Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

KISHINTE KYA KWIFUNDA 27

Kokelangila Bipitepite

Kokelangila Bipitepite

“Nalombola muntu ne muntu kwako umbukata mwenu amba kakīlangila aye mwine bipitepite, ino alange mwanda wa kwikala na ñeni mibwane.”​—LOMA 12:3.

LWIMBO 130 Ikala na Lulekelo

BIDI MU KISHINTE *

1. Mungya Bene Fidipai 2:3, le kwityepeja kwitukwashanga namani twikale na bakwetu mu kipwano kiyampe?

TUKŌKELANGA misoñanya ya Yehova, mwanda tuyukile amba Aye uyukile bintu biyampe byotusakilwa. (Ef. 4:22-24) Kwityepeja kwitukwashanga tutangidije kiswa-mutyima kya Yehova kumeso kwa kyetu ne kumona bakwetu bu betupite. Pa kino, twikalanga mu kipwano kiyampe na Yehova ne na banabetu mu lwitabijo.​—Tanga Bene Fidipai 2:3.

2. Le mutumibwa Polo wādi uyukile bika, ne i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

2 Inoko shi ketutadijepo, tubwanya kutādilwa na bantu ba mu ntanda ya Satana bene badi na mitatulo ne kwisakila. * Mobimwekela, kino kyādi kyaka ne ku bantu bamo ba mu myaka katwa kabajinji Yesu Ke Mwiye, mwanda mutumibwa Polo wālembēle bene Loma amba: “Nalombola muntu ne muntu kwako umbukata mwenu amba kakīlangila aye mwine bipitepite, ino alange mwanda wa kwikala na ñeni mibwane.” (Loma 12:3) Polo wādi uyukile amba tufwaninwe kwilangila. Inoko, kwityepeja kuketukwasha twilangile na bujalale. Kino kishinte kisa kwisambila pa myanda isatu mubwanya kwitukwasha kwityepeja amba tuleke kwilangila bipitepite. Ayo mine i ino: (1) busongi, (2) madyese a mingilo, ne (3) potwingidija marezo a mīsambo pa Entelenete.

WITYEPEJE MU BUSONGI

3. Mwanda waka myanda ibwanya kulupuka mu busongi, ne bamo baloñanga’po namani?

3 Yehova wātūdile’ko busongi mwanda wa ba mulume ne mukaji bekale na nsangaji. Inoko, byobadi bampikwa kubwaninina, babwanya kwipya myanda. Na bubine, Polo wālembēle boba besongele amba babwanya kumona byamalwa bimobimo. (1 Ko. 7:28) Bamo pobamonanga’mba bepotomejanga kyaba ne kyaba na benē pabo, bafulanga padi ku kunena’mba kebadipo bafwaninwe kwisonga. Shi abatādilwa na ino ntanda, babwanya kulanga bukidibukidi amba kupwija myanda i kwilubula. Bamonanga’mba i biyampe kwikala bunka.

4. I bika byoketufwaninwepo kulonga?

4 Ketufwaninwepo kutondwa busongi bwetu. Tuyukile amba bubinga bumo kete bwa mu Bisonekwa bwa kwilubwila i busekese. (Mat. 5:32) O mwanda shi tubatanwa na byamalwa byālembele Polo, ketwakanenai na mitatulo amba: ‘Mwinē pami kantelepo mutyima. Kebansenswepo mobifwaninwe. Padi nkekala na nsangaji mivule na muntu mukwabo. Shi tunena uno muswelo nabya twilangilanga batwe bene. Tunangu twa ino ntanda tukusakila ulonde bisaka mutyima obe kadi ulonge ne bikusangaja, nansha shi bikulomba kutyiba busongi. Ino tunangu twa Leza ato tukusakila uleke kuta ‘mutyima enka ku tumweno twa abe mwine, ino i ne ku tumweno twa bakwenu.’ (Fid. 2:4) Yehova usakanga ulame busongi bobe, ino ke kwilubulapo. (Mat. 19:6) Usakanga umulangile bidi pa kyaba kya kwilangila abe mwine.

5. Mungya Bene Efisesa 5:33, le ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwikala namani?

5 Ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwisanswa ne kwilēmeka. (Tanga Bene Efisesa 5:33.) Bible witufundija tute mutyima ku kupāna pa kyaba kya kupebwa. (Bil. 20:35) Le i ngikadila’ka ikakwasha bantu besongele besanswe ne kwilēmeka? I kwityepeja. Balume ne bakaji betyepeje kebakakimbepo enka kamweno ka abo bene, ino i ne “kamweno ka mukwabo.”​—1 Ko. 10:24.

Pa kyaba kya kwikoka, ba mulume ne mukaji betyepeje bakengidila pamo mu bumo (Tala musango 6)

6. Le i ñeni’ka yowaboila ku binenwa byanenene ba Steven ne Stephanie?

6 Kwityepeja ke kukwashe bene Kidishitu bavule besongele bekale na nsangaji mivule mu busongi. Kimfwa, mulume umo witwa bu Steven unena’mba: “Shi mwi belamate, mukengidila pamo, nakampata shi mubepi myanda. Pa kyaba kya kwiipangula’mba, ‘i bintu’ka biyampe kondi?’ ukeipangula’mba, ‘i bintu’ka biyampe kotudi?’” Stephanie wandi mukaji nandi ulañanga enka uno muswelo. Unena’mba, “i kutupu muntu usakanga kushikata na wa lwana. Shi myanda ibatambe, tukimbanga kuyuka kine kyeileta. Kupwa twalombela, twakimba mu mabuku ne kwisambila’po. Tukimbanga kupwija mwanda pa kyaba kya kwikoka batwe bene.” Shi balume ne bakaji kebelangilapo bipitepite bakekala na nsangaji.

INGIDILA YEHOVA NA “KWITYEPEJA KONSO”

7. Le tutu ufwaninwe kwikala namani shi wapebwa mwingilo?

7 Tumonanga’mba i dyese kwingidila Yehova mu muswelo o-onso. (Ñim. 27:4; 84:10) Shi tutu usaka kwingila mwingilo wa pa bula i biyampe. Na bubine, Bible unena’mba: “Shi muntu ukimba kwikala mutadi, nabya usakanga mwingilo mulumbuluke.” (1 Tm. 3:1) Inoko, shi wapebwa mwingilo, kafwaninwepo kwilangila bipitepite. (Luka 17:7-10) Ufwaninwe kwikala na kitungo kya kukwasha bakwabo na kwityepeja.​—2 Ko. 12:15.

8. I ñeni’ka yotuboila ku bimfwa bya ba Deotefese, Uzia, ne Abisalome?

8 Mu Bible mudi bimfwa bya kudyumukila’po bya bantu bēlangīle bipitepite. Deotefese wābudilwe butūkanye, kakimbe “kifuko kibajinji” mu kipwilo. (3 Yo. 9) Uzia wātompele na mitatulo kwingila mwingilo kewāmupelepo Yehova kwingila. (2 Bi. 26:16-21) Abisalome wākimbile na budyumuku bantu bamukulupile mwanda wādi usaka kwikala mulopwe. (2 Sa. 15:2-6) Enka na mwalombwela’kyo patōkelela ino nsekununi ya mu Bible, Yehova kasangelangapo bantu bakimba ntumbo ya abo bene. (Nki. 25:27) Bityebitye, mitatulo ne kwilangila bitwalanga ku musala.​—Nki. 16:18.

9. Le Yesu wāshile kimfwa’ka?

9 Kwishila na bino bimfwa bya kudyumukila’po, twisambilei padi Yesu, “aye, nansha byaadi mu muswelo wa Leza, kafwatakenyepo nansha dimo kusompola lupusa, ko kunena’mba, aye kwikala mu ludingo lumo na Leza.” (Fid. 2:6) Yesu, nansha byadi muntu wa bubidi ku lupusa kupwa kwa Yehova, kelangilangapo bipitepite. Wāsapwidile bandi bana ba bwanga’mba: “Yewa wiendeja aye mwine pamo bwa mutyetyetyetye umbukata mwenu yao e ye mukatampe.” (Luka 9:48) Bine i dyese’po kashā kwingila pamo na bapania, bengidi ba mingilo, bakulumpe, ne batadi ba bipindi beula kwityepeja kwa Yesu! Bengidi betyepeje ba Yehova balombolanga buswe, bwine buyukanya bulongolodi bwa Leza.​—Yoa. 13:35.

10. Le i bika byofwaninwe kulonga shi umona’mba myanda idi mu kipwilo keipwijibwepo biyampe?

10 Le ukalonga namani shi bimweka’mba mu kipwilo mudi myanda ne ulanga’mba kebapwijije’yopo biyampe? Pa kyaba kya kwiuninga, ubwanya kwityepeja na kukwatakanya boba batangidile. (Bah. 13:17) Pa kwibakwatakanya, wiipangule amba: Le myanda mine yomwene i mikatampe bininge ifwaninwe kulemununwa? Le kino kyo kitatyi kifwaninwe kya kwiilemununa? Le i ami udi na kiselwa kya kwiilemununa? Le na bubine, ndetanga bumo’ni nansha nkimbanga kwitumbika?

Boba bapelwe mingilo bafwaninwe kwibayukila ku bwino bwabo ne ku kwityepeja kwabo (Tala musango 11) *

11. Mungya Bene Efisesa 4:2, 3, le i bika bikalupuka’ko shi twingidila Yehova na kwityepeja?

11 Yehova umwene kwityepeja na mvubu kupita’ko manwa kadi umwene bumo na mvubu kupita’ko bwino. Nanshi, longa bukomo bwa kwingidila Yehova na kwityepeja. Shi ulonge namino, ukalengeja kipwilo kikale mu bumo. (Tanga Bene Efisesa 4:2, 3.) Sapula bininge. Kimba mikenga ya kukwasha’mo bakwenu na kwibalongela bintu biyampe. Ikala na kizaji ku bonso, kubadila’mo ne boba kebadipo na madyese mu kipwilo. (Mat. 6:1-4; Luka 14:12-14) Shi wingile pamo na kipwilo na kwityepeja, bakwenu bakamona bwino bobe ne kwityepeja kobe.

WITYEPEJE POINGIDIJA MAREZO A MĪSAMBO PA ENTELENETE

12. Le Bible witukankamikanga twikale na balunda? Shintulula.

12 Yehova witusakilanga twikale mu kipwano kiyampe na balunda ne bantu ba mu kisaka. (Ñim. 133:1) Yesu wādi na balunda bayampe. (Yoa. 15:15) Bible ulombola kamweno kadi mu kwikala na balunda ba bine. (Nki. 17:17; 18:24) Kadi witulombola’mba kebiyampepo kwitolwela. (Nki. 18:1) Bantu bavule bamwene amba marezo a mīsambo pa Entelenete ebakwashanga basokole balunda bavule ne kwibakwasha baleke kwitolwela. Inoko tufwaninwe kudyumuka potwingidija ano marezo.

13. Mwanda waka bantu bamo bengidijanga marezo a mīsambo pa Entelenete bemonanga bu badi bunka ne kutyumukwa mutyima?

13 Bwifundi bulombola’mba bantu bapityija kitatyi kivule bakimba bintu bitūdilwe pa marezo a mīsambo pa Entelenete, babwanya kwimona bu badi bunka ne kutyumukwa mutyima. Mwanda waka? Bubinga bumo bidi i buno, mwanda bantu bavudile kutūla pa marezo a mīsambo pa Entelenete mafoto alombola mobekadile mu būmi, mafoto obamwekele’po biyampe, a balunda babo, ne a bifuko biyampe byobadi’mo. Muntu utala ano mafoto, kitatyi kyaedingakanya nabo ubwanya kunena’mba aye udi na būmi bwa munshi kadi butyani. Kaka umo wa myaka 19 unena’mba, “Nadi mfītwa ponadi mona bakwetu bakakaye ku mfulo kwa yenga amiwa papo nshikete kwinjibo.”

14. Le madingi a mu Bible adi mu 1 Petelo 3:8 abwanya kwitukwasha namani potwingidija marezo a mīsambo pa Entelenete?

14 Shako, ubwanya kwingidija marezo a mīsambo pa Entelenete mu muswelo muyampe, kimfwa, kwisamba na kisaka ne na balunda. Ino, bantu bamo batūlanga bintu pa marezo a mīsambo pa Entelenete mwanda’tu wa kwitumbika. Bimweka bu badi na mulangwe wa kukulombola’mba “ntale.” Bamo balembanga pa mafoto abo nansha a bakwabo bilembwa bityani ne bya mutonko. Kulonga namino i kwishile na kwityepeja ne mutyima wa kulangila bantu ufwaninwe kwikala na bene Kidishitu.​—Tanga 1 Petelo 3:8.

Shi ubatūla bintu pa Entelenete, le bilengejanga bantu bakumone amba wianyanga’ni nansha wi mwityepeje? (Tala musango 15)

15. Le Bible ubwanya kwitukwasha namani tuleke kwitumbika?

15 Poingidija marezo a mīsambo pa Entelenete, wiipangule amba: ‘Le bino bilembwa, mafoto, nansha mavideo ontūla’po bilengejanga bakwetu bamone amba neanyanga? Le mbwanya kulengeja bakwetu bevwane mukao?’ Bible unena’mba: “Bintu byonso bidi mu ino ntanda​—bya kusakasaka bya ngitu ne bya kusakasaka bya meso ne kwimwekeja na mitatulo pa byobya byodi nabyo mu būmi​—kebitambangapo kwa Tata, ino bitambanga ku ino ntanda.” (1 Yo. 2:16) Bwalamuni bumo bwa Bible i bwalamune musemwa “kwimwekeja na mitatulo pa byobya byodi nabyo mu būmi” bu “kusaka kwimwekeja bu wa mvubu.” Bene Kidishitu kebasakengapo kwitumbika. Balondanga kidyumu kya mu Bible kya amba: “Ketwakikalai ba kwisakila, tukolomona kwitāka batwe bene na bene, ne kwiabilaabila batwe bene na bene.” (Ngt. 5:26) Kwityepeja kuketukwasha tuleke kupya mu dikinga dya kwiula mushipiditu wa kwisakila wa ino ntanda.

LANGA “MWANDA WA KWIKALA NA ÑENI MIBWANE”

16. Mwanda waka ketufwaninwepo kwitatula?

16 Tufwaninwe kutamija kwityepeja mwanda bantu betatula kebadipo na “ñeni mibwane.” (Loma 12:3) Bantu betatula badi na lupotopoto ne kwisakila. Divule dine milangwe yabo ne bilongwa byabo bibasanshijanga abo bene ne kusanshija bakwabo. Shi kebashintyilepo mulangilo wabo, Satana ukasaba meso a ñeni yabo ne kwiyona. (2 Ko. 4:4; 11:3) Inoko muntu mwityepeje aye udi na ñeni mibwane. Wimonanga na bujalale, koku uyukile amba bakwabo i bamupite mu bintu bivule. (Fid. 2:3) Kadi uyukile amba, “Leza ulwanga na boba bezunzula, ino upānanga kanye ka ku buntu bitupu ku boba betyepeje.” (1 Pe. 5:5) Bantu badi na ñeni mibwane kebasakengapo kulwa na Yehova.

17. Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kwikala nyeke betyepeje?

17 Pa kwikala nyeke betyepeje, tufwaninwe kulonda madingi adi mu Bible anena’mba, “vūlai bumuntu bwa kala ne bilongwa byabo, ino vwalai bumuntu bupya.” Inoko bilomba kulonga bukomo. Tufwaninwe kuboila ñeni ku kimfwa kya Yesu ne kulonga bukomo bwa kumwiula bininge. (Kol. 3:9, 10; 1 Pe. 2:21) Kadi kulonga bukomo kudi na kamweno. Shi tutamije kwityepeja, būmi bwa kisaka kyetu bukalumbuluka, tukalengeja kipwilo kikale mu bumo, kadi ketukengidijapo marezo a mīsambo pa Entelenete mu muswelo mubi. Kya mvubu kutabuka, Yehova uketwesela ne kwitwitabija.

LWIMBO 117 Ngikadila ya Buyampe

^ mus. 5 Dyalelo tudi mu ntanda muyudile bantu ba mitatulo ne kwisakila. Tufwaninwe kutadija kutyina’mba twakebefwana. Kino kishinte kisa kwisambila pa myanda isatu moketufwaninwepo kwilangila bipitepite.

^ mus. 2 NSHINTULWILO YA BISHIMA: Muntu wa mitatulo wilangilanga bipitepite ne kulangila bakwabo mpika. Mu uno muswelo, muntu wa mitatulo i wisakila. Inoko, kwityepeja kukwashanga muntu aleke kwisakila. Kwityepeja kushintululwanga bu kubulwa mitatulo nansha kwianya, mutyima wa kwityepeja.

^ mus. 56 NSHINTULWILO YA KIFWATULO: Mukulumpe umo udi na bwino bwa kwisamba ku kitango ne bwa kutala banabetu bakwabo, kadi usangedile dyese dya kutangidila mu busapudi ne kukundula Njibo ya Bulopwe.