KISHINTE KYA KWIFUNDA 37
LWIMBO 118 “Witubweje’ko Lwitabijo”
Mukanda Ubwanya Kwitukwasha Tūminine na Kikōkeji Kufika ne ku Mfulo
“Tukwatyije pototo kufika ne ku mfulo kikulupiji kyotwadi nakyo tamba ku ngalwilo.”—BAH. 3:14.
PEMANINE KISHINTE
Kwifunda ñeni ya kamweno ku mukanda wātumīnwe Bahebelu kuketukwasha tūminine na kikōkeji kufika ne ku mfulo ya ino ngikadilo ya bintu.
1-2. (a) Le būmi bwādi namani mu Yudea pālembēle Polo Bahebelu mukanda? (b) Mwanda waka uno mukanda wa ku bukomo bwa mushipiditu wāfikile pa kitatyi kifwaninwe?
PA KUPWA kwa Yesu kufwa mu mwaka wa 33, bene Kidishitu Bahebelu bādi mu Yelusalema bēkondele na makambakano mavule. Kitatyi kityetye pa kupita’po na pābundilwe kipwilo kya bwine Kidishitu, bene Kidishitu bāshilwile kupangwapangwa bininge. (Bil. 8:1) Kupwa, kintu kya myaka 20 pa kupita’po, balondi ba Kidishitu bēkondele na makambakano makatampe a kukoma kwa misokwe, padi pa mwanda wa nzala yāponēne yabo ntanda. (Bil. 11:27-30) Inoko, dya mu mwaka wa 61 Y.M., bene Kidishitu bāikele’ko na ndoe mu kitatyi kityetye shi tudingakanye na byādi bibatengēle kumeso. Mu kine kitatyi’kya, bātambwile mukanda wa ku bukomo bwa Mushipiditu wātambile kudi Polo, mwine wāfikile pa kitatyi kifwaninwe.
2 Mukanda wātumīnwe Bahebelu wāfikile pa kitatyi kifwaninwe, mwanda ndoe yādi na bene Kidishitu yādi’tu ya mu kitatyi kityetye. Polo wāletele madingi a kamweno mene ādi a kukwasha bano bene Kidishitu bōminine kyamalwa kyādi kibatengēle kumeso. Konakanibwa kwa ngikadilo ya bintu ya Bayuda kwālaile Yesu, kwādi ke kudi pabwipi. (Luka 21:20) Ino, ekale Polo nansha bene Kidishitu bādi mu Yudea, kekudipo wādi uyukile senene kitatyi kikafika kuno konakanibwa. Nansha nakyo, bano bene Kidishitu bādi banenwe kwingidija kitatyi kyēbashadile’ko mwanda wa kuningija lwitabijo lwabo ne kūminina.—Bah. 10:25; 12:1, 2.
3. Mwanda waka bene Kidishitu dyalelo bafwaninwe kuta mutyima bininge ku mukanda wa Bahebelu?
3 Ketusa kufikilwa na kyamalwa kikatampe kupita kyokya kyāfikīle bene Kidishitu Bahebelu. (Mat. 24:21; Kus. 16:14, 16) Nanshi tubandaulei’ko madingi amo āletele Yehova mwanda wa kukwasha bano bene Kidishitu, mene abwanya kwitukwasha netu.
“TWIELELEI’KO BININGE TUFIKILE PA BUTAME”
4. Le i bikoleja’ka byēkondele na Bayuda bene Kidishitu? (Tala ne kifwatulo.)
4 Bayuda bāikele bene Kidishitu bēkondele na kikoleja kikatampe. Kitatyi kimo, Bayuda bādi bantu batongwe ba Yehova. Yelusalema kyādi kibikelo kya pano pa ntanda kya Bulopwe bwa Leza, kadi tempelo kyādi kitako kya butōtyi butōka. Bayuda bonso ba kikōkeji bādi balonda Bijila bya Mosesa monka mobādi bebashintulwila’byo kudi bendeji babo ba mutōtelo. Mu buno bufundiji mwādi bijila bitala byakudya, kwiendeja kwisao, ne mwa kwikadila na bantu ba mizo. Inoko pa kupwa kwa Yesu kufwa, Yehova kādipo ukitabija bitapwa bya Bayuda. Kino kyāikele kikoleja ku Bayuda, bene bādi balonda bino bijila mafuku kunyuma. (Bah. 10:1, 4, 10) Enka ne bene Kidishitu ba lwitabijo lukomo pamo bwa mutumibwa Petelo, bākolelwe kushinta mu myanda imo. (Bil. 10:9-14; Ngt. 2:11-14) Bano bene Kidishitu, bāshilwile kupangwapangwa na bendeji ba mutōtelo wa Bayuda pa mwanda wa nkulupilo yabo mipya.
Bene Kidishitu bādi banenwe kulamata pototo ku bubine na kupela mfundijo ya bubela ya balwana ba mu mutōtelo wa Bayuda (Tala musango 4-5)
5. Le bene Kidishitu bādi banenwe kwilama ku bika?
5 Bene Kidishitu Bahebelu bāikele kulwibwa na bisumpi bibidi bya bantu. Kisumpi kibajinji, i kya bendeji ba mutōtelo wa Bayuda bādi bebamona bu batupondo. Kisumpi kya bubidi, i kya bamo mu kipwilo bādi banena’mba bene Kidishitu bafwaninwe kwendelela kulonda bijila bya Mosesa, padi mwanda wa kwepuka kupangwapangwa. (Ngt. 6:12) Le i bika byādi bya kukwasha bene Kidishitu ba kikōkeji balamate ku bubine?
6. Le Polo wākankamikile banababo mu lwitabijo balonge bika? (Bahebelu 5:14–6:1)
6 Mu mukanda waātumīne Bahebelu, Polo wākankamikile’mo banababo mu lwitabijo befunde Kinenwa kya Leza na mushike. (Tanga Bahebelu 5:14–6:1.) Polo wāingidije bisonekwa bya Kihebelu, ne kushintulula mwanda waka muswelo wādi utōta bene Kidishitu wādi mutabuke muswelo wādi utōta Bayuda. a Polo wāyukile amba kuvudija buyuki ne kwivwanija senene bubine, kwādi kwa kukwasha bano bene Kidishitu bayuke ne kupela mfundijo ya bubela yādi ibwanya kwibalengeja baleke kwingidila Yehova.
7. Le i bikoleja’ka byotwikondanga nabyo dyalelo?
7 Pamo bwa bene Kidishitu Bahebelu, netu twikondanga na milangwe ne mfundijo keikwatañenepo na misoñanya myoloke ya Yehova. Divule balwana netu balwanga na nkulupilo yetu ya mu Bible ya mu mwikadilo na kunena’mba, twi bantu ba kasuminiji ne ba mutyima mūmu. Mwikadila ne mulangilo wa bantu, po pene ke mwishile bininge na mulangilo wa Leza. (Nki. 17:15) O mwanda, batwe tufwaninwe kuningija bukomo bwetu bwa kujingulula ne kupela milangwe ingidija balwana netu mwanda wa kwituzozeja, nansha kwitulengeja tuleke kwingidila Yehova.—Bah. 13:9.
8. Le i bika biketukwasha twendelele kutama ku mushipiditu?
8 I biyampe kulonda madingi āletele Polo ku bene Kidishitu Bahebelu, a kwielela’ko bininge kufikila pa butame. Muno mubadilwa kwikala na buyuki buvule bwa bubine ne kwikala na mulangilo na wa Yehova. Tunenwe kwendelela kulonga namino ne pa kupwa kwipāna ne kubatyijibwa. Nansha shi ketudi beje namani mu bubine, batwe bonso tunenwe kwendelela kutanga ne kwifunda Kinenwa kya Leza. (Ñim. 1:2) Kibidiji kiyampe kya kwifunda pa kasuku, kiketukwasha tuningije ngikadila yākomeneje Polo mu mukanda waālembēle Bahebelu: ke lwitabijo kadi.—Bah. 11:1, 6.
TWIKALEI “NA LWITABIJO MWANDA WA KULAMA BŪMI BWETU”
9. Mwanda waka lwitabijo lukomo lwādi lwa kamweno ku bene Kidishitu Bahebelu?
9 Bene Kidishitu Bahebelu bādi basakilwa lwitabijo lukomo pa kupanda ku kyamalwa kyādi kekisa kufika mu Yudea. (Bah. 10:37-39) Yesu wādyumwine balondi bandi amba, shi abamone Yelusalema wajokolokwa na bibumbo bya divita bafwaninwe kunyemena ku ngulu. Ano madingi ādi atala bene Kidishitu bonso ekale bādi bekala mu kino kibundi nansha mu ntanda. (Luka 21:20-24) Mungya buluji, bantu bakwetwe moyo pa mwanda wa kutambwa divita na kibumbo kya basola, bādi ba kukimba kukingwa mu kibundi kya mumbu pamo bwa Yelusalema. Kunyemena ku ngulu ye kuno kwāmwekele bu mulangwe wampikwa kwendela’mo. Nanshi bāsakīlwe lwitabijo lukomo pa kukōkela musoñanya wa Yesu.
10. Le lwitabijo lukomo lwādi lwa kulengeja bene Kidishitu balonge bika? (Bahebelu 13:17)
10 Kadi bene Kidishitu Bahebelu, bādi banenwe kukulupila boba bādi bengidijibwa na Yesu mwanda wa kuludika kipwilo. Boba bādi batangidile, ye bano bāletele bulombodi bupotoloke butala kitatyi kya kunyema ne mwa kunyemena. (Tanga Bahebelu 13:17.) Kishima kya Kingidiki kingidijibwe mu Bahebelu 13:17 bu “kōkelai” kidi na mulangwe wa muntu witabija kukōkela mwanda ukulupile yewa uleta bwendeji. Kino kilomba kulonga bivule kupita’ko’tu kumukōkela mwanda’po udi na lupusa lwa kuleta bwendeji. Nanshi bene Kidishitu Bahebelu bādi banenwe kukulupila boba bādi bebatangidile, kumeso kwa kyamalwa kushilula. Shi bene Kidishitu bādi bakōkela bulombodi bwadi buleta boba bādi bebatangidile kitatyi kyobādi ku matwi talala, kino kyādi kya kwibapēlela bininge mu bitatyi bya byamalwa.
11. Mwanda waka lwitabijo lukomo i lwa kamweno ku bene Kidishitu dyalelo?
11 Dyalelo, tusakilwa lwitabijo na mwādi musakilwa’lo boba bātambwile dibajinji mukanda wa Polo. Tudi mu kitatyi kidi’ko bantu bavule bapela ne kufutulula kidyumu kya mu Bible kitala mfulo ya ino ngikadilo ya bintu. (2 Pe. 3:3, 4) Kadi, nansha Bible byaetusokwela’ko myanda imoimo itala pa bikalongeka pa kyamalwa kikatampe, kudi bintu bivule byoketuyukilepo. Tunenwe kwikala na lwitabijo lukomo lwa amba mfulo ya ino ngikadilo ya bintu ikafika pa kitatyi kyoitungilwe, ne amba Yehova uketukwatakanya.—Bah. 2:3.
12. Le i bika biketukwasha tupande pa kyamalwa kikatampe?
12 Kadi tufwaninwe kuningija lwitabijo lwetu lwa amba Yehova wingidijanga dyalelo “umpika mukōkele ne mudyumuke” mwanda wa kwitwendeja. (Mat. 24:45) Pasa kushilula kyamalwa kikatampe, tubwanya kutambula bulombodi bupotoloke bwa kwitupandija, monka padi mwātambwidile’bo bene Kidishitu Bahebelu pāile bene Loma. Kino kyo kitatyi kyotufwaninwe kuningija lwitabijo lwetu ne kikulupiji kyetu mu bulombodi botutambula ku boba betutangidile kumeso mu bulongolodi bwa Yehova. Shi ketukulupilapo ne kukōkela bulombodi bwabo pano, biketwikadila bikomo kukōkela bulombodi botukatambula pa kyamalwa kikatampe.
13. Mwanda waka madingi adi mu Bahebelu 13:5 ādi a kamweno?
13 Kadi bene Kidishitu Bahebelu pobādi bātengēle kiyukeno kya kwibalombola’mba banyeme, bādi banenwe kwikala na būmi bwa kwisuminwa bintu ne kuleka “kusanswa lupeto.” (Tanga Bahebelu 13:5.) Bamo mobadi bātenwe na kipupo kya nzala ne kwikonda na bulanda. (Bah. 10:32-34) Nansha byobādi betabije na mutyima tō kūminina masusu pa mwanda wa myanda miyampe, bamo ye bano bāshilwile kukimba bupeta mwanda wa kwikinga. Inoko, kekudipo lupeto lwādi lubwanya kwibakinga ku bonakani bwādi kebusa kufika. (Yak. 5:3) Kadi muntu yense wādi usenswe bintu bya ku ngitu, wādi wa kukolelwa bininge kunyema ne kushiya mobo andi ne bituntwa.
14. Le lwitabijo lukomo lubwanya kwitukwasha namani dyalelo potukwata butyibi mu mwanda utala bintu bya ku ngitu?
14 Tukabwanya kupela kusanswa bintu bya ku ngitu shi tudi na lwitabijo lukomo lwa amba, mfulo ya ino ngikadilo ya bintu ibafwena pabwipi. Pa kyamalwa kikatampe lupeto kelukekalapo na mvubu. Bible unena’mba bantu “bakela ndalama yabo mu bipito” mwanda bakajingulula’mba “ndalama yabo ne olo yabo kebikabwanyapo kwibapandija mu difuku dya bukalabale bwa Yehova.” (Ezk. 7:19) Pa kyaba kya kwipeneneka mu kukimba lupeto luvule, tunenwe kukwata butyibi bwitukwasha tuvuije bisakibwa byetu ne bya kyetu kisaka, koku twendelela kwingidila Yehova. Muno mubadilwa kupela ditompo dya kwapula mapu ampikwa mvubu ne kupityija kitatyi kivule na kukwatakanya bintu bya ku ngitu. Kadi tukatadija mwanda wa kwepuka kulamata bininge ku bintu bya ku ngitu byotudi nabyo kala. (Mat. 6:19, 24) Lwitabijo lwetu lubwanya kutompibwa na bintu bya ku ngitu ne na myanda mikwabo pano potutengēle mfulo.
“MUFWANINWE KŪMININA”
15. Mwanda waka bene Kidishitu Bahebelu bādi basakilwa nakampata kūminina?
15 Bene Kidishitu Bahebelu, bādi banenwe kūminina matompo a lwitabijo lwabo pādi penda pabipila’ko būmi mu Yudea. (Bah. 10:36) Nansha bene Kidishitu bamo Bahebelu byobēkondele na kupangwapangwa kukatampe, bavule bāitabije bwine Kidishitu kitatyi kyādi’ko ndoe kampanda. Polo wālombwele amba, nansha byobāuminine matompo mavule a lwitabijo, bādi kebāsusukile na mwāsusukile Yesu ne kwipaibwa. (Bah. 12:4) Inoko byāsambakene bwine Kidishitu, balwana Bayuda bālobele bininge ne kwikala ba bya lūma. Myaka’tu mityetye kunyuma, kibumbo kya bantu kyātambile’dyo Polo paādi usapula mu Yelusalema. Bayuda 40 ne musubu “batyipa koku befinga mafingo amba kebakadipo ne kutoma kwine poso bepaye bidi Polo.” (Bil. 22:22; 23:12-14) Nansha bene Kidishitu byobādi ba kushikibwa ne kupangwapangwa, bādi banenwe kwendelela kwibungila pamo mwanda wa kutōta, kusapula myanda miyampe, ne kulama lwitabijo lwabo lukomo.
16. Le mukanda wa Bahebelu ubwanya kwitukwasha namani twikale na mumweno muyampe pa kupangwapangwa? (Bahebelu 12:7)
16 Le i bika byādi bya kukwasha bene Kidishitu Bahebelu bōminine kulwibwa? Polo wāyukile amba bādi basakilwa kwikala na mumweno muyampe pa byamalwa byabo. O mwanda wāshintulwile amba, Leza ubwanya kwingidija matompo a lwitabijo mwanda wa kwitufundija. (Tanga Bahebelu 12:7.) Buno bufundiji bubwanya kukwasha muntu ekale na ngikadila ya kamweno ya bwine Kidishitu ne kwiilumbulula. Bano bene Kidishitu Bahebelu bādi ba kupēlelwa kūminina na kuta mutyima ku bipa biyampe bilupuka ku byamalwa byabo.—Bah. 12:11.
17. Le i bika byēfundile Polo pa mwanda utala kūminina kupangwapangwa?
17 Polo wākankamikile bene Kidishitu Bahebelu bōminine byamalwa na kusumininwa kukatampe. Wādi ubwanya kwibapa madingi mayampe mu uno mwanda. Byaādi upangapanga bene Kidishitu mafuku kunyuma, wāyukile biyampe bintu byādi bibatengēle. Kadi wādi uyukile muswelo wa kūminina. Ke-pantu, wāikele kulwibwa mu miswelo mishileshile paādi ke mwine Kidishitu. (2 Ko. 11:23-25) Nanshi Polo wāyukile biyampe bintu byobādi basakilwa pa kūminina. Wāvulwije bano bene Kidishitu amba pobōminina byamalwa, banenwe kukulupila mudi Yehova pa kyaba kya kwikulupila abo bene. Polo wānenene na bukankamane bonso amba: “Yehova i mukwashi wami; nkikakwatwapo moyo.”—Bah. 13:6.
18. Le i bika byotunenwe kuyuka pa būmi bwa kumeso bine bibwanya kwitukwasha tūminine kupangwapangwa?
18 Banabetu bamo bōmininanga kupangwapangwa enka ne pesambwa pano. Tubwanya kwibakwatakanya na lulamato kupityila ku milombelo yetu, ne kyaba kimo na kwibakwasha mu miswelo mipotoloke. (Bah. 10:33) Inoko Bible unena patōka amba, “boba bonso basaka kwikala na būmi bwa bwine Leza mu bumo na Kidishitu Yesu nabo bakapangwapangwa.” (2 Tm. 3:12) Nanshi batwe bonso, tunenwe kwiteakanya ku bitutengēle kumeso. Twendelelei kukulupila nyeke mudi Yehova amba uketukwasha tūminine byamalwa byonso bibwanya kwitutana. Pa kitatyi kitungwe, ukatalula’ko makambakano onso asusula bantu ba kikōkeji.—2 Ts. 1:7, 8.
19. Le i bika byotubwanya kulonga pa kwiteakanya ku kyamalwa kikatampe? (Tala ne kifwatulo.)
19 Na bubine, mukanda wa Polo ku Bahebelu wākweshe bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji beteakanye ku kyamalwa kyādi kibatengēle. Polo wākankamikile banababo mu lwitabijo befunde Kinenwa kya Leza na mushike ne kwikivwanija senene. Kulonga namino kwādi kwa kwibakwasha bajingulule ne kupela mfundijo yādi ibwanya kuzozeja lwitabijo lwabo. Wēbakankamikile baningije lwitabijo lwabo mwanda wa betabije na kampeja-bukidi bwendeji bwa Yesu, ne bwa boba bādi bebatangidile kumeso mu kipwilo. Kadi wākankamikile bene Kidishitu bōminine na kwikala na mumweno muyampe pa byamalwa ne kwibimona bu mukenga wa kufundijibwa na Tata wabo wa buswe. Netu tulondei ano madingi a ku bukomo bwa mushipiditu. Shi tulonge namino, tukabwanya kūminina na kikōkeji kufika ne ku mfulo.—Bah. 3:14.
Bene Kidishitu ba kikōkeji bāeselwe pa kūminina kwabo. Pa kupwa’bo kunyemena mu Yudea, bāendelele kwibungila pamo. Le i ñeni’ka yotuboila’ko? (Tala musango 19)
LWIMBO 126 Talai’nka Kutala, Imanijai, Mwikomejei
a Mu shapita’tu umbajinji kete, Polo utela’mo kintu kya bisonekwa bisamba-bibidi bya mu Bisonekwa bya Kihebelu mwanda wa kulombola’mba muswelo utōta bene Kidishitu i muyampe kutabuka wa Bayuda.—Bah. 1:5-13.
