KISHINTE KYA KWIFUNDA 8
LWIMBO 130 Ikala na Lulekelo
I Muswelo’ka Obwanya Kwiula Lulekelo lwa Yehova?
“Monka mwemulekēle Yehova na mutyima umo, nenu mufwaninwe kulongela monka.”—KOL. 3:13.
PEMANINE KISHINTE
Kino kishinte kisa kwisambila pa bintu byotubwanya kulonga mwanda wa kulekela muntu witusanshije.
1-2. (a) Le i kitatyi’ka kyotubwanya kukolelwa bininge kulekela muntu? (b) Le Denise walombwele namani lulekelo?
LELO ukolelwanga kulekela bakwenu? Bavule motudi bakolelwanga kulekela, nakampata shi muntu wanena nansha kulonga bintu bibasanshija bininge. Inoko kudi bintu byotubwanya kulonga amba tuleke kuloba ne kulekela bakwetu. Kimfwa, tubandaulei’ko byatene kaka umo witwa bu Denise, a mwine walombwele lulekelo lwa kutendelwa. Mu 2017, Denise ne kyandi kisaka badi’tu bakitamba mu kupempula Kité kya Ntanda Yonso kipya kya Batumoni ba Yehova. Pobadi mwishinda bajokela ku njibo, shofele mukwabo walumbakana wakakonga wabo motoka. Pobalongele akishida, Denise wajimije ñeni. Paajokeje ñeni wajingulula’mba babo bana i batapikwe bininge, ne amba wandi mulume Brian i mufwe. Denise palangulukila pa kine kitatyi’kya unena’mba, “Natyumukilwe mutyima bininge ne kuvutakanibwa ñeni.” Mwenda mafuku wajingulula’mba shofele’wa kadipo mukolwe, kadi kalabikilwepo na kutala ku telefone nansha kintu kikwabo. Ebiya Denise walomba Yehova amupe ndoe.
2 Shofele webakongele wakwetwe ne kukatūlwa mu kidye pa mwanda wa wandi mulume wawaipaile mu akishida. Shi shofele waponejibwe, wadi wa kukutwa. Inoko mutyibi wa kidye walombwele Denise amba, butyibi busa kutyibilwa uno mwana-mulume busa kulondakana na bukamoni bosa kuleta. Denise unena’mba: “Byonadi kenenwe kushintulula myanda mibi ya mu būmi bwami, neivwene’nka bwa muntu wauntyiba nyushi ya kilonda ne kungela’mo mwepo muvule.” Mayenga’tu matyetye pa kupita’po, Denise washikete mu njibo ya kidye ne kuleta bukamoni ku meso a muntu wasanshije bininge kyandi kisaka. Le wanenene bika? Denise walombele mutyibi afwile uno muntu lusa. b Paapwile kwisamba, mutyibi wasūmija impolo. Wanena’mba: “Mu bula bwa myaka 25 yonaingila bu mutyibi, kashā nkyaivwene myanda na ino mu ino njibo ya kidye. Nkyaivwene kisaka kyobasanshije kilomba bafwile lusa muntu wibasanshije. Nkyaivwene kashā binenwa na bino bya buswe ne lulekelo.”
3. Le i bika byalengeje Denise alekele?
3 Le i bika byakweshe Denise ekale na lulekelo? Walangulukīle pa lulekelo lwa Yehova. (Mika 7:18) Shi tufwija’ko Yehova pa lulekelo lwaetulombola, kino kiketulengeja netu tulekele bakwetu.
4. Le Yehova usakanga tulonge bika? (Bene Efisesa 4:32)
4 Yehova usakanga tulekele bakwetu monka mwaetulekelanga na mutyima umo. (Tanga Bene Efisesa 4:32.) Usakanga tupēlakane kulekela boba betusanshija. (Ñim. 86:5; Luka 17:4) Mu kino kishinte, tusa kubandaula’mo bintu bisatu biketukwasha twikadile’ko na lulekelo.
KOKISŪLA MWIIVWANINO OBE
5. Le kukwatañana na Nkindi 12:18, i muswelo’ka otubwanya kwiivwana shi muntu wetusanshija?
5 Tubwanya kutenekwa bininge pa bintu bibwanya kwitulongela muntu nansha kwitunena, nakampata shi muntu’wa i mulunda wa pabwipi nansha muntu wa mu kisaka. (Ñim. 55:12-14) Kyaba kimo, misanshi ya mu malango yotubwanya kwikonda nayo ibwanya kudingakanibwa na kusaba kwa kipete. (Tanga Nkindi 12:18.) Tubwanya kulonga bukomo bwa kusūla misanshi yetu. Inoko kulonga namino kubwanya kudingakanibwa na kusabwa na lupete, kupwa lupete lwashala lushimete mu kilonda. Ne batwe netu mo monka, ketubwanyapo kutengela’mba tukeivwana biyampe shi tusūle mwiivwanino wetu.
6. Le tubwanya kulonga namani shi muntu wetusanshija?
6 Shi muntu wetusanshija, dibajinji tubwanya kuloba. Bible ulombola’mba tubwanya kukalabala. Inoko witudyumuna’mba ketufwaninwepo kutādilwa na bukalabale. (Ñim. 4:4; Ef. 4:26) Mwanda waka? Mwanda divule muswelo otwiivwana witulengejanga tulonge’po kintu. Kadi bulobo bwa na dimodimo bulupulanga bipa biyampe. (Yak. 1:20) Vuluka’mba kuloba kwiilanga’tu ako kwine shi abetusanshija, inoko kushala mulobe i butongi bwa muntu.
Kuloba kwiilanga’tu ako kwine shi abetusanshija, inoko kushala mulobe i butongi bwa muntu
7. Le i muswelo’ka mukwabo otubwanya kwiivwana shi muntu wetusanshija?
7 Shi abetusanshija bininge, tubwanya kwikala na misanshi mikwabo mu malango. Kimfwa, kaka Ann unena’mba: “Ponadi nkasampe, tata washile, mama wakasonga mwana-mukaji umo wadi wingila kwetu mwanda wa kundela. Nemwene bu mwelwe. Pobabutwile bana, nemwene bu naselwa kyami kyaba. Natamine na milangwe ya kwimona bu kebadipo nami buya.” Kaka Georgette ulombola mwaweivwanine pabudilwe wandi mulume lulamato kwadi, amba: “Twadi balunda tamba ku bwanuke bwetu. Twadi twingila bupania pamo! Natyumukilwe mutyima.” Kaka Naomi nandi unena’mba: “Nkyadipo nanga nansha dimo amba wami mulume ubwanya kunsanshija. Inoko kitatyi kyaesāshile amba utalanga porno mu bufyafya, natyumukilwe mutyima ne kwimona bule.”
8. (a) Le i bubinga’ka bumobumo botufwaninwe kulekela bakwetu? (b) Le i byabuyabuya’ka byotumwenanga’mo kitatyi kyotulekela? (Tala kapango “ I Bika Byofwaninwe Kulonga shi Muntu Wakusanshija Bininge?”)
8 Ketubwanyapo kwikala na lupusa pa bitunena bantu bakwabo nansha byobetulonga, inoko tubwanya kwikala na lupusa pa muswelo otulonga’po kintu. Kadi divule muswelo muyampe wa kulonga’po kintu i kulekela. Mwanda waka? Mwanda tusenswe Yehova kadi tusakanga kwikala na lulekelo. Shi twendelele kuloba ne kulekela mpika, tudi pamo bwa batwe balonga bya bulembakane kadi tubwanya enka ne kususuka ku ngitu. (Nki. 14:17, 29, 30) Tala kimfwa kya kaka Christine. Unena’mba: “Shi nalobe ne kutādilwa na misanshi, nkivulangapo kusepa. Ngikalanga kensake kudya byakudya kebiletapo bumeni mu ngitu. Nkilālangapo biyampe, kadi nkolelwanga bininge kutādila mwiivwanino wami, bine binengejanga nkomenwe kwikala biyampe na wami mulume ne na bantu bakwabo.”
9. Mwanda waka tufwaninwe kutalula kīji?
9 Nansha shi muntu witusanshije kalombelepo lusa, tubwanya kutyepeja’ko misanshi yetu. Muswelo’ka? Georgette watelwanga ku ngalwilo unena’mba: “Byanombele kitatyi, inoko nkyaendelelepo kulamina wami mulume waunshile kīji ne bulobo. Kino kyanengeje ngikale na ndoe mikatampe.” Kitatyi kyotutalula kīji, tulengejanga mutyima wetu uleke kujondwa na bululu. Kadi twilongelanga batwe bene kintu kiyampe—ko kunena’mba tulekanga kulangulukila pa mwanda’wa ne kusangela monka būmi bwetu. (Nki. 11:17) Ino le i bika byofwaninwe kulonga shi ne pano ukikomenwa kulekela?
MUSWELO WA KUKOMENA MWIIVWANINO OBE
10. Mwanda waka tufwaninwe kwitūdila’ko kitatyi kya kukoma mu malango? (Tala ne bifwatulo.)
10 Le i muswelo’ka obwanya kukomena bulobo? Muswelo umo bidi i na kwitūdila’ko kitatyi kya kukoma mu malango. Pa kupwa kundapwa, muntu wadi mwilopole bininge usakilwanga kitatyi pa kukoma ku ngitu. Ne batwe netu tubwanya kusakilwa kitatyi pa kukoma mu malango kumeso kwa kulekela na mutyima umo muntu witusanshije.—Mus. 3:3; 1 Pe. 1:22.
Monka mulombelanga kilonda kya ku ngitu kutebwa mutyima ne kitatyi pa kukoma, ne kilonda kya mu malango nakyo mo monka (Tala musango 10)
11. Le milombelo ibwanya kukukwasha namani wikale na lulekelo?
11 Lomba Yehova akukwashe wikale na lulekelo. c Ann, watelwanga kala ushintulula mwamukwashishe milombelo. Unena’mba: “Nalombele Yehova alekele bonso mu kisaka pangala pa bintu bibi byotwadi tunena ne kulonga. Kupwa nalembela tata ne wandi mukaji mupya mukanda ne kwibalombola’mba ne mwibalekele.” Ann witabije amba kebyadipo bipēla kulonga namino. Inoko unena’mba: “Nkulupile amba byonalongele bukomo bwa kwiula lulekelo lwa Yehova, kino kikalengeja tata ne wandi mukaji basake kuyukila’ko bivule padi Yehova.”
12. Mwanda waka tufwaninwe kukulupila Yehova pa kyaba kya mwiivwanino wetu? (Nkindi 3:5, 6)
12 Kulupila Yehova pa kyaba kya mwiivwanino obe. (Tanga Nkindi 3:5, 6.) Yehova uyukile nyeke bintu biyampe kotudi. (Isa. 55:8, 9) Kadi kakasakepo nansha dimo kwitunena tulonge bintu biketusanshija. Nanshi paetukankamika twikale na lulekelo, tukulupilei amba kulonga namino i kwa kamweno kotudi. (Ñim. 40:4; Isa. 48:17, 18) Inoko shi tukulupile mwiivwanino wetu, padi ketukabwanyapo kulekela nansha dimo. (Nki. 14:12; Yel. 17:9) Naomi watelwanga monka unena’mba: “Dibajinji namwene amba nkifwaninwepo kulekela wami mulume pangala pa porno yawadi utala. Nadi ntyina’mba ubwanya kunsanshija monka nansha kwilwa’ko amba i munsanshije bininge. Kadi nanenene amba Yehova wivwanije muswelo oneivwana. Inoko nashilwile kujingulula’mba nansha Yehova byaivwanije muswelo oneivwana, kino kekishintululapo amba wiwitabije. Uyukile moneivwanina kadi uyukile amba bilomba kitatyi pa kutalula ino milangwe, inoko kadi unsakila ngikale na lulekelo.” d
MWA KWIKADILA NA MWIIVWANINO MUYAMPE
13. Le kukwatañana na Bene Loma 12:18-21, i bika byotunenwe kulonga?
13 Kitatyi kyotulekela muntu witusanshije bininge, tusakanga kulonga bivule kupita’ko’tu kukwata butyibi bwa kuleka kwisambila pa mwanda’wa. Shi muntu witusanshije i tutu nansha kaka mwine Kidishitu, kitungo kyetu i kya kulonga ndoe. (Mat. 5:23, 24) Tukwatanga butyibi bwa kupingakanya bulobo bwetu na lusa, ne kīji kyetu na lulekelo. (Tanga Bene Loma 12:18-21; 1 Pe. 3:9) Le i bika bibwanya kwitukwasha tulonge namino?
14. I bika byotufwaninwe kwielela’ko kulonga, ne mwanda waka?
14 Tufwaninwe kwielela’ko kumona muntu witusanshije mumumwena Yehova. Yehova utoñanga kuta mutyima pa biyampe bidi mu bantu. (2 Bi. 16:9; Ñim. 130:3) Divule tutananga mu bantu byobya byotukimba mobadi—bikale biyampe nansha bibi. Shi tukimba biyampe mu bakwetu, biketupēlela kwibalekela. Kimfwa, tutu umo witwa bu Jarrod unena’mba, “Byampēlele kulekela tutu umo kitatyi kyonadingakenye kilubo kyandi na bintu bivule byonsenswe mwadi.”
15. Le kitatyi kyotulekela muntu, mwanda waka i biyampe kumusapwila’mba tubamulekela?
15 Kintu kikwabo kya mvubu kulonga i kusapwila muntu amba ubamulekela. Mwanda waka? Tala byanenene Naomi otwesambilanga’po monka, amba: “Wami mulume wangipangwile amba, ‘Le ubandekela?’ Ponaasamine kyakanwa mwanda wa kunena’mba, ‘Nakulekela,’ nkyanenenepo kintu. Ebiya najingulula’mba nkyamulekelepo na mutyima onso. Mwenda mafuku nabwenye kumusapwila bino binenwa bikunka mutyima bya amba, ‘Nakulekela.’ Kitatyi kyonalekēle wami mulume, wasūmije’nka ne impolo. Natulumukile pa kumona muswelo waatūkijibwe mutyima ne onaikele nami na ndoe. Tamba penepa ne mwaluje monka kikulupiji kyami mwadi kadi twi bapwane monka bininge.”
16. Le i bika byowefunda pa mwanda utala lulekelo?
16 Yehova usakanga twikale na lulekelo. (Kol. 3:13) Ino nansha nankyo, bibwanya kwitukomena kulekela bakwetu. Inoko tubwanya kulekela shi tuleke kusūla mwiivwanino wetu ne kulonga bukomo bwa kwiutādila. Ebiya tubwanya kwikala na mwiivwanino mupya kadi muyampe.—Tala kapango “ Bintu Bisatu bya Kulonga pa Kulekela.”
TÁ MUTYIMA KU BYABUYABUYA BIDI MU KWIKALA NA LULEKELO
17. Le tumwenanga namani mu kwikala na lulekelo?
17 Tudi na bubinga buvule bwa kwikadila na lulekelo. Ino tubandaulei’ko’tu bubinga butyetye. Bubajinji, twiulanga ne kusangaja Tata wetu wa lusa, Yehova. (Luka 6:36) Bwa bubidi, tulombolanga kufwija’ko pa muswelo witulekelanga Yehova. (Mat. 6:12) Ne bwa busatu, twikalanga na bukomo bwa ngitu buyampe ne mu kipwano kiyampe na bakwetu.
18-19. Le i bika bibwanya kulupuka’ko shi tudi na lulekelo?
18 Kitatyi kyotulekela bakwetu, tubwanya kumwena’mo madyese oketwadipo tulangila. Kimfwa, tala byemwenine Denise watelwanga ku ngalwilo. Nansha byakadipo uyukile’byo mu kine kitatyi’kya, mwana-mulume walengeje akishida wadi ulanga ya kwiipaya pa kupwa kusambijibwa. Inoko watengelwe bininge na lulekelo lwa Denise, washilula kwifunda Bible na Batumoni ba Yehova.
19 Tubwanya kumona’mba kulekela muntu i kintu kikomo bininge kyoketubwanyapo kulonga nansha dimo. Inoko kadi lulekelo lubwanya kwikala bu kintu kituletela madyese mavule. (Mat. 5:7) Nanshi batwe bonso tulongei bukomo bwa kwiula lulekelo lwa Yehova.
LWIMBO 125 “Ba Nsangaji I ba Lusa!”
a Majina amo i mashintwe.
b Mu mwanda na uno, mwine Kidishitu yense ufwaninwe kukwata butyibi pa byabwanya kulonga’po.
c Tala pa jw.org mavideo a ñimbo ya ntentekelo “Pardonnons-nous les uns aux autres,” “Lekela na Mutyima Umo,” ne “Tubapwana Monka.”
d Kutala porno i bubi kadi kusanshijañananga. Inoko kekupengapo mulume nansha mukaji ulubilwe bibinga bwa mu Bisonekwa bwa kwilubula na mwinē pandi.
