Solomone, shandya Lehaboma wābikele mu Isalela mu bula bwa myaka 40. (1 Balopwe 11:42) Solomone wāfwile mu 997 Yesu Kaile. Kupwa Lehaboma wātamba ku Yelusalema wāenda kungala ku Shekema mwanda wa ashingwe māni bu mulopwe. (2 Bilongwa 10:1) Le ulanga’mba wādi ukwetwe moyo wa kulonda mu mayo a Solomone, mwine wādi uyukene bu muntu wa tunangu twa pa bula? Lelo Lehaboma wādi ubwanya kuyuka namani amba bwino bwandi bwa kupwija myanda mikutakane busa kutūlwa bukidibukidi pa ditompo?

Lehaboma wātene ngikadilo ke mibipe kala bininge mu Isalela. Kepejije ne kwija kwine, kala bemaniji ba bantu bāiya kwadi ne kumulombola patōkelela byobādi basaka’mba: “Shobe wetuvwikile lupungu lukomo byamwiko; ino pano nanshi abe pēleja, kupēleja mingilo mikomokomo ya shobe ne lupungu lwandi lulēma lwētutwikile nalo, penepo nabya netu tukakwingidilanga.”​—2 Bilongwa 10:3, 4.

Bine Lehaboma wāmwene uno mwanda bu dikinga! Shi etabije byamulomba bantu, nabya aye, ba mu kyandi kisaka, ne ba mu kipango kyandi bādi ba kwisuminwa bintu bimo bya katutu ne kulomba bantu bintu bityetye. Ku mutamba mukwabo, shi apele nabya bantu bakamutombokela. Le wādi wa kulonga’po namani? Uno mulopwe mupya wākepangwile bidi bana-balume banunu, bādi badingidi ba Solomone. Kupwa kadi Lehaboma wākalomba madingi ku bankasampe ba yandi myaka. Lehaboma pa kulonda madingi a bankasampe, wākwata butyibi bwa kususula bantu. Wākebalondolola’mba: “Tata walemēje lupungu lwenu, ino nanshi ami nkalunda’lo; tata wemudingile na bibaka, ino ami nkemudingila na tuminye.”​—2 Bilongwa 10:6-14.

Le ubamone ñeni yotuboila’ko? Na bubine, i kyendele’mo kuteja madingi a bantu batame ku mushipiditu. Byokebemwene bintu bivule, babwanya kujingulula byobya bikalupuka ku butyibi kampanda ne kwitupa’po madingi mayampe.​—Yoba 12:12.

Lehaboma wābungakenye basola bandi mwanda wa kupwija buno butomboki. Ino Yehova wāmukankaja kupityila kudi mupolofeto Shemaia, na kunena’mba: “Kemukakandapo, nansha kulwa ne bāna benu bāna ba Isalela, ehe, jokai, muntu ense ku yandi njibo; mwanda kino kintu kino’ki i kya kudi ami.”​—1 Balopwe 12:21-24. *

Kuleka kukalwa? Fwatakanya’po bidi mobyāvutakaninye Lehaboma ñeni! Lelo bantu bādi ba kumona namani mulopwe wādi wisāsula kupa babikalwa bandi mfuto “na tuminye,” ino kepaijije ne kwija kwine akomenwe kupwija buno butomboki? (Dingakanya na 2 Bilongwa 13:7.) Nansha nankyo, mulopwe ne basola bandi “bakōkela ku mwanda wa Yehova, ke betole baenda dishinda dyabo, mwendele mwanda wa Yehova.”

Le i ñeni’ka yotuboila’ko? I biyampe kukōkela Leza nansha shi kulonga namino kubwanya kwitulengeja tuzawilwe. Kukōkela Leza kutwalanga ku kweselwa ne kwitabijibwa nandi.​—Kupituluka 28:2.

Le Lehaboma wālongele’po namani? Wākōkele, wāleka nkuku yandi ya kukalwa na uno muzo mupya wāshimikilwe, wāta mutyima ku kūbaka bibundi mu ntanda ya Yuda ne ya Benjemani, mwine mwaāshele ubikele. Wākomeje bibundi bivule, “webilonga ke bikomokomo byamwiko’tu.” (2 Bilongwa 11:5-12) Kya mvubu na kampata, mu kine kitatyi’kya wālamete ku bijila bya Yehova. Nansha bisaka dikumi bya bulopwe bya Isalela buludikwa na Yeloboame byobyāponene mu kutōta bilezaleza, inoko bavule mobadi bākwatakenye “Lehaboma” na kwenda ku Yelusalema mwanda wa kukakwatakanya mutōtelo wa bine. (2 Bilongwa 11:16, 17) Bine, kikōkeji kya Lehaboma kyālengeje bulopwe bwandi bukomejibwe.

Inoko bulopwe bwandi pa kukomejibwa, Lehaboma wālonga kintu kimo kekyādipo kifwatakanibwa. Wāleka kulonda bijila bya Yehova ino wākwatakanya butōtyi bwa bajentaila! Mwanda waka? Le i mwanda wātonwenwe na inandi, wādi mwine Amona? (1 Balopwe 14:21) Nansha ekale pa bubinga’ka, muzo onso wāmulondele. Penepa Yehova wāleka Mulopwe Shishake wa Edipito akwate bibundi bivule bya Yuda, nansha Lehaboma byaēbikomeje!​—1 Balopwe 14:22-24; 2 Bilongwa 12:1-4.

Myanda yābipile pāfikile Shishake ku Yelusalema, mwine mwādi mubikele Lehaboma. Pa uno mwanda, mupolofeto Shemaia wāsapwila Lehaboma ne bamfumu bandi musapu wātambile kudi Leza amba: “Umbandekelela; ino ami nami nemulekelela banwe mu kuboko kwa Shishake.” Lelo Lehaboma wālongele namani ku uno musapu wa bulemununi? I kya kutendelwa! Mwanda Bible unena’mba: “Bamfumu ba Isalela ne mulopwe mwine betyepeja abo bene; ino ke banena’mba: Yehova i moloke.” Penepo, Yehova wāpandija Lehaboma ne Yelusalema ense ku bonakani.​—2 Bilongwa 12:5-7, 12.

Kupwa, Lehaboma wāendelela na kubikala pa bulopwe bwa kunshi. Kumeso kwa aye kufwa, wāabenye byabuntu ku bandi bana bavule bana-balume, mwanda wa kwibakankaja baleke kukatombokela mwanabo Abidya, mwine wādi wa kumupingakana. (2 Bilongwa 11:21-23) Mu uno mwanda, Lehaboma wāikele na bujinguludi bwāabudilwe ku ngalwilo.

Nansha byaālongele bintu bimo biyampe, inoko Lehaboma kāitabijibwepo na Leza. Bible unena mu kīpi myanda itala buludiki bwandi amba: “Walonga kyokya kibikibi.” Mwanda waka? Mwanda “katélepo mutyima wandi kukimba Yehova.”​—2 Bilongwa 12:14.

Langulukila bidi pa ino myanda: Kyaba kimo Lehaboma wākōkele Leza. Kadi wālongele bintu bimobimo biyampe pa mwanda wa muzo wa Yehova. Inoko wākomenwe kutamija kipwano kya mpwaninine na Yehova nansha mutyima wa kumusangaja. Wētumpa mu kulonga bibi ne mu butōtyi bwa bubela. Ubwanya kwiipangula’mba: ‘Kitatyi kyāitabije Lehaboma bulemununi bwa Leza, le wēbwitabije’tu pa mwanda wa meso a bantu pa kyaba kya kwisāsa na mutyima umo ne kusaka kusangaja Leza?’ (2 Bilongwa 11:3, 4; 12:6) Mwenda mafuku wājokela monka mu kulonga bibi. Bine  bādi beshile bininge na nkambo wandi, Mulopwe Davida! Na bubine, Davida wālongele bilubo, inoko wādi usenswe Yehova mu būmi bwandi, mulamate ku mutōtelo wa bine, kadi wēsāshile na mutyima umo ku bilubo byandi byonso.​—1 Balopwe 14:8; Ñimbo ya Mitōto 51:1, 17; 63:1.

Na bubine tukokeja kuboila ñeni kudi Lehaboma. I byendele’mo shi bantu basasaketa byabo bisaka ne kulonga bukomo bwa kuvuija bisakibwa bya mvubu. Inoko pa kusaka’mba twitabijibwe na Leza, dibajinji tufwaninwe kukwatakanya mutōtelo wa bine ne kwiulamata bininge.

Tukabwanya kulonga namino enka shi tulonga bukomo bwa kulama buswe bukatampe botusenswe Yehova. Enka motusonshidilanga mudilo mwanda wa uleke kubula, tufwaninwe kulama buswe botusenswe Leza bwikale nyeke bwake mudilo na kwifunda Kinenwa kyandi kitatyi ne kitatyi, kulangulukila pa byotutanga, ne kutakamana mu milombelo. (Ñimbo ya Mitōto 1:2; Loma 12:12) Buswe botusenswe Yehova nabo buketutonona twikale na mutyima wa kumusangaja mu byonso byotulonga. Kadi buketutonona twisāse bya binebine mu kitatyi kyotusakilwa kulonga namino. Kwishila na Lehaboma, batwe tukemanija pototo mu mutōtelo wa bine.​—Yude 20, 21.