1. Le i kushinta’ka kudi’ko mu bifuko bimobimo mu ino myaka?

MU BULA bwa myaka tununu na tununu kunyuma, bantu bavule mu ino ntanda badi mu bipwilo. Inoko mu ino myaka kudi kushinta kukatampe. Bantu bavule kebadipo mu bipwilo. Na bubine, mu matanda amo bantu bavule banenanga’mba kebadipo mu bipwilo. *​—Mat. 24:12.

2. Mwanda waka bantu bavule kebadipo mu bipwilo?

² Mwanda waka bantu bavule kebadipo mu bipwilo? * Bamo i balabikwe na kwisangaja ne kuzumbija mutyima. (Luka 8:14) Bakwabo nabo i bantu batuna kwikala’ko kwa Leza. Bangi nabo bakulupile mudi Leza ino balanga’mba myanda ya Leza ke ya kala, yampikwa kamweno, kadi keikwatañenepo na sianse ne na milangwe miluji. Padi bevwananga balunda, badimu, nansha bantu banena ku bisanji amba būmi i butambe ku kwialamuna, ino kebavudilepo kwivwana bubinga bwendele’mo bwa kukulupidila mudi Leza. Bakwabo nabo i bafītyilwe bendeji ba bipwilo badi na makomwa-meso a lupeto ne lupusa. Mu bifuko bimo, imbikalo i mipeleje mingilo ya bipwilo.

3. Le kino kishinte kidi na kitungo’ka?

³ Yesu witusakilanga tulonge “bana ba bwanga mu bantu ba ku mizo yonso.” (Mat. 28:19) Le i muswelo’ka otubwanya kukwasha bantu kebadipo mu bipwilo basanswe Leza ne kwikala bana ba bwanga ba Kidishitu? Tufwaninwe bidi kuyuka’mba,  mwitabilo wa muntu ku musapu wetu ulondakananga na kifuko kyatamīne’ko. Kimfwa, bantu ba mu Bulaya babwanya kwitabija musapu mu muswelo mwishile na bantu ba mu Azia. Mwanda waka? Mu Bulaya, bantu bavule bayukile’ko myanda ya mu Bible kadi bayukile biyampe amba Leza ye wāpangile bintu byonso. Ino mu Azia, bantu bavule bayukile bityetye nansha kuyuka mpika myanda ya mu Bible, kadi kebakulupilepo mudi Mupangi. Kitungo kya kino kishinte i kya kwitukwasha tutenge mityima ya bantu bonso botutana mu busapudi, kwampikwa kubanga kobatambile nansha byobakulupile.

4. Mwanda waka tufwaninwe kwikala nyeke na mumweno muyampe?

⁴ Ikala na Mumweno Muyampe. Mwaka ne mwaka, kudi bantu kebadipo mu bipwilo balamuka ke Batumoni ba Yehova. Bavule badi balonda kala misoñanya miyampe ya mwa kwikadila, ino batyumukwa mutyima pa mwanda wa buzazangi bwa bipwilo. Bakwabo badi balonda misoñanya mifwe ya mwa kwikadila, kadi bavule badi na bibidiji bibi byobalekele. Na bukwashi bwa Yehova, tubwanya kukulupila’mba tukatana bantu “badi na mutyima muyampe wa kukamona būmi bwa nyeke.”​—Bil. 13:48; 1 Tm. 2:3, 4.

5. Le divule dine, i bika bilengejanga bantu betabije musapu wetu?

⁵ Ikala na Kanye Kadi na Bunwa. Divule, bantu kebetabijangapo musapu wetu pa mwanda wa byotunena, ino i pa muswelo otwibinena. Basangelanga’byo shi tudi na kanye, bunwa, ne shi twibatele mutyima bya binebine. Ketwibaningilangapo bevwane byotunena. Ino, tuloñanga bukomo bwa kujingulula kine kyobamwena bipwilo mu muswelo kampanda. Kimfwa, tuyukile amba bantu bamo kebasakengapo kwisamba na beni myanda ya Leza. Bakwabo balañanga’mba kwipangula muntu byalanga padi Leza i kubulwa bulēme. Bangi nabo bevwananga bumvu bwa kwibamona batanga Bible, nakampata pamo na Batumoni ba Yehova. Nansha bikale namani, tuloñanga bukomo bwa kuta mutyima ku mwiivwanino wabo.​—2 Tm. 2:24, kunshi kwa dyani.

6. Le mutumibwa Polo wākwatañenye namani musapwilo wandi na bantu, ne i muswelo’ka otubwanya kumwiula?

⁶ Le i bika byotubwanya kulonga shi muntu umweka bu kasangelepo potwingidija bishima “Bible,” “bupangi,” “Leza,” nansha “kipwilo”? Tubwanya kwiula mutumibwa Polo ne kushinta musapwilo wetu. Paādi wisamba na Bayuda, Polo wādi utela Bisonekwa. Ino, kitatyi kyaēsambile na bafilozofe Bangidiki mu Aleopakusa, kātelelepo Bisonekwa. (Bil. 17:2, 3, 22-31) Le i muswelo’ka otubwanya kwiula kimfwa kya Polo? Shi ubetana na muntu upela Bible, ke biyampepo kutela bisonekwa pomwisamba nandi. Shi ubamone amba muntu ubwanya kwivwana bumvu shi abamumone mutanga nandi Bible, nabya mulombole bisonekwa mu muswelo okebabwanyapo kumumona, kimfwa mu kingidilwa kya busendwe.

7. Mungya 1 Bene Kodinda 9:20-23, le i bika byotufwaninwe kulonga pa kwiula Polo?

⁷ Ikala na Bujinguludi ne Kuteja. Tubwanya kulonga bukomo bwa kujingulula bintu bilanga bantu botwitana nabo. (Nki. 20:5) Tulangulukilei monka pa kimfwa kya Polo. Wātamīne mu Bayuda. Ino wādi ukwatañanya musapwilo wandi na Bajentaila, bantu bādi bayukile bityetye nansha kubulwa kuyuka Yehova ne myanda ya mu Bisonekwa. Tufwaninwe padi kulonga bukimbi ne kwipangula bantu ba bwino mu kipwilo amba tuyuke biyampe byobya bilanga bantu ba mu wetu mwaba.​—Tanga 1 Bene Kodinda 9:20-23.

8. Le i muswelo’ka umo wa kushilula mīsambo imanine pa Bible?

 ⁸ Kitungo kyetu i kya kusokola bantu ‘bafwaninwe.’ (Mat. 10:11) Pa kwibasokola, tufwaninwe kunena bantu balombole byobalanga koku twibateja na katentekeji. Tutu umo wa mu Angeletele wipangulanga bantu byobalanga pa mwa kwikadila na nsangaji mu busongi, mwa kulelela bana, ne mwa kulwila na bukondame. Pa kupwa kuteja byobanena, unenanga’mba, “Le ulanga namani pa ano madingi ālembelwe pano kepadi kintu kya myaka 2 000?” Kupwa, pa kyaba kya kutela “Bible,” webalombola bisonekwa byateakenye mu telefone yandi.

9. Le i muswelo’ka otubwanya kukwasha bantu bavudile kupela kwisambila pa myanda ya Leza?

⁹ Tubwanya kutenga mityima ya bantu bavudile kupela kwisambila pa myanda ya Leza na kwibalombola kintu kyobakulupile kala. Kimfwa, bantu bavule basangelanga bupangi. Nanshi tubwanya kunena’mba: “Padi uyukile amba bintu bivule bipunga befundi ba sianse, beulanga’byo ku bintu bidi’ko kala mu bupangi. Kimfwa, boba bapunga mikolo, baboilanga ñeni ku matwi, kadi boba bapunga makamera nabo, baboilanga ñeni ku meso. Le molangila, bupangi i bika? Le ulanga i bukomo butulumukwa, muntu, nansha kintu kikwabo?” Pa kupwa kumuteja na katentekeji, tubwanya kubweja’ko amba: “Basendwe byobaboilanga ñeni ku matwi ne meso, tubwanya kwiipangula i kudi ani kobaboilanga ñeni. Nasangedile bininge bintu byālembele musāsudi umo wa kala amba: ‘Yewa mwine walongele kutwi, le atunye kwivwana? Yewa mwine wapungile diso, le atunye kumona? . . . I Aye upanga bantu buyuki!’ Befundi bamo ba sianse i betabije bino binenwa.” (Ñim. 94:9, 10) Kupwa tubwanya kwibatadija video ya pa jw.org^® mu kipindi “Bantu Bepangulwa ne Myanda Mimweke” mu mavideo anena’mba, “ Points de vue sur l’origine de la vie. ” (Twela mu BILUPWILWE > MAVIDEO.) Tubwanya nansha kwibapa boloshile La vie a-t-elle été créée ? nansha Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie.

10. Le i muswelo’ka otubwanya kushilula mīsambo na muntu kasakengapo kwisambila pa myanda ya Leza?

¹⁰ Bantu bavule babilanga kukekala na būmi buyampe mu mafuku a kumeso. Inoko bavule nabo batyinanga’mba ntanda isa konakanibwa kadi keikashikatyikapo. Mutadi umo wendakana wa mu Norveje wanenene amba bantu kebasakengapo  kwisambila pa myanda ya Leza, divule betabijanga kwisambila pa bintu bilongeka pa ino ntanda. Pa kupwa kwimuna bantu, wipangulanga’mba: “Momwena, tufwaninwe kulonga bika pa kukekala na būmi buyampe mu mafuku a kumeso? Le tufwaninwe kukulupila bendeji ba politike, befundi ba sianse, nansha muntu mukwabo?” Pa kupwa kwibateja na katentekeji, utañanga nansha kupituluka mu binena kisonekwa kīsambila pa būmi buyampe bwa kumeso. Bamo basangelanga mulao wa mu Bible wa amba ntanda ikekala’ko nyeke ne amba bantu bayampe bakekala’po nyeke ne nyeke.​—Ñim. 37:29; Mus. 1:4.

11. Mwanda waka tufwaninwe kutompa manwa meshileshile, ne i muswelo’ka otubwanya kwiula kimfwa kya Polo mungya Bene Loma 1:14-16?

¹¹ I biyampe kwingidija manwa meshileshile ku bantu botwitana nabo. Mwanda waka? Mwanda bantu i beshile. Kyokya kisangela yeu, kekibwanyapo kusangaja mukwabo. Bamo betabijanga kwisambila padi Leza ne pa Bible, ino bakwabo nabo basakanga bidi kwisambila dibajinji pa bintu bikwabo. Nansha bikale namani, tufwaninwe kukimba mukenga wa kwisamba na bantu ba miswelo yonso. (Tanga Bene Loma 1:14-16.) Na bubine, tuvulukei nyeke amba Yehova ye utamijanga bubine mu mityima ya boba basenswe byoloke.​—1 Ko. 3:6, 7.

12. Le i bika byotubwanya kulonga pa kusapwila bantu batambile mu matanda a mu Azia kebafundijibwepo kintu padi Mupangi?

¹² Kujokoloka ntanda yonso, basapudi bavule betananga na bantu batambile mu matanda a mu Azia, kubadila’mo ne boba batambile ku bifuko kobapeleje mingilo ya bipwilo kudi imbikalo. Mu matanda mavule a mu Azia, bavule kebamwenepo na mvubu mulangwe wa amba Mupangi udi’ko. Bamo basangalanga ne kwitabija kwifunda Bible, ino bakwabo nabo bekakanga dibajinji kwifunda bintu bipya. Le i bika byotubwanya kulonga pa kwibakwasha? Basapudi bamo ba bwino babwenye kwibasapwila biyampe na kushilula bidi kwisamba’tu bitupu, kwibata mutyima, kupwa shi byendele’mo bebalombola muswelo walumbulukile būmi bwa abo bene kitatyi kyobashilwile kwingidija misoñanya kampanda ya mu Bible.

13. Le i bika bibwanya kukwasha bantu basangele myanda ya mu Bible? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

¹³ Bantu bavule basangelanga dibajinji tunangu twa kamweno tudi mu Bible. (Mus. 7:12) Mu New York, kaka umo upempulanga bantu besamba ludimi lwa Mandarin unena’mba: “Noñanga bukomo bwa kuta bantu mutyima ne kwibevwana. Shi nayuka’mba bakidi beni, nebepangulanga’mba: ‘Le mubaibidila muno? Kemudi basokole’mo kaji? Le bene kibundi badi nenu biyampe?’” Kyaba kimo kino kimupanga muswelo wa kufundija myanda ya mu Bible. Shi i byendele’mo, uno kaka ubwejanga’ko amba: “Molangila, i bika biketukwasha twikale biyampe na bantu? Le nkulombole’ko lukindi lumo lwa mu Bible? Lunena’mba: ‘Kushilula lūma i pamo bwa kujikula kibelo kya mema; kumeso kwa lupotopoto kushilula, taluka’po.’ Le ulanga ano madingi abwanya kwitukwasha twikale biyampe na bakwetu?” (Nki. 17:14) Mīsambo ya uno muswelo ibwanya kwitukwasha tuyuke bantu botukokeja kukapempula dikwabo.

14. Le Tutu umo wa Kulampe Kutunduka ukwashanga namani bantu banena’mba kebakulupilepo mudi Leza?

¹⁴ Le boba betulombola’mba kebakulupilepo mudi Leza nabo le? Tutu umo wa Kulampe Kutunduka udi na bwino buvule bwa kusapwila bantu kebadipo mu bipwilo unena’mba: “Divule, muno shi muntu wanena’mba, ‘Nkikulupilepo mudi Leza,’ ukimba kunena’mba kakulupilepo mu baleza bobatōta kwabo. Ebiya naitabija’mba baleza bavule i bapungwe na bantu, kadi  ke ba binepo. Divule dine ntañanga Yelemia 16:20 unena’mba: ‘Le muntu ubwanya kwipungila baleza abo papo ke balezapo binebine?’ Kupwa naipangula’mba: ‘Le tukayuka namani Leza wa bine ne baleza bapungwe na bantu?’ Ntejanga na katentekeji, kupwa natanga Isaya 41:23 unena’mba: ‘Mwitulombolei bikalongeka mafuku a kumeso, amba tuyuke amba mwi baleza.’ Kupwa nebalombola kintu kimo kilaile Yehova kya mu mafuku a kumeso.”

15. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kimfwa kya tutu umo wa mu Azia wa Kutunduka?

¹⁵ Tutu umo wa mu Azia wa Kutunduka wingidijanga manwa alonda’ko pa kujokela bantu. Unena’mba: “Nebalombolanga bimfwa bya tunangu twa mu Bible, bupolofeto bwa mu Bible ke bufikidile, ne bijila biludika diulu ne ntanda. Kupwa nebalombola’mba bino byonso bilombola’mba kudi Mupangi mūmi kadi wa tunangu. Shi muntu waitabija’mba Leza udi’ko, nshilulanga na kumulombola byobya binena Bible padi Yehova.”

16. Mungya Bahebelu 11:6, mwanda waka befundi ba Bible bafwaninwe kwitabija mudi Leza ne kukulupila Bible, ne i muswelo’ka otubwanya kwibakwasha?

¹⁶ Shi twifunda Bible na bantu kebadipo mu bipwilo, tufwaninwe kwibakwasha nyeke bakulupile amba Leza udi’ko. (Tanga Bahebelu 11:6.) Kadi tufwaninwe kwibakwasha bakulupile Bible. Padi kino kibwanya kwitulomba kupituluka misunsa mivule mu myanda imoimo. Kitatyi kyonso kyotwifunda nabo, tubwanya padi kwisambila pa bubinga bulombola’mba Bible i Kinenwa kya Leza. Tubwanya padi kwisambila mu kīpi pa bupolofeto bwa mu Bible ke bufikidile, pa muswelo unena Bible bya bine mu myanda ya sianse ne mu mānga, nansha pa tunangu twa kamweno tudi’mo.

17. Le buswe bwetu bubwanya kukwasha bantu namani?

¹⁷ Tukwashanga bantu bekale ke bana ba bwanga ba Kidishitu na kwibasanswa, ekale badi mu kipwilo nansha shi kebadi’mopo. (1 Ko. 13:1) Kitatyi kyotwibafundija, kitungo kyetu i kya kwibalombola’mba Leza witusenswe, kadi usakanga netu tumusanswe. Mwaka ne mwaka, bantu tununu ne tununu badi basangela bityetye nansha kubulwa kusangela myanda ya Leza, babatyijibwanga mwanda befundile kusanswa Leza. Nanshi ikala na mumweno muyampe ne kuta mutyima na buswe bantu ba miswelo yonso. Wibateje. Longa bukomo bwa kuyuka byobalanga. Wibafundije na kimfwa kyobe amba bekale bana ba bwanga ba Kidishitu.