1-3. (a) Lelo bankasampe bonso badi mu ngikadilo’ka, ne tubwanya kwiidingakanya na bika? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Lelo i bika bikakwasha bankasampe bene Kidishitu mu uno mwanda?

FWATAKANYA’PO bidi shi ubakwata mpango ya kwenda kukatanwa ku kinkumenkume kisa kulongeka mu kibundi kikatampe kya kulampe. Pa kukafika’ko, bikulomba kwenda lwa motoka. Abe pa kufika pa kishīko kya myotoka, ne ñeni bidi ibakuvutakana mwanda i payule bantu bā ne myotoka mivule. Inoko na bya dyese, abe uyukile senene kwine koenda ne motoka ofwaninwe kwenda nao. Kukendapo na motoka wenda kuntu kukwabo, mwanda uyukile amba ukakulubija.

² Būmi budi pamo bwa lwendo, ne banwe bankasampe nenu mudi pamo bwa bantu bayudile pa kishīko kya myotoka. Kyaba kimo kwikalanga bintu bivule bya kutonga kulonga mu būmi, ne kino kibwanya kwimuvutakanya ñeni. Ino shi muyukile senene kwine komusaka kwenda, kino kikemukwasha mutonge butongi buyampe. Lelo i kwepi komufwaninwe kwenda?

 ³ Kino kishinte kisa kulondolola kino kipangujo ne kwimukankamika mute mutyima ku kusangaja Yehova mu būmi bwenu. Ko kunena’mba kulonda madingi a Yehova mu butyibi bonso bomufwaninwe kukwata mu būmi bwenu, pamo bwa masomo a kufunda, kaji ka kwingila, shi mukasonga nansha kusongwa ne kubutula bana. Kadi kishintulula’mba bilomba kulonga bukomo mwanda wa kufikila pa bitungo byenu bya ku mushipiditu, bine bikemulengeja mupwane bininge na Yehova. Shi mute nyeke mutyima ku kwingidila Yehova, nabya kulupilai amba Yehova ukemwesela ne kwimukwasha mufikile’po.​—Tanga Nkindi 16:3.

4. Le i bika byotusa kubandaula mu kino kishinte?

⁴ I kya kamweno kwitungila bitungo bya ku mushipiditu. Mwanda waka? Tubandaulei’ko bubinga busatu. Bubinga bubajinji ne bwa bubidi busa kwimukwasha mulonge bukomo bwa kufikila pa bitungo byenu bya ku mushipiditu ne kwimulengeja mupwane bininge na Yehova. Bubinga bwa busatu busa kwimukwasha muyuke mwanda waka bidi na mvubu kwitungila bino bitungo pomukidi banuke.

5. Le i bubinga’ka bukatampe botufwaninwe kwitungila bitungo bya ku mushipiditu?

⁵ Bubinga bukatampe bwa kwitungila bitungo bya ku mushipiditu i mwanda wa kufwija’ko Yehova pa buswe bwandi ne pa byonso byaetulongela. Mulembi umo wa Ñimbo ya Mitōto wānenene amba: “I biyampe kufwijako Yehova . . . Ke-wi-muntu, abe Yehova, ubantōkeja ku mutyima ne mīngilo yobe; nkatombokanga mu mīngilo ya makasa obe.” (Ñimbo ya Mitōto 92:1, 4) Langulukila pa bintu byonso bikupele Yehova: būmi, lwitabijo, Bible, kipwilo, ne lukulupilo lwa kukekala’ko nyeke mu Paladisa. Shi witungile bitungo bya ku mushipiditu, nabya ubalombola Yehova amba umufwijanga’ko pa bino bintu, ne kino kikakulengeja upwane nandi bininge.

6. (a) Lelo bitungo bya ku mushipiditu bidi na lupusa namani pa kipwano kyobe na Yehova? (b) Le i bitungo’ka bimo byobwanya kwitungila pokidi mwanuke?

⁶ Bubinga bwa bubidi bwa kwitungila bitungo bya ku mushipiditu i mwanda polonga bukomo bwa kufikila pa bino bitungo, wingidilanga Yehova mwingilo muyampe. Kadi kino kikakulengeja umufwene bininge. Mutumibwa Polo wālaile amba: “Leza ke mukondamepo wa kwilwa mingilo yenu ne buswe bomwalombwele mwanda wa dijina dyandi.” (Bahebelu 6:10) Kokilanga’mba ukidi mwanuke pa kwitungila bitungo. Kimfwa, Christine wadi na myaka 10 paetungīle kitungo kya kutanga kyaba kyonso nsekununi ya mu būmi ya Batumoni ba kikōkeji. Toby wadi na myaka 12 paetungīle kitungo kya kutanga Bible ense mutuntulu kumeso kwa kubatyijibwa. Maxim wadi na myaka 11, nkasandi mwana-mukaji Noemi nandi na myaka 10 pobabatyijibwe. Abo bonso bubidi betungile kitungo kya kukengila ku Betele. Pa kuta mutyima ku kitungo kyabo, balamikile ku lubumbu mu yabo njibo fomu wa kulomba kwenda ku Betele. Le abe nobe? Le ubulwe’po kuvuluka’ko bitungo bimobimo byobwanya kwitungila ne kulonga bukomo bwa kufikila’po?​—Tanga Fidipai 1:10, 11.

7, 8. (a) Lelo kwitungila bitungo kukwashanga namani pa kukwata butyibi? (b) Mwanda waka kaka umo nkasampe watongele kuleka kwenda ku iniveleshite?

⁷ Le i bubinga’ka bwa busatu bofwaninwe kwitungila bitungo pokidi mwanuke? Byokidi nkasampe, udi na butyibi buvule bwa kukwata. Usakilwa kukwata butyibi butala masomo a kufunda nansha kaji ka kwingila, ne pa bintu bikwabo bivule. Buno butyibi bwa mu būmi budi pamo bwa mansanka owatana poenda lwendo. Shi uyukile koenda, nabya kikakupēlela kutonga dishinda dya kwenda. Mu muswelo umo onka, shi uyukile bitungo byobe, nabya kikakupēlela ukwate butyibi bwa tunangu. Nkindi 21:5 unena’mba: “Mifwatakanyo ya muntu mupyasakane itwala enka ku bungibungi.” Shi walwile’ko kukwata mpango ya  kwitungila bitungo biyampe, nabya kukejepo kufikila’po. Kino kyo kyalongele Damaris paadi usaka kukwata butyibi bwa mvubu pa bwanuke.

⁸ Damaris wapwile masomo a sekondele na mampwe mavule, pa kino wadi ubwanya kufunda ku bitupu ku iniveleshite ya bijila bitala byepelo bya bantu. Inoko uno kaka watongele kwingila ku banki. Mwanda waka? Mwanda paadi ukidi mwanuke, wakwete butyibi bwa kukengila bupania. Unena’mba: “Kino kyadi kinomba kwingila kaji ka kitatyi kityetye. Kuvuya masomo a iniveleshite ya bijila bitala byepelo bya bantu, kwadi kwa kunengeja nsokole lupeto luvule, inoko nkyadipo wa kusokola kaji ka kitatyi kityetye.” Damaris waingile bupania mu bula bwa myaka 20. Le umonanga’mba wetungile kitungo kiyampe ne kukwata butyibi buyampe paakidi mwanuke? I amo. Ku banki kwaingila, witananga’ko na baavoka bavule bengila mwingilo waadi nandi wa kwingila shi waendele ku iniveleshite. Unena’mba bavule kebadipo na nsangaji mu kabo kaji. Damaris umona’mba ino myaka yonso yaingile bu pania i mimuletele nsangaji ne kumukwasha aleke kwikala pampikwa nsangaji pamo bwa mobekadile.

9. Mwanda waka twitembanga bankasampe botudi nabo?

⁹ Bankasampe bavule kujokoloka ntanda yonso baloñanga bintu biyampe, kadi bafwaninwe kufwijibwa’ko. I batūle kipwano kyabo na Yehova ne bitungo byabo bya ku mushipiditu pa kifuko kibajinji mu būmi bwabo. Bano bankasampe basangelanga būmi, koku kadi balonga bukomo bwa kulonda buludiki bwa Yehova mu bintu byonso, kubadila’mo ne kufunda masomo, kaji, ne būmi bwa mu kisaka. Solomone wānenene amba: “Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo.” Wābwejeje’ko amba: “Mu mashinda obe onso muyuke, kadi aye ukōlolanga tushinda tobe.” (Nkindi 3:5, 6) A bankasampe, Yehova wimusenswe bya binebine! Mwi balēme kwadi, kadi ukemukinga, kwimuludika, ne kwimwesela.

10. (a) Mwanda waka tufwaninwe kumona mwingilo wa busapudi bu kintu kya mvubu mpata? (b) Le i muswelo’ka obwanya kuyuka mwa kushintulwila senene nkulupilo yobe?

¹⁰ Shi usaka kusangaja Yehova mu būmi bobe, nabya ukekala na mutyima wa kusapwila bakwenu myanda imutala. Yesu Kidishitu wānenene amba “myanda miyampe ifwaninwe bidi kusapulwa.” (Mako 13:10) O mwanda nanshi mwingilo wa busapudi i wa kampeja-bukidi, kadi tufwaninwe kwiumona bu kintu kya mvubu mpata. Le ubulwe’po kwitungila kitungo kya kusapula bininge? Le ubulwe’po kwingila bupania? Ino le ukalonga namani shi kusangelangapo bininge mwingilo wa busapudi? Ne le i muswelo’ka obwanya kuyuka mwa kushintulwila senene nkulupilo yobe? Bino bintu bibidi bikakukwasha: Witeakanye senene, kadi kokaleka’byo kushintulwila bantu myanda yoyukile itala padi Yehova. Ubwanya kutulumuka pa muswelo okasangela mwingilo wa busapudi.

11, 12. (a) Le i bika byobwanya kulonga pa kwiteakanya mwa kusapwila bakwenu myanda itala padi Yehova? (b) Lelo tutu umo nkasampe waingidije namani mukenga waadi nao na kusapwila bakwabo ba ku masomo myanda itala padi Yehova?

¹¹ Shilula na kuteakanya malondololo a bipangujo bimobimo bibwanya kukwipangula bakwenu ba ku masomo, pamo bwa, “Mwanda waka ukulupile mudi Leza?” Pa diteba dyetu dya jw.org padi bishinte bibwanya kukukwasha ulondolole ku kino kipangujo. Shi utwele mu BIBLE NE ABE > BANKASAMPE, ukatana’mo paje wa kulemba’po udi na mutwe wa mwanda unena’mba “Mwanda Waka Nkulupile Mudi Leza?” Londa matabula adi pa uno paje pa kuteakanya kilondololwa kyobe abe mwine. Ukatana’po ano mavese asatu a mu Bible obwanya kwingidija: Bahebelu 3:4, Loma 1:20, ne Ñimbo ya Mitōto 139:14. Kadi padi ne mapaje makwabo obwanya kwingidija pa kuteakanya malondololo ku bipangujo bivule bine.​—Tanga 1 Petelo 3:15.

 ¹² Sapwila bakwenu ba ku masomo amba babwanya kwisokwela myanda mivule pa diteba dya jw.org. Kino kyo kyalongele Luca. Mu kabo kalasa badi besamba’mo myanda ya bipwilo palapala. Luca wajingulwile amba kitabo kyobadi nakyo kyadi kisambila Batumoni ba Yehova mabi. Nansha Luca byaadi na kamoyo, ino walombele mwadimu ashintulwile bakwabo ba ku masomo kine kikadile myanda’ya bu ya bubela. Mwadimu wamupa lupusa ashintulule nkulupilo yandi, ne pa kino Luca wamwene mukenga wa kulombola kalasa konso diteba dyetu. Mwadimu’wa wapa bana ba masomo devwala ya kukatala video inena’mba Kupila Kipalapala Pampikwa Kwingidija Bikoni. Lelo ubwanya kufwatakanya mwasangedile Luca paasapwidile bakwabo ba ku masomo myanda itala padi Yehova?

13. Mwanda waka ketufwaninwepo kuzoza shi tubatanwa na bikoleja?

¹³ Shi ubatanwa na bikoleja, kokazoza, longa bukomo bwa kufikila pa bitungo byobe. (2 Temote 4:2) Kino kyo kyalongele Katharina. Wadi na myaka 17 paetungīle kitungo kya kusapwila muntu ense wa ku kabo kaji. Kwadi muntu umo wadi umutuka misunsa mivule. Inoko kino kekyamulengejepo elwe kitungo kyandi. Mwiendelejo wandi muyampe wasangeje mwingidi nandi umo witwa bu Hans. Washilula kutanga mabuku etu, wefunda Bible, ne kubatyijibwa. Katharina byaadi ke muviluke, kadipo uyukile uno mwanda. Myaka 13 pa kupita’po, difuku dimo paadi ku kupwila ne kyandi kisaka, watulumukile bininge pa kumona Hans unena mwisambo wa bantu bonso! Wasangele bininge mwanda kalekelepo kitungo kyandi kya kusapwila bakwabo ba ku kaji.

14, 15. (a) Lelo i bika byofwaninwe kuvuluka shi bakwenu bakuningila kulonga bintu byobalonga? (b) Le i bika byobwanya kulonga pa kukomena kuningilwa na bakwenu?

¹⁴ Kino kishinte kibakukankamika bininge ukwate butyibi bwa kuta mutyima ku kusangaja Yehova mu būmi bobe ne kwitungila bitungo bya ku mushipiditu. Inoko bankasampe bavule ba yobe myaka basakanga enka kwisangaja. Ne pakwabo babwanya kukuningila ulonge byobalonga. Tamba pano ne mwenda mafuku, ufwaninwe kulengeja bakwabo bamone amba ukwete na mvubu mwanda utala kufikila pa bitungo byobe. Kokaleka bantu bakwabo bakulengeje wilwe bitungo byobe. Shi wadi amba udi pa kishīko kya myotoka kitelelwe ku ngalwilo kwa kino kishinte, le wadi wa kukanda’tu  mu motoka o-onso mwanda bantu badi’mo besangajanga? Mhm, nansha dimo!

¹⁵ Penepo, le i bika byobwanya kulonga pa kukomena kuningilwa na bakwenu mwanda wa ulonge bintu byobalonga? Epuka ngikadilo yomona’mba kubwanyapo kukomena kuningilwa. (Nkindi 22:3) Langulukila pa bipa bilula bilupukanga ku kulonga bintu bibi. (Ngalatea 6:7) Kadi ufwaninwe kwitabija madingi mayampe na kwityepeja. Teja byobya bikusapwila bambutwile bobe ne batutu ne bakaka ba bwino bomudi nabo mu kipwilo.​—Tanga 1 Petelo 5:5, 6.

16. Lelo kimfwa kya Christoph kilombola namani amba kwityepeja kudi na mvubu?

¹⁶ Kwityepeja kwakweshe Christoph etabije madingi mayampe. Kinondanonda na paapwile kubatyijibwa, washilwile kwenda ku njibo ya kizuilo kyaba ne kyaba. Kwine’kwa, bankasampe bakwabo kebamukokela mu yabo ekipe. Wasapwidile’mo mukulumpe umo uno mwanda, mukulumpe nandi wamulombola alangulukile pa byaka bimobimo bidi’mo, pamo bwa kwikala na mushipiditu wa kwitaka. Inoko Christoph wakwete butyibi bwa kukatwela mu maekipe. Ino mu kitatyi’tu kityetye, wemwena’mba makayo’a i a bya lūma kadi aleta byaka. Kupwa wakasapwila’mo monka bakulumpe, nabo bamupa madingi a mu Bible. Christoph unena’mba, “Natejeje Yehova kupityila ku badingidi bayampe bauntumīne, nansha byopapityile kitatyi kampanda.” Lelo wi mwityepeje mwanda wa kwitabija madingi mayampe?

17, 18. (a) Le Yehova usakilanga bankasampe bika dyalelo? (b) Le i muswelo’ka obwanya kwepuka kukealakanya pokatama pa mwanda wa butongi bobe bwa pa bwanuke? Sekununa mwanda mumweke.

¹⁷ Bible unena’mba: “A nsongwalume! [nansha nsongwakaji], sepelela’tu mu busongwalume bobe, kadi mutyima obe nao ukasangaje mu mafuku a busongwalume bobe.” (Musapudi 11:9) Yehova ukusakilanga wikale na nsangaji mu bunkasampe bobe. Mu kino kishinte, ubefunde’mo amba muswelo umo wa kwikala na nsangaji i wa kuta mutyima ku bitungo byobe bya ku mushipiditu ne kulonda madingi a Yehova mu mpango yobe yonso ne mu butyibi bobe. Shi ulonge bino bintu mu būmi bobe pokidi nkasampe, ukemwena bukidi bonka mukakuludikila Yehova, ku kukinga, ne kukwesela. Langulukila pa madingi onso mayampe akupele mu Kinenwa kyandi, kadi ingidija ano madingi a amba: “Vuluka Umpangi obe mu mafuku obe pokidi nkasampe.”​—Musapudi 12:1.

¹⁸ Bankasampe batamanga bukidi bonka ne kukula. Ino i kya bulanda, mwanda bavule mobadi bealakanyanga mwenda mafuku pa bitungo bibi byobetungīle nansha pa kuleka kwitungila bitungo pa bwanuke. Ino shi ute mutyima ku bitungo byobe bya ku mushipiditu, nabya ukekala na nsangaji pa butongi bobe kitatyi kyokatama. Kino kyo kyemwenine Mirjana. Paakidi nkasampe, wadi ukaya biyampe makayo a kwitamuna bidyoma. Waityilwe’nka ne kukakaya mu Makayo a Olempike. Inoko, aye watongele kwingidila Yehova kitatyi kyonso. Pano ke padi myaka 30 ne musubu, ukyendelela na kwingila mwingilo wa kitatyi kyonso pamo na wandi mulume. Unena’mba bantu basaka kutumba, kulēmekibwa, kumweka bu bankomokomo, ne kwikala bampeta kebekalangapo na nsangaji ya bine. Kadi unena’mba bitungo biyampe i bya kwingidila Yehova ne kukwasha bantu bamuyuke.

19. Mwanda waka i biyampe kuta mutyima ku bitungo bya ku mushipiditu pokidi nkasampe?

¹⁹ A bankasampe, bine mufwaninwe kufwijibwa’ko, mwanda nansha byomwikonda na bikoleja bivule, ino banwe mutele mutyima ku kwingidila Yehova mu būmi bwenu. Mwi betungile bitungo bya ku mushipiditu, kadi mumwene mwingilo wa busapudi bu kintu kya mvubu mpata mu būmi bwenu. Kemulekangapo ino ntanda imulengeje mwilwe bitungo byenu. Bine kulupilai amba mwingilo wenu mukomo ke wa bitupupo. Mudi na batutu ne bakaka bemusenswe ne kwimukwatakanya. O mwanda nanshi ‘tūlai mingilo yenu kudi Yehova, nankyo mifwatakanyo yenu ikakomejibwa.’