1-2. Le Yesu wādi usaka kunena bika paānenene binenwa bidi mu Yoano 4:35, 36?

YESU wādi wenda upita mu madimi, padi kitatyi kyādi mebele a buluba akidi mana. (Yoa. 4:3-6) Bino byangulwa byādi bya kwangulwa kupwa kwa kintu kya myeji iná. Yesu wānenene kintu kyādi kimweka bu kyeni amba: “Tululai meso enu, mumone madimi, amba abatōka tō mwanda wa kwangula.” (Tanga Yoano 4:35, 36.) Le wādi usaka kunena bika?

² Mobimwekela, Yesu wādi wisambila pa kwangula bantu mu muswelo wa kyelekejo. Tutalei bidi bintu byālongekele. Nansha Bayuda byokebādipo bapwene na bene Samadia, Yesu aye wāsapwidile mwana-mukaji mwine Samadia​—mwana-mukaji nandi wāmuteja! Ino Yesu paādi ukīsamba myanda ya madimi amba “abatōka tō mwanda wa kwangula,” kibumbo kya bene Samadia kyāivwene myanda ya Yesu yēbasapwidile mwana-mukaji, kyāiya kuyukila’ko bivule kudi Yesu. (Yoa. 4:9, 39-42) Mushintuludi umo wa Bible unena pa ino nsekununi amba: “Kwiya kwāile bano bantu bukidibukidi . . . kwālombwele amba bādi pamo bwa miseke myele isaka kwangulwa.”

3. Shi umwene bantu na mwādi mwibamwena Yesu, le ukasapula biyampe namani?

³ Le umonanga namani bantu bosapwila myanda miyampe? Le wibamonanga pamo bwa miseke myele ya kwangula? Shi i amo, kukalongeka bino bintu bisatu. Kibajinji, ukasapula na kampeja-bukidi. Kitatyi kya mwangulo i kityetye;  ke biyampepo kujimija kitatyi. Kya bubidi, ukasangala pa kumona bantu betabija myanda miyampe. Bible unena’mba: “Bantu basangala kitatyi kya mwangulo.” (Isa. 9:3) Ne kya busatu, ukamona muntu yense bu ubwanya kwikala mwanā bwanga, kadi ukakwatañanya musapwilo obe na bintu byasangela.

4. Mu kino kishinte, le tusa kuboila ñeni’ka kudi mutumibwa Polo?

⁴ Yesu kādipo umwene bene Samadia na mwādi mwibāmwena balondi bandi. Aye wādi wibamwene bu babwanya kwikala bandi bana ba bwanga. Netu tufwaninwe kumona bantu ba mu wetu mwaba bu babwanya kwikala bana ba bwanga ba Kidishitu. Mutumibwa Polo wētushidile kimfwa kiyampe kya kulonda. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila kwadi? Mu kino kishinte, tusa kwisambila pa muswelo (1) waādi uyuka myanda ikulupile bantu baādi usapwila, (2) waādi ujingulula bintu bibasangaja, ne (3) waādi wibamona bu babwanya kwikala bu bana ba bwanga ba Yesu.

5. Mwanda waka Polo wābwenye kwivwanija bantu mu shinankonka?

⁵ Divule dine Polo wādi usapula mu mashinankonka a Bayuda. Kimfwa mu shinankonka ya mu Tesalonika, “mu masabato asatu wadi ulanguluka nabo [Bayuda] na Bisonekwa.” (Bil. 17:1, 2) Mobimwekela, Polo wādi wiivwana biyampe mu shinankonka. Wātamine bu Muyuda. (Bil. 26:4, 5) Polo byaādi ubwanya kwivwanija Bayuda, o mwanda wābwenye kwibasapwila na kikulupiji.​—Fid. 3:4, 5.

6. Le bantu ba mu nsoko ya mu Atene bādi beshile namani na bantu bobāsapwidile kudi Polo mu shinankonka?

⁶ Polo pobāmupangile mu Tesalonika ne mu Belea kudi bantu bādi bamupangapanga, wāendele mu Atene. Pano napo “waanza kulanguluka mu shinankonka na Bayuda ne bantu bakwabo badi batōta Leza.” (Bil. 17:17) Inoko paādi usapula mu nsoko, Polo wāsapwidile bantu ba muswelo mukwabo. Mu bano bantu mwādi befundi ba tunangu twa ino ntanda ne Bajentaila bāmwene musapu wa Polo bu “bufundiji bupya.” Bāmunenene amba: “Utwejanga bintu bimo byeni mu matwi etu.”​—Bil. 17:18-20.

7. Mungya Bilongwa 17:22, 23, le Polo wāshintyile namani musapwilo wandi?

⁷ Tanga Bilongwa 17:22, 23. Polo kāsapwidilepo Bajentaila ba mu Atene na mwaāsapwidile Bayuda mu shinankonka. Padi Polo wēipangwile amba, ‘Le bano bantu  ba mu Atene bakulupile bika?’ Wādi utala biyampe bintu bibajokolokele ne kuta mutyima ku bibidiji bya bipwilo byabo. Kupwa, Polo wākimba bintu byobetabije abo bonso byādi mu mutōtelo wabo ne mu bubine bwa mu Bisonekwa. Mushintuludi umo wa Bible unena’mba, “Byaādi mwine Kidishitu Muyuda, wādi uyukile amba Bangidiki bajentaila kebatōtangapo Leza ‘wa bine’ wa Bayuda ne bene Kidishitu, ino wādi ulonga bukomo bwa kulombola’mba Leza wasapula ke mwenipo ku bene Atene.” O mwanda Polo wābwenye kushinta musapwilo wandi. Wāsapwidile bene Atene amba musapu wandi i mutambe kudi “Leza Wampikwa Kuyukana,” mwine obādi bekankila’ko kutōta. Nansha Bajentaila byokebādipo bayukile Bisonekwa, Polo kālekelepo kwibasapwila. Ino, wēbamwene pamo bwa miseke myele ya kwangula, ebiya wāshinta musapwilo wandi wa myanda miyampe.

8. (a) Le i muswelo’ka obwanya kuyuka nkulupilo ya bantu ba mu obe mwaba? (b) Shi muntu wanena’mba udi kala mu kipwilo, le ukalondolola namani?

⁸ Pamo bwa Polo, Ikala na bujinguludi. Tala bintu bibwanya kukukwasha uyuke byobya bikulupile bantu ba mu obe mwaba. Le mwinē njibo i mudyangule njibo yandi nansha motoka wandi namani? Le dijina dyandi, muvwadilo, mwidyangwilo, nansha muneneno wandi ulombola’mba udi kala mu kipwilo? Padi wakulombola aye mwine amba udi kala mu kipwilo. Pobalombwele pania umo witwa bu Flutura uno muswelo, walondolwele amba, “Nkiilepo kukuningila nkulupilo yami, ino ne mwiye kwisambila nobe pa uno mwanda . . . ”

9. Le i bintu’ka byomwitabije banwe bonso biyukile muntu udi kala mu kipwilo osapwila?

⁹ Le i myanda’ka yobwanya kwisamba na muntu udi kala mu kipwilo? Longa bukomo bwa kuyuka bintu byomwitabije banwe bonso. Padi utōtanga Leza umo kete, padi witabije amba Yesu ye Mukūdi wa bantu, nansha padi ukulupile amba tudi mu bitatyi bibi bisa kufula panopano ponka. Mungya bintu byomwitabije banwe bonso, sapula musapu wa mu Bible mu muswelo usangela’o muntu.

10. Le tufwaninwe kwikankila’ko kulonga bika, ne mwanda waka?

¹⁰ Vuluka’mba bantu kebakulupilepo padi bintu byonso bifundijanga bipwilo byabo. O mwanda, nansha shi ubapu kuyuka kipwilo kidi’mo muntu, longa bukomo bwa kuyuka bintu byakulupile. David, pania umo wa pa bula wa mu Ostrali unena’mba, “Pano bantu bavule batyañanga tunangu twa bantu na nkulupilo ya byabo bipwilo. Donalta, wa mu Albani, unena’mba, “Bantu bamo botwitananga nabo banenanga’mba badi kala mu kipwilo,  ino kupwa baitabija’mba kebakulupilepo bya binebine mudi Leza.” Kadi tutu umo mishonele wa mu Argentine unena’mba, bantu bamo banenanga’mba bakulupile mu Busatu Busantu, ino kebetabijangapo amba Tata, Mwana, ne mushiditu ujila i Leza umo. Unena’mba, “Kuyuka kino kunkwashanga ndyuke bintu byotwitabije batwe bonso bubidi.” Nanshi, wikankile’ko kuyuka bintu bine bikulupile bantu. Nabya, pamo bwa Polo, ubwanya kwikala “bintu byonso ku bantu ba miswelo yonso.”​—1 Ko. 9:19-23.

11. Mungya Bilongwa 14:14-17, le i muswelo’ka wāsapwile Polo musapu wandi mu muswelo usangaja ku bantu ba mu Lesetala?

¹¹ Tanga Bilongwa 14:14-17. Polo wādi ujingulula bintu bisangela bantu, kupwa wāshinta musapwilo wandi. Kimfwa, kibumbo kya bantu baāsapwidile mu Lesetala bādi bayukile bityetye myanda ya mu Bisonekwa padi ne kuyuka’yo kwine mpika. O mwanda Polo wānenene bintu mu muswelo obapēlelwa kwivwana. Wēsambīle pa mwangulo ne pa mukenga wa kwikala na būmi bwa nsangaji. Wāingidije bishima ne bimfwa byādi bipēlelwa kwivwana bevwaniki bandi.

12. Le ubwanya kuyuka namani bintu bisangela muntu ne kushinta musapwilo obe?

¹² Ingidija bujinguludi pa kuyuka bintu bisangela bantu ba mu obe mwaba ne kushinta musapwilo obe. Le ukayuka namani byobya bisangela muntu shi ubafwena kwadi nansha ku yandi njibo? Ne pano napo, ikala na bujinguludi. Padi udimanga, utanga dibuku, ulongolola motoka, nansha kwingila mwingilo mukwabo. Shi i byendele’mo, ubulwepo kushilula kwisambila nandi pa byalonga? (Yoa. 4:7) Enka ne muvwadilo wa muntu nao ubwanya kulombola byadi​—padi kulombola ntanda yabo, mwingilo waingila, nansha kisumpi kya makayo kyasenswe. Gustavo unena’mba, “Nashilwile kwisamba na muntu wa myaka 19 wadi uvwele umpila pafwatule kaimba mutumbe. Namwipangula myanda itala umpila, waunombola kine kyasanshilwe kaimba’wa.  Ino mīsambo yafula ku kwifunda Bible, kadi pano i mwanetu mwine Kidishitu.”

13. Le i muswelo’ka muyampe obwanya kunena muntu mwifunde nandi Bible?

¹³ Shi usaka kwifunda Bible na muntu, mukwashe asangēle kwifunda, mulombole kamweno kadi mu kwifunda. (Yoa. 4:13-15) Kimfwa, kaka umo witwa bu Poppy, bamwityile ku njibo ya lolo umo wasangedile. Poppy pa kumona dipolome ku lubumbu dilombola’mba lolo’wa i polofesele mufunde masomo a kufundija, wamulombola’mba netu tufundijanga bantu kupityila ku kifundwa kya Bible ne ku kupwila kwetu. Uno lolo waitabija kwifunda, difuku dilonda’ko wakatanwa ku kupwila, kupwa wakatanwa ne ku kitango kya kipindi. Mwaka umo pa kupita’po wabatyijibwa. Wiipangule amba: ‘Le bantu bonjokelanga basangelanga bika? Le mbwanya kwibalombola mpangiko ya kwifunda Bible mu muswelo obabwanya kwiisangela?’

14. Le i muswelo’ka obwanya kuteakanya kifundwa kya Bible kukwatañana na muntu ne muntu?

¹⁴ Shi ubashilula kwifunda Bible na muntu, teakanya kifundwa ne kifundwa, koku ulamine mu ñeni mwikadile omwifunda nandi ne bintu byasangela. Poteakanya, tonga bisonekwa byokatanga, mavideo okatadija, ne byelekejo byokengidija pa kushintulula bubine bwa mu Bible. Wiipangule amba, ‘le i bika nakampata bikasangaja otwifunda nandi ne kutenga mutyima wandi?’ (Nki. 16:23) Mu Albani, lolo umo wadi wifunda na pania witwa bu Flora, wanenene na kusumininwa’mba, “Nkibwanyapo kwitabija lufundijo lwa lusangukilo.” Flora nandi kamuningilepo etabije’lo. Unena’mba, “namwene amba aye ufwaninwe bidi kuyuka Leza mwine ulaile lusangukilo.” Tamba penepa, mu kifundwa ne kifundwa, Flora wadi ukomeneja pa buswe, tunangu, ne bukomo bwa Yehova. Mwenda mafuku, uno lolo waitabija mu lusangukilo. Pano i Kamoni wa Yehova mupyasakane.

15. Mungya Bilongwa 17:16-18, le i bilongwa’ka byākambakenye Polo mu Ngidiki wa kala, ino mwanda waka kālekelepo kusapwila bene Atene?

¹⁵ Tanga Bilongwa 17:16-18. Polo kālekelepo kusapwila bene Atene, nansha kibundi kyabo byokyādi kiyule butōtyi bwa bilezaleza, busekese, ne tunangu twa ino ntanda twa bajentaila; kadi kātyumukilwepo mutyima pa mwanda wa mutonko obādi bamutuka. Polo aye mwine wāikele ke mwine Kidishitu nansha byaādi “muntu utuka Leza ne upangapanga bantu bandi ne wa kibengo.” (1 Tm. 1:13) Monka mwāmumwenine Yesu bu muntu ubwanya kwikala mwanā bwanga, Polo nandi wāmwene bene Atene amba babwanya kwikala bana ba bwanga. Kadi kikulupiji kyandi kekyādipo kya bubela.​—Bil. 9:13-15; 17:34.

16-17. Le i bika bilombola’mba bantu ba miswelo yonso babwanya kwikala bana ba bwanga ba Kidishitu? Leta kimfwa.

¹⁶ Mu myaka katwa kabajinji, bantu ba miswelo yonso bāikele ke bana ba bwanga ba Yesu. Polo paālembēle bene Kidishitu ba mu Ngidiki, kibundi kya mu Kodinda, wānenene amba bantu bamo ba mu kino kipwilo bādi kyaba kimo bankuma-bibi kadi bālonga bilongwa bya munyanji. Kupwa wābweja’ko amba: “Mo mwadi mwikadile ne bamobamo mu bukata mwenu. Ino mubaoijibwa tō.” (1 Ko. 6:9-11) Mwene ubamone amba bano bantu bābwenye kushinta ne kwikala bana ba bwanga?

¹⁷ Dyalelo nadyo, bantu bavule baloñanga bukomo bwa kushinta mwanda wa kwikala bana ba bwanga ba Yesu. Kimfwa mu Ostrali, pania umo wa pa bula witwa bu Yukina wajingulwile amba bantu ba miswelo yonso babwanya kwitabija musapu wa  mu Bible. Difuku dimo paadi mu kifuko kya busunga, wamwene nsongwakaji umo na ntapo uvwele bisandi bimubaile. Yukina unena’mba, “Neshisa bidi, kupwa nashilula kwisamba nandi. Najingulula’mba wadi usangedile Bible bininge, o mwanda ntapo yandi imo adi mavese a mu Ñimbo ya Mitōto!” Uno nsongwakaji washilula kwifunda Bible ne kutanwa ku kupwila. *

18. Mwanda waka ketufwaninwepo kutyibila bantu mambo?

¹⁸ Le Yesu wāmwene amba madimi abaele ke kwangula, mwanda’tu wādi ulanga’mba bantu bavule bakamulonda? Aa. Bisonekwa byālaile amba i batyetye kete bādi ba kwitabija mwadi. (Yoa. 12:37, 38) Kadi Yesu wādi na bukomo bwa kuyuka bidi mu mityima ya bantu. (Mat. 9:4) Inoko, aye wātele mutyima ku bantu batyetye bādi bamukulupile, kadi wāsapwidile bonso na bupyasakane. Mwene batwe kebabwanyapo kuyuka bidi mu mityima ya bantu, bo bene kebafwaninwepo kutyibila mwaba nansha bantu mambo! Nanshi, tumonei bantu amba babwanya kwikala bana ba bwanga. Marc, mishonele umo wa mu Burkina Faso, unena’mba: “Divule, bantu bonadi nanga’mba bakendelela, badi baleka’byo kwifunda. Ino boba bonadi nanga’mba kebasapo kwendelela, ye badi bendelela biyampe. Ebiya nefunda’mba i biyampe kuleka mushipiditu wa Yehova wituludike.”

19. Le tufwaninwe kumona bantu ba mu wetu mwaba namani?

¹⁹ Dibajinji ubwanya kulanga’mba mu mwaba kemudipo bantu bavule badi pamo bwa miseke myele ya kwangula. Ino vuluka byobya byobānenene bana ba bwanga kudi Yesu. Madimi ke matōke tō, ko kunena’mba, ke mafwaninwe kwangulwa. Bantu babwanya kushinta ne kwikala bana ba bwanga ba Kidishitu. Yehova umwene bano bantu babwanya kwikala bana ba bwanga bu “bintu bya bulēme.” (Hak. 2:7) Shi tumone bantu na mwibamwena Yehova ne Yesu, tukayuka mobekadile ne bintu byobasangela. Ketukebamonepo bu beni, ino bu bantu babwanya kwikala bu batutu ne bakaka.