1. Mwanda waka Yesu wālombele Yehova alame balondi bandi?

 BUFUKU bukya Yesu kafu, wālombele Shandi wa mūlu kintu kya pa bula. Wālombele Yehova alame balondi bandi. (Yoa. 17:15, 20) Na bubine Yehova ulamanga nyeke bantu bandi​—wibakwatakanya ne kwibakinga. Inoko, Yesu wāyukile amba Satana ukapangapanga bininge balondi bandi. Kadi wāyukile’mba, balondi bandi bakasakilwa bukwashi bwa Yehova pa kwimanija ku bulwi bwa Dyabola.

2. Kukwatañana na Ñimbo ya Mitōto 33:18-20, mwanda waka ketufwaninwepo kukwatwa moyo pa mwanda wa byamalwa?

² Dyalelo, ino ntanda yendejibwa na Satana, iletelanga bene Kidishitu ba bine makambakano mavule. Tutanwanga na byamalwa bivule bibwanya kwituzozeja, enka ne kutūla lulamato lwetu kudi Yehova pa ditompo. Inoko tusa kumona mu kino kishinte amba, ketufwaninwepo kukwatwa moyo. Yehova witulamanga​—umonanga makambakano otutanwa nao, kadi usakanga kwitukwasha twiominine. Tubandaulei’ko bimfwa bibidi bya mu Bible bilombola’mba diso dya Yehova ditalanga “boba bamwakaminwe.”​—Tanga Ñimbo ya Mitōto 33:18-20.

3. Le i kitatyi’ka kyotubwanya kwimona bu tudi bunka?

³ Nansha byotudi mu kisaka kikatampe kya batōtyi ba Yehova, tubwanya kyaba kimo kwimona bu tudi bunka. Kimfwa, bankasampe babwanya kwimona bu badi bunka pobashintulwila bakwabo ku masomo nkulupilo yabo, nansha kitatyi kyobavilukila mu kipwilo kipya. Bamo motudi babwanya kwivwana bulanda nansha kutyumukwa mutyima, kebalanga’mba banenwe kwikonda abo bene na ino milangwe. Tubwanya kwikaka kusapwila  banabetu motwiivwanina, na kulanga’mba kebakevwanijapo motwiivwanina. Kyaba kimo, tubwanya enka ne kwiipangula shi kudi bine muntu witutele mutyima. Kwimona bu tudi bunka​—nansha shi i pa bubinga’ka​—kubwanya kwituzozeja ne kwitulengeja tuzumbije mutyima. Yehova kasakengapo twimone bu tudi bunka. Mwanda waka tubanena namino?

4. Mwanda waka mupolofeto Ediya wānenene amba: “Ami kete ye washala’ko”?

⁴ Tubandaulei’ko kimfwa kya Ediya muntu wa kikōkeji. Yezebele wātyipile kumwipaya, o mwanda Ediya wānyemene lubilo mu bula bwa mafuku 40 mwanda wa kwipandija. (1 Ba. 19:1-9) Ku mfulo, paādi bunka mu mutá, wāsapwila Yehova amba: “Ami kete ye washala’ko [mupolofeto].” (1 Ba. 19:10) Kwādi bapolofeto bakwabo mu ntanda’ya; kimfwa, Obadia wāpandije bapolofeto 100 baleke kwipaibwa na Yezebele. (1 Ba. 18:7, 13) Pene’po, mwanda waka Ediya wēmwene bu udi bunka? Le wālangile amba bapolofeto bonso bobāpandije kudi Obadia ke bepaibwe? Le ye uno wēmwene bu udi bunka mwanda bantu bakwabo kebēlungilepo nandi mu kutōta Yehova, pa kupwa’ye kwilombola bu Leza wa bine pa Lūlu lwa Kalamela? Le ye uno wāmwene amba kekudipo muntu nansha umo wādi umumwene amba udi mu kyaka kikatampe, nansha wālangile’mba kekudipo muntu umutele mutyima? Nsekununi keishintulwilepo byonso pa mwēivwanine Ediya. Inoko byotuyukile i amba, Yehova wāivwanije kine kyālengeje Ediya emone bu udi bunka, kadi wādi uyukile muswelo wa kumukwasha.

5. Le Yehova wākulupije Ediya namani amba kadipo bunka?

⁵ Yehova wākweshe Ediya mu miswelo mivule. Wākankamikile Ediya esambe. Wāipangwile Ediya misunsa ibidi amba: “Le i bika byolonga kuno, a Ediya?” (1 Ba. 19:9, 13) Musunsa ne musunsa, Yehova wātejeje Ediya paādi umusapwila mwaeivwanina. Yehova wālondolwele Ediya na kumulombola’mba udi nandi, ne amba i mukomokomo. Kadi wākulupije Ediya amba kudi bene Isalela bakwabo bavule bamutōta. (1 Ba. 19:11, 12, 18) Na bubine, Ediya wātūkijibwe mutyima pa kupwa kusapwila Yehova  mwaādi wiivwanina ne kuteja kilondololwa kyandi. Yehova wāpele Ediya mingilo mivule ya mvubu. Wāmunenene ashinge Hazaele māni ekale mulopwe pa Shidea, ashinge Yehu māni ekale mulopwe pa Isalela, ne kushinga Edisha māni ekale mupolofeto. (1 Ba. 19:15, 16) Yehova pa kupa Ediya ino mingilo, wāmukweshe ate mutyima pa bintu biyampe. Kadi Leza wāmupele ne Edisha, muntu wa kwingila nandi. Le Yehova witukwashanga namani kitatyi kyotwimona bu tudi bunka?

6. Le i bika byobwanya kutela mu milombelo kitatyi kyowimona bu udi bunka? (Ñimbo ya Mitōto 62:8)

⁶ Yehova ukwita umulombe. Umwene makambakano owikonda nao, kadi ukukulupija’mba ukateja milombelo yobe kitatyi kyo-kyonso. (1 Ts. 5:17) Aye usangelanga kuteja batōtyi bandi. (Nki. 15:8) Le i bika byobwanya kutela mu milombelo powimona bu udi bunka? Pamo bwa Ediya, sapwila Yehova mowiivwanina. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 62:8.) Sapwila Yehova makambakano obe, ne mwine mowiivwanina pa makambakano’a. Lomba Yehova akukwashe uyuke bya kulonga pa kukomena milangwe yobe. Kimfwa, shi wimona’mba udi bunka kadi ukwetwe moyo pa kupāna bukamoni ku masomo, lomba Yehova akupe bukankamane bosakilwa pa kwisamba. Ubwanya enka ne kumulomba akupe tunangu twa kushintulula nkulupilo yobe na bunwa. (Luka 21:14, 15) Shi wikondanga na kutyumukwa mutyima, lomba Yehova akukwashe usapwile’mo mwine Kidishitu mutame. Ubwanya kulomba Yehova akwashe muntu osaka kusapwila’mo, amba evwanije mowiivwanina. Sapwila Yehova mowiivwanina, mona mwalondolwela ku milombelo yobe, kadi itabija bukwashi bwa bakwenu; nabya milangwe ya kwimona bu udi bunka ikatyepa.

7. Le i ñeni’ka yowaboila ku kimfwa kya Mauricio?

⁷ Yehova i mwitupe batwe bonso mwingilo wa mvubu mpata. Kulupila’mba umonanga ne kusangela byonso byotulonga mu kipwilo, ne mu mwingilo wa busapudi. (Ñim. 110:3) Lelo kuvudilwa nyeke bya kulonga mu uno mwingilo, kubwanya kukukwasha namani kitatyi kyowimona bu udi bunka? Twisambilei’ko pa kimfwa kya tutu umo nkasampe witwa bu Mauricio. * Kitatyi kityetye’tu na paabatyijibwe, mulunda nandi umo wa pa mutyima washilwile bityebitye kuleka bubine. Mauricio unena’mba: “Kumumona wenda usāsuka, kwanengeje netyepelwe. Neipangwile shi nkafikidija mulao wami wa kwingidila Yehova ne kushala mu kisaka kyandi. Nemwene bu ngidi bunka, kadi namwene amba kekudipo muntu nansha umo ukabwanya kwivwanija moneivwanina.” Le i bika byakweshe Mauricio? Unena’mba: “Nashilwile kusapula bininge. Kino kyankweshe ndeke kuta mutyima enka pa ami mwine, ne pa moneivwanina.  Ponadi nsapula pamo na bantu bakwabo, naikele na nsangaji ne kutyepeja’ko milangwe yami ya kwimona bu ngidi bunka.” Na bubine, nansha shi ketubwanyapo kusapula na banabetu mpala na mpala, tubwanya kukankamikwa na kusapula nabo kupityila ku mikanda nansha ku telefone. Lelo i bika bikwabo byakweshe Mauricio? Ubweja’ko amba: “Nashilwile ne kwingila bininge mu kipwilo. Nadi nonga bukomo bwami bonso bwa kuteakanya kupwila senene, ne kupityija bipindi bya bana ba masomo ku kupwila. Ino mingilo yankweshe mone amba ne mulēme ku meso a Yehova, ne kudi banabetu.”

8. Le byamalwa bikomo bibwanya kwitulengeja twiivwane namani?

⁸ Tutanwanga na byamalwa bivule mu ano mafuku a mfulo. (2 Tm. 3:1) Inoko ketuyukilepo i byamalwa’ka ne i kitatyi’ka kyobibwanya kwitutana. O mwanda bibwanya kwitutulumuna. Mu kitulumukila, tubwanya kwikonda na makambakano a misokwe, kukwatwa misongo mikomo, nansha kufwilwa muntu otusenswe. Mu bitatyi pamo bwa bino, tubwanya kutyumukwa mutyima, nakampata shi bimweka’mba byamalwa bibelonda, nansha bibetufikila bivule mu kitatyi kimo. Nansha nankyo, vuluka’mba Yehova umwene ngikadilo yotudi’mo, kadi na bukwashi bwandi tubwanya kūminina kyamalwa kyo-kyonso.

9. Tela’ko byamalwa bimobimo byātene Yoba.

⁹ Twisambilei’ko pa kimfwa kya Yoba muntu wa kikōkeji. Yoba wātenwe na byamalwa bivule mu kitatyi’tu kityetye. Mu difuku’tu dimo, bāmulombola’mba kubalongeka binkumenkume bibi byaonakanya misokwe yandi, byaipaya bengidi bandi, kadi kibi kutabuka bibaipaya ne bandi bana basenswe. (Yoba 1:13-19) Ne kwija kwine mpika, aye ukīkonda na njia, Yoba wābela misongo mibi kadi isansa. (Yoba 2:7) Byamalwa bya Yoba byāmupityile mutwe, wānena’mba: “Nakwatwa būmi bwami mukenye; nkisakilepo kwikala monka mūmi.”​—Yoba 7:16.

10. Le Yehova wāpele namani Yoba byaādi usakilwa pa kūminina byamalwa byandi? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

¹⁰ Yehova wādi uyukile biyampe bintu byātene Yoba. Byaādi usenswe Yoba, wāmupele byaādi usakilwa pa kūminina biyampe byamalwa byandi. Yehova wēsambile na Yoba, wāmuvuluja tunangu twandi tukatampe ne muswelo wakwatakanyanga bipangwa byandi na buswe. Wēsambīle pa banyema bavule ba kutendelwa. (Yoba 38:1, 2; 39:9, 13, 19, 27; 40:15; 41:1, 2) Kadi Yehova wāingidije nkasampe wa kikōkeji witwa bu Edihu akankamike Yoba ne kumusenga. Edihu wāmukulupije amba, Yehova upalanga nyeke mpalo batōtyi bandi pa mwanda wa kūminina kwabo. Inoko kadi, Yehova wāingidije Edihu ape’ko Yoba madingi kampanda na buswe. Edihu wākweshe Yoba aleke kuta mutyima bininge pādi aye mwine, na kumuvuluja’mba twi batyetyetyetye ku meso a Yehova, Umpangi wa diulu ne ntanda. (Yoba 37:14) Kadi Yehova wāpele Yoba mwingilo; wāmusapwidile alombele pa mwanda wa balunda nandi basatu bālongele bubi. (Yoba 42:8-10) Le i muswelo’ka witukwashanga Yehova dyalelo potutanwa na byamalwa bikomo?

11. Le Bible wituseñanga namani kitatyi kyotudi mu byamalwa?

¹¹ Dyalelo, Yehova kakīsambengapo netu na mwaēsambīle na Yoba, inoko wisambanga netu kupityila ku Bible, Kinenwa kyandi. (Loma 15:4) Wituseñanga na kwitupa lukulupilo lwa būmi bwa kumeso. Tala milangwe’tu mityetye ya mu Bible ibwanya kwitusenga, kitatyi kyotutanwa na byamalwa. Yehova witukulupija mu Bisonekwa amba, i kutupu kintu nansha  kimo​—enka ne byamalwa bikomo bine​—“kebikakokejapo kwitusansanya na buswe” bwandi. (Loma 8:38, 39) Kadi witukulupija’mba udi pabwipi na “boba bonso bamwita” mu milombelo. (Ñim. 145:18) Yehova witusapwila’mba shi tumukulupile, tubwanya kūminina kyamalwa kyo-kyonso, enka ne kwikala’ko na nsangaji kitatyi kyotususuka. (1 Ko. 10:13; Yak. 1:2, 12) Kadi Kinenwa kya Leza kituvuluja’mba, byamalwa byetu i bya mu kakitatyi katyetye kadi bya lupito, shi twibidingakanye na mpalo ya nyeke ne nyeke yasa kwitupa. (2 Ko. 4:16-18) Yehova i mwitupe lukulupilo lwa bine lwa amba, usa kutalula’ko bene betuletela byamalwa byonso’bi​—ke Satana Dyabola kadi, pamo ne boba beula mashinda andi mabi. (Ñim. 37:10) Lelo ukwatyile’ko bisonekwa kampanda bisenga bya kukukwasha ūminine byamalwa byokokeja kutanwa nabyo kumeso’ku?

12. Le Yehova usakanga tulonge bika pa kumwena ne pa mfulo mu Kinenwa kyandi?

¹² Yehova usakanga twitūdile’ko kyaba kya kwifunda Bible kitatyi ne kitatyi, ne kulangulukila bininge pa byotutanga. Shi twingidija byotwifunda, lwitabijo lwetu luningilanga’ko, kadi twikalanga pabwipi na Tata wetu wa mūlu. Kino kitupanga bukomo bwa kūminina byamalwa. Kadi Yehova upānanga mushipiditu ujila ku boba bakulupile mu Kinenwa kyandi. Uno mushipiditu witupanga “bukomo butabukile bwikalanga na bantu” mwanda wa kūminina kyamalwa kyo-kyonso.​—2 Ko. 4:7-10.

13. Le byakudya bya ku mushipiditu bileta “umpika mukōkele ne mudyumuke” bibwanya kwitukwasha namani tūminine byamalwa?

¹³ Na bukwashi bwa Yehova, “umpika mukōkele ne mudyumuke” ulupulanga bishinte bivule, mavideo, ne minjiki, bine bibwanya kwitukwasha tukomeje lwitabijo lwetu ne kushala pabwipi na Yehova. (Mat. 24:45) Tufwaninwe kumwena ne pa mfulo mu bintu byonso bitupa Yehova. Kaka umo wa mu États-Unis wafwijije’ko pa bino byakudya byonso bya ku mushipiditu. Wanenene amba: “Lwitabijo lwami lwatūdilwe pa ditompo misunsa mivule, mu bula bwa ino myaka 40 yonaingidila Yehova.” Uno kaka watenwe na byamalwa bikomo​—nkambo wandi mwana-mulume bamukongele kudi shofele wadi mukolwe wafwa, bambutwile bandi bebakwete misongo mikomo kupwa nabo bafwa, kadi aye mwine bamukwete misongo ya dyaya misunsa ibidi. Le i bika byamukweshe ōminine? Ushintulula’mba: “Yehova unkwatakanyanga nyeke. Byakudya bya ku mushipiditu bileta umpika mukōkele ne  mudyumuke, i binkwashe ñuminine. Pa mwanda wa bino byakudya bya ku mushipiditu, neivwananga pamo bwa Yoba, mwine wānenene amba: ‘Enka ne byomfwa, nkikalekapo bululame bwami!’”​—Yoba 27:5.

14. Le Yehova wingidijanga namani batutu ne bakaka mwanda wa kwitukwasha mu byamalwa? (1 Bene Tesalonika 4:9)

¹⁴ Yehova i mufundije bantu bandi kwisanswa ne kwisenga abo bene na bene mu bitatyi bya makambakano. (2 Ko. 1: 3, 4; tanga 1 Bene Tesalonika 4:9.) Pamo bwa Edihu, batutu ne bakaka basakanga kwitukwasha tushale ba kikōkeji, kitatyi kyotudi mu makambakano. (Bil. 14:22) Kimfwa, tala batutu ne bakaka ba mu kipwilo kya ba kaka Diane, mobamukankamikīle ne kumukwasha ashale mukomo ku mushipiditu, pabelele wandi mulume misongo mikomo. Wanenene amba: “Byadi bikomo. Inoko twemwenine mwadi mwitukwashisha Yehova na buswe mu bino bitatyi bya makambakano. Banabetu mu kipwilo balongele bintu bivule mwanda wa kwitukwasha. Badi betupempula, betwita ku telefone, ne kwitupamba bīpa, bintu bine byotwadi tusakilwa pa kūminina. Byonkyadipo ndyukile kwendeja motoka, batutu ne bakaka badi balonga bukomo bwabo bonso mwanda wa kukantūla ku kupwila ne mu busapudi kitatyi kyonso.” Bine, i dyese’po kashā kwikala mu kino kisaka kya ku mushipiditu kya buswe!

15. Mwanda waka tukulupile amba tubwanya kūminina byamalwa?

¹⁵ Batwe bonso tutanwanga na byamalwa. Inoko monka motwekimwena, ketukekalapo nansha dimo batwe bene kitatyi kyotutanwa na byamalwa. Pamo bwa tata wa buswe, Yehova uketukwatakanya nyeke. Udi pabwipi netu mwanda wa kuteja kulomba kotumulomba etukwashe, kadi usakanga kwitukwasha. (Isa. 43:2) Tukulupile’mba tubwanya kūminina byamalwa, mwanda i mwitupe kintu kyonso kyotusakilwa pa kūminina. I mwitupe kyabuntu kya milombelo, Bible, byakudya bivule bya ku mushipiditu, ne kisaka kya buswe mwanda wa kwitukwasha mu bitatyi byotusakilwa bukwashi.

16. Le i muswelo’ka otubwanya kushala nyeke mu bulami bwa Yehova bwa buswe?

¹⁶ Bine, tufwijanga’ko bininge pa kwikala na Tata wetu wa mūlu mwine witukwatakanyanga! “Mityima yetu imusangedile.” (Ñim. 33:21) Tubwanya kulombola’mba tufwijanga’ko Yehova pa kwitukwatakanya na buswe, na kwingidija senene bintu byonso byaetupele mwanda wa kwitukwasha. Kadi tusakilwa kulonga byotufwaninwe kulonga pa kushala nyeke mu bulami bwa Leza. Ko kunena’mba, shi twendelele kulonga bukomo bwetu bonso mwanda wa kukōkela Yehova ne kulonga byoloke ku meso andi, nandi uketulama nyeke ne nyekeke!​—1 Pe. 3:12.