1, 2. (a) Mwanda waka bupika ne bwanapabo yādi myanda ya mvubu mu mafuku a mutumibwa Polo? (b) Lelo i ani utelelwe na Polo bu Nsulo ya bwanapabo bwa bine?

BENE Kidishitu babajinji bādi bekele mu Umbikalo wa Loma, mwine mwādi bantu betatwila bininge bijila, mutyibilo wa mambo, ne bwanapabo bobādi nabo. Kadi, uno umbikalo wa bukomo wādi wisumbidile bapika ba kwibengidila mingilo mikomo. Kitatyi kimo mu Umbikalo wa Loma, kubwipi kwa muntu 1 pa 3 wādi mupika. Na bubine, bupika ne bwanapabo yādi myanda ya mvubu mpata ku bantu ba mu kine kitatyi’kya, kubadila’mo ne bene Kidishitu.

² Mutumibwa Polo wēsambīle divule pa bwanapabo. Inoko kādipo usaka kupwija makambakano a mu ino ntanda, na mwādi musakila kulongela bantu bavule mu mene mafuku’a. Kwishila na bano bantu, Polo ne bene Kidishitu bakwabo bādi baputumina mu mwingilo wa kufundija bantu myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza ne kwibakwasha bevwanije mvubu ya kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu Kidishitu. Polo wāsapwidile bene Kidishitu bakwabo kwine kwa kutana Nsulo ya bwanapabo bwa bine. Wālembele amba: “Yehova i Mushipiditu; ne kokwa kudi mushipiditu  wa Yehova, kudi bwanapabo.”​—2 Kodinda 3:17.

3, 4. (a) Lelo i bika bisambīle’po Polo mu mavese adi kūlu kwa 2 Kodinda 3:17? (b) Lelo i bika byotufwaninwe kulonga pa kwikala na bwanapabo butamba kudi Yehova?

³ Mu mukanda wa bubidi ku bene Kodinda, Polo wātelele’mo byobya byātene Mosesa paādi utūka ku Lūlu lwa Shinai pa kupwa kwitana na mwikeulu wa Yehova. Kitōkeji kya mikejima kyādi kyeñenya mu mpala yandi! Bene Isalela pa kumona Mosesa, bazakala, o mwanda wēpūtyile kilēnda mu mpala. (Divilu 34:29, 30, 33; 2 Kodinda 3:7, 13) Polo wāshintulwile amba: “Ino shi muntu waalamukila kudi Yehova, kilēnda kitalulwanga.” (2 Kodinda 3:16) Lelo i bika byādi bisaka kunena Polo?

⁴ Twefundile mu kishinte kibadikile amba Yehova, Umpangi wa bintu byonso, ye Muntu umo kete udi na bwanapabo bonso, bwampikwa mikalo. O mwanda nanshi kidi na buluji kunena’mba kokwa kudi Yehova ne “kokwa kudi mushipiditu wa Yehova,” ko kudi bwanapabo. Inoko Polo wānenene amba shi tusaka kwikala na buno bwanapabo, tufwaninwe kulamata kudi Yehova. Kino kishintulula’mba tufwaninwe kupwana nandi bininge. Bene Isalela mu ntanda mutuputupu bādi bamona bintu’nka na bungitu, ino ke na muswelopo wibimona Yehova. Badi bwa abo bādi bapūtwe kilēnda mu ñeni ne mu mityima yabo. Bādi basaka kwingidija bwanapabo bwabo enka mwanda’tu wa kusangaja bya kusakasaka byabo abo bene.​—Bahebelu 3:8-10.

5. (a) Le i bwanapabo’ka bupānanga mushipiditu wa Yehova? (b) Lelo tubayuka namani amba muntu ubwanya kumunwa bupika nansha kukutwa buloko koku kadi aye na bwanapabo bupāna Yehova? (c) Le i bipangujo’ka byotusa kulondolola?

⁵ Bwanapabo bupāna mushipiditu wa Yehova i buyampe kupita bobwa bwa kuleka kwikala bu mupika. Uno mushipiditu upānanga bwanapabo buvule kupita bwanapabo bo-bonso bubwanya kupebwa bantu. Ubwanya kwitunyongolola mu bupika bwa bubi ne lufu, enka ne mu bupika bwa kumunwa na mitōtelo ya bubela ne bisela byayo. (Loma 6:23; 8:2) Bine, buno i bwanapabo bwa kutendelwa’po kashā! Enka ne muntu mumunwe bupika nansha yewa udi mu buloko ubwanya kwikala na buno bwanapabo. (Ngalwilo 39:20-23) Kaka Nancy Yuen ne Tutu Harold King, abo bonso bakutyilwe mu bula bwa myaka mivule pa mwanda wa lwitabijo lwabo, nansha nankyo badi nyeke na buno bwanapabo. Ubwanya kwibamona pa Televijo ya JW pobasekununa myanda yebatene. (Twela mu BANTU BEPANGULWA NE MYANDA MIMWEKE > KŪMININA MU MATOMPO.) Pano tubandaulei’ko bipangujo bibidi. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola’mba tumwene na bulēme bukatampe bwanapabo bwetu? Ne i muswelo’ka otubwanya kwingidija bwanapabo bwetu na tunangu?

6. Lelo bene Isalela bālombwele namani amba kebadipo na mutyima wa kufwija’ko pa bwanapabo bwēbapele Yehova?

⁶ Shi tubapebwa kyabuntu kilēme, twikalanga tufwija’ko yewa wetupele’kyo. Inoko, bene Isalela abo kebāfwijije’kopo Yehova pa bwanapabo bwāebapele. Myeji’tu mityetye pa kupita’po na pēbanyongolwele Yehova mu bupika bwa Edipito, bāshilula kala kwabila bidibwa ne bitomibwa bya mu Edipito. Bāanza kwitompwela pa mwanda wa māna, bidibwa byādi bibapa Yehova. Bādi kebasake’nka ne kujokela mu Edipito! Kobadi, ‘mwita wa lui, makaka, bibimbi bitobala, makatasele, bitungulu, ne shumi’ byādi na mvubu mpata kupita bwanapabo bwēbapele Yehova bwa kumutōta. O mwanda ke kya kutulumukapo shi Yehova wēbafityilwe mpata. (Umbadilo 11:5, 6, 10; 14:3, 4) Kino kitupa bufundiji bwa kamweno.

7. Lelo i muswelo’ka wāingidije Polo madingi andi atanwa mu 2 Kodinda 6:1, ne netu tubwanya kulonga kino namani?

 ⁷ Polo wādyumwine bene Kidishitu bonso ku kubulwa mutyima wa kufwija’ko pa bwanapabo bwitupele Yehova kupityila kudi wandi Mwana, Yesu Kidishitu. (Tanga 2 Kodinda 6:1.) Polo wādi wampikwa kubwaninina, umpika wa bubi ne lufu, kadi kebyādipo bimusangaja. Nansha nankyo, wānenene amba: “Nafwija’ko Leza kupityila kudi Yesu Kidishitu Mfumwetu!” Mwanda waka wānenene namino? Polo wāshintulwidile bene Kidishitu bakwabo amba: “Mwanda kijila kya owa mushipiditu uleta būmi umbumo na Kidishitu Yesu kibakukūla ku kijila kya bubi ne kya lufu.” (Loma 7:24, 25; 8:2) Pamo bwa Polo, ketufwaninwepo kwilwa nansha dimo amba Yehova i mwitukūle ku bupika bwa bubi ne lufu. Kinkūlwa i kitukwashe twingidile Leza na mutyima wa mundamunda utōka, ne kino kituletelanga nsangaji.​—Ñimbo ya Mitōto 40:8.

8, 9. (a) Lelo mutumibwa Petelo wāletele kidyumu’ka pa muswelo otufwaninwe kwingidija bwanapabo bwetu? (b) Lelo muntu ubwanya namani kwingidija bwanapabo bwandi mu muswelo mubi?

⁸ Ketufwaninwepo kunena’tu bitupu amba tufwijanga’ko Yehova, ino tufwaninwe ne kutadija kutyina twakengidija bwanapabo bwetu mu muswelo mubi. Kimfwa, mutumibwa Petelo wāletele kidyumu kya amba ketufwaninwepo kwingidija bwanapabo bwetu bu kabepelo ka kulongela’po bintu bibi. (Tanga 1 Petelo 2:16.) Kino kidyumu kituvuluja byobya byāfikile bene Isalela mu ntanda mutuputupu. Netu dyalelo tutalwa bininge na kino kidyumu. Satana ne ntanda yandi betubeleñenyanga bintu bikoka, kimfwa bivwala, bidibwa, bitomibwa, enka ne bintu bya kwipwija nabyo mukose. Bansunga bakatampe bengidijanga bantu bayampe mwanda wa kwitulengeja twibapote bintu byoketusakilwapo binebine. Bine i kipēla kudimbwa na ino ntanda twingidije bwanapabo bwetu mu muswelo mubi.

⁹ Kadi madingi a Petelo i a kamweno ne mu myanda mikwabo ya mvubu mu būmi, kimfwa kufunda masomo, nansha kaji ka kwingila. Kimfwa, bankasampe dyalelo baningilwanga balonge bukomo mwanda wa kwitabijibwa ku mainiveleshite mayampe. Bantu bavule bebalombolanga’mba shi bafunde masomo malamala, nabya bakasokola kaji kayampe, kwikala na lupeto luvule, ne kulēmekibwa. Bano bantu babwanya ne kwibalombola myanda imweka bu ibingija’mba boba bafunda ku iniveleshite bakekala na lupeto luvule kupita boba bashīkila pa masomo a sekondele. Kufunda masomo malamala kubwanya kumweka bu mulangwe muyampe ku bankasampe pobakwata butyibi bukekala na lupusa pa būmi bwabo bonso. Ino le bankasampe ne babo bambutwile bafwaninwe kuvuluka bika?

10. Lelo i bika byotufwaninwe kuvuluka potukwata butyibi mu myanda itutala batwe bene?

¹⁰ Bantu bamo babwanya kulanga’mba ino myanda byointala ami mwine, mfwaninwe kwikala na bwanapabo bwa kutonga kyonso kyonsaka shi kekikambakanyapo mutyima wami wa mundamunda. Babwanya ne kuvuluka binenwa bya Polo bya amba: “Le kibandawilwa bwanapabo bwami na mutyima wa mundamunda wa muntu ungi i kika?” (1 Kodinda 10:29) Nansha byotudi na bwanapabo bwa kwitongela pa mwanda utala masomo a kufunda ne pa kaji ka kwingila, tufwaninwe kuvuluka’mba bwanapabo bwetu budi na mikalo kadi butyibi bwetu bonso budi na bipa bikalupuka’ko. O mwanda Polo wānenene amba: “Bintu byonso kebidipo na kijila; inoko ke bintupo byonso bidi na kamweno. Bintu byonso kebidipo na kijila; inoko ke bintupo byonso byūbaka.” (1 Kodinda 10:23) Nansha byotudi na bwanapabo bwa kwitongela mu myanda itutala batwe bene, byobya byotusaka  batwe bene kebikalangapo na mvubu mikatampe.

11. Lelo i bubinga’ka bwitukūdīle Yehova?

¹¹ Pētudyumwine Petelo tuleke kwingidija bwanapabo bwetu mu muswelo mubi, wānenene kadi amba muswelo muyampe wa kwibwingidija i kwikala “bu bapika ba Leza.” Bo bubinga bwine Yehova bwaāingidije Yesu mwanda wa kwitukūla ku bupika bwa bubi ne lufu amba tumwingidile mu būmi bwetu bonso.

12. Lelo Noa ne kisaka kyandi i betushile kimfwa’ka?

¹² Muswelo muyampe wa kwingidija bwanapabo bwetu i kwingidija kitatyi ne bukomo bwetu mwanda wa kwingidila Yehova ne pa mfulo. Kulonga kino kuketukinga tuleke kumona bitungo bya ino ntanda ne bya kusakasaka bya batwe bene bu bintu bya mvubu mpata mu būmi. (Ngalatea 5:16) Vuluka byobya byālongele Noa ne kisaka kyandi. Bāikele’ko mu ntanda isenswe bya lūma ne busekese. Inoko kebēkujijepo mu bitungo ne bintu byādi bilonga bantu bebajokolokele. Bātongele kwingila mwingilo wēbapele Yehova. Bāūbakile safina, bākongakanya byakudya byabo ne bya banyema, ne kudyumuna bantu ku Dilobe. “Noa walonga namino monso mwamusoñaninye Leza, e monka mwālongele.” (Ngalwilo 6:22) Mfulo mfulō, Noa ne kisaka kyandi bāpanda ku mfulo ya yoya ntanda.​—Bahebelu 11:7.

13. Lelo Yehova i mwitusoñanye kulonga bika?

¹³ Lelo Yehova i mwitusoñanye kulonga bika dyalelo? Byotudi bana ba bwanga ba Yesu, tuyukile amba Yehova i mwitusoñanye kusapula. (Tanga Luka 4:18, 19.) Dyalelo, Satana i musabe bantu bavule meso, kadi kebajingulwilepo amba i bamunwe bupika na mutōtelo wa bubela, bintu bya ku ngitu, ne na malongolodi a kipolitike. (2 Kodinda 4:4) Pamo bwa Yesu, tudi na dyese dya kukwasha bantu bakwabo bayuke Yehova ne kumutōta, aye Leza wa bwanapabo. (Mateo 28:19, 20) Kusapwila bantu bakwabo ke mwandapo upēla. Mu bifuko bimo, bantu kebasangelangapo  kuyuka Leza, bakwabo nabo betulobelanga potwibasapwila. Inoko Yehova byaetusoñenye kusapula, o mwanda tufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Lelo mbulwe’po kwingidija bwanapabo bwami mwanda wa kulonga bivule mu mwingilo wa Yehova?’

14, 15. Lelo bantu bavule ba Yehova batongele kulonga bika? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

¹⁴ I kikankamika’po kashā mwanda bantu bavule ba Yehova i bajingulule amba mfulo ya ino ngikadilo keidi pabwipi ne kukwata butyibi bwa kupēleja būmi bwabo ne kushilula mwingilo wa bupania. (1 Kodinda 9:19, 23) Bamo bengidilanga bupania kwabo, bakwabo nabo bavilukilanga mu bipwilo musakilwa bukwashi. Mu myaka itano ipityile’i, banabetu 250 000 ne musubu bashilwile mwingilo wa bupania, kadi pano kudi bapania ba lonso 1 100 000. I kya kutendelwa’po kashā pa kumona bantu bavule bengidija bwanapabo bwabo na kwingidila Yehova mu uno muswelo!—Ñimbo ya Mitōto 110:3.

¹⁵ Lelo i bika bibakweshe bengidije bwanapabo bwabo na tunangu? Tala bidi kimfwa kya John ne Judith, baingile mu matanda mavule mu bula bwa myaka 30 ishele kunyuma. Bashintulula’mba pashilwile Masomo a Mingilo ya Bupania mu 1977, boba badi bafunda’o badi bakankamikwa bende kukengidila kokwa kusakilwa bukwashi. Pa kufikila pa kino kitungo, ba John ne Judith badi basakilwa kwikala na būmi bupēla. O mwanda John wadi ushintashinta twaji. Mfulo mfulō, baenda kukasapula mu ntanda ya bweni. Lelo i bika byebakweshe banekenye bikoleja, kimfwa kwifunda ludimi lweni, kwibidila bibidiji bipya ne mwikadilo wa kūlu? Balombele Yehova ebakwashe ne kumukulupila. Le beivwananga namani pa kwingidila Yehova uno muswelo mu bula bwa ino myaka yonso’i? John unena’mba: “Namwene amba ñingilanga mwingilo muyampe mpata onkyaingile kashā. Yehova waikele bu muntu wa bine kondi, pamo bwa mbutwile wa buswe. Pano ne mwivwanije senene byobya binena Yakoba 4:8 amba: ‘Fwenai kudi Leza, nandi ukemufwena.’ Nayukile amba nasokola kyonadi nsaka, ke kitungo kiyampe kya mu būmi kadi.”

16. Le banabetu tununu ne tununu i bengidije namani bwanapabo bwabo na tunangu?

¹⁶ Pamo bwa ba John ne Judith, bamo babwanya kwingila bupania mu bula bwa kitatyi kilampe. Bakwabo nabo pa mwanda wa bikoleja kampanda, babwanya kwibwingila’tu mu bula bwa kitatyi kityetye. Kadi banabetu bavule ba kwilanga bakwashanga ku mwingilo wa lūbako kujokoloka ntanda yonso. Kimfwa kubwipi kwa batutu ne bakaka 27 000 baile kukwasha ku lūbako lwa kité kya ntanda yonso ku Warwick, mu New York. Bamo baile kwingila’ko mu bula bwa mayenga abidi, myeji mityetye, bakwabo nabo mu bula bwa mwaka nansha ne kupita. Bavule mu bano batutu ne bakaka, bepēne bininge pa kusaka’mba bāye bengile ku Warwick. Bano banabetu i bimfwa bya kutendelwa bya bantu bengidija bwanapabo bwabo mwanda wa kutendela ne kulēmeka Yehova, Leza wa bwanapabo!

17. Lelo i bika byotukatambula shi twingidija bwanapabo bwetu na tunangu tamba’nka pano?

¹⁷ Tufwijanga’ko pa kuyuka Yehova ne pa bwanapabo butamba ku kumutōta botudi nabo. Nanshi tulombolei kupityila ku butongi bwetu amba buno bwanapabo i bulēme mpata kotudi. Pa kyaba kya kwibwingidija mu muswelo mubi, twibwingidijei mwanda wa kwingidila Yehova ne pa mfulo mungya motubwaninya. Shi tulonge uno muswelo, nabya tukatambula madyese etulaile Yehova kitatyi kikafikidila buno bupolofeto bwa’mba: “Bipangwa bine nabyo bikakūlwe mu bupika bwa kubola ne kwikala na bwanapabo bwa ntumbo budi na bana ba Leza.”​—Loma 8:21.