1, 2. (a) Mwanda waka tukankamikwanga na batutu ne bakaka bendelela na kwingila mu myaba mudi bantu bavule bapela musapu? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Lelo i bika byānenene Yesu pa mwanda utala kusapwila mu mwaba wa ‘kwenu’? (Tala kunshi kwa dyani.)

SERGIO NE OLINDA i bapania ba mulume ne mukaji ba mu États-Unis. Badi na myaka 80 ne kupita. Byokebadi banunu, basusukanga na kusansa kwa maulu, bine bibalengeja bakomenwe kwenda. Inoko, enka na mokebadi balongele mu bula bwa myaka mivule, bendanga pa kifuko padi bantu bavule na 7:00 ya lubanga. Bemananga kubwipi na kishīko kya myotoka bapa bapityeshinda mabuku etu. Bantu bavule kebebatalenga’kopo, inoko ba Sergio ne Olinda bemananga ponka bamungijamungija boba bebatala. Shi ke midi kebajokela bityebitye kwabo. Bukya lubanga na 7:00, bajokela monka pa kishīko kya myotoka. Basapulanga lubanga mu mafuku asamba ku yenga, enka ne bipwa mwaka.

² Pamo bwa Sergio ne Olinda, kudi batutu ne bakaka bavule ba kikōkeji basapula mu mwaba wa kwabo mu myaka mivule, nansha  bantu bavule byobapela kuteja musapu. Padi nobe usapulanga mu mwaba pamo bwa uno. Shi i amo, tubakufwija’ko, mwanda ūmininanga ne kwendelela na kusapula nansha byobidi bikomo. * (Tala kunshi kwa dyani.) Kimfwa kyobe kikankamikanga batutu ne bakaka bavule, nansha ke boba ke beje mu mwingilo. Batadi ba bipindi bamo banenene amba: “Nkomejibwanga na kimfwa kya bano batutu ne bakaka potusapula nabo.” “Kikōkeji kyabo kinkankamikanga ntakamane ne kwikala mukankamane mu mwingilo wami.” “Kimfwa kyabo kinkunkanga ku mutyima.”

3. I bipangujo’ka bisatu byotusa kubandaula, ne mwanda waka?

³ Mu kino kishinte tusa kulondolola’mo bino bipangujo bisatu: Mwanda waka tubwanya kutyumukwa mutyima kyaba kimo? Le kupa bipa kushintulula bika? Ne i bika biketukwasha twendelele kupa bipa na kūminina? Kuyuka malondololo a bino bipangujo kuketukankamika twendelele kwingila mwingilo wa busapudi wētupele Yesu kwingila.

4. (a) Le kupela kwāpelele Bayuda bavule musapu kwālengeje Polo eivwane namani? (b) Mwanda waka Polo wēivwene namino?

⁴ Le kodi mutyumukwe mutyima pa mwanda wa bantu ba mu mwaba obe bapela kwivwana musapu wa Bulopwe? Shi i amo, nabya usa kwivwanija mwēivwanine Polo. Wāsapwile mu bula bwa kintu kya myaka 30, kadi wākweshe bantu bavule bekale bene Kidishitu. (Bilongwa 14:21; 2 Kodinda 3:2, 3) Ino, kābwenyepo kukwasha Bayuda bavule bekale bene Kidishitu. Mwanda bavule mobadi bāpelele kuteja Polo, bakwabo bāmupangapanga. (Bilongwa 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Le kuno kupela kwabo kwālengeje Polo eivwane namani? Wānenene amba: “Ngidi na njia mikatampe ne misanshi keipu ku mutyima wami.” (Loma 9:1-3) Mwanda waka wēivwene namino? Mwanda wādi usenswe bya binebine busapudi ne bantu. Na bubine Polo wādi utele Bayuda mutyima, kadi wāivwene bulanda pobāpelele lusa lwa Leza.

5. (a) Lelo i bika bitutonona tusapule? (b) Mwanda waka i byendele’mo kutyumukwa mutyima kyaba kimo?

⁵ Pamo bwa Polo, netu tusapwilanga bantu mwanda twibatele mutyima kadi tusakanga kwibakwasha. (Mateo 22:39; 1 Kodinda 11:1) Tuyukile amba kwingidila Yehova kyo kintu kilumbuluke’po kashā. Kadi tusakanga kukwasha bantu bakwabo bemwene muswelo ubwanya kulumbuluka būmi bwabo! O mwanda twendelelanga kwibakankamika befunde bubine butala padi Leza ne pa mpango yandi itala bantu. Tudi pamo bwa batwe bebapa kyabuntu kilumbuluke ne kwibazenza’mba: ‘Yatai’kyo.’ Ino shi abapele kino kyabuntu, i byendele’mo kwivwana ‘misanshi ku mutyima,’ pamo bwa Polo. Twivwananga ino misanshi, ke mwandapo wa kubulwa lwitabijo, ino i mwanda tusenswe bantu bya binebine. Nansha byotubwanya kutyumukwa mutyima kyaba kimo, ino batwe twendelelanga na kusapula. Padi netu twimonanga pamo bwa Elena, ke mwingile bu pania mu bula bwa myaka 25 ne kupita, wanenene amba: “Monanga mwingilo wa busapudi bu mukomo. Inoko, kekudipo mwingilo mukwabo ombwanya kwingila upityile uno.”

6. Le i kipangujo’ka kyotusa kulondolola pano?

⁶ Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba tubwanya kunekenya mu mwingilo wetu nansha shi tusapulanga kwepi? Pa kulondolola ku kino kipangujo kya kamweno,  tubandaulei byelekejo bibidi bya Yesu mwine mwāesambile pa mvubu ya ‘kupa bipa.’ (Mateo 13:23) Kyelekejo kibajinji i kya muñanza.

7. (a) Mu kyelekejo kya Yesu, le i bāni belekejibwe na “kidimye,” “muñanza,” ne “misambo”? (b) Le i kipangujo’ka kyotufwaninwe kulondolola?

⁷ Tanga Yoano 15:1-5, 8. Mu kino kyelekejo, Yesu wāshintulwile amba Yehova ye “kidimye,” Yesu aye mwine ye “muñanza,” bandi bana ba bwanga nabo i “misambo.” * (Tala kunshi kwa dyani.) Kupwa Yesu wāsapwila batumibwa bandi amba: “Tata utumbijibwanga na kino, amba mupe’nka kupa bipa bingi ne kwikala bami bana ba bwanga.” Penepa, le kupa bipa kushintulula bika? Yesu kālombwelepo patōkelela mu kino kyelekejo bipa bine i bika, ino wānenene bintu bibwanya kwitukwasha tutane malondololo ku kino kipangujo.

8. (a) Mu kyelekejo kya Yesu, mwanda waka ‘kupa bipa’ kekushintululapo kulonga bana ba bwanga bapya? (b) Le i bika byotuyukile pa bintu byonso bitulomba Yehova kulonga?

⁸ Yesu wānenene pa mwanda utala Shandi amba: “Musambo onso ulamete kondi ino kupa bipa mpika aye wiutalulanga’ko.” Mu muneneno mukwabo, tubwanya kwikala bengidi ba Yehova enka shi tupa bipa. (Mateo 13:23; 21:43) Inoko mu kino kyelekejo kupa bipa kekushintululapo kulonga bana ba bwanga bapya. (Mateo 28:19) Shi byadi namino, longa Batumoni ba kikōkeji kebakweshe muntu ekale mwanā bwanga wa Yesu badi ba kwikala bwa misambo keipepo bipa. Inoko kebidipo uno muswelo! Mwanda waka? Mwanda ketubwanyapo kuningila bantu bekale ke bana ba bwanga. Yehova udi na buswe. Kabwanyapo nansha dimo kwitulomba tulonge kintu kyoketubwanyapo kulonga. Witulombanga enka byobya byotubwanya kulonga.​—Kupituluka 30:11-14.

9. (a) Le i muswelo’ka otupa bipa? (b) Le i kyelekejo’ka kikwabo kyotusa kwisambila’po?

⁹ Penepa, le kupa bipa kushintulula bika? Kibwanya kwikala kintu kyotubwanya kulonga batwe bonso. Le Yehova i mupe bengidi bandi bonso mwingilo’ka? I mwingilo wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. * (Tala kunshi kwa dyani.) (Mateo 24:14) Kyelekejo kya Yesu kya mukushi i kitōkeje uno mwanda. Nanshi lekai twisambile pa kino kyelekejo nakyo.

10. (a) Le nkunwa ne nshi ya mu kyelekejo kya Yesu i bika? (b) Le musele wa ñano upanga’ko bika?

¹⁰ Tanga Luka 8:5-8, 11-15. Mu kyelekejo kya mukushi, Yesu wāshintulwile’mo amba nkunwa i “mwanda wa Leza,” nansha musapu wa Bulopwe bwa Leza. Nshi nayo i mutyima wa muntu. Nkunwa yāponene mu nshi miyampe yaādile miji, yāmena, ne kutama ke mutyi. Kupwa, mutyi’wa ‘wāpa bipa katwa.’ Shi mutyi’wa wādi musele wa ñano, le wādi wa kupa nkunwa ya muswelo’ka? Le i misele mityemitye ya ñano? Aa, yādi ya kulupula nkunwa, mine yādi ya kutama mwenda mafuku ne kwikala ke misele ya ñano. Mu kino kyelekejo, nkunwa imo yāpele bipa 100. Le kino kitufundija bika pa mwingilo wetu?

11. (a) Le kyelekejo kya mukushi kitufundija bika pa mwingilo wetu? (b) I muswelo’ka otupanga nkunwa mipya?

¹¹ Bambutwile betu bene Kidishitu nansha Batumoni bakwabo pobetufundije dibajinji myanda ya Bulopwe bwa Leza, badi pamo bwa abo bakunine nkunwa mu nshi milumbuluke. Basangele mpata pa kwitabija kotwaitabije musapu. Ino nkunwa yatamine’nka  kutama kufika ne byoyabwenye kupa bipa. Pamo bwa musele wa ñano otwesambilanga’po kūlu, kewāpele’po misele mipya, ino i nkunwa, batwe netu ketupengapo bana ba bwanga bapya, ino i nkunwa mipya. * (Tala kunshi kwa dyani.) Le tuloñanga kino namani? Kitatyi kyonso kyotusapwila bakwetu myanda ya Bulopwe bwa Leza, tudi bwa batwe bavudija ne kukusa nkunwa yakuninwe mu mutyima wetu. (Luka 6:45; 8:1) Nanshi potwendelela na kusapula musapu wa Bulopwe bwa Leza, ‘tupanga bipa na kūminina.’

12. (a) I ñeni’ka yotuboila ku kyelekejo kya Yesu kya muñanza ne kya mukushi? (b) Le buno bufundiji bubakulengeja wiivwane namani?

¹² I ñeni’ka yotuboila ku kyelekejo kya Yesu kya muñanza ne kya mukushi? Tubefunde amba “kupa bipa” kekwimaninepo pa muswelo uteja bantu musapu. Ino kwimanine pa kwendelela kotwendelela na kusapula. Polo wālombwele kintu kiifwene na uno mwanda paānenene amba: “Muntu ense ukatambulanga mpalo yandi mwendele mingilo yasusuka nayo.” (1 Kodinda 3:8) Yehova uketupala mpalo pa mwingilo wetu, ke pa byobyapo bilupuka ku mwingilo wetu. Matilda, waingile bu pania mu bula bwa myaka 20 unena’mba, “Ndi na nsangaji pa kuyuka’mba Yehova weselanga bukomo bwetu.”

13, 14. Mungya Loma 10:1, 2, i bubinga’ka bwādi busapwila Polo pampikwa kuleka’byo?

¹³ I bika biketukwasha ‘tupe bipa na kūminina’? Lekai tubandaule na katentekeji kimfwa kya mutumibwa Polo. Tubamonenga’mba Polo wātyumukilwe mutyima pa mwanda wa Bayuda bāpelele musapu wa Bulopwe. Ino, Polo kālekelepo kwibasapwila. Wāshintulwile mwāeivwanine pa mwanda wa bano Bayuda amba: “Mutyima wami muyampe ne kwabija kongabija Leza i mwanda wa lupandilo lwabo. Mwanda nasapula bukamoni pa mwanda wabo amba badi na bupyasakane kudi Leza; ino ke mungyapo buyuki bwa binebine, aa.” (Loma 10:1, 2)  Penepo mwanda waka Polo wāendelele na kusapula?

¹⁴ Bubinga bubajinji, Polo wānenene amba wāendelele na kusapwila Bayuda mwanda wa ‘mutyima wandi muyampe.’ Wādi usaka bine bapande. (Loma 11:13, 14) Bwa bubidi, wātelele ‘kwabija kwaādi wabija Leza pa mwanda wabo.’ Polo wāzenzele Yehova akwashe Bayuda betabije musapu wa Bulopwe. Bwa busatu, Polo wānenene amba: “Badi na bupyasakane kudi Leza.” Polo wāmwene biyampe bidi mu bantu ne bwino bwabo bwa kwingidila Yehova. Wādi uyukile amba bano Bayuda bapyasakane bakokeja kwikala ke bana ba bwanga bapyasakane ba Kidishitu, pamo bwa aye.

15. Le i muswelo’ka otubwanya kwiula Polo? Leta bimfwa.

¹⁵ Le i muswelo’ka otubwanya kwiula Polo? Mubajinji, tufwaninwe bidi kwikala na mutyima wa kukimba “boba bonso badi na mutyima muyampe wa kukamona būmi bwa nyeke.” Wa bubidi, tuzenzanga Yehova akwashe bantu badi na mityima myoloke bateje musapu otwibasapwila. (Bilongwa 13:48; 16:14) Bino byo byalongele ne Silvana, waingile bu pania mu bula bwa myaka isenselela ku 30. Unena’mba, “Kumeso kwa kutwela pa njibo ya muntu mu wami mwaba, nombanga Yehova ne kumuzenza ampe mumweno muyampe.” Kadi tulombanga’mba bamwikeulu betukwashe tutane bantu badi na mutyima wa kwivwana musapu. (Mateo 10:11-13; Kusokwelwa 14:6) Robert, waingile bu pania mu myaka 30 ne kupita unena’mba, “Kwingila pamo na bamwikeulu bayukile bintu bilongeka mu būmi bwa benē njibo, i kintu kya kutendelwa.” Wa busatu, tuloñanga bukomo bwa kumona biyampe bidi mu bantu ne bwino bwabo bwa kwingidila Yehova. Carl, mukulumpe mu kipwilo wabatyijibwe ke padi myaka 50 ne kupita unena’mba, “Nkimbanga kumona nansha kakiyukeno katyetye kalombola mutyima wa kusangela wa muntu, padi i kumungamunga, kuntala bya buswe, nansha kungipangula kipangujo pampikwa budimbidimbi.” Shi tulonge bino bintu, nabya ‘tukapa bipa na kūminina’ pamo bwa Polo.

16, 17. (a) I ñeni’ka yotubwanya kuboila ku Musapudi 11:6? (b) Le mwingilo wetu wa busapudi ubwanya kwikala na lupusa’ka pa boba betutala?

¹⁶ Ketufwaninwepo kwilwa nansha dimo lupusa ludi na busapudi pa bantu, nansha shi tumona’mba kekudipo witwivwana. (Tanga Musapudi 11:6.) Bantu betutalanga. Betumonanga’mba tuvwele biyampe kadi tudi na bulēme ne kwikala nabo biyampe. Kino kibwanya kwibatulumuja, padi mwenda mafuku nansha ke boba badi betulangila bibi bashilula kadi kwitulangila biyampe. Ba Sergio ne Olinda bemwenine uno mwanda.

¹⁷ Sergio unena’mba: “Byotwabelele, twalekele’byo kwenda pa kīkwe mu kitatyi kampanda. Potwajokele’po, bapityeshinda kebetwipangula’mba, ‘I bika byemutene? Twadi twimulanga.’” Olinda ubweja’ko na mimungomungo amba: “Bashofele ba myotoka badi betupapa makasa, bakwabo betwela mabila ku ndelekisho amba, ‘Mwafwai’ko ne mingilo!’ Badi balomba’nka ne mapepala etu.” Ba Sergio ne Olinda batulumukile paile muntu umo ku kaditempa, webapa kikuta kya maluba, ne kwibafwija’ko pa mwingilo obengila.

18. Mwanda waka ubasumininwa ‘kupa bipa na kūminina’?

¹⁸ Shi ‘kuboko kobe kuleke kukōkolokwa’ na kusapwila bantu bakwabo myanda ya Bulopwe bwa Leza, nabya wingilanga mwingilo wa mvubu wa kupāna “bukamoni ku mizo yonso.” (Mateo 24:14) Kintu kya mvubu kutabuka, ukekala na nsangaji mwanda uyukile amba usangajanga Yehova. Mwine usenswe boba bonso ‘bapa bipa na kūminina’!