1. Mwanda waka batwe bonso tusakilwa tunangu tutamba kudi Leza? (Nkindi 4:7)

 KITATYI kyowadi ukimba kukwata butyibi bwa kamweno, kwabudilwepo kulomba tunangu, mwanda wadi usakilwa’to. (Yak. 1:5) Mulopwe Solomone wālembele amba: “Tunangu kyo kintu kya mvubu kutabuka.” (Tanga Nkindi 4:7.) Na bubine, Solomone kādipo wisambila pa tunangu to-tonso. Wādi wisambila pa tunangu tutamba kudi Yehova Leza. (Nki. 2:6) Ino le tunangu tutamba kudi Leza tubwanya kwitukwasha tūminine makambakano o-onso otwikonda nao dyalelo? Bine, tubwanya kwitukwasha, monka motusa kwikimwena mu kino kishinte.

2. Le i muswelo’ka umo otukokeja kwikala na tunangu twa bine?

² Muswelo umo otukokeja kwikala na tunangu twa bine, i kwifunda ne kwingidija bufundiji bwa bantu babidi bādi balēmekibwe bininge pa mwanda wa tunangu twabo. Dibajinji, tusa kwisambila padi Solomone. Bible unena’mba, “Leza wapa Solomone tunangu ne kusansanya mu ludingo lukatampe mpata.” (1 Ba. 4:29) Dya bubidi, tusa kwisambila padi Yesu, muntu wa tunangu ketudingakanibwa. (Mat. 12:42) Bupolofeto bwālaile pa mwanda wa Yesu amba: “Mushipiditu wa Yehova ukekala pādi, mushipiditu wa tunangu ne wa ñeni.”​—Isa. 11:2.

3. Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

³ Leza wāpele ba Solomone ne Yesu tunangu tuvule, bāleta madingi mayampe pa bintu bya kamweno kotudi batwe bonso. Mu kino kishinte tusa kwisambila’mo pa bintu bisatu: Kwikala na mumweno muyampe pa lupeto, pa kaji ne potudi batwe bene.

4. Le ba Solomone ne Yesu bādi beshile namani mu mwanda utala bintu bya ku ngitu?

⁴ Solomone wādi mpeta mukatampe, kadi wādi ushikata mu njibo miyampe. (1 Ba. 10:7, 14, 15) Yesu aye wādi’tu na bintu bityetye, kadi kādipo na yandi njibo. (Mat. 8:20) Inoko bano bantu babidi bādi na mumweno muyampe pa bintu bya ku ngitu, mwanda tunangu twabo twātambile kudi Yehova Leza.

5. Le i mumweno’ka muyampe wādi na Solomone pa lupeto?

⁵ Solomone wānenene amba lupeto ‘lukiñanga.’ (Mus. 7:12) Shi tudi na lupeto, tubwanya kwikala na bintu byotusakilwa mu būmi ne bintu padi byotusaka. Inoko nansha Solomone byaādi mpeta, wājingulwile amba kudi bintu bya mvubu mpata kutabuka lupeto. Kimfwa wālembele amba: “Dijina diyampe [nansha’mba, “kutumba kuyampe,” kunshi kwa dyani] difwaninwe kutongwa kupita’ko bupeta bukatampe.” (Nki. 22:1) Kadi Solomone wānenene amba bantu basenswe lupeto, basangelanga mu kakitatyi katyetye’tu bintu byobadi nabyo. (Mus. 5:10, 12) Ne kadi wētudyumwine tuleke kukulupila mu lupeto, mwanda lupeto lonso lotudi nalo lubwanya kujimina bukidibukidi.​—Nki. 23:4, 5.

6. Le Yesu wādi na mumweno’ka muyampe pa bintu bya ku ngitu? (Mateo 6:31-33)

⁶ Yesu wādi na mumweno muyampe pa bintu bya ku ngitu. Wādi udya byakudya ne kutoma. (Luka 19:2, 6, 7) Difuku dimo, wālongele vinyu miyampe kutabuka​—kingelengele kyandi kibajinji. (Yoa. 2:10, 11) Kadi difuku dyaāfwile, wādi uvwele kivwalwa kya bei. (Yoa. 19:23, 24) Inoko Yesu kālekelepo bintu bya ku ngitu bikale pa kifuko kibajinji mu būmi bwandi. Wāsapwidile balondi bandi amba: “I kutupu ubwanya kwingidila bamfumwandi babidi bu umpika . . . Kemukokejapo kwingila bu bapika ba Leza koku kadi bapika ba Bupeta.” (Mat. 6:24) Yesu wāfundije amba, shi tukimbe bidi Bulopwe, Yehova uketupa byonso byotusakilwa.​—Tanga Mateo 6:31-33.

7. Le kwikala na mumweno muyampe pa lupeto kwakweshe tutu umo namani?

 ⁷ Batutu ne bakaka bavule i bamwene’mo mwanda baingidije madingi a Leza a tunangu mu mwanda utala lupeto. Twisambilei’ko bidi pa kimfwa kya Daniel, tutu umo nkungulume. Unena’mba: “Ponadi nkasampe, nakwete butyibi bwa kutangidija kumeso mingilo ya ku mushipiditu mu būmi bwami.” Byaesuminwe bintu mu būmi, Daniel wabwenye kwingidija kitatyi kyandi ne bwino bwandi mu mingilo mivule ya kiteokratike. Ubweja’ko amba: “Kunena na bubine nkialakanyangapo pa butyibi bonakwete. Shako, nadi mbwanya kusokola lupeto luvule shi nelumwene bu kintu kya mvubu mpata mu būmi bwami. Ino le lupeto lwadi lwa kunkwasha namani nsokole balunda bayampe bondi nabo? Le lwadi lwa kunkwasha ngikale na nsangaji yondi nayo pa kuyuka’mba ntūdile Bulopwe pa kifuko kibajinji? I kutupu buvule bwa lupeto bubwanya kudingakana na madyese angesele Yehova.” Bine, tumwenanga’mo shi tuta mutyima ku bintu bya ku mushipiditu, pa kyaba kya kuta’o ku lupeto.

8. Le tubayuka namani amba Solomone wādi na mumweno muyampe pa kaji? (Musapudi 5:18, 19)

⁸ Solomone wāityile nsangaji yotubwanya kwikala nayo pa mwanda wa mingilo yetu mikomo bu “kyabuntu kya Leza.” (Tanga Musapudi 5:18, 19.) Wālembele amba: “Kudi kamweno mu mingilo mikomo ya miswelo yonso.” (Nki. 14:23) Solomone wādi uyukile amba byaānenene i bya bine. Wādi wingila mingilo mikomo! Wāubakile mobo, wādima madimi a mañanza, wādima madimi makwabo, ne kulonga bijiba bya mema. Kadi wāshimikile ne bibundi. (1 Ba. 9:19; Mus. 2:4-6) Uno wādi mwingilo mukomo kadi wāmuletēle nsangaji. Inoko Solomone wādi uyukile amba nsangaji ya bine keyādipo imanine’nka pa ino mingilo. Wālongēle Yehova ne bintu bikwabo bivule. Kimfwa, wātangidile mwingilo wa kūbaka tempelo miyampe ya kutōtela’mo Yehova—mwingilo wālongele myaka isamba-ibidi! (1 Ba. 6:38; 9:1) Pa kupwa kwingila mingilo ya miswelo yonso, ya ku ngitu ne ya ku mushipiditu, Solomone wājingulwile amba mingilo ya ku mushipiditu idi na mvubu mpata kutabuka mingilo ya ku ngitu. Wālembele amba: “Bintu byonso byobyaivwanwa, mfulo ya mwanda i ino: Tyina Leza wa bine kadi lama mbila yandi.”​—Mus. 12:13.

9. Le Yesu wālombwele namani amba utūdile kaji pa kifuko kyako?

⁹ Yesu wādi mwingidi mukomo. Paādi nkasampe pano pa ntanda, wādi wingila bu sendwe wa mbao. (Mako 6:3) Bambutwile bandi kebābudilwepo kumufwija’ko, pa kwibakwasha kwaādi wibakwasha bavuije bisakibwa bya kisaka kyabo kikatampe. Kadi byaādi sendwe wa mbao, Yesu muntu mubwaninine ye uno wādi ulonga bintu biyampe, o mwanda padi bantu bavule bādi basangela bintu byaādi upunga! Bine, Yesu wādi usangela mwingilo wandi bininge. Inoko nansha byaādi wingila kano kandi kaji, Yesu wādi wilamija’ko kitatyi kya kwingidila Yehova. (Yoa. 7:15) Mwenda mafuku, paādi usapula kitatyi kyonso, wādingile bantu bādi bamwivwana amba: “Kemwakingidilai byakudya byoneka, ino ingidilai byakudya bīja pa mwanda wa būmi bwa nyeke.” (Yoa. 6:27) Kadi Yesu wānenene mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu amba: “Mwibīkilei byabulēme byenu momwa mūlu.”​—Mat. 6:20.

10. Le bantu bamo babwanya kutanwa na makambakano’ka pobengila kaji?

¹⁰ Tunangu twa Leza twitukwashanga twikale na mumweno muyampe pa ketu kaji. Batwe bene Kidishitu i betufundije ‘kwingila bikomo . . . , mingilo miyampe.’ (Ef. 4:28)  Divule dine, bakulu betu ba kaji bajingululanga’mba ketudipo na budimbidimbi kadi twingilanga bininge, ne kadi babwanya padi kwitulombola’mba basangedile muswelo otwingila. Na kukanina’tu kuyampe, tubwanya padi kushilula kwingila mansá mavule na kulanga’mba mukulu wetu wa kaji ukamona Batumoni ba Yehova biyampe. Ino ne kwija mpika, tubwanya kujingulula’mba tubashilula kusūla biselwa byetu bya kisaka ne mingilo yotwingidila Leza. Tufwaninwe kushinta​—ko kunena’mba kwikala na kitatyi kivule kya kulonga bintu bya mvubu mpata.

11. Le tutu umo wefundile bika pa mwa kwikadila na mumweno muyampe pa kaji?

¹¹ Tutu umo nkasampe witwa bu William, wemwenine aye mwine kamweno kadi mu kutūla kaji pa kyaba kyako. William unena pa mwanda wa mukulumpe waadi wingidila dibajinji amba: “[Uno tutu] i kimfwa kiyampe kya muntu udi na mumweno muyampe pa kaji. Wingilanga bininge kadi bamunenenanga māya kudi bampotyi bandi pa mwanda wa mwingidilo wandi muyampe. Ino ku mfulo kwa difuku, ulekanga kaji, waenda kukapityija kitatyi pamo na kyandi kisaka ne kwingila mingilo ya Yehova. Ne kadi muyukile? Aye ubadilwa mu bantu ba nsangaji bininge bondyukile!” *

12. Le Solomone wālombwele namani amba udi na mumweno muyampe pādi aye mwine, ino wēujimije namani?

¹² Solomone paādi mutōtyi wa kikōkeji wa Yehova, wādi na mumweno muyampe pādi aye mwine. Paādi nsongwalume, wāyukile amba kudi byakabwanyapo kulonga, ebiya wālomba Yehova amuludike. (1 Ba. 3:7-9) Ku ngalwilo’tu kwa umbikalo wandi, Solomone wādi uyukile biyampe kyaka kidi mu kwikala na mitatulo. Wālembele amba: “Mitatulo ibadikidilanga kupona, kadi mushipiditu wa kwizunzula ubadikidilanga kukukala.” (Nki. 16:18) Ino i kya bulanda, mwanda mwenda mafuku, Solomone wākomenwe kwingidija madingi andi. Kyaba kimo mu bulopwe bwandi, wāshilwile kupumpunya na  mitatulo misoñanya ya Leza. Kimfwa kijila kimo kyādi kinena’mba, mulopwe Muhebelu kādipo ufwaninwe “kusonga bakaji bavule kutyina’mba mutyima wandi wakasāsuka.” (Kup. 17:17) Solomone wāpumpwinye kino kijila, wāsonga bakaji 700 ne bakaji ba pafula 300, bavule mobadi bādi bajentaila! (1 Ba. 11:1-3) Padi Solomone wādi ulanga’mba kwadi aye “i patupu kyaka.” Ino nansha shi byādi namani, Solomone waāngwile mwenda mafuku bipa bibi pa mwanda wa kubulwa kukōkela Yehova.​—1 Ba. 11:9-13.

13. Le kulangulukila pa ngikadila ya Yesu ya kwityepeja kwitufundija bika?

¹³ Yesu wāikele nyeke na mumweno muyampe pādi aye mwine, kadi wādi mwityepeje. Kumeso kwa kwiya pano pa ntanda, Yesu wālongele bintu biyampe bivule mu mwingilo wa Yehova. Kupityila kudi Yesu, “bintu bikwabo byonso byāpangilwe mūlu ne pano pa ntanda pene.” (Kol. 1:16) Pa kubatyijibwa kwandi, Yesu wāvulukile bintu byaālongele kitatyi kyaādi na Shandi. (Mat. 3:16; Yoa. 17:5) Inoko kitatyi kyaāvulukile bino bintu, kebyāmulengejepo ekale na mitatulo. Kadi kādipo wizunzula nansha dimo peulu pa bakwabo. Wāsapwidile bandi bana ba bwanga’mba, wāile pano pa ntanda, “ke mwandapo wa kwingidilwa, aa, ino i kwingidila bantu ne kupāna būmi bwandi ke kinkūlwa kya kukūla bavule bene.” (Mat. 20:28) Kadi wānenene amba, kabwanyapo kulonga kintu nansha kimo na milangwe ya aye mwine. (Yoa. 5:19) Bine, Yesu wādi mwityepeje bininge! Yesu wētushidile kimfwa kiyampe kyotufwaninwe kulonda.

14. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila kudi Yesu mu mwanda utala kwikala na mumweno muyampe potudi batwe bene?

¹⁴ Yesu wāfundije balondi bandi bekale na mumweno muyampe pobadi. Difuku dimo, Yesu webākulupije amba: “Nywene mine ya ku mutwe wenu i mibalwe yonso.” (Mat. 10:30) Bino binenwa bitusenga’po kashā, nakampata shi ketukimbe kwikala na mumweno mubi potudi batwe bene. Bishintulula’mba, Tata wetu wa mūlu witutele mutyima bininge​—ko kunena’mba twi balēme ku meso andi. Ketufwaninwepo nansha dimo kutatana  mumweno wa Yehova na kulanga’mba ketufwaninwepo kwikala batōtyi bandi ne amba ketufwaninwepo kwikala na būmi bwa nyeke mu ntanda yandi mipya.

15. (a) Lelo Kiteba kya Mulami kyakankamikile bika pa mwa kwikadila na mumweno muyampe potudi? (b) Monka mulombwela’kyo kifwatulo kidi pa paje 24, le i madyese’ka otukabulwa shi twita mutyima bipitepite batwe bene?

¹⁵ Pano kepadi kintu kya myaka 15, Kiteba kya Mulami kyakankamikile amba, tufwaninwe kwikala na mumweno muyampe potudi batwe bene. Kyanenene amba: “Bine, ketusakilwapo kwitendela kutabuka ne pafwaninwe kwitendelela kutyina twakaponena mu mitatulo; koku nako kadi ketusakilepo kutabuka ku mutamba mukwabo ne kulanga amba ketudipo ne na mvubu mine. Nanshi, kitungo kyetu i kutamija mumweno mujalale wa motwimwenene, ko kunena’mba kwiyuka bukomo bwetu ne mikalo yotudi nayo. Mwana-mukaji umo mwine Kidishitu wanene’byo uno muswelo, amba: ‘Nkidipo muntu umbi; kadi nkidipo kyabuntu kya Leza ku bantu. Ndi na ngikadilo miyampe ne mityani, monka mwikadile muntu ye-yense.’” * Lelo ubamone kamweno kadi mu kwikala na mumweno muyampe potudi batwe bene?

16. Mwanda waka Yehova witupanga madingi a tunangu?

¹⁶ Yehova witupanga madingi a tunangu kupityila ku Kinenwa kyandi. Witusenswe, kadi usakanga twikale na nsangaji. (Isa. 48:17, 18) Butyibi bwa tunangu​—butyibi bwine bubwanya kwituletela nsangaji mikatampe—​i bwa kutangidija kumeso mu būmi bwetu tumweno twa Yehova. Shi tulonge namino, ketukatanwapo na makambakano mavule atananga boba bata mutyima bininge ku lupeto, ku kaji, nansha kwita’o abo bene. Nanshi batwe bonso tusumininwei kwikala ba tunangu, kadi tusangajei mutyima wa Yehova!​—Nki. 23:15.