mudyumuke.” (Mat. 24:45) Pamo bwa kitango kyendeji kya mu myaka katwa kabajinji, uno umpika utalanga bantu ba Leza kujokoloka ntanda yonso ne kupa bakulumpe ba pa kipwilo bulombodi. (Tanga Bilongwa 16:4, 5.) Bakulumpe nabo balondanga buno bulombodi mu bipwilo. Tulombolanga’mba tukulupile muswelo ulonga Yehova bintu, shi tulonda bulombodi bwitupa bulongolodi ne bakulumpe.

9. Le i kitatyi’ka kyotubwanya padi kukomenwa kukwatakanya butyibi bukwata bakulumpe, ne mwanda waka?

⁹ Kyaba kimo, tubwanya padi kukomenwa kukwatakanya butyibi bukwatwa na bakulumpe. Kimfwa, mu ino myaka, bipwilo ne bipindi bivule byajadikilwe monka. Mu bipwilo bimo, bakulumpe banenene basapudi bakakwatakanye kipwilo kikwabo mwanda wa kwingidija ne pa mfulo bishikatwa bya mu Mobo etu a Bulopwe. Shi betunenene kwenda mu kipwilo kipya, padi twamwene amba i bikomo kushiya balunda ne kisaka. Lelo Leza walombwele bakulumpe kwa kutuma  musapudi ne musapudi? Aa. Kino nakyo kibwanya kwitulengeja tukomenwe kulonda bulombodi bobetupa. Inoko Yehova ukulupile bakulumpe pa kukwata butyibi bwa uno muswelo, kadi netu tufwaninwe kwibakulupila. *

10. Mungya Bahebelu 13:17, mwanda waka tufwaninwe kwingidila pamo na bakulumpe?

¹⁰ Mwanda waka tufwaninwe kwingidila pamo na bakulumpe ne kukwatakanya butyibi bobakwata nansha shi butyibi’bwa ke abopo botwadi tusaka? Mwanda shi tulonge namino, tukalama bumo mu bantu ba Leza. (Ef. 4:2, 3) Bipwilo byendelelanga kumeso shi bantu balonda na kwityepeja butyibi bukwata kitango kya bakulumpe. (Tanga Bahebelu 13:17.) Kutabukidila, tulombolanga Yehova amba tumukulupile shi twingidila pamo na boba bakulupīle amba bakavuija bisakibwa byetu.​—Bil. 20:28.

11. Le i bika bibwanya kwitukwasha tukulupile bininge bulombodi bwitupa bakulumpe?

¹¹ Tubwanya kukulupila bininge bulombodi bobetupa kudi bakulumpe, shi tuvuluka’mba bekalanga balomba mushipiditu ujila pobalangulukila pa myanda ya kipwilo. Kadi balangulukilanga na katentekeji pa misoñanya ya mu Bible īsambila’po, ne kukimba bulombodi buletelwe na bulongolodi bwa Yehova. Bine, basakanga kusangaja Yehova ne kuvuija biyampe bisakibwa bya bantu bandi. Bano bantu ba kikōkeji, bayukile amba bakeshintulwila kudi Leza pa muswelo obengila mingilo yabo. (1 Pe. 5:2, 3) Langulukila pa uno mwanda: Mu ntanda mudi kwisañuna kwa nkoba, kwa bipwilo ne myanda ya politike, bantu ba Yehova abo batōtanga mu bumo Leza umo kete wa bine. Kino i kibwanike pa mwanda’tu wa Yehova weselanga bulongolodi bwandi!

12. Le i bintu’ka bifwaninwe kubandaula bakulumpe pa kuyuka shi muntu i mwisāse?

¹² Yehova i mupe bakulumpe mwingilo mukatampe wa kulama butōki bwa kipwilo. Shi mwine Kidishitu walonga bubi bukatampe, Yehova usakanga bakulumpe babandaule shi muntu’wa ubwanya kushala mu kipwilo. Kutentekela pa bintu bikwabo, bafwaninwe ne kukimba kuyuka shi muntu’wa i mwialakanye bya binebine pa byaalongele. Ubwanya padi kunena’mba wesāsa, ino le bine i mushikwe byaalongele? Le i musumininwe kuleka kulonga bubi’bwa monka? Shi i balunda babi bamulengeje alonge bibi, le witabije kutyiba nabo kipwano? Bakulumpe balombelanga, babandaula myanda ne binena’po Bisonekwa, ne kutala mwine mwiivwanina nonga-bibi pa bintu byaalongele. Kupwa bakwata butyibi shi nonga-bibi’wa ubwanya kushala mu kipwilo. Mu myanda imo, ufwaninwe kupangwa.​—1 Ko. 5:11-13.

13. Le i bipangujo’ka byotubwanya kwiipangula shi mulunda nansha mubutule wapangwa?

¹³ Le kukulupila kotukulupile bakulumpe, kubwanya kutompibwa namani? Shi muntu upangilwe’wa ke mulunda netupo wa pabwipi nansha ketubutulwangapo nandi, tubwanya kupēlelwa kwitabija butyibi bwa bakulumpe. Ino langa’po shi muntu wapangwa’wa i mulunda netu wa pabwipi. Tubwanya padi kwiipangula shi bakulumpe i babandaule myanda yonso, nansha kwiipangula shi bine i batyibe myanda’ya mwadi mwa kutyibila’yo Yehova. Le i bika bibwanya kwitukwasha twikale nyeke na mumweno muyampe pa butyibi?

14. Le i bika bibwanya kwitukwasha shi bakulumpe abakwata butyibi bwa kupanga mulunda netu nansha mubutule?

 ¹⁴ Tufwaninwe kuvuluka’mba kupangwa i mpangiko ya Yehova, ne amba i pa mwanda wa kamweno ka kipwilo ne ka nonga-bibi. Shi abaleka mu kipwilo nonga-bibi wampikwa kwisāsa, ubwanya kulengeja bakwabo nabo balonge bubi. (Ngt. 5:9) Kabwanyapo padi kuyuka mubipile bubi bwandi, ne kadi kabwanyapo kumona bubinga bwa kushintyila milangwe yandi ne bilongwa byandi mwanda wa etabijibwe monka na Yehova. (Mus. 8:11) Tukulupilei amba pa kukwata butyibi shi muntu ufwaninwe kupangwa, bakulumpe bavuijanga mwingilo wabo na kusumininwa. Bayukile amba, pamo bwa batyibi ba mu Isalela wa kala, kebatyibengapo “mambo mwanda wa muntu ino i mwanda wa Yehova.”​—2 Bi. 19:6, 7.

15. Mwanda waka pano po pene potufwaninwe kukulupila bulombodi bwa Yehova?

¹⁵ Pano penda pafwena mfulo ya ino ngikadilo ya bintu, po pene potufwaninwe kukulupila muswelo ulonga Yehova bintu. Mwanda waka? Mwanda pa kyamalwa kikatampe, baketupa padi bulombodi bumweka bu bukomo kwivwanija nansha bukomo kulonda. Na bubine Yehova kakesambepo netu aye mwine. Padi uketupa bulombodi kupityila ku bantu batongele. Kino kekikekalapo kitatyi kya kutatana bulombodi nansha kwiipangula’mba, ‘le bine buno bulombodi butamba kudi Yehova’ni, nansha i batutu betutangidile balonga bintu mungya milangwe yabo?’ Lelo ukakulupila mudi Yehova ne bulongolodi bwandi mu bino bitatyi bya kasekuseku mu mānga? Muswelo omona pano bulombodi buleta bantu batongelwe na Leza, ukakukwasha ulondolole bino bipangujo. Shi ukulupile bulombodi bobetupa dyalelo ne kwibulonda bukidibukidi, nabya ukalonga uno muswelo ne pa kyamalwa kikatampe.​—Luka 16:10.

16. Le kukulupila kotukulupile mu butyibi bwa Yehova kusa kwikala pa ditompo namani panopano ponka?

¹⁶ Kadi tufwaninwe kulangulukila bininge pa muswelo otukalonga pa butyibi busa kukwata Yehova ku mfulo kwa ino ngikadilo ya bintu. Pano’ko bidi, tukulupile amba bantu bavule kebengidilapo Yehova, kubadila’mo ne babutule bampikwa kwitabija, basa kukwata butyibi bwa kumwingidila. Inoko pa Amakedona, Yehova, kupityila kudi Yesu, usa kukwata butyibi bwa mfulo pa būmi bwabo bwa kumeso. (Mat. 25:31-33; 2 Ts. 1:7-9) Ketudipo na lupusa lwa kutela muntu obakafwila lusa kudi Yehova ne okebakafwila’lopo. (Mat. 25:34, 41, 46) Le tukabwanya kukulupila butyibi bwa Yehova’ni, nansha  le tukaleka kumwingidila mwanda ketuketabijapo butyibi bwandi? Na bubine, tufwaninwe kukulupila bininge mudi Yehova tamba’nka pano mwanda wa tukabwanye kumukulupila mu mafuku a kumeso.

17. Le i muswelo’ka otukamwena mu butyibi bwa Yehova ku mfulo kwa ino ngikadilo ya bintu?

¹⁷ Fwatakanya’po motukeivwanina mu ntanda mipya ya Leza potukamona bikalupuka ku butyibi bwa Yehova. Bipwilo bya bubela kebikekala’kopo, kutupu bansunga ba makomwa-meso, maludiki asusula bantu ne kuleta musala nao ke kutupu’o. Misongo, bununu, ne kufwilwa bantu botusenswe kebikatelwapo mu būmi bwetu bwa bukile-bukya. Satana ne bandemona bakakutwa mu bula bwa myaka kanunu. Bintu byonso bibi bilongeka pa mwanda wa butomboki bwabo ne kobyaya jimejime. (Kus. 20:2, 3) Bine, tukafwija’ko bininge pa kukulupila kotukulupile muswelo ulonga Yehova bintu!

18. Le kimfwa kya bene Isalela kisonekelwe mu Umbadilo 11:4-6 ne 21:5, kitufundija bika?

¹⁸ Lelo būmi bwa mu ntanda mipya ya Leza, budi na bikoleja bimobimo bibwanya kutūla pa ditompo kikulupiji kyotukulupile muswelo ulonga Yehova bintu? Kimfwa, langulukila pa bintu byālongekele kitatyi’tu kityetye pa kupwa kwa bene Isalela kutamba mu Edipito mobādi bamuninwe bupika. Bamo bāshilwile kutompola pa mwanda wa byakudya biyampe byobādi badya’mo, kupwa bāfutulula māna ēbapele Yehova. (Tanga Umbadilo 11:4-6; 21:5.) Lelo netu tukekala na ino milangwe pa kupwa kwa kyamalwa kikatampe? Ketuyukilepo mingilo yotukengila pa kutōkeja ntanda kitatyi kikapwa bonakani, ne kwalamuna bityebitye ntanda ke paladisa. Padi kukekala mingilo mivule ya kwingila, ne kadi padi būmi kebukekalapo bupēla. Lelo tukatompola pa byobya biketupa Yehova mu kine kitatyi’kya? Bubine i buno amba: Shi tufwija’ko bininge pa byobya bitupa Yehova pano, ketukabulwepo kumufwija’ko mu kine kitatyi’kya.

19. Nena mu kīpi myanda mikatampe idi mu kino kishinte.

¹⁹ Muswelo ulonga Yehova bintu i muyampe nyeke. Tufwaninwe kukulupila kino. Kadi tufwaninwe kukulupila boba bakulupilwe na Yehova amba basa kulonda bulombodi bwandi. Ketwakilwai binenwa byānenene Yehova kupityila kudi mupolofeto wandi Isaya amba: “Mukekala bakomo shi mwikale talala nyā ne kukulupila.”​—Isa. 30:15.