1. Le i bika byālembele mutumibwa Petelo ku bukomo bwa mushipiditu kitatyi kityetye’tu kumeso kwa aye kufwa?

 MUTUMIBWA Petelo wāyukile amba kasa kufwa. Wāingidile Yehova na kikōkeji mu bula bwa myaka mivule, wākatūdile Yesu mu mwingilo wa busapudi, wāshilwile busapudi mu myaba mipya, ne mwenda mafuku wāingile mu kitango kyendeji. Ino paādi kasa kufwa, Yehova wāmupele mwingilo mukwabo. Dya mu mwaka wa 62-64 Yesu ke mwiye, Yehova wāmupele bukomo bwa mushipiditu wālemba mikanda ibidi ya mu Bible—1 Petelo ne 2 Petelo. Petelo wākulupile amba ino mikanda ikakwasha bene Kidishitu pa kupwa’ye kufwa.—2 Pe. 1:​12-15.

2. Mwanda waka mikanda yālembele Petelo yāfikile pa kitatyi kifwaninwe?

² Petelo wālembele mikanda yandi kitatyi kyādi kijingwa banababo mu lwitabijo “mutyima na matompo palapala.” (1 Pe. 1:6) Bantu babi bādi bakimba kutweja bibidiji bya bubela ne mwiendelejo wa disubi mu kipwilo. (2 Pe. 2:​1, 2, 14) Bene Kidishitu bādi mu Yelusalema bādi kebasa kufikilwa na “mfulo ya bintu byonso”—ko kunena’mba konakanibwa kwa kino kibundi ne ngikadilo ya bintu ya Bayuda na bibumbo bya divita bya bene Loma. (1 Pe. 4:7) Na bubine, mikanda ya Petelo yākweshe bene Kidishitu bayuke byobādi bafwaninwe kulonga pa kūminina matompo a mu kine kitatyi’kya, ne kwiteakanya ku matompo a mu mafuku a kumeso. b

3. Mwanda waka tufwaninwe kubandaula mikanda ya Petelo ya ku bukomo bwa mushipiditu?

³ Nansha Petelo byaālembēle mikanda yandi bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji, Yehova wātwejeje bino bilembwa mu Kinenwa kyandi. Nanshi ne batwe netu dyalelo tubwanya  kumwena mu ino mikanda. (Loma 15:4) Byotudi mu ntanda ikankamika mwiendelejo wa disubi, tutanwanga ne na matompo alengeja kwingidila Yehova kwikale kukomo bininge. Ne kadi, panopano ponka tusa kutanwa na kyamalwa kikatampe kutabuka kyokya kyāletele mfulo pa ngikadilo ya bintu ya Bayuda. Mu mikanda ibidi ya Petelo mudi bivulujo bya kamweno kotudi. Bino bivulujo biketukwasha twendelele kutengela difuku dya Yehova, tutalule kityino kya bantu, ne kwisanswa bininge batwe bene na bene. Kadi bibwanya kukwasha bakulumpe bamone mwa kuvuijija senene bisakibwa bya luombe.

4. Le kukwatañana na 2 Petelo 3:​3, 4, i bika bibwanya kuzozeja lwitabijo lwetu?

⁴ Twi bajokolokwe na bantu kebakulupilepo mu bupolofeto bwa mu Bible. Balwana netu babwanya kwituzawila mwanda tunenanga pano kepadi myaka mivule amba mfulo ibafwena. Bantu bamo balañanga’mba mfulo keikafikapo nansha dimo. (Tanga 2 Petelo 3:​3, 4.) Kwivwana mwinē njibo, mwingidi-netu, nansha muntu wa mu kisaka unena bino binenwa kubwanya kwituzozeja mu lwitabijo. Inoko Petelo wālombwele bintu bibwanya kwitukwasha.

5. Lelo i bika biketukwasha twendelele kwikala na mumweno muyampe pa mfulo ya ino ngikadilo ya bintu? (2 Petelo 3:​8, 9)

⁵ Bamo babwanya kumona’mba Yehova waije kufudija ino ngikadilo mibi. Inoko bintu byānenene Petelo bibwanya kwitukwasha twikale na mumweno muyampe na kwituvuluja’mba muswelo umona Yehova kitatyi i mwishile bininge na wa bantu. (Tanga 2 Petelo 3:​8, 9.) Kudi Yehova, myaka kanunu idi pamo bwa difuku dimo. Yehova udi na kitūkijetyima, kasakengapo muntu nansha umo oneke. Ino shi difuku dyatungile dibabwana, ukonakanya ino ngikadilo ya bintu. Bine, tudi na dyese dya kwingidija kitatyi kyetushadila’ko mwanda wa kupāna bukamoni ku bantu ba mu mizo yonso.

6. I muswelo’ka ‘otulamanga nyeke mu ñeni’ difuku dya Yehova? (2 Petelo 3:​11, 12)

⁶ Petelo witukankamika ‘tulame nyeke mu ñeni’ difuku dya Yehova. (Tanga 2 Petelo 3:​11, 12.) Muswelo’ka? Na kulangulukila difuku ne difuku, shi bibwanika, pa būmi bulumbuluke botukekala nabo mu ntanda mipya. Wimone wesa luvula luyampe, udya byakudya bya bumeni, utundaila baswe bobe basangulwa, ne kufundija bantu bāikele’ko myaka tutwa na tutwa kunyuma muswelo wafikidīle bupolofeto bwa mu Bible. Kulangulukila pa bino bintu kukakukwasha wendelele kutengela ne kukukwasha ukulupile amba mfulo isa kufika panopano. Shi tuyuke “kala bino’bi” pa būmi bwetu bwa kumeso, ‘ketukalubijibwapo’ na bafundiji ba bubela.—2 Pe. 3:17.

7. Le kityino kya bantu kibwanya kwitulengeja tulonge bika?

⁷ Byotulamine nyeke difuku dya Yehova mu ñeni, tusakanga kusapwila bakwetu myanda miyampe. Inoko kitatyi kimo twikakanga kwisamba. Mwanda waka? Mwanda kyaba kimo tutādilwanga na kityino kya bantu. Kino kyāfikīle ne Petelo. Bufuku bukya Yesu kafu, Petelo wāivwene moyo wa kwiyukanya amba i mwanā bwanga wa Yesu, kadi wāmutunine misunsa mivule amba kamuyukilepo nansha kumuyuka kwine. (Mat. 26:​69-75) Inoko uno mutumibwa umo yenka wānenene mwenda myaka na kikulupiji amba: “Kemwakityinai byobatyinanga, nansha kuvutakanibwa.” (1 Pe. 3:14) Binenwa bya Petelo bitukulupija’mba tubwanya kutalula kityino kya bantu.

8. Lelo i bika bibwanya kwitukwasha tutalule kityino kya bantu? (1 Petelo 3:15)

 ⁸ Le i bika bibwanya kwitukwasha tutalule kityino kya bantu? Petelo witusapwila’mba: “Pandulai Kidishitu mu mityima yenu bu Mfumwenu.” (Tanga 1 Petelo 3:15.) Muno mubadilwa kifuko ne lupusa bidi na Mfumwetu ne Mulopwe wetu, Kidishitu Yesu. Shi uselanga mutyima kūlu nansha kukwatwa moyo kitatyi kimweka mukenga wa kusapwila bakwenu myanda miyampe, vuluka Mulopwe wetu. Mumone mu ñeni uludika momwa mūlu koku ujokolokelwe na bamwikeulu midiyo ne midiyo. Vuluka’mba udi na “lupusa lonso . . . mūlu ne pano panshi pene” ne amba ukekala nobe “mafuku onso kufika ne ku mvuyo ya ngikadilo ya bintu.” (Mat. 28:​18-20) Petelo witukankamika twikale ‘beteakanye mafuku onso’ kubingija lwitabijo lwetu. Lelo usakanga kupāna bukamoni ku kaji, ku masomo, nansha mu mikenga mikwabo ya kiponka na ponka? Nabya langulukila kumeso kwa kitatyi pa mukenga obwanya kupāna bukamoni, kupwa teakanya byokanena. Lomba Yehova akupe bukankamane, kadi kulupila’mba ukakukwasha utalule kityino kya bantu.—Bil. 4:29.

9. Le kitatyi kimo, Petelo wākomenwe namani kulombola buswe? (Tala ne kifwatulo.)

⁹ Petelo wēfundile muswelo wa kulombola buswe. Wātenwe’po pānenene Yesu amba:  “Nemupe mbila mipya, amba mwisanswe banwe bene na bene; monka monemusanshilwe, nenu mwisanswei banwe bene na bene.” (Yoa. 13:34) Nansha Petelo byaātejeje bino binenwa, mwenda mafuku wāpelele kudya pamo na banababo ke Bayudapo, mwanda wa kutyina bene Kidishitu Bayuda. Mutumibwa Polo wāityile byālongele Petelo bu “buzazangi.” (Ngt. 2:​11-14) Petelo wāitabije buno bulemununi ne kuboila’ko ñeni. Mu mikanda yandi ibidi, i mukomeneje’mo amba ketufwaninwepo’tu enka kusanswa batutu ne bakaka, ino tufwaninwe ne kulombola buswe’bwa.

10. Le “kisanso kya bu bana na bana kyampikwa buzazangi” kilupukanga ku bika? Shintulula. (1 Petelo 1:22)

¹⁰ Petelo unena’mba tufwaninwe kwikala na “kisanso kya bu bana na bana kyampikwa buzazangi” ku banabetu mu lwitabijo. (Tanga 1 Petelo 1:22.) Kino kisanso kilupukanga ku ‘kikōkeji kyotukōkele bubine.’ Mu buno bubine mubadilwa bufundiji bwa amba “Leza kadipo na mboloji.” (Bil. 10:​34, 35) Ketubwanyapo kukōkela musoñanya wa Yesu wa kwisanswa shi tulombola buswe ku bamo mu kipwilo inoko ku bakwabo mpika. Shako pamo bwa Yesu, tubwanya kulamata bamo kupita’ko bakwabo. (Yoa. 13:23; 20:2) Inoko Petelo wituvuluja’mba tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwikala na “kisanso kya bu bana na bana”—ko kunena’mba, kipwano kīkalanga na bantu ba mu kisaka kimo—ku batutu ne bakaka bonso.—1 Pe. 2:17.

11. Le mu kusanswa bakwetu “bininge ne mutyima umo” mubadilwa bika ne bika?

¹¹ Petelo witukankamika ‘twisanswe batwe bene na bene bininge ne mutyima umo.’ Mungya myanda īsambilwa’po, ‘kusanswa bininge’ kushintula kusanswa muntu nansha shi i bikomo kumusanswa. Kimfwa, le bikekala namani shi tutu ukulobejanga nansha kukusanshija mu muswelo kampanda? Dibajinji tubwanya kukimba kumulubwila kinongo pa kyaba kya kumusanswa. Inoko, Petelo wāboile ñeni kudi Yesu ya amba kulubula kinongo kekusangajangapo Leza. (Yoa. 18:​10, 11) Petelo wālembele amba: “Kemwakilubulai kibi ku kibi nansha mutonko ku mutonko. Ino eselai dyese.” (1 Pe. 3:9) Nanshi leka buswe bukatampe bukulengeje wikale na kanye kadi biyampe nansha ke na boba padi bakusanshije.

12. (a) Le buswe bukatampe buketulengeja tulonge bika bikwabo? (b) Monka mobilombwedilwe mu video inena’mba Lama Kyabuntu Kilēme kya Bumo, i bika byosaka kwielela’ko kulonga?

¹² Petelo wāingidije mu mukanda wandi mubajinji binenwa bikwabo bya amba “mwisanswei bininge.” Buno buswe kebupūtangapo’tu enka bubi butyetye, ino ne “milwi ne milwi ya bubi.” (1 Pe. 4:8) Padi Petelo wāvulukile bufundiji bwa lulekelo bwāmufundije Yesu myaka kunyuma. Mu kine kitatyi’kya, Petelo ye uno wādi ulanga’mba wādi muntu muyampe paānenene amba, ubwanya kulekela mwanabo “kufika ne pa misunsa isamba-ibidi.” Inoko Yesu wāmufundija aye—kubadila’mo ne batwe bene—kulekela “kufika ne pa misunsa 77,” ko kunena’mba pampikwa mfulo. (Mat. 18:​21, 22) Shi bikukomenanga kulonda ano madingi, kokatyumukwa mutyima! Bengidi ba Yehova bonso ba kubulwa kubwaninina bibakomenanga kyaba kimo kulekela. Kintu kya mvubu kya abe kulonga pano, i kulonga bukomo bobe bonso bwa kulekela mwanenu ne kulonga nandi ndoe. c

13. I bika bibwanya kulengeja bakulumpe bakolelwe kusokola kitatyi kya kukankamika banababo?

¹³ Na bubine, Petelo kāidilwepo nansha dimo byāmusapwidile Yesu paāsangukile, bya  amba: “Kumba yami mikōko myana.” (Yoa. 21:16) Shi wi mukulumpe, uyukile amba buno bulombodi bukutala ne abe. Shako, bibwanya kwikala bikomo kudi mukulumpe kusokola kitatyi kya kuvuija uno mwingilo wa mvubu. Bakulumpe bafwaninwe dibajinji kuvuija bisakibwa bya ba mu bisaka byabo bya ku ngitu, mu malango, ne ku mushipiditu. Ino batangidilanga ne mwingilo wa busapudi kadi bateakanyanga ne kupityija bipindi ku kupwila, ne ku bitango. Ne kadi bamo bengilanga ne mu Makomite Atala Myanda ya Lupitalo nansha ku Mwingilo wa Lūbako. Na bubine bakulumpe i bavudilwe bya kulonga!

14. Le i bika bibwanya kutonona bakulumpe bakumbe luombe? (1 Petelo 5:​1-4)

¹⁴ Petelo wākankamikile bakulumpe bakwabo amba, “Kumbai luombe lwa Leza.” (Tanga 1 Petelo 5:​1-4.) Shi wi mukulumpe, tuyukile amba usenswe batutu ne bakaka kadi usakanga kwibakumba. Inoko kyaba kimo, ubwanya kwimona bu muvudilwe bya kulonga nansha kukōka bininge, wamona’mba kukibwanyapo kuvuija uno mwingilo. Le i bika byobwanya kulonga? Sapwila Yehova byonso bikudi ku mutyima. Petelo wālembele amba: “Shi kudi wingila, nankyo engile mwendele bukomo bupāna Leza.” (1 Pe. 4:11) Batutu ne bakaka babwanya kwikonda na makambakano keabwanyapo kupwididila mu ino ngikadilo ya bintu. Inoko vuluka’mba “mukumbi mukata,” Yesu Kidishitu, ubwanya kwibakwasha senene kutabuka muswelo obwanya kwibakwasha. Ubwanya kwibakwasha dyalelo ne mu ntanda mipya. Kintu’tu kilomba Yehova ku bakulumpe i kusanswa banababo, kwibakumba, ne kwikala “bimfwa bya kulondela’po luombe.”

15. Le mukulumpe umo ukumbanga namani luombe? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁵ Tutu William, mukulumpe ke mwingile mu bula bwa myaka mivule, wivwanije mvubu ya mwingilo wa bukumbi. Paponene kipupo kya Corona, aye pamo ne bakulumpe bakwabo betungīle kitungo kya kwita muntu ne muntu mu bisumpi byabo bya busapudi yenga ne yenga. Ushintulula kine kyobalongēle namino, amba: “Batutu ne bakaka bavule badi bunka ku mobo abo, kadi bukidi bonka badi babwanya kwikala na milangwe mibi.” Kitatyi kīkonda tutu nansha kaka kampanda na makambakano, tutu William umutejanga  na katentekeji mwa kuyukila bintu byasakilwa ne bine bimukambakanya. Kupwa wakimba’ko myanda ya kumukwasha nayo. Divule wingidijanga mavideo a pa site yetu mwanda wa kukwasha mwanabo. Unena’mba: “Pano po pene pasakilwa mwingilo wa bukumbi. Tuloñanga bukomo bukatampe bwa kukwasha bantu bayuke Yehova; tunenwe ne kulonga bukomo bumo bonka mwanda wa kukumba luombe, ne kukwasha mikōko ya Yehova ishale nyeke mu bubine.”

16. Le i mu miswelo’ka imo motubwanya kulonda bufundiji botwifunda mu mikanda ya Petelo?

¹⁶ Tubesambīla’tu pa bufundiji butyetye botwifunda mu mikanda ibidi ya Petelo ya ku bukomo bwa mushipiditu. Padi ubamone’ko mu mwanda kampanda mosakilwa kwilumbulula. Kimfwa, le ukasaka kulangulukila kyaba ne kyaba pa madyese a mu ntanda mipya? Le ubetungila kitungo kya kupāna bukamoni ku kaji, ku masomo, nansha mu mikenga mikwabo ya kiponka na ponka? Le ubamone miswelo yobwanya kulombola’mo bininge buswe bukatampe bosenswe batutu ne bakaka? A bakulumpe, le mubasumininwa kukumba mikōko ya Yehova na mutyima umo ne na kipyupyu? Kwibandaula pampikwa budimbidimbi kubwanya kukulengeja umone mu myanda kampanda mofwaninwe kwilumbulula. Ino kokityumukwa mutyima. “Mfumwetu udi na kanye,” kadi ukakukwasha wilumbulule. (1 Pe. 2:3) Petelo witukulupija’mba: “Leza aye mwine . . . ukavuya kufundijibwa kwenu. Ukemuningija, ukemukomeja, ukemushimatyija pototo.”—1 Pe. 5:10.

17. Le i bika byokamwena’mo shi wendelele kwingidila Yehova, ne kumuleka akufundije?

¹⁷ Petelo wēivwene dibajinji bu kafwaninwepo kwimana ku meso a Mwanā Leza. (Luka 5:8) Inoko na bukwashi bwa buswe bwa ba Yehova ne Yesu, Petelo wāendelele kulonda Kidishitu. Pa kino, Petelo wāitabijibwe “kutwela mu Bulopwe bwa nyeke bwa Mfumwetu kadi Umpandiji Yesu Kidishitu.” (2 Pe. 1:11) Ino i mpalo mikatampe’po kashā! Shi nobe wendelele kwingidila Yehova pamo bwa Petelo ne kuleka Yehova akufundije, nobe ukapebwa mpalo ya būmi bwa nyeke. Ukafikila ‘pa kitungo kya lwitabijo lobe, ke lupandilo lobe kadi.’—1 Pe. 1:9.