1. Le i muswelo’ka otubwanya kwiula Yehova Tata wetu wa buswe?

YEHOVA witusenswe bininge. (Yoa. 3:16) Netu tusakanga kwiula Tata wetu wa buswe. O mwanda tuloñanga bukomo bwa kulombola ‘mutyima wa kulangila bakwetu, kisanso kya bu bana na bana, ne mutyima wa lusalusa’ ku bantu bonso, nakampata ku boba “botubutulwa nabo mu lwitabijo.” (1 Pe. 3:8; Ngt. 6:10) Shi batutu ne bakaka mu kipwilo bekonda na makambakano, tusakanga kwibakwasha.

2. Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

² Boba bonso basaka kwikala mu kisaka kya Yehova, bakatanwa na makambakano. (Mako 10:29, 30) Padi tukalwa na makambakano mavule pano penda pafwena mfulo ya ino ntanda. Le tubwanya kwikwasha namani batwe bene na bene? Tutalei ñeni yotubwanya kuboila ku nsekununi ya mu Bible ya ba Lota, Yoba, ne Naomi. Kadi tusa kwisambila pa makambakano amoamo atananga batutu ne bakaka dyalelo ne kumona muswelo otubwanya kwibakwasha balwe nao.

3. Monka mokilombwedilwe mu 2 Petelo 2:7, 8, le i butyibi’ka bubi bwākwete Lota, ne byāfula kwepi?

³ Lota wākwete butyibi bubi pa kutonga kukashikata na bantu ba mu Sodoma basenswe busekese. (Tanga 2 Petelo 2:7, 8.) Ino ntanda yādi na bupeta, inoko Lota wātenwe’ko na makambakano. (Ngo. 13:8-13; 14:12) Mobimwekela wandi mukaji wāsenswe bininge kino kibundi ne bantu bamobamo bādi’mo, kupwa wābulwa kikōkeji kudi Yehova.  Wāfwile pānokeje Leza mudilo ne bibidikityi pa ntanda’ya. Langa’po bidi bana babidi ba Lota bana-bakaji. Bādi basongwe na bana-balume bāfwile mu Sodoma. Lota wājimije njibo, bintu, kadi kintu kisansa kutabuka wāfwidilwe mukaji. (Ngo. 19:12-14, 17, 26) Le Yehova wālekele kutūkijija Lota mutyima mu kino kitatyi kya makambakano? Mhm.

4. Le Yehova wātūkijije Lota mutyima namani? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

⁴ Nansha byātongele Lota kukashikata mu Sodoma, Yehova wāmutumīne na lusa bamwikeulu bamupandije aye ne kyandi kisaka. Inoko pa kyaba kya kukōkela bukidibukidi pāmusoñenye bamwikeulu amba tamba mu Sodoma, aye Lota wādi “ulejaleja.” Bamwikeulu bāmukwata ku kuboko, bāmukwasha aye ne kyandi kisaka banyeme mu kibundi. (Ngo. 19:15, 16) Kupwa bamwikeulu bāmunena anyemene ku ntanda ya ngulu. Ino pa kyaba kya kukōkela Yehova, aye Lota wālomba ende ku kibundi kya pabwipi. (Ngo. 19:17-20) Yehova wāmwivwana na kitūkijetyima, wāmuleka ende ku kibundi’kya. Mwenda mafuku Lota wāivwana moyo wa kushikata’ko, wāenda ku ntanda ya ngulu, kifuko kyāmulombwele Yehova dibajinji. (Ngo. 19:30) Bine, Yehova wālombwele kitūkijetyima kya binebine! Le tubwanya kumwiula namani?

5-6. Shi tusaka kwiula Leza, le tukengidija namani 1 Bene Tesalonika 5:14?

⁵ Pamo bwa Lota, tutu nansha kaka mu kipwilo ubwanya kukwata butyibi bubi, bwamuletela makambakano makatampe. Shi kino kibalongeka, le tukalonga’po namani? Tubwanya kwikala pa ditompo dya kunena’mba waangula byakunine, ne bino bibwanya kwikala bya bine. (Ngt. 6:7) Inoko, tubwanya kulonga’po kintu kiyampe. Tubwanya kwiula muswelo obākweshe Lota kudi Yehova. Namani?

⁶ Yehova kātuminepo’tu bamwikeulu kudyumuna Lota bitupu, ino i ne kumukwasha anyeme kyamalwa kyādi kya kufikila Sodoma. Mo monka, netu tubwanya kudyumuna mwanetu shi tubamone amba kasake kulonga kintu kikamuletela makambakano. Ino kadi i biyampe tumukwashe. Nansha shi kengidijepo bukidibukidi madingi a mu Bible amupebwa, tufwaninwe kwikala na kitūkijetyima. Twikalei pamo bwa bamwikeulu babidi. Pa kyaba kya kuleka’byo ne kupaluka mwanetu’wa, tufwaninwe kukimba muswelo muyampe wa kumukwasha. (1 Yo. 3:18) Tubwanya kumunena tumukwate ku kuboko mu muswelo wa kyelekejo, ne kumukwasha engidije madingi mayampe amupebwa.​—Tanga 1 Bene Tesalonika 5:14.

7. Le tukeula namani muswelo obādi bamona Lota kudi Yehova?

⁷ Yehova wādi ubwanya kuta mutyima ku bukōkekōke bwa Lota. Inoko, mwenda mafuku wāpele Petelo mushipiditu ujila, wātela Lota bu muntu moloke. Bine, tusangalanga pa kuyuka’mba Yehova witulekelanga bilubo byetu! (Ñim. 130:3) Le tubulwepo kwiula muswelo obādi bamona Lota kudi Yehova? Shi tuta mutyima ku ngikadila miyampe idi na batutu ne bakaka, tukebatūkijija mutyima bininge. Padi nabo baketabija twibakwashe.

8. Le lusa luketutonona tulonge bika?

⁸ Kwishila na Lota, Yoba aye kāsusukilepo pa mwanda wa kukwata butyibi bubi. Ino wāponenwe na bimpengele bikomo, wājimija bintu byandi, kyepelo kyandi mu kibundi, kadi wābela misongo. Kibi kutabukidila, aye ne wandi mukaji bāfwidilwe babo bana bonso. Kadi Yoba bāmushinikile bishima kudi balunda  nandi basatu ba bubela. Mwanda waka basengi basatu ba bubela ba Yoba bālekele kumwivwanina lusa? Bādi bayukile’tu myanda ya kūlukūlu. Ku mfulo, bāfula ku mulangwe mubi, kebamutopeka kwampikwa lusa. Le i muswelo’ka otubwanya kuleka kuponena mu kino kilubo? Tuyukei amba i enka Yehova kete ye uyukile myanda yonso ya muntu. Teja biyampe byobya binena muntu ususuka. Kokevwana’tu binenwa byandi bitupu; ino tompa ne kwiivwana na mwaeivwanina. Shi ulonge namino, ukekala na mutyima wa kulangila tutu nansha kaka.

9. Le lusa luketulengeja tuleke kulonga bika, ne mwanda waka?

⁹ Lusa luketulengeja tuleke kusambakanya lubabo lubilubi pa makambakano ekonda na bakwetu. Muntu wa lubabo katamijangapo kipwilo; ino wikikalañanyanga. (Nki. 20:19; Loma 14:19) Kadipo na kanye kadi kalañangapo, ne kadi binenwa byandi bibwanya kutapa ku mutyima wa muntu ususuka kala. (Nki. 12:18; Ef. 4:31, 32) Nanshi i biyampe tukimbe kuyuka ngikadila miyampe ya muntu ne kulangulukila pa muswelo otubwanya kumukwasha alwe na makambakano!

10. Lelo binenwa bidi mu Yoba 6:2, 3 bitufundija bika?

¹⁰ Tanga Yoba 6:2, 3. Kyaba kimo, Yoba wānenene “binenwa byampikwa kulanga.” Kupwa mwenda mafuku wēalakanya pa byaānenene. (Yoba 42:6) Pamo bwa Yoba, dyalelo muntu wikonda na makambakano ubwanya kunena binenwa byampikwa kulanga, ubwanya kunena bintu byakealakanya mwenda mafuku. Le tukalonga’po namani? Pa kyaba kya kumufutulula, tufwaninwe kumwivwanina lusa. Vuluka’mba Yehova kādipo usaka muntu nansha umo motudi atanwe na makambakano ne  njia byotwikonda nabyo dyalelo. O mwanda ke bibipo shi mwingidi wa Yehova wa kikōkeji wesambe bintu byampikwa kulanga kitatyi kyadi mu makambakano makatampe. Nansha shi wanena myanda ya bubela padi Yehova ne potudi, ketufwaninwepo kumulobela bukidibukidi nansha kumutyibila mambo pa bino bintu byanena.​—Nki. 19:11.

11. Le bakulumpe babwanya kwiula Edihu namani kitatyi kyobadingila muntu?

¹¹ Kyaba kimo, muntu wikonda na makambakano usakilwa ne kupebwa madingi nansha kulemununwa. (Ngt. 6:1) Le bakulumpe bakalonga kino namani? Bafwaninwe kwiula Edihu, wātejeje Yoba na lusa lukatampe. (Yoba 33:6, 7) Edihu wādingile Yoba enka pa kupwa kwivwana milangwe yandi. Bakulumpe balonda kimfwa kya Edihu, bakateja na katentekeji ne kulonga bukomo bwa kwivwanija ngikadilo idi’mo muntu. Nabya kitatyi kyobakaleta madingi, bakabwanya padi kutenga mutyima wa yewa obadingila.

12. Lelo Naomi wātengelwe namani na lufu lwa wandi mulume ne bandi bana babidi bana-balume?

¹² Naomi wādi mwana-mukaji wa kikōkeji usenswe Yehova. Ino aye pa kufwilwa wandi mulume ne bandi bana babidi bana-balume, wāpelele kwitwa bu Naomi kasake kwitwa bu “Mala,” ko kunena’mba “Bululu.” (Luta 1:3, 5, 20, kunshi kwa dyani, 21) Luta muko wa Naomi, wādi umulamete nyeke mu makambakano andi. Luta kāmukweshepo’nka na bintu bya ku ngitu, ino wādi wisamba na Naomi mu muswelo usenga. Luta wākweshe Naomi ne kumulombola buswe bwaādi umusenswe mu binenwa bipēla kadi byampikwa budimbidimbi.​—Luta 1:16, 17.

13. Mwanda waka tufwaninwe kukwasha boba bafwidilwe benē pabo?

¹³ Shi tutu nansha kaka mu kipwilo wafwilwa mwinē pandi, tufwaninwe kumukwasha. Bantu besongele babwanya kudingakanibwa na mityi ibidi mifwene. Myaka pa kupita’po, miji ya ino mityi ipindakananga. Shi mutyi umo ubajīkuka ne kupona, mutyi mukwabo’wa keubwanyapo kwikala biyampe. Mo monka, shi muntu wafwilwa mwinē pandi, wiivwananga bibi mu kitatyi kilampe. Paula, * wafwidilwe mulume mu kitulumukila unena’mba: “Būmi bwami bwashintyile bininge, kadi bukomo bwaumpwa. Najimije mulunda nami muyampe. Nadi nsapwila wami mulume myanda yonso. Twadi tusangala pamo kadi unkwasha mu bitatyi bikomo. Wadi nyeke ungivwana. Neivwene’nka na ami obatēta mutwe.”

14-15. Le i muswelo’ka otubwanya kusenga muntu ufwidilwe mwinē pandi?

¹⁴ Le i muswelo’ka otubwanya kusenga muntu ufwidilwe mwinē pandi? Kintu kibajinji kya mvubu i kwisamba nandi, nansha shi udi na bumvu ne umona’mba kuyukilepo bya kunena. Paula, otwatelanga kala, unena’mba: “Naivwanije amba bantu beivwananga bibi shi muntu wafu. Bekalanga na malangalanga’mba babwanya kunena bibi. Inoko i bibi kutabuka shi bantu baleke kunena kintu nansha kimo.” Padi muntu udi na njia ya kufwilwa kasakilwa’po’tu kwisamba nandi bilabila. Paula unena’mba: “Nadi nsangala kitatyi kyadi kinena’tu balunda’mba, ‘yō, wafwa’ko ne kufwilwa.’”

¹⁵ William, wafwidilwe mukaji pano ke padi myaka, unena’mba: “Nsangalanga kitatyi kisekununa bakwetu myanda ya wami mukaji; kino kinkulupijanga’mba  badi bamusanswe ne kumulēmeka. Buno i bukwashi bukatampe kondi. Ngivwananga nsangaji mikatampe, mwanda wami mukaji wadi mulēme kondi kadi wadi unkwasha bininge mu būmi.” Bianca, kaka umo wa kishala unena’mba: “Nseñwanga shi bakwetu balombela nami ne kuntangila kisonekwa kimo nansha bibidi. Kitatyi kyobesamba myanda ya wami mulume ne kyobevwana ponebalombola yandi myanda kinkwashanga.”

16. (a) Le i bika byotufwaninwe kulongela muntu ufwidilwe mwinē pandi? (b) Mungya Yakoba 1:27, le i kiselwa’ka kyotudi nakyo?

¹⁶ Monka mwādi mulamatyidile Luta kudi Naomi wa kishala, netu tufwaninwe kukwasha nyeke boba bafwidilwe muntu obasenswe. Paula, otwatelanga unena’mba: “Kinondanonda na lufu lwa wami mulume, baunkweshe bininge. Kitatyi pa kupita’po, bantu bajokela ku mingilo yabo. Inoko būmi bwami bwashintyile bya binebine. I biyampe bininge shi bantu bajingulule amba muntu udi na bulanda usakilwa kukwashibwa mu myeji mivule nansha ke myaka pa kupwa kufwilwa.” Na bubine, bantu i beshile. Bamo bebidilanga bukidibukidi ngikadilo yobatanwa’mo. Ino bakwabo nabo, bavulukanga muntu obasenswe ufwile kitatyi kyobalonga bintu byobadi balonga nandi pamo. Bantu bekalanga na bulanda mu miswelo mishile. Tuvulukei amba Yehova i mwitupe dyese ne kiselwa kya kuvuija bisakibwa bya boba bafwidilwe benē pabo.​—Tanga Yakoba 1:27.

17. Mwanda waka tufwaninwe kukwasha boba bobalekele kudi benē pabo?

 ¹⁷ Balume ne bakaji bamo babwanya kwikonda na makambakano nansha njia ya kulekwa na benē pabo. Joyce, obatombokele kudi wandi mulume wakasonga ungi, unena’mba: “Kwilubula kusansanga bininge kupita’ko kufwilwa mulume. Shi wami mulume wafwile ku akishida nansha na misongo, longa kekwadipo kusaka kwandi. Inoko pano, wami mulume wasakile’tu kundeka. Naivwene bumvu bininge.”

18. Le i bika byotubwanya kulonga pa kukwasha boba kebakidipo na benē pabo?

¹⁸ Shi tulongela boba kebakidipo na benē pabo tubintu na kanye, twibakulupijanga’mba twibasenswe. Pano po pene pobasakilwa balunda bayampe. (Nki. 17:17) Le ukalombola namani amba wi mulunda nabo? Ubwanya kwibeta byakudya. Ubwanya ne kwibanena mwipwije nabo mukose nansha kwenda nabo mu busapudi. Kadi ubwanya ne kwibeta na dimodimo mu butōtyi bwenu bwa kisaka. Shi ulonge namino, ukasangaja Yehova, mwanda aye “udi pabwipi na boba ba mityima mityumuke” kadi i “mulami wa bakaji ba kishala.”​—Ñim. 34:18; 68:5.

19. Mungya 1 Petelo 3:8, le ubasumininwa kulonga bika?

¹⁹ Panopano ponka, kitatyi kisa kuludika Bulopwe bwa Leza ino ntanda, ‘tukelwa tusua tonso twa kala.’ Bine, tutengēle kitatyi kekikavulukwapo bintu bya kala, “nansha kwiya’byo ku mutyima kwine mpika.” (Isa. 65:16, 17) Pano kepafikile kino kitatyi, twikwashei batwe bene na bene ne kulombola na binenwa ne bilongwa byetu amba tusenswe batutu ne bakaka bonso mu kipwilo.​—Tanga 1 Petelo 3:8.