KITATYI kiteakanya bene Isalela ba pa kala kwabuka Munonga wa Yodano bende mu ntanda yobebalaile kudi Leza, bantu bamo abaiya kwibanangila. Bano bantu i bana-bakaji ba muzo ungi baiya kwita bana-balume ku masobo. Bimweka bu i mukenga wa pa bula. Kwikala na balunda bapya, kuja, ne kudya byakudya biyampe i bintu bisangaja bininge. Inoko bibidiji ne mwikadila wa bano bana-bakaji i bishile na Bijila bya Leza byobapele Isalela, inoko padi bana-balume bamo bene Isalela abalanga’mba: ‘Tuyukile kala kiyampe ne kibi. Tusa kukosoka.’

 Le byapita namani? Nsekununi ya ku bukomo bwa mushipiditu inena’mba: “Bantu bashilwile kulonga busekese na bana ba Moabu bana-bakaji.” Na bubine, bano bana-bakaji bādi basaka bana-balume bene Isalela batōte baleza ba bubela. Kadi ye mobyāikadile! Pa kino, “Yehova nandi wakalabela Isalela.”​—Umb. 25:1-3.

Bano bene Isalela bātyumwine Bijila bya Leza mu miswelo ibidi: Bēvukwidile bankishi, ne kulonga busekese. Bantu tununu na tununu bāfwa pa mwanda wa kubulwa kikōkeji. (Div. 20:4, 5, 14; Kup. 13:6-9) Le i bika byālengeje kino kyamalwa? I kitatyi. Shi bana-balume kebātyumwinepo Bijila bya Leza, longa bano bene Isalela tununu na tununu bāabukile Yodano ne kutwela mu Ntanda ya Mulao.​—Umb. 25:5, 9.

Mutumibwa Polo wālembele pa uno mwanda’mba: “Bino bintu’bi byēbafikīle bu bimfwa, kadi byālembelwe bu kidyumu kotudi batwe bafikilwa na mfulo ya ngikadilo ya bintu.” (1 Ko. 10:7-11) Na bubine, Satana wāsangele pa kumona bano bene Isalela balonga bubi bukatampe, bākomenwa kutwela mu Ntanda ya Mulao. Bine, i biyampe tute mutyima ku kino kidyumu, mwanda tuyukile amba Satana kyasaka i kwitukankaja tukaleke kutwela mu ntanda mipya ya Leza!

Satana ukwatanga bene Kidishitu na kwingidija manwa ayukile biyampe kadi amwendekelanga pa kukwata bantu bavule. Enka na mokyalombwelwa kūlu’ku mu mwanda utala bene Isalela, Satana wāingidije busekese. Mu ano etu mafuku namo, busekese dikidi dikinga dileta kyaka. Muswelo mukatampe otubwanya kupya’mo i kutala porno.

Dyalelo muntu ubwanya kutala porno pampikwa bantu kuyuka. Myaka ya kunyuma, muntu usaka kutala porno, wadi wenda ku kikailo mwanda wa kutala mafilime mabi nansha kwenda kobapotejanga mabuku esambila pa porno. Bantu bavule kebadipo benda ku bino bifuko mwanda wa kutyina kumonwa na bantu. Ino pano, muntu ense utwela pa Entelenete ubwanya kutala porno ku kaji ne pa bishīko bya myotoka. Kadi mu matanda mavule, bana-balume ne bana-bakaji babwanya kutadila porno mu abo mobo.

Kekupwilepo. Matabulete ne matelefone abapēlejeja bantu kutala porno. Kitatyi kyenda bantu mu dishinda, mu motoka, nansha mu kudiye, babwanya kutala bifwatulo bya busekese mu tabulete nansha telefone ya ku makasa.

Byobyapēla kutala porno ne kuyukwa mpika, porno i miletele bantu bavule makambakano dyalelo kupita mafuku kunyuma. Bantu bavule batalanga porno bonanga masongi abo, bulēme bwabo, ne mutyima wa mundamunda. Kibi kutabukidila, bonanga kipwano kyabo na Leza. Abe udi na bubinga bwa kunenena’mba porno isusulanga boba beitala. Divule dine, ishiyanga bilonda mu ñeni. Bino bilonda bibwanya kukoma bityebitye, ino byashiya mikovu ya kitatyi kilampe.

Inoko tufwaninwe kuyuka’mba Yehova usakanga kwitukinga ku dino dikinga dya Satana. Shi tusaka Yehova etukinge, tufwaninwe kulonga byobya byākomenwe kulonga bene Isalela ba pa kala​—‘kumukōkela binebine.’ (Div. 19:5) Tufwaninwe kuyuka’mba Leza ushikilwe porno. Mwanda waka tunena namino?

Langulukila’po bidi pa uno mwanda: Bijila byobāpele muzo wa Isalela kudi Leza byādi bishile kulampe na bya mu ntanda ya kala. Pamo bwa lubumbu, byādi bya kukwasha Isalela esansanye na bantu bebajokolokele ne bilongwa byabo bibi. (Kup. 4:6-8) Bino bijila byālombwele patōka bubinebine bwa amba: Yehova ushikilwe busekese.

Yehova pa kwisambila pa mwiendelejo wa disubi wa mizo ya kubwipi, wāsapwidile  bene Isalela amba: “Kemufwaninwepo kulonga byobalonga mu ntanda ya Kenani, mwine monkemutweja. . . . Ntanda i ya disubi, nkeipanga mfuto pa kilubo kyayo.” Ku meso a Leza ujila wa Isalela, būmi bwa bene Kenani bwādi bwa mukenye, bwāsubije ntanda yobādi bashikete’mo.​—Levi 18:3, 25.

Nansha Yehova byaāpele bene Kenani mfuto, bantu bakwabo bāendelele na kulonga busekese. Pa kupwa kwa myaka 1 500 ne musubu, Polo wātela mizo yādi ishikete’mo bene Kidishitu amba i mijimije “kala mutyima onso wa bumvu.” Na bubine, bēpēne “mu kwiendeja pampikwa bumvu kebalongalonga bya disubi bya miswelo yonso na lwiso.” (Ef. 4:17-19) Dyalelo nadyo, bantu bavule baloñanga busekese pampikwa bumvu. Inoko, batōtyi ba bine bapelanga kulonga bilongwa bibi bilonga bantu ba ino ntanda.

Kutala porno i kubulwa kulēmeka Leza. Aye wāpangile bantu mu kyelekejo ne mu kimfwa kyandi, kadi wētupele bukomo bwa kuyuka kiyampe ne kibi. Leza wātūdile’ko na tunangu mikalo miyampe mu myanda ya kusambakena pamo. Wēitūdile’ko mwanda wa kwisangaja biyampe mu busongi. (Ngo. 1:26-28; Nki. 5:18, 19) Ino le i bika biloñanga boba balupula nansha kukankamika porno? Kebalēmekelepo misoñanya ya Leza ya mwa kwikadila. Bine, bantu bakankamika porno bafutululanga Yehova. Leza ukatyibila mambo boba bonso bapumpunya misoñanya yandi na kulupula myanda ya busekese ne kwiikankamika.​—Loma 1:24-27.

Ino le bantu batañanga nansha kutala porno ku kusaka nabo le? Bamo babwanya kulanga’mba i patupu kibi. Inoko, na bubine bakwatakanyanga boba kebalēmekelepo misoñanya ya Yehova. Padi kebajingululangapo uno mwanda kitatyi kyobashilula kutala porno. Inoko, bubine i buno amba batōtyi ba Leza wa bine bafwaninwe kushikwa bininge porno. Bible udingila’mba: “Banwe basenswe Yehova, shikwai bibi.”​—Ñim. 97:10.

Nansha ke boba kebasakepo kutala porno, babwanya kukomenwa kuleka kwiitala. Mwanda twi bantu ba kubulwa kubwaninina, kadi tufwaninwe kulonga bukomo bwa kukomena bilokoloko bibi bya busekese. Ne kadi mutyima wetu wampikwa kubwaninina ubwanya  kwitutonona tukonkoloke kijila kya Leza. (Yel. 17:9) Inoko bantu bavule baikele ke bene Kidishitu banekenye buno bulwi. Kuyuka kino kubwanya kukukankamika nobe shi ulwanga buno bulwi. Tala muswelo ubwanya kukukwasha Kinenwa kya Leza unyeme dikinga dya Satana dya porno.

Enka motwamwenanga, bene Isalela bavule bālekele bilokoloko bibi bibatwale ku musala. Kino kibwanya kulongeka ne dyalelo. Yakoba mwanabo na Yesu wa munda mwa inandi wālombwele kino kyaka’mba: “Muntu ne muntu . . . [ukokwanga] ne kongolwa na bya kusakasaka bya aye mwine. Penepo bya kusakasaka’bya pa kwimitwa, byabutula bubi.” (Yak. 1:14, 15) Shi bya kusakasaka bibi bibatama mu mutyima wa muntu, muntu’wa ukafula padi ku kulonga bubi. O mwanda tufwaninwe kufundwila kulampe milangwe ya busekese​—ketufwaninwepo kwiileka itutādile.

Shi milangwe ya disubi ikongola, longa’po kintu bukidibukidi. Yesu wānenene amba: “Penepo shi kuboko nansha kulu kobe kukukukaja, keta’ko wele’ko kulampe nobe. . . . Kadi shi diso dyobe dikukukaja, nankyo bongotola’dyo wele’dyo kulampe nobe.” (Mat. 18:8, 9) Yesu kādipo wisambila pa kuketa kipindi kya ku ngitu. Wāletele kyelekejo kilombola kine kyotufwaninwe kufundwila kintu kikukaja​—bukidibukidi kadi na kusumininwa. Le i muswelo’ka otubwanya kwingidija ano madingi mu mwanda utala porno?

Shi ubatulukila porno, kokalanga’mba ‘kebisapo kunonga kintu.’ Tala kungi bukidibukidi. Bula televijo kiponka na ponka. Bula olodinatele, tabulete, nansha telefone enka ponka’pa. Tá mutyima ku bintu byampikwa disubi. Pa kyaba kya kuleka bilokoloko bibi bikutādile, kulonga namino kukakukwasha ulame milangwe yobe.

Le ukalonga namani shi walekele kutala porno, inoko ikikwiya mu ñeni kyaba ne kyaba? Bifwatulo nansha milangwe ya porno ibwanya kushala mu ñeni ya muntu kitatyi kilampe. Bibwanya kwiya mu ñeni mu  kitulumukila. Shi kino kibalongeka, ubwanya padi kukimba bukidibukidi kulonga kintu kya disubi, kimfwa kwikaila ku ngitu ya bumvu. Ino yuka’mba milangwe ya uno muswelo ibwanya kukwiya mu kitulumukila, kadi witeakanye mwa kulwila nayo.

Sumininwa bininge kunekenya milangwe yobe ne kulonga bintu mungya kiswa-mutyima kya Leza. Iula mutumibwa Polo, wāitabije ‘kukupila umbidi wandi ne kwiumuna bupika.’ (1 Ko. 9:27) Kokaleka bilokoloko bibi bikumune bupika. ‘Alamuka na kushinta ñeni yobe, amba ujingulule abe mwine kiswa-mutyima kya Leza kiyampe, kitabijibwe ne kibwaninine.’ (Loma 12:2) Vuluka’mba: Kulanga ne kulonga bintu mungya kiswa-mutyima kya Leza kuletanga nsangaji mikatampe kupita’ko kukōkela bilokoloko bya bubi.

Longa bukomo bwa kukwatyila mavese amo a mu Bible. Penepa kitatyi kikakwiya milangwe mibi mu ñeni, longa bukomo bwa kuvuluka bino bisonekwa. Bisonekwa pamo bwa Ñimbo ya Mitōto 119:37; Isaya 52:11; Mateo 5:28; Bene Efisesa 5:3; Bene Kolose 3:5; ne 1 Bene Tesalonika 4:4-8, bikakukwasha umone porno na mwiimwena Leza ne kuyuka byobya byakusakila.

Le ukalonga namani shi kyaba kimo udi’nka na mutyima wa kutala ne kulangulukila pa bintu bya busekese? Londa senene mu mayo a Yesu, Kimfwa kyetu. (1 Pe. 2:21) Yesu pa kupwa’tu kubatyijibwa, Satana wāendelele kumutompa. Le Yesu wālongele’po namani? Wāmukomēne. Wātelele bisonekwa kitatyi ne kitatyi, wākomena matompo a Satana. Wānenene amba: “Taluka papo, Satana!” Satana nandi wāmuleka. Monka kemwālekelepo Yesu kukomena Dyabola, nobe mukomene nyeke. (Mat. 4:1-11) Satana ne ntanda yandi bakendelela kulonga bukomo bwa kutweja mu ñeni yobe milangwe ya busekese, ino kokaleka kulwa nabo. Ubwanya kunekenya bulwi bwa kutala porno. Na bukwashi bwa Yehova, ubwanya kunekenya walwana nobe.

Kulupila bininge mudi Yehova na kulombela kwadi. Polo wānenene amba: “Yukijai Leza byomulomba mu milombelo ne kuzenza pamo ne kufwija’ko; kadi ndoe ya Leza itabukile ñeni yonso ikalama mityima yenu ne mifwatakanyo yenu kupityila kudi Kidishitu Yesu.” (Fid. 4:6, 7) Ndoe ya Leza ibwanya kukukwasha mu bulwi bolwa na bubi. Shi ufwene kudi Yehova, ‘nandi ukakufwena.’​—Yak. 4:8.

Kwikala pabwipi na Mubikadi wa diulu ne ntanda i bulami buyampe ku kyaka kyo-kyonso. Yesu wānenene amba: “Mulopwe wa ino ntanda [Satana] wiyanga, kadi kadipo pa kunkwatyila.” (Yoa. 14:30) Mwanda waka wādi na kino kikulupiji? Difuku dimo wānenene amba: “Yewa wantumine udi nami; kandekelepo bunka bwami, mwanda noñanga kyaba kyonso bimusangaja.” (Yoa. 8:29) Shi ulonge bintu bisangaja Yehova, nobe kakakulekapo. Nyema dikinga dya porno, nabya Satana kakabwanyapo kukukwata.