LELO wabilanga mwingilo mu kipwilo okudipo nao pano? Padi i mwingilo wingila muntu mukwabo. Nansha padi i mwingilo nansha madyese owadi nao mafuku kunyuma. Inoko ubwanya padi kukomenwa kwiwingila dyalelo pa mwanda wa bununu, misongo, kukoma kwa misokwe, nansha biselwa bya kisaka. Padi walekele mwingilo owadi nao mu bula bwa kitatyi kilampe pa mwanda wa kushinta kwa mu bulongolodi. Nansha bikale namani, ubwanya kwimona bu kukiloñangapo byowadi usaka kulonga mu mwingilo wa Leza. Shi kyaba kimo ubatyumukwa mutyima mu ino myanda, i byendele’mo. Shi bidi uno muswelo, le ukafundula namani milangwe mibi kimfwa kutyumukwa mutyima, bululu, nansha kīji? Le i muswelo’ka obwanya kulama nsangaji yobe?

Tubwanya kwifunda mwa kulamina nsangaji na kulangulukila pa kimfwa kya Yoano Mubatyiji. Yoano wādi na madyese a kutendelwa, inoko kādipo padi uyukile bikamutana mu mwingilo wa Yehova. Kādipo ulanga’mba ukapityija kitatyi kilampe mu kifungo kupita kyaāpityije mu mwingilo wandi. Inoko Yoano wādi nyeke na nsangaji, kadi wēilamine mu būmi bwandi bonso. Le i bika byāmukweshe? Ne netu tukalama namani nsangaji yetu nansha shi tubatyumukwa mutyima?

Ku muketeko wa mu 29 Yesu Ke Mwiye, Yoano wāshilwile mwingilo wandi wa kusebela Meshiasa dishinda. Wānenene amba: “Mwisāsei, mwanda Bulopwe bwa mūlu bubafwena pabwipi.” (Mat. 3:2; Luka 1:12-17) Bavule bāitabile. Na bubine, bibumbo bya bantu bātambile kulampe bāiya kwivwana musapu wandi, kadi bavule bēsāsa, kupwa babatyijibwa. Kadi Yoano wādyumwine pampikwa moyo bendeji ba bipwilo bādi bemona bu boloke ku butyibi bwādi bwibatengēle shi kebāshintyilepo. (Mat. 3:5-12) Mwingilo wandi wānanine ku dikumbi mu mwaka 29 Yesu Ke Mwiye, kitatyi kyaābatyije Yesu. Tamba penepa, Yoano wānena bantu bakalonde Yesu, Meshiasa wālailwe.​—Yoa. 1:32-37.

Pa mwanda wa mwingilo mukatampe wa Yoano, Yesu wānenene amba: “Ku boba babutwilwe na bana-bakaji, kekwamwekele mukatampe nansha umo wa kutabuka Yoano Mubatyiji.” (Mat. 11:11) Yoano wāsangedile bya binebine  madyese obāmupele. Pamo bwa Yoano, bantu bavule dyalelo i beselwe bya binebine. Tulangulukilei pa kimfwa kya tutu Terry. Aye ne wandi mukaji Sandra ke bengile myaka 50 ne musubu mu mwingilo wa kitatyi kyonso. Terry unena’mba: “Nadi na madyese mavule. Naingile bu pania, mu kisaka kya Betele, pania wa pa bula, mutadi wa kipindi, mutadi wa distrike, kadi pano ne pania wa pa bula.” I kya nsangaji kupebwa madyese a kiteokratike, inoko enka na motusa kuboila ñeni ku kimfwa kya Yoano, kulama nsangaji kulombanga kulonga bukomo shi ngikadilo yotudi’mo ibashinta.

Kintu kyākweshe Yoano Mubatyiji ekale nyeke na nsangaji i kwikala nyeke na mutyima wa kufwija’ko pa madyese awādi nao. Tutalei’tu bidi kimfwa kimo. Yesu pa kupwa kubatyijibwa, mwingilo wa Yoano wāshilula kutūka ino wa Yesu wāshilula kukanda. Bana ba bwanga ba Yoano pa kumona kino, bāmufwena kebanena’mba: “Tala, yewa ubatyija kadi bonso boba benda kwadi.” (Yoa. 3:26) Yoano wālondolola’mba: “Yewa ense udi na musongwa i musoñañani. Inoko, mulunda na musoñañani shi waimana kadi wamwivwana, wikalanga na nsangaji mikatampe pa mwanda wa diwi dya musoñañani. Nanshi nsangaji yami ibafika ne pa mfulo.” (Yoa. 3:29) Yoano kādipo witāka na Yesu; kadi kādipo ulanga’mba mwingilo mukatampe wa Yesu ubatyepeja mvubu ya mwingilo waādi nao. Ino Yoano wālamine nsangaji mwanda wādi usenswe mwingilo wandi wa bu “mulunda na musoñañani.”

Mumweno wa Yoano wāmukweshe ekale nyeke na nsangaji nansha mwingilo wandi byowādi umulomba bivule. Kimfwa Yoano wādi mwine Nazila wa kibutwila, o mwanda bādi bamujidike kutoma vinyu. (Luka 1:15) Yesu wānenene pangala pa būmi bwa kwisuminwa bwa Yoano amba: “Yoano waile kudya ne kutoma mpika.” Inoko Yesu ne bandi bana ba bwanga kebādipo bebajidike bino bintu kadi bādi na būmi’nka na bwa bantu bonso. (Mat. 11:18, 19) Kadi nansha Yoano byākalongelepo kingelengele nansha kimo, ino wāyukile amba bana ba bwanga ba Yesu, kubadila’mo ne boba bādi balonda Yoano dibajinji, bāpelwe bukomo bwa kulonga bingelengele. (Mat. 10:1; Yoa. 10:41) Pa kyaba kya kulabikwa na uno mwanda, Yoano wālamete na bupyasakane ku mwingilo wāmupele Yehova.

Shi batwe netu tusanswe madyese otudi nao pano mu mwingilo wa Yehova, tukalama nsangaji yetu. Terry otwatelanga unena’mba, “Nadi ntele mutyima ku mwingilo onso obadi bampa.” Palangulukilanga pa būmi bwandi bwa mu mwingilo wa kitatyi kyonso, unena’mba, “nkialakanyangapo ino ndi na bintu biyampe bya kuvuluka.”

Tubwanya kuvudija nsangaji yotudi nayo mu mwingilo wa Leza na kulangulukila pa bine bilengejanga mwingilo wa kiteokratike wikale na mvubu. Bine i dyese’po kashā kwikala “bengidi bengila pamo na Leza.” (1 Ko. 3:9) Pamo’nka bwa kukundula kipyanwa kilēme mwanda wa kyeñenye nyeke, kulangulukila pa dyese dikatampe dya kwingidila Leza kuketukwasha tuleke kwikala na mumweno mubi ubwanya kwitujimijija nsangaji. Ketukaponenapo mu kyaka kya kudingangakanya mwingilo wetu na wa bantu bakwabo. Ketukamonepo amba madyese a bakwetu adi na bulēme kutabuka madyese otudi nao.​—Ngt. 6:4.

Padi Yoano wādi uyukile amba mwingilo wandi ukafula, ino kuyuka mowādi wa kufudila mu kitulumukila mpika. (Yoa. 3:30) Mu mwaka wa 30 Yesu Ke Mwiye, kintu kya myeji isamba pa kupwa kubatyija Yesu, Yoano bāmukuta kudi Mulopwe Heloda. Inoko Yoano wālongele bukomo bwa kusapula nyeke bukamoni. (Mako 6:17-20) Le i bika byāmukweshe alame nsangaji yandi nansha byaākutyilwe? Wādi utele nyeke mutyima ku bintu bya ku mushipiditu.

Yoano paādi mu kifungo, bāmulombwele amba mwingilo wa Yesu ubaendelela. (Mat. 11:2; Luka 7:18) Yoano wādi ukulupile amba Yesu ye Meshiasa, ino wādi padi wiipangula muswelo wādi wa kufikidija Yesu bintu byonso byātelele Bisonekwa byādi bya kulonga Meshiasa. Meshiasa byaādi wa kupebwa bulopwe, padi Yoano wādi wiipangula shi Yesu kasapo kwija kuludika. Le wādi ulanga’mba shi wabikala usa kumutambija  mu kifungo? Yoano pa kusaka kwivwanija mwingilo wa Yesu, wātuma bandi bana ba bwanga babidi bakepangule Yesu amba: “Lelo abe ye Aye wa Kwiya’ni, nansha tufwaninwe kutengela’ko ungi?” (Luka 7:19) Abo pa kujoka, Yoano kābudilwepo kwibevwana na katentekeji pobādi bamulombola’mba Yesu wadi undapa mu kingelengele kupwa webajokejeja kwadi bamulombole amba: “Bampofu pano kebamone, babilema kebanange, ba makopo abatōkejibwa, ba bitwi nabo kebevwana, ne bafwe nabo abasangulwa, kadi balanda nabo abasapwilwa myanda miyampe.”​—Luka 7:20-22.

Na bubine, Yoano wākankamikilwe na myanda yobāmulombwele. Ino myanda yābingije amba Yesu wāfikidije bupolofeto butala padi Meshiasa. Nansha byobyādi bimweka’mba Yesu kasapo kutambija Yoano mu kifungo, inoko Yoano wādi uyukile amba mwingilo wandi ke wa bituputupupo. Nansha byaātenwe na bino byonso’bi, inoko wādi na bubinga bwa kusangela.

Pamo bwa Yoano, shi tute mutyima ku bintu bya ku mushipiditu, tukabwanya kūminina na nsangaji ne kitūkijetyima. (Kol. 1:9-11) Tukabwanya kūminina na kutanga Bible ne kulangulukila’po, kintu kituvuluja’mba mwingilo otwingidila Leza ke wa bitupupo. (1 Ko. 15:58) Sandra unena’mba: “Kutanga shapita wa mu Bible difuku ne difuku kunkwashanga mfwene kudi Yehova. Kunkwashanga nte mutyima kwadi pa kyaba kya kwita’o ami mwine.” Kadi tubwanya kuta mutyima ku lapolo ya mwingilo wa Bulopwe, mine ibwanya kwitukwasha tuleke kuta mutyima ku ngikadilo yotudi’mo ino tute’o ku bintu bilonga Yehova. Sandra unena’mba: “Mpangiko ya kweji ne kweji ya Televijo ya JW itukwashanga twimone bu tudi pabwipi na bulongolodi, kadi itukwashanga tulame nsangaji mu mwingilo wetu.”

Yoano Mubatyiji wāvuije mwingilo wandi wa mu kitatyi kityetye na “mushipiditu ne bukomo bwa Ediya,” kadi pamo bwa Ediya, aye nandi “wādi muntu pamo’nka bwa batwe.” (Luka 1:17; Yak. 5:17) Shi twiule kimfwa kyandi kya kwikala na mutyima wa kufwija’ko ne kuta mutyima ku bintu bya ku mushipiditu, netu tubwanya kulama nsangaji mu mwingilo wa Bulopwe nansha shi tubatanwa na bika.