1-3. Le i makambakano’ka akokeja kulengeja bantu ba Yehova badile?

 LELO i kitatyi’ka kya mfulo kyowadidile? Kyaba kimokimo tusūmijanga impolo ya nsangaji. Inoko divule dine, tudilanga shi tubaikala na bulanda ku mutyima. Kimfwa tukokeja kudila shi tubafwilwa muntu otusenswe. Lorilei, kaka umo wa mu États-Unis walembele amba: “Kyaba kimo nadi ngivwana bulanda bininge pa wami mwana mwana-mukaji wafwile, nkemone amba i kutupu kintu kibwanya kunsenga. Mu bino bitatyi, nkyadipo nanga amba bulanda bonadi ngivwana bukokeja kutyepa.” *

² Tubwanya ne kudila pa bubinga bukwabo. Hiromi, kaka umo pania wa mu Jampani unena’mba: “Kyaba kimo nadi ngivwana bulanda pa mwanda wa mutyima būmu wa bantu bonadi ntana mu busapudi. Kyaba kikwabo nakyo nadi nomba Yehova na impolo mu meso, amba ankwashe nsokole muntu ukimba bubine.”

³ Le nobe kyaba kimo wiivwananga na mweivwanine bano ba kaka babidi? Bavule motudi babwanya kwiivwana namino. (1 Pe. 5:9) Tusakanga kwingidila “Yehova na nsangaji,” inoko tubwanya padi kumwingidila na impolo pa mwanda wa njia, kutyumukwa mutyima, nansha makambakano abwanya kutūla pa ditompo lulamato lwetu kudi Leza. (Ñim. 6:6; 100:2) Le i bika byotubwanya kulonga shi tubalēmenenwa uno muswelo?

4. Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte?

⁴ Tubwanya kuboila ñeni ku kimfwa kya Yesu. Kyaba kimo, wātenwe na bintu byāmulengeje ‘asūmije impolo.’  (Yoa. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Bah. 5:7) Tulangulukilei bidi pa bino bintu. Potulangulukila’po, tusa kumona ñeni yotubwanya kuboila’ko. Kadi tusa kwisambila ne pa byotubwanya kulonga shi tubatanwa na bintu bitulengeja tusūmije impolo.

5. Le nsekununi ilembelwe mu Yoano 11:32-36 itufundija bika padi Yesu?

⁵ Mu buyo mwaka wa 32 Yesu ke mwiye, Lazalasa mulunda muyampe wa Yesu wābelele kupwa wāfwa. (Yoa. 11:3, 14) Wādi na banababo babidi bana-bakaji, ba Madia ne Mata, kadi Yesu wādi usenswe kino kisaka bininge. Bano bana-bakaji bādi na bulanda bwa kufwilwa mwanabo obasenswe. Lazalasa pa kufwa, Yesu wāendele ku kibundi kya Betani, kwine kwādi kushikata ba Madia ne Mata. Mata pa kwivwana’mba Yesu yao wiya, wāenda kukamusambakana bukidibukidi. Fwatakanya’po bulanda bwaādi nabo paānenene amba: “A Mfumwetu, shi wadi kuno, longa mwanetu kafwilepo.” (Yoa. 11:21) Kitatyi’tu kityetye Yesu pa kumona Madia ne bantu bakwabo badila, nandi “wasūmija impolo.”​—Tanga Yoano 11:32-36.

6. Mwanda waka Yesu wādidile mu dine difuku’dya?

⁶ Mwanda waka Yesu wādidile mu dine difuku’dya? Dibuku Étude perspicace dilondolola’mba: “Lufu lwa mulunda nandi Lazalasa, ne bulanda bwādi na bakaka wandi, byālengeje Yesu ‘abinze ne kusūmija impolo.’” * Padi Yesu wālangulukile pa misanshi yādi ivwana Lazalasa mulunda nandi paādi ubela, ne kufwatakanya mwēivwanine Lazalasa paāyukile amba kadi kubwipi na lufu. Kadi Yesu wāsūmije impolo pa kumona ba Madia ne Mata na bulanda bwa lufu lwa mwanabo. Shi wafwidilwe mulunda nobe wa pa mutyima nansha muntu wa mu kisaka, nobe weivwene uno muswelo. Tutalei ñeni isatu yotubwanya kuboila ku uno mwanda.

7. Le kudila kwādidile Yesu mulunda nandi kwitufundija bika padi Yehova?

 ⁷ Yehova wivwanije mowiivwanina. Yesu i “kyelekejo kinekine” kya Shandi. (Bah. 1:3) Yesu paādidile, wālombwele mwiivwaninanga Shandi shi muntu wafu. (Yoa. 14:9) Shi wi mufwilwe muntu osenswe, ubwanya kukulupila’mba Yehova kamwenepo’nka njia yodi nayo, ino ukwivwanine bulanda bininge. Usakanga kundapa mutyima obe mutyumuke.​—Ñim. 34:18; 147:3.

8. Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba Yesu ukasangula bantu botusenswe bafwile?

⁸ Yesu usakanga kusangula bantu bosenswe bafwile. Kitatyi kityetye kumeso’tu kwa kudila, Yesu wākulupije Mata amba: “Mwanenu usa kusanguka.” Mata wāitabija byānenene Yesu. (Yoa. 11:23-27) Mata byaādi mutōtyi wa Yehova wa kikōkeji, wādi uyukile myanda ya bantu bobāsangwile kudi mupolofeto Ediya ne Edisha myaka tutwa na tutwa kunyuma. (1 Ba. 17:17-24; 2 Ba. 4:32-37) Kadi padi wāivwene myanda ya bantu bāsangwile Yesu. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Nobe ubwanya kukulupila’mba, ukemonanga monka na bantu bosenswe bafwile. Kudila kwādidile Yesu paādi usenga balunda nandi bādi na njia, i bukamoni bulombola’mba wabilanga kusangula bafwe!

9. Pamo bwa Yesu, le ubwanya kukwasha boba badi na njia namani? Leta kimfwa.

⁹ Ubwanya kukwasha boba badi na njia. Yesu kādidilepo’tu bitupu na ba Madia ne Mata, ino wēbatejeje ne kwibasenga. Netu tubwanya kuteja boba badi na njia ne kwibasenga. Dan, mukulumpe umo ushikatanga mu Ostrali unena’mba: “Nadi nsakilwa kukwashibwa ponafwidilwe wami mukaji. Batutu bavule ne babo bakaji badi bāya mwinya ne bufuku mwanda’tu wa kunteja. Badi bandeka nebalombole bulanda bwami, kadi kebadipo bavutakanibwa shi nashilula kudila. Kadi badi bankwasha na mingilo, kimfwa kukenda motoka wami, kukampotela bya kudya, enka ne kuntēkela byakudya shi nakomenwa kwibilonga. Badi balombela nami kitatyi kyonso. Belombwele bu balunda kadi banabetu babutulwe ‘mwanda wa bitatyi bya tusua.’”​—Nki. 17:17.

10. Sekununa mwanda ulembelwe mu Luka 19:36-40.

¹⁰ Yesu wāfikile mu Yelusalema mu mafuku 9 Kweji wa Nisane 33 Yesu ke mwiye. Paādi kadi kubwipi na kibundi, kibumbo kya bantu kyebunga ne kumwadila bivwalwa mu dishinda mwanda wa kulombola’mba bamwitabije bu Mulopwe. Bine, kino kyādi kitatyi kya nsangaji. (Tanga Luka 19:36-40.) Inoko bintu byālondele’po byātulumwije bandi bana ba bwanga. “Aye [Yesu] pa kufwena kubwipi, wamona kibundi kadila’kyo.” Yesu wālaile koku impolo imusuma, bintu bibi byādi bya kufikila bekadi ba mu Yelusalema.​—Luka 19:41-44.

11. Mwanda waka Yesu wādidile pangala pa bekadi ba mu Yelusalema?

¹¹ Mutyima wa Yesu wāmusense mwanda wādi uyukile amba, nansha bantu byobamutundaila na nsangaji, Bayuda bavule kebādipo ba kwitabija musapu wa Bulopwe. Ku mfulo kibundi kya Yelusalema kyādi kya konakanibwa, kadi Muyuda yense wādi wa kupanda pa konakanibwa kwa kibundi, wādi wa kuselwa bu musungi. (Luka 21:20-24) I kya bulanda, mwanda monka mwānenene’kyo Yesu, bantu bavule bāmupelele. Le koshikete, bantu bavule betabanga namani ku musapu wa Bulopwe? Shi i bantu batyetye kete betabijanga wibafundije bubine, le i ñeni’ka  yobwanya kuboila ku impolo yāsūmije Yesu? Langulukila pa ino ñeni isatu mikwabo.

12. Le impolo yāsūmije Yesu pa mwanda wa bakwabo itufundija bika padi Yehova?

¹² Yehova utele bantu mutyima. Impolo yāsūmije Yesu ituvuluja’mba Yehova utele bantu mutyima. “Kasakilepo muntu nansha umo oneke, ino usaka bonso bafikile pa kwisāsa.” (2 Pe. 3:9) Dyalelo tulombolanga’mba tusenswe bakwetu shi tulonga nyeke bukomo bwa kutenga mityima yabo na myanda miyampe.​—Mat. 22:39. *

13-14. Le Yesu wālombwele namani amba wivwanine bantu lusa, ne i muswelo’ka otukalombola’mba tudi na lusa?

¹³ Yesu wāsapwile bininge. Wālombwele amba usenswe bantu na kwendelela kwibafundija ponso pamona mukenga. (Luka 19:47, 48) Mwanda waka wādi wibafundija? Mwanda Yesu wādi wibevwanina lusa. Kyaba kimo, bantu bavule bāsakile kwivwana binenwa bya Yesu, byamulengeja aye ne bandi bana ba bwanga “bakomenwa’nka ne kudya byakudya.” (Mako 3:20) Kadi muntu umo paāsakile kwisamba na Yesu bufuku, Yesu wāitabije kumwivwana. (Yoa. 3:1, 2) Bantu bavule bāivwene Yesu dibajinji, kebāikelepo bandi bana ba bwanga. Inoko wāfundije ne pa mfulo bantu bonso bādi bamwivwana. Dyalelo nadyo tusakanga kupa muntu yense mukenga wa kwivwana myanda miyampe. (Bil. 10:42) Pa kwibakwasha, tufwaninwe kushinta muswelo otwibasapwila.

¹⁴ Itabija kushinta ponso pobilomba kushinta. Shi tusapula nyeke’nka mu bitatyi bimo byonka, padi ketukatanapo bantu basaka kwivwana myanda miyampe. Pania umo witwa bu Matilda unena’mba: “Ami ne wami mulume tukasapwilanga bantu mu bitatyi bishileshile. Lubanga bininge, twendanga mu bifuko bya busunga. Pa midi kitatyi kivudile kwikala bantu mu mashinda, twingidijanga tumatempa twa mabuku. Kupwa ku kyolwa tutananga bantu bavule ku mobo.” Pa kyaba kya kusapula mu kitatyi  kyotumona’mba i kiyampe, tufwaninwe kwitabija kushinta mpangiko mwanda wa kusapula mu bitatyi byotubwanya kutana bantu. Shi tulonge namino, nabya tukasangaja Yehova.

15. Kukwatañana na Luka 22:39-44, le i bika byālongekele mu bufuku bwa mfulo bwa būmi bwa Yesu pano pa ntanda?

¹⁵ Kyolwa bininge mu mafuku 14 Kweji wa Nisane 33 Yesu ke mwiye, Yesu wāendele ku budimi bwa Ngesemani. Kwine’kwa, wāpungulwila Yehova mutyima wandi. (Tanga Luka 22:39-44.) I mu bino bitatyi bikomo ‘mwāzenzele Yesu na diwi dikatampe ne impolo.’ (Bah. 5:7) Le i bika byālombele Yesu mu buno bufuku bukya ke lufu lwandi? Wālombele bamupe bukomo bwa kushala nyeke mukōkele kudi Yehova ne kulonga kiswa-mutyima kya Leza. Yehova wāivwene milombelo ya bulanda ya wandi Mwana, wātuma mwikeulu wa kumukomeja.

16. Mwanda waka Yesu wādidile paādi ulombela mu budimi bwa Ngesemani?

¹⁶ Na bubine, Yesu wādidile paādi ulombela mu budimi bwa Ngesemani, mwanda bantu bāmumwene bu muntu utuka Leza. Kadi wādi uyukile biyampe mwingilo mukatampe waādi nao, wa kubingija dijina dya Shandi. Shi ubatanwa na makambakano atūla lulamato lobe kudi Yehova pa ditompo, le i ñeni’ka yobwanya kuboila ku impolo yāsūmije Yesu? Tala ino ñeni mikwabo isatu.

17. Le i ñeni’ka yotuboila ku muswelo wālondolwele Yehova milombelo yālombele Yesu na kininga?

¹⁷ Yehova wivwananga kuzenza kobe. Yehova wāivwene milombelo ya Yesu ya kininga. Mwanda waka? Mwanda Yesu wādi utele mutyima bininge ku kwikala nyeke na kikōkeji kudi Shandi ne kubingija dijina dya Shandi. Shi tutele mutyima bininge ku kwikala na kikōkeji kudi Yehova ne kubingija dijina dyandi, aye ukalondolola milombelo yotumulomba etukwashe.​—Ñim. 145:18, 19.

18. Le Yesu udi pamo bwa mulunda witwivwanija mu miswelo’ka?

¹⁸ Yesu wivwanije mowiivwanina. Kitatyi  kyotuzumbija mutyima, tusangalanga shi betusenga kudi mulunda wivwanije motwiivwanina, nakampata yewa watenwe na makambakano na etutene. Uno mulunda i Yesu. Uyukile mushintulwila kwikala muzoze ne kusakilwa bukwashi. Wivwanije bukōkekōke bwetu, kadi usakanga tupebwe bukwashi botusakilwa pa “kitatyi kifwaninwe.” (Bah. 4:15, 16) Monka mwāitabijije Yesu mwikeulu amukwashe mu budimi bwa Ngesemani, netu tufwaninwe kwitabija bukwashi bwitupa Yehova, ekale kupityila ku dibuku, video, mwisambo, nansha kukankamikwa na mukulumpe nansha mulunda mutame ku mushipiditu.

19. Le ukekala namani na bukomo shi lulamato lobe kudi Leza ludi pa ditompo? Leta kimfwa.

¹⁹ Yehova ukakupa “ndoe ya Leza.” Le Yehova uketukomeja namani? Shi tulombela, tukapebwa “ndoe ya Leza itabukile ñeni yonso.” (Fid. 4:6, 7) Ndoe ya Yehova itutūkijanga mutyima kadi itukwashanga tulange biyampe. Kino kyo kyemwenine kaka umo witwa bu Luz. Unena’mba: “Nadi nemona kitatyi kyonso bu ngidi bunka. O mwanda kyaba kimo nadi nanga’mba Yehova kansenswepo. Ino shi nashilula kulanga namino, nadi nombola Yehova bukidi bonka moneivwanina. Milombelo yaunkweshe neivwane biyampe.” Monka mulombwela’kyo kimfwa kyandi, milombelo ibwanya kwitupa ndoe.

20. Le i ñeni’ka yotwaboila ku impolo yāsūmije Yesu?

²⁰ Bine, ino i ñeni miyampe kadi isenga yotubwanya kuboila ku impolo yāsūmije Yesu! Abetuvuluja tukwashe balunda badi na njia, kadi tukulupile amba ba Yehova ne Yesu baketukwasha shi tubafwilwa muntu otusenswe. Abetukankamika tusapule ne kufundija na lusa, mwanda ba Yehova Leza ne Yesu Kidishitu balombolanga ino ngikadila miyampe. Kadi tubasengibwa pa kuyuka’mba Yehova ne wandi Mwana wasenswe bevwanijanga motwiivwanina, bevwanijanga bukōkekōke bwetu, kadi basakanga kwitukwasha tūminine. Nanshi twingidijei nyeke bino byotwefunda, kufika’nka ne difuku dikafikidija Yehova mulao wandi wa kutendelwa wa ‘kupampula impolo yonso mu meso etu.’​—Kus. 21:4.