1. Le i bika byādi biyukile mutumibwa Polo?

MUTUMIBWA Polo wādi uyukile biyampe amba kyaba kimo wādi na bukōkekōke. Wānenene amba umbidi wandi “wendanga ushinika,” amba wādi ufwaninwe kulonga bukomo pa kulonga byoloke, ne amba Yehova kādipo ulondolola nyeke milombelo yandi na mwaādi ulangila. (2 Ko. 4:16; 12:7-9; Loma 7:21-23) Kadi Polo wādi uyukile amba balwana nandi bādi bamumwene bu muntu muzoze. * Inoko aye kālekelepo mumweno mubi wādi umumona bakwabo ne bukōkekōke bwandi bimulengeje emone bu wampikwa mvubu.​—2 Ko. 10:10-12, 17, 18.

2. Mungya 2 Bene Kodinda 12:9, 10, le i kintu’ka kya mvubu kyēfundile Polo?

² Polo wēfundile kintu kimo kya mvubu​—amba muntu ubwanya kwikala mukomo nansha shi wimona bu muzoze. (Tanga 2 Bene Kodinda 12:9, 10.) Yehova wālombwele Polo amba bukomo Bwandi “bufikijibwanga pa bubwaninine mu buzoze,” ko kunena’mba, bukomo bwa Yehova bwādi bwa kulengeja Polo ekale na bukomo bwakādipo nabo. Dibajinji, tutalei mwanda waka ketufwaninwepo kuzoza kitatyi kitutuka balwana.

3. Mwanda waka tubwanya kuloelelwa mu kutukwa mutonko?

³ I kutupu motudi usakanga kutukwa mutonko. Inoko, shi balwana netu betutuka ne shi byobanena bitusansa, tubwanya  kutyumukwa mutyima. (Nki. 24:10) Le tufwaninwe kumona mutonko witutuka balwana namani? Pamo bwa Polo, tubwanya ‘kuloelelwa mu kutukwa mutonko.’ (2 Ko. 12:10) Mwanda waka? Mwanda mutonko ne kulwibwa i bintu bituyukanya bu bana ba bwanga ba bine ba Yesu. (1 Pe. 4:14) Yesu wānenene amba balondi bandi bakapangwapangwa. (Yoa. 15:18-20) Byo byālongekele ne mu myaka katwa kabajinji. Mu kine kitatyi’kya, boba bādi batādilwe na bibidiji bya Bangidiki bādi bamona bene Kidishitu bu bantu bampikwa ñeni kadi bazoze. Kadi Bayuda bamo, bādi bamona bene Kidishitu bu “bantu bampikwa kufunda kadi ba bituputupu,” pamo bwa mutumibwa Petelo ne Yoano. (Bil. 4:13) Bano bene Kidishitu bādi bamonwa bu bazoze; mwanda kebādipo beela mu myanda ya politike nansha kutwela bu sola, kadi bantu bādi bebamona bu ba bitupu.

4. Le bene Kidishitu babajinji bālongele namani kitatyi kyādi kibamona balwana nabo bibi?

⁴ Lelo bano bene Kidishitu babajinji bālekele mumweno mubi wa balwana nabo wibakankaje kwingidila Leza? Aa. Kimfwa, ba mutumibwa Petelo ne Yoano bāmwene amba i biyampe kupangwapangwa pa mwanda wa kulonda Yesu ne kufundija bakwabo myanda yandi. (Bil. 4:18-21; 5:27-29, 40-42) Bana ba bwanga kebādipo na bubinga bwa kwivwanina bumvu. Inoko, bano bene Kidishitu betyepeje ba mu myaka katwa kabajinji bālongēle bantu bintu biyampe bivule kupita’ko byēbalongēle balwana nabo. Kimfwa, mikanda yālembelwe na bene Kidishitu bamo ikikwashanga bantu midiyo ne midiyo ne kwibapa lukulupilo. Kadi Bulopwe bobādi basapula ke bushilule kala kuludika, kadi busa kuludika panopano bantu bonso. (Mat. 24:14) Ne kadi, umbikalo mukatampe wa politike wādi upangapanga bano bene Kidishitu wāponene. Bano bana ba bwanga ba kikōkeji pano i balopwe momwa mūlu. Inoko, balwana nabo ke bafwe; kadi shi bakasangulwe, bakaludikwa na Bulopwe bwādi busapulwa na bene Kidishitu bobādi bashikilwe.​—Kus. 5:10.

5. Mungya Yoano 15:19, mwanda waka bantu ba Yehova bafutululwanga?

⁵ Dyalelo batwe bantu ba Yehova tufutululwanga ne kuzawilwa kyaba kimo amba twi bantu bampikwa ñeni kadi bazoze. Mwanda waka? Mwanda ketwiulangapo ngikadila ya bantu botushikete nabo. Tuloñanga bukomo bwa kwikala betyepeje kadi bakōkele. Inoko ntanda ayo isakanga bantu betatula, ba kibengo ne bantomboki. Ne kadi, ketwielangapo mu myanda ya politike, kadi tupelanga kutwela bu sola mu ntanda yo-yonso. Twi beshile na bantu ba ino ntanda, o mwanda bamona’mba i betupite.​—Tanga Yoano 15:19; Loma 12:2.

6. Le Yehova uloñanga bika kupityila ku bantu bandi?

⁶ Nansha shi ino ntanda itumone namani, Yehova aye uloñanga bintu bikatakata kupityila kotudi. Uvuijanga mwingilo mukatampe wa busapudi kewaingilwe kashā mu mānga ya muzo wa muntu. Bengidi bandi dyalelo balamunanga ne kwabanya bininge mapepala pano pa ntanda, kadi bengidijanga Bible pa kukwasha midiyo ne midiyo ya bantu balumbulule būmi bwabo. Yehova ufwaninwe kutumbijibwa pa ino mingilo yonso ya kutendelwa, mwanda wingidijanga bantu bamweka bu bazoze bengile ino mingilo mikomo. Le batwe netu le? Le Yehova ubwanya kwitukwasha twikale na bukomo? Shi i amo, i bika byotufwaninwe kulonga pa kusaka etukwashe? Pano tubandaulei bintu bisatu byotwifunda ku kimfwa kya mutumibwa Polo.

7. Le i kintu’ka kimo kyotwefunda ku kimfwa kya Polo?

⁷ Kintu kimo kyotwifunda ku kimfwa kya Polo i kino: kokakulupila mu bukomo bwa abe mwine nansha bwino bobe poingidila Yehova. Ku meso a bantu, Polo wādi na bubinga bwa kwitatwila ne kwikulupila. Wātamīne mu Tasusa, mu kibikelo kya ntanda ya bubikavu ya Loma. Mu Tasusa mwādi bupeta ne masomo matumbe. Polo wādi mufunde bininge mwanda bāmufundije kudi Ngamadyela, muntu mulemekibwe bininge na bendeji ba Bayuda ba mu mafuku a Polo. (Bil. 5:34; 22:3) Kadi kyaba kimo, Polo wādi na lupusa mu Bayuda. Wānenene amba: “Nadi ñendelela mpata mu mutōtelo wa Bayuda kupita bavule ba yami myaka ba mu muzo wetu.” (Ngt. 1:13, 14; Bil. 26:4) Inoko Polo kādipo wikulupile aye mwine.

8. Mungya Bene Fidipai 3:8 ne kunshi kwa dyani, le Polo wāmwene namani bintu byaālekele, ne mwanda waka ‘wāloelelwe mu buzoze’?

⁸ Polo wālekele na nsangaji bintu byāmulengeje amweke bu wa bukomo mu ino ntanda. Na bubine, wāmwene bintu byaādi nabyo byadi bimonwa bu bya kamweno amba i “kyala.” (Tanga Bene Fidipai 3:8 ne kunshi kwa dyani.) Polo wēkondele na makambakano pa kwikala mulondi wa Kidishitu. Muzo wabo wāmushikilwe. (Bil. 23:12-14) Kadi banababo bene Loma bāmukupile ne kumukuta. (Bil. 16:19-24, 37) Ne kadi, Polo byādi bimusansa paādi uyuka bukōkekōke bwandi. (Loma 7:21-25) Ino pa kyaba kya kuleka balwana nandi ne kutupatupa kwandi bimuzozeje, ‘wāloelwe mu buzoze.’ Mwanda waka? Mwanda i kitatyi kyaādi muzoze, kyaādi umona bukomo bwa Leza bumukwasha.​—2 Ko. 4:7; 12:10.

9. Le i muswelo’ka otufwaninwe kumona bintu bitulengeja tumonwe bu bazoze?

⁹ Shi tusaka Yehova etupe bukomo, ketufwaninwepo kulanga’mba tudi na mvubu pa mwanda wa bukomo bwa ngitu, masomo, kitamina kyetu, nansha bupeta. Bino bintu ke abyopo bitulengeja twikale ba mvubu ku meso a Yehova. Na bubine,  ke bantupo bavule ba Leza “ba tunangu mwendele ngitu, nansha bavule ba bukomo, nansha bavule ba ku bisaka bilēme.” Ino, Yehova i mutonge kwingidija “bintu bikōkekōke bya ino ntanda.” (1 Ko. 1:26, 27) Nanshi kubulwa bino bintu kekwakakulengeja uleke kwingidila Yehova. Ino, wibimone bu mikenga ya kwimwena bukomo bwa Yehova bukukwasha. Kimfwa, Shi umona’mba bantu bakuzakajanga mwanda wa utatane nkulupilo yobe, lomba Yehova akupe bukankamane bwa kubingija lwitabijo lobe. (Ef. 6:19, 20) Shi wikondanga na misongo keipu, lomba Yehova akupe bukomo bosakilwa mwanda wa wendelele kwingila mwingilo wandi. Ponso pomona Yehova ukukwasha, lwitabijo lobe lukaninga kadi ukekala mukomo.

10. Mwanda waka tufwaninwe kwifunda bimfwa bya bantu ba kikōkeji batelelwe mu Bible, pamo bwa boba batelelwe mu Bahebelu 11:32-34?

¹⁰ Polo wādi wifunda Bisonekwa na kininga. Wēfundile bintu bivule, inoko wāboile ñeni ku bimfwa bya bantu bātenwe na myanda ilembelwe mu Kinenwa kya Leza. Polo paālembēle bene Kidishitu Bahebelu, wēbanenene balangulukile pa bimfwa bya bengidi bavule ba kikōkeji ba Yehova. (Tanga Bahebelu 11:32-34.) Twisambilei’ko bidi pa mwingidi umo, Mulopwe Davida. Bāmulwile kudi balwana ne balunda nandi bamo. Potulangulukila pa kimfwa kya Davida, tusa kumona mwāikadile Polo na bukomo pa mwanda wa kulangulukila pa būmi bwa Davida ne muswelo otubwanya kwiula Polo.

11. Mwanda waka Davida wādi umweka bu muzoze? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

¹¹ Davida bāmumwene bu muzoze kudi Ngodiata, muntu wa bulwi mukomokomo. Ngodiata paāmwene Davida, “wamushinanana bya kibengo.” Ne kadi, Ngodiata wādi mupuñame, mwilumbile biyampe, kadi mufundijibwe senene divita. Ino Davida wādi nkasampe wampikwa bwino, wādi umweka bu kelumbilepo mwa kulwila. Inoko Davida wādi umweka bu muzoze, wāikala ke wa bukomo. Wādi ukulupile mu bukomo bwa Yehova, kupwa wānekenya walwana nandi.​—1 Sa. 17:41-45, 50.

12. Le i kikoleja’ka kikwabo kyēkondele na Davida?

¹² Davida wēkondele ne na kikoleja kikwabo kyādi kibwanya kumulengeja emone bu muzoze ne wampikwa bukomo. Davida wāingidile Solo na kikōkeji, muntu wātongelwe na Yehova bu mulopwe wa Isalela. Dibajinji Mulopwe Solo wādi ulēmekele Davida. Mwenda mafuku, mitatulo yālengeja Solo akwatyilwe Davida mukao. Solo wāsuswile Davida, wākimba ne kumwipaya.​—1 Sa. 18:6-9, 29; 19:9-11.

13. Le Davida wālongele namani pāmulongele Mulopwe Solo bibi?

¹³ Nansha Mulopwe Solo byaāmulongele bintu bibi, Davida wāendelele kulēmeka mulopwe mutongwe na Yehova. (1 Sa. 24:6) Davida kātopekelepo Yehova pa bintu bibi byāmulongele Solo. Ino Davida wākulupile mudi Yehova, wa kumupa bukomo bwasakilwa pa kūminina dino ditompo dikomo.—Ñim. 18:1, bilembwa bya kūlu.

14. Le myanda yātene mutumibwa Polo iifwene na yātene Davida i myanda’ka?

¹⁴ Mutumibwa Polo wātenwe na myanda iifwene na ya Davida. Balwana na Polo bādi na bukomo bininge kumupita. Bendeji bavule batumbe ba mu andi mafuku bāmushikilwe. Divule dine, bāmukupile ne kumukuta. Pamo bwa Davida, Polo bāmususwile kudi bantu bādi balunda nandi. Enka ne bantu bamo mu kipwilo kya  bwine Kidishitu bāmulwile. (2 Ko. 12:11; Fid. 3:18) Ino Polo wānekenye bulwi bonso bobādi bamulwa. Namani? Wāendelele kusapula, nansha byobādi bamulwa. Wādi ulamete nyeke batutu ne bakaka nansha byobāmutyumwine mutyima. Kya mvubu kutabuka, wādi mukōkele kudi Leza kufika ne byaāfwile. (2 Tm. 4:8) Wānekenye bino byonso ke pa mwandapo wa bukomo bwandi, ino i mwanda wādi ukulupile mudi Yehova.

15. Le tudi na kitungo’ka, ne tubwanya kufikila’po namani?

¹⁵ Le utukwanga mutonko nansha kupangwapangwa na bakwenu ba ku masomo, bengidi nobe ba ku kaji, nansha na bantu ba mu kisaka ke Batumonipo? Le kudi muntu kampanda mu kipwilo wakusanshije? Shi i amo, nankyo vuluka bimfwa bya ba Davida ne Polo. Nabya ukabwanya ‘kunekenya nyeke bibi na biyampe.’ (Loma 12:21) Kitungo kyobe kekyakwasapo muntu dibwe pa mpala na mwālongele Davida, ino i kya kwingidija Kinenwa kya Leza kitenge bantu mu ñeni ne mu mityima. Ubwanya kufikila pa kino kitungo na kwingidija Bible pa kulondolola bipangujo bya bantu, na kulēmeka ne kwikala biyampe na boba bakulonga bibi, na kulongela bonso biyampe, ne balwana nobe bene.​—Mat. 5:44; 1 Pe. 3:15-17.

16-17. Le Polo kālekelepo kuboila ñeni ku bika?

¹⁶ Mutumibwa Polo kumeso kwa kwikala mwanā bwanga wa Kidishitu, wādi nkasampe utuka ne kupangapanga balondi ba Yesu. (Bil. 7:58; 1 Tm. 1:13) Yesu aye mwine wākankeje Polo, wādi uyukene bu Solo, aleke kuzakaja kipwilo kya bwine Kidishitu. Yesu wēsambile na Polo aye momwa mūlu ne kumulengeja aleke kumona. Pa kumona, Polo wādi unenwe kukalomba bukwashi ku bantu baādi upangapanga. Wāitabije bukwashi bwa mwanā bwanga Ananaisa mwine wāmukweshe amone.​—Bil. 9:3-9, 17, 18.

¹⁷ Mwenda mafuku, Polo wāikala ke muntu muyukane mu kipwilo kya bwine Kidishitu,  inoko kālekelepo kuboila ñeni ku byāmulongele Yesu mu dishinda dyenda ku Damakasa. Polo wādi nyeke mwityepeje, kadi wāitabije na mutyima tō bukwashi bwa batutu ne bakaka. Wādi uyukile amba bano banababo i “bukwashi bukankamika” kwadi.​—Kol. 4:10, 11, kunshi kwa dyani.

18. Mwanda waka tubwanya padi kukomenwa kwitabija bukwashi bwa bakwetu?

¹⁸ Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila kudi Polo? Kitatyi kyotwashilwile kupwana na bantu ba Yehova, padi twadi tupēlelwa kwitabija bukwashi bwa bakwetu, mwanda twadi tuyukile amba twi bana ku mushipiditu kadi tukisakilwa bintu bivule bya kwifunda. (1 Ko. 3:1, 2) Ino le pano napo? Ekale shi ketudi bengidile Yehova myaka mivule ne kwikala na bwino buvule, tubwanya padi kukomenwa kwitabija kukwashibwa, nakampata shi mwine witukwasha kaijije mu bubine pamo bwa batwe. Inoko, divule dine Yehova wingidijanga batutu ne bakaka mwanda wa kwitukomeja. (Loma 1:11, 12) Tufwaninwe kwitabija uno mwanda shi tusaka Yehova etupe bukomo.

19. Mwanda waka Polo wābwenye kulonga bintu?

¹⁹ Polo wālongele bintu bimo bikatakata pawāikele ke mwine Kidishitu. Mwanda waka? Mwanda wādi uyukile amba muntu pa kubwanya kulonga bintu, ufwaninwe kwikala mwityepeje kadi ukulupile mudi Yehova, ino ke na kwikalapo na bukomo mu ngitu, kufunda masomo, bupeta, nansha ke kwikala mu būmi buyampe. Nanshi batwe bonso twiulei Polo (1) na kukulupila mudi Yehova, (2) kuboila ñeni ku bimfwa bya mu Bible, ne (3) na kwitabija bukwashi bwa banabetu mu lwitabijo. Nabya, nansha shi tubazoza namani, Yehova uketukomeja!