1. Le bene Kidishitu bafwaninwe kulonga bika pa kuvuya lubilo lwa kukamona būmi?

BENE KIDISHITU badi mu lubilo lwa kukamona būmi. Ekale shi tukishilula kunyema nansha shi ketudi banyeme myaka mivule, tufwaninwe kunyema enka ne byotufika ku mushiko wa mfulo. Madingi obādingile bene Kidishitu ba mu Fidipai kudi Polo abwanya kwitukankamika tunyeme kufika ne ku mfulo. Bantu bamo ba mu kino kipwilo kya mu myaka katwa kabajinji, bādi kebengidile Yehova mu myaka mivule pēbatumīne Polo mukanda. Bādi kala banyema biyampe, ino Polo wēbavulwije amba bafwaninwe kunyema na kūminina. Wādi wibasakila balonde kimfwa kyandi kya kwielela’ko “bininge kufikila pa kitungo.”​—Fid. 3:14.

2. Mwanda waka madingi obādingile bene Fidipai kudi Polo ādi na mvubu?

² Madingi obādingile bene Fidipai kudi Polo ādi na mvubu. Kipwilo kyālwile na kupangwapangwa tamba’tu kikishilula. Kuno kupangwapangwa kwāshilwile dya mu mwaka wa 50 Yesu Ke Mwiye, pāfikile ba Polo ne Shilasa mu Fidipai kitatyi kyēbasoñenye Leza ‘babukile mu Masedonya.’ (Bil. 16:9) Bātene’ko mwana-mukaji wa dijina dya bu Didya, wādi uteja myanda miyampe, “Yehova nandi wamushitula mutyima wandi bikatampe.” (Bil. 16:14) Kupwa wābatyijibwa pamo ne bantu ba mu yandi njibo. Inoko Dyabola kātalelepo. Bantu ba mu kibundi bākokēle ba Polo ne Shilasa ku meso a bandela-bantu ne kwibabepela bya bubela’mba baletanga kavutakanya. Mfulo mfulō, bākupila ba Polo ne Shilasa, bēbakuta, kupwa bēbanena batambe mu kibundi. (Bil. 16:16-40) Le bālekele’byo? Nansha dimo! Le batutu ne bakaka ba mu kino kipwilo kipya nabo le? Na bya dyese, nabo bāūminine! Na bubine bākankamikilwe na kimfwa kiyampe kyēbashidile ba Polo ne Shilasa.

3. Lelo Polo wādi uyukile bika, ne i bipangujo’ka byotusa kwisambila’po?

 ³ Polo wādi musumininwe kūminina. (2 Ko. 4:16) Inoko wādi uyukile amba pa kunyema lubilo kufika ne ku mfulo, wādi ufwaninwe kuta nyeke mutyima ku kitungo kyandi. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kimfwa kya Polo? Le i bimfwa’ka bya bantu ba lwitabijo ba mu ano etu mafuku bilombola’mba tubwanya kūminina nansha shi kudi bikoleja? Le lukulupilo lwetu lwa mu mafuku a kumeso lubwanya kwitukwasha namani tūminine na kusumininwa?

4. Lelo Polo wāendelele kwingila namani pampikwa kubanga ngikadilo yaādi’mo?

⁴ Tutalei muswelo wēelele’ko Polo kitatyi kyaādi ulembela bene Fidipai mukanda. Wādi mukutwe mu Loma. Kādipo na bwanapabo bwa kwenda mu busapudi. Inoko wādi usapwila bininge bantu bāya kumupempula ne kulembela bipwilo bya kulampe mikanda. Dyalelo nadyo mo monka, bene Kidishitu bavule bashikete kijabanda ku mobo abo bakwatakanyanga mukenga o-onso wa kusapwila boba bāya ku abo mobo myanda miyampe. Kadi balembelanga bantu bokebabwanyapo kwimona nabo ku abo mobo mikanda ikankamika.

5. Mungya binenwa bya Polo bidi mu Bene Fidipai 3:12-14, le i bika byāmukweshe ate mutyima ku kitungo kyandi?

⁵ Polo kālabikilwepo na bintu byaālongele pa kala nansha bilubo byandi bya pa kala. Wānenene amba, “kwilwa bintu bya kunyuma” kudi na mvubu pa “kobokela ku bintu bya kumeso,” ko kunena’mba kunyema lubilo kufika ne ku mfulo. (Tanga Bene Fidipai 3:12-14.) Le i bintu’ka bimobimo byādi bikokeja kulabika Polo? Kibajinji, i mikenga yaādi nayo mu mutōtelo wa Bayuda. Inoko wāmwene bino bintu “bu bya busala.” (Fid. 3:3-8) Kya bubidi, kētopekelepo bipitepite pa mwanda wa kupangapanga bene Kidishitu babajinji. Ne kya busatu, kālangilepo amba kendi mwingidile kala Yehova bininge. Polo wālupwile bipa biyampe mu mwingilo wandi nansha byaākutyilwe, kukupilwa, kwashibwa mabwe, kulobela pa mema, kubulwa byakudya ne bivwalwa. (2 Ko. 11:23-27) Inoko Polo wādi uyukile amba ufwaninwe kwendelela nyeke nansha byaādi kemwingile bininge ne kususuka. Ne batwe netu mo monka.

6. Lelo i ‘bintu’ka bimo bya kunyuma’ byotufwaninwe kwilwa?

⁶ Le i muswelo’ka otubwanya kwiula kimfwa kya Polo kya “kwilwa bintu bya kunyuma”? Bantu bamo mu bukata mwetu bakimbanga padi mwa kupwila milangwe ya kwitopeka pa bilubo byabo bya pa kala. Shi bidi uno muswelo, ubulwepo kwifunda pa kasuku myanda itala kitapwa kya kinkūlwa kya Kidishitu? Shi twifunda, tulanguluka, ne kulombela pa myanda ikankamika, tukokeja kuleka kwitopeka bya bituputupu. Kadi tubwanya kuleka kwipa mfuto pa bubi bwitulekēle kala Yehova. Tutalei ñeni mikwabo yotubwanya kuboila kudi Polo. Padi bamo balekele kaji ka mfutwa miyampe mwanda wa kulondalonda tumweno twa Bulopwe. Shi bidi uno muswelo, tubulwepo kwilwa bintu bya kunyuma na kuleka kwabila mikenga yotwashile ya kwikala na bintu bya ku ngitu? (Umb. 11:4-6; Mus. 7:10) Mu “bintu bya kunyuma” mubwanya kubadilwa bintu byotwalongele pa kala nansha makambakano otwaūminine pa kala. Na bubine, kulangulukila pa muswelo wetwesele Yehova ne kwitukwatakanya mu bula bwa myaka kubwanya kwitufwenya kudi Tata wetu. Inoko, ketufwaninwepo kumona’mba kubapu, ketudi bengile kala bivule.​—1 Ko. 15:58.

7. Mungya 1 Bene Kodinda 9:24-27, le i bintu’ka bya mvubu byotufwaninwe kulonga pa kutambula kilukwa mu lubilo lwa kukamona būmi? Leta kimfwa.

 ⁷ Polo wāivwanije binenwa bya Yesu bya amba: “Mwielelei’ko bininge.” (Luka 13:23, 24) Polo wādi uyukile amba, pamo bwa Kidishitu, ufwaninwe kwielela’ko kufika ne ku mfulo. O mwanda wādingakenye būmi bwa bwine Kidishitu na lubilo. (Tanga 1 Bene Kodinda 9:24-27.) Munyemi udi mu lubilo utanga nyeke mutyima ku mushiko wa mfulo ne kunyema bilabi. Kimfwa bantu banyema lubilo mu kizungu dyalelo, babwanya kunyemena mu dishinda muyudile bya busunga ne bintu bikwabo bibwanya kwibalabika. Le ulanga munyemi ukemana katale bintu bitandikilwe mu mangajini? Shi usaka kutambula kilukwa, kakalongapo namino! Mu lubilo lwa kukamona būmi namo, tufwaninwe kunyema bilabi. Shi tute nyeke mutyima ku kitungo kyetu, na kwielela’ko bininge na mwālongele Polo, tukatambula mpalo!

8. Le i bikoleja’ka bisatu byotusa kulangulukila’po?

⁸ Pano tulangulukilei bidi pa bikoleja bisatu bibwanya kwitutyumuna mutyima. Abyo bine i bino, nkulupilo īja, kutyepa kwa bukomo bwa ngitu, ne makambakano keapu. Tubwanya kuboila ñeni ku muswelo waūminine bakwetu bino bintu.—Fid. 3:17.

9. Le nkulupilo īja ibwanya kwitulengeja twiivwane namani?

⁹ Nkulupilo īja. Mungya kipangila, twabilanga kumona bintu biyampe bilaile Yehova. Na bubine, Habakuka mupolofeto wa Yehova paānenene amba usakanga Yehova atalule’ko bibi byādi mu Yuda, Yehova wāmunenene amba “kungila’kyo.” (Hab. 2:3) Inoko shi tubamone amba bintu byotukulupile bibaije kufikidila, bupyasakane bwetu bubwanya kutyepa. Tubwanya’nka ne kutyumukwa mutyima. (Nki. 13:12) Kino kyalongekele ku ngalwilo kwa myaka katwa ka 20. Mu kine kitatyi’kya bene Kidishitu bashingwe māni bavule badi batengēle kupalwa mpalo ya kwenda mūlu mu 1914.  Kino byokekyalongekelepo, le bantu ba kikōkeji balongele namani pa nkulupilo yabo yaijije?

10. Le ba mulume ne mukaji bamo balongele namani kitatyi kekyafikidilepo lukulupilo lwabo?

¹⁰ Tulangulukilei pa kimfwa kya bantu babidi ba lulamato banekenye kino kikoleja. Tutu Royal Spatz wabatyijibwe mu 1908 na myaka 20. Wadi ukulupile amba usa kutambula mpalo yandi pampikwa kwija. Byaadi usaka kusonga mu 1911, wasapwidile Pearl, waadi usaka kusonga’mba: “Uyukile kala bisa kulongeka mu 1914. Shi tusaka kwisonga, i biyampe twisonge’nka pano!” Lelo bano ba mulume ne mukaji bene Kidishitu balekele lubilo lwa kukamona būmi kitatyi kyokebatambwilepo mpalo ya kwenda mūlu mu 1914? Aa, mwanda kebadipo batele mutyima ku mpalo yabo ino badi batele’o ku kulonga kiswa-mutyima kya Leza. Badi basumininwe kunyema lubilo na kūminina. Ne kadi ba Royal ne Pearl badi bengila nyeke kadi bakōkele kufika ne byobapwile lwendo lwabo lwa pano panshi myaka mivule pa kupita’po. Na bubine wabilanga kumona Yehova ubingija dijina dyandi ne bubikadi bwandi ne kufikidija milao yandi yonso. Kulupila’mba bino bintu bikalongeka mu kitatyi kitungile Yehova. Pano’ko bidi, tuvudilwei bya kulonga mu mwingilo wa Leza wetu, ketwakilekai nkulupilo īja itutyumune mutyima nansha kwituzozeja.

11-12. Le i kika kinenenwa’mba tubwanya kwendelela nansha shi bukomo bwetu bwa ngitu bubatyepa? Leta kimfwa.

¹¹ Kutyepa kwa bukomo bwa ngitu. Kwishila na munyemi wa lubilo, pa kutama ku mushipiditu kebikulombepo’nka kwikala na bukomo buvule bwa ngitu. Na bubine, kudi bantu bavule badi na bukomo butyetye basumininwe kwendelela nyeke ku mushipiditu. (2 Ko. 4:16) Kimfwa, tutu Arthur Secord * wadi na myaka 88, kadi pa kupwa kwingila ku Betele myaka 55 walemana. Difuku dimo muñanga wafwena ku butanda bwandi mwanda wa kumundapa. Muñanga wamutala, kupwa wamunena na buswe amba: “Tutu Secord, ino yobe ngitu kemyende makilometele mavule mu mwingilo wa Yehova.” Ino Arthur kadipo utele mutyima pa byaalongele pa kala. Nandi wamutala sō, wamungamunga, kupwa wamulondolola’mba: “I bya bine. Inoko bintu bidi na mvubu kebyotwalongelepo pa kala. Ino i byotulonga dyalelo.”

¹² Padi kodi mwingidile Yehova myaka mivule, ino pano umona’mba misongo ikulengejanga ukomenwe kulonga bivule na mowadi ulongela. Shi bidi uno muswelo, kokatyumukwa mutyima. Kulupila’mba  Yehova usenswe mwingilo wa kikōkeji owaingile pa kala. (Bah. 6:10) Pano’ko bidi vuluka’mba kwipāna na muya onso kekulondangapo buvule bwa bintu byotulonga mu mwingilo wa Yehova. Ino tulombolanga’mba twi bepāne bya binebine shi tudi na mumweno muyampe ne kulonga byonso byotubwanya kulonga. (Kol. 3:23) Yehova uyukile mikalo yetu, kadi ketulombengapo byoketubwanyapo kulonga.—Mako 12:43, 44.

13. Le myanda yatene ba Anatoly ne Lidiya itukankamika namani twendelele kumeso nansha shi tudi na makambakano mavule?

¹³ Makambakano keapu. Bengidi ba Yehova bamo kebōminine masusu ne kupangwapangwa mu myaka mivule. Kimfwa, Anatoly Melnik * wadi na myaka 12 pobakwete shandi, bamukuta, kupwa bamutuma ku Siberi ku makilometele 7 000 ne kupita na kyandi kisaka kyadi kishikete mu Moldavi. Mwaka umo pa kupita’po, Anatoly, inandi, ne bankambo wandi nabo bebatuma ku Siberi. Mu kine kitatyi’kya, badi batanwa ku kupwila mu kibundi kikwabo, ino badi benda makilometele 30 pa mashika mekwate. Mwenda mafuku, Tutu Melnik wapityija myaka isatu mu kifungo, kulampe na wandi mukaji Lidiya, ne wabo mwana mwana-mukaji wa mwaka umo. Nansha byobasusukile myaka mivule, Anatoly ne kyandi kisaka bakyendelela kumeso. Pano Anatoly udi na myaka 82, wingilanga mu Komite wa Musambo mu Azia wa pa Bukata. Pamo bwa ba Anatoly ne Lidiya, tulongei byonso byotubwanya kulonga mu mwingilo wa Yehova, kadi twendelelei na kūminina enka na motwaūminine pa kala.​—Ngt. 6:9.

14. Lelo Polo wājingulwile amba ufwaninwe kulonga bika pa kufikila pa kitungo kyandi?

¹⁴ Polo wādi ukulupile amba usa kuvuya lubilo lwandi ne kufikila pa kitungo kyandi. Byaādi mwine Kidishitu mushingwe māni wādi ukulupile kutambula ‘mpalo ya lwito lwa mūlu lwāmwityile Leza.’ Inoko pa kufikila pa kino kitungo, wājingulwile amba ufwaninwe ‘kwielela’ko bininge.’ (Fid. 3:14) Polo wāpele bene Fidipai kyelekejo kisangaja mwanda wa kwibakwasha bate nyeke mutyima ku kitungo kyabo.

15. Mwanda waka Polo wēsambīle pa bu mwanā kibundi mwanda wa kukankamika bene Kidishitu ba mu Fidipai ‘beelele’ko bininge’?

¹⁵ Polo wāvulwije bene Fidipai bu mwanā kibundi bwabo bwa mūlu. (Fid. 3:20) Mwanda waka buno bu mwanā kibundi  bwādi na mvubu? Mu mene mafuku’a, bu mwanā kibundi bwa Loma bwādi na kamweno. * Inoko bu mwanā kibundi bwa bene Kidishitu bashingwe māni bwādi butabuke, mwanda bwādi na kamweno kakatampe. Shi twibudingakanye, bu mwanā kibundi bwa Loma kebwādipo na kamweno kakatampe! Pa kino, Polo wākankamikile bene Fidipai amba “ikalai nyeke bana ba kibundi mu muswelo mufwaninwe myanda miyampe ya Kidishitu.” (Fid. 1:27, kunshi kwa dyani) Dyalelo bene Kidishitu bashingwe māni baletanga kimfwa kiyampe pobeelela’ko bininge kufikila pa kitungo kyabo kya kukamona būmi bwa nyeke momwa mūlu.

16. Ekale tudi na lukulupilo lwa kwenda mūlu nansha lwa kwikala pano pa ntanda, le i bika byotufwaninwe nyeke kulonga mungya Bene Fidipai 4:6, 7?

¹⁶ Ekale tudi na lukulupilo lwa kukamona būmi bwa nyeke momwa mūlu nansha mu paladisa pano pa ntanda, tufwaninwe kwielela’ko bininge mwanda wa kufikila pa kitungo. Nansha shi tudi mu ngikadilo’ka, ketufwaninwepo kutala ku bintu bya kunyuma, kadi ketwakilekai kintu nansha kimo kitulengeje tuleke kwendelela. (Fid. 3:16) Kufikidila kwa bintu byotukulupile kubwanya kumweka bu kubaije, kadi bukomo bwa ngitu nabo bubwanya kutyepa. Padi ketudi bōminine masusu ne kupangwapangwa mu myaka mivule. Nansha bikale namani, ‘ketwakizumbijai mutyima pa kintu nansha kimo.’ Ino tuyukijei Leza byotulomba ne kuzenza kwetu, nandi uketupa ndoe itabukile milangwe yetu.—Tanga Bene Fidipai 4:6, 7.

17. Le i bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

¹⁷ Pamo bwa munyemi wielela’ko bininge palumba ku mushiko wa mfulo, netu tutei nyeke mutyima ku kitungo kyetu kya kuvuya lubilo lwetu lwa kukamona būmi. Kukwatañana na bukomo bwetu ne ngikadilo yotudi’mo, twielelei’ko bininge ne kobokela ku bintu bya kutendelwa bitutengēle kumeso. Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kwielela’ko bininge ne kūminina nyeke mu lubilo lotunyema? Kishinte kilonda’ko kiketukwasha tuyuke bya kutangidija kumeso pa kujingulula “bintu bya mvubu mikatampe.”—Fid. 1:9, 10.