1. Le kisaka kya ba Yakoba kyādi namani?

 YAKOBA, mwanabo na Yesu, wātamīne mu kisaka kikomo ku mushipiditu. * Ba Yosefa ne Madia bambutwile bandi, bādi basenswe Yehova bininge kadi bādi balonga bukomo bwa kumwingidila. Yakoba wādi ne na dyese dikwabo, mwanda tutu wandi wādi wa kwikala Meshiasa. Bine, Yakoba wādi na dyese dikatampe dya kubadilwa mu kino kisaka!

2. Le Yakoba wādi na bubinga’ka bwa kulēmekela tutu wandi?

² Yakoba wādi na bubinga buvule bwa kulēmekela tutu wandi. (Mat. 13:55) Kimfwa Yesu wādi uyukile Bisonekwa senene, o mwanda paādi ukidi’tu na myaka 12, wātulumwine bakulumpe ba mu Yelusalema bādi bafunde bininge. (Luka 2:46, 47) Padi Yakoba wāingile pamo na Yesu mwingilo wa kukōla mbao. Shi byādi namino, nabya kābudilwepo kuyuka mwanabo biyampe. Tutu Nathan Knorr wadi uvudile kunena’mba, “ukayuka myanda mivule itala muntu shi wingila nandi.” * Yakoba wādi padi ubwanya ne kumona mwādi mwenda mutamina Yesu “mu tunangu ne ku ngitu ne mu kutōkelwa mutyima na Leza ne na bantu bene.” (Luka 2:52) O mwanda tubwanya padi kulanga’mba Yakoba wāikele mu bana ba bwanga babajinji ba Yesu. Inoko kādi’mopo.

3. Le Yakoba wālongele namani kitatyi kyāshilwile Yesu kusapula?

³ Pādi pasapula Yesu pano pa ntanda, Yakoba kāikelepo wandi mwanā bwanga. (Yoa. 7:3-5) Padi Yakoba wādi ubadilwa mu banababo bādi balanga’mba Yesu “ñeni ibamujina.”  (Mako 3:21) Kadi i kutupu pantu palombola’mba Yakoba wādi na inandi Madia kitatyi kyobādi bepaila Yesu ku mutyi wa masusu.​—Yoa. 19:25-27.

4. Le i bika byotusa kwisambila’po?

⁴ Mwenda mafuku, Yakoba wāitabije mudi Yesu, wāikala ne bu muntu mulēmekibwe mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Mu kino kishinte tusa kwisambila pa ñeni ibidi yotubwanya kuboila kudi Yakoba: (1) kine kyotufwaninwe kwikadila betyepeje ne (2) mwa kwikadila bafundiji bayampe.

5. Le Yakoba wālongele’po namani kitatyi kyāmumwekēle Yesu musanguke?

⁵ Le Yakoba wāikele ke mulondi wa Yesu wa lulamato kitatyi’ka? Yesu pa kupwa kusanguka mu lufu, “wamwekela Yakoba, penepo ke batumibwa bonso.” (1 Ko. 15:7) Pa kupwa kumona Yesu, Yakoba wāikele ke wandi mwanā bwanga. Pādi batumibwa mu kyumba kya pangala mu Yelusalema batengēle mushipiditu ujila obēbalaile, Yakoba wādi’po. (Bil. 1:13, 14) Mwenda mafuku Yakoba wāikala na dyese dya kwingila mu kitango kyendeji kya mu myaka katwa kabajinji. (Bil. 15:6, 13-22; Ngt. 2:9) Kadi kitatyi kampanda kumeso kwa mwaka wa 62 Yesu ke mwiye, bāmupele bukomo bwa kulembela bene Kidishitu bashingwe māni mukanda. Uno mukanda witukwashanga ne batwe bonso dyalelo, ekale shi tudi na lukulupilo lwa kwenda mūlu nansha lwa kukekala pano pa ntanda. (Yak. 1:1) Josephus mwifundi wa mānga walembele amba, muntu wāletele kishima kya kwipaya Yakoba i Ananaisa mwanā Anasa, kitobo mukatampe Muyuda. Yakoba wāikele nyeke na kikōkeji kudi Yehova kufika ne byaāvuile būmi bwandi bwa pano panshi.

6. Le Yakoba wādi mwishile namani na bendeji ba bipwilo ba mu andi mafuku?

⁶ Yakoba wādi mwityepeje. Mwanda waka tubanena namino? Tulangulukilei bidi pa muswelo wishidile bintu byālongele Yakoba mwenda mafuku, na byobya byālongele bendeji ba bipwilo pa mwanda wa Yesu. Yakoba paāmwene bukamoni bulombola’mba Yesu i Mwanā Leza, wāitabije na kwityepeja. Inoko babitobo bakulu ba mu Yelusalema kebālongelepo uno muswelo. Kimfwa kebādipo babwanya kupatanya’mba Yesu wāsangwile Lazalasa mu bafwe. Pa kyaba kya kwitabija’mba Yesu i mukendi wa Yehova, bālongele bukomo bwa kwipaya Yesu  ne Lazalasa mwine. (Yoa. 11:53; 12:9-11) Mwenda mafuku pāsangukile Yesu mu lufu, bālongele bukomo bwa kufya bantu uno mwanda. (Mat. 28:11-15) Mitatulo ya bano bendeji ba bipwilo yēbalengeje bapele Meshiasa.

7. Mwanda waka ketufwaninwepo kwikala na mitatulo?

⁷ Ñeni yotuboila’ko: Leka mitatulo, kadi itabija nyeke kufundijibwa. Monka mubwaninya misongo kulengeja mutyima wa muntu uleke kutwa biyampe, mitatulo nayo ibwanya kwitulengeja tukomenwe kukōkela bwendeji bwa Yehova. Bafadiseo bāumije mityima yabo bininge, bāpela kwitabija bukamoni bwa patōkelela bwēbapele mushipiditu wa Leza. (Yoa. 12:37-40) Mitatulo yabo yādi mibi bininge mwanda keyādipo ya kwibakwasha bakamone būmi bwa nyeke bwa kumeso. (Mat. 23:13, 33) Nanshi i biyampe tuleke Kinenwa kya Leza ne mushipiditu wandi, bitushinte ne kwitukwasha mu mulangilo wetu ne mu butyibi bwetu! (Yak. 3:17) Yakoba byaādi mwityepeje, wāitabije kufundijibwa na Yehova. Kadi monka motusa kwikimwena, wāikele ke mufundiji wa bwino mwanda wādi mwityepeje.

8. Le i bika biketukwasha twikale bafundiji bayampe?

⁸ Yakoba kādipo mufunde bininge. Bendeji ba bipwilo ba mu andi mafuku bādi bamumona bu ‘muntu wampikwa kufunda kadi wa bituputupu,’ na mobādi bamwena ba mutumibwa Petelo ne Yoano. (Bil. 4:13) Inoko Yakoba wāikele ke mufundiji muyampe, monka motwikimwena potutanga mukanda utelelwa pa dyandi dijina. Pamo bwa Yakoba, padi ketufundilepo bininge. Nansha nankyo, na bukwashi bwa mushipiditu wa Yehova ne bufundiji bwa kamweno bwitufundija bulongolodi bwandi, netu tubwanya kwikala bafundiji bayampe. Pano tulangulukilei pa kimfwa kishile Yakoba kya bu mufundiji, ne kumona ñeni yotubwanya kuboila’ko.

9. Le Yakoba wādi ufundija muswelo’ka?

⁹ Yakoba kādipo wingidija bishima bikomo nansha mulangulukilo mukutakane. O mwanda  bantu bādi bamwivwana bādi bayuka byobafwaninwe kulonga ne muswelo wa kwibilonga. Kimfwa, tutalei muswelo upēla wāfundije Yakoba amba, bene Kidishitu bafwaninwe kwitabija kulongelwa bintu na bukondame pampikwa kulama kīji. Wālembele amba: “Tumonanga boba bōminina bu ba nsangaji. Mwaivwene kūminina kwa Yoba, mwamona ne kwafudije’byo Yehova, amba Yehova i muyule kisanso kya ku mutyima kadi i wa lusa.” (Yak. 5:11) Vuluka’mba Yakoba wādi ulupula bufundiji bwandi mu Bisonekwa. Wādi wingidija Kinenwa kya Leza mwanda wa kukwasha bantu bādi bamwivwana bamone amba, Yehova weselanga nyeke boba badi pamo bwa Yoba, bamulamete. Yakoba wāfundije uno mwanda na kwingidija bishima bipēla kadi biluji. Mu uno muswelo, wātumbije Yehova pa kyaba kya kwitumbija aye mwine.

10. Le i muswelo’ka umo otubwanya kwiula Yakoba kitatyi kyotufundija?

¹⁰ Ñeni yotuboila’ko: Pēleja nyeke musapu obe, kadi lupula bufundiji bobe mu Kinenwa kya Leza. Kitungo kyetu ke kyakulombolapo bantu bintu bivule byotuyukile, ino i kwibalombola bintu bivule biyukile Yehova ne muswelo waebatele mutyima. (Loma 11:33) Tukafikila pa kino kitungo na kunena nyeke bintu bya mu Bisonekwa. Kimfwa, pa kyaba kya kulombola botwifunda nabo Bible byotwadi ba kulonga pa kyabo kyaba, tufwaninwe kwibakwasha balangulukile pa bimfwa bya mu Bible amba bevwanije mulangila Yehova ne mwawiivwanina. Nabya bakengidija byobefunda mwanda basakanga kusangaja Yehova, ke kwitusangajapo batwe.

11. Le bene Kidishitu bamo ba mu mafuku a Yakoba bādi na makambakano’ka, ne wēbapele madingi’ka? (Yakoba 5:13-15)

¹¹ Yakoba wādi unena patōkelela. Mu mukanda wandi, i bimweke patōka’mba Yakoba wādi uyukile biyampe makambakano ādi ekonda na banababo mu lwitabijo, kupwa wēbalombola biyampe muswelo wa kwiominina. Kimfwa, bene Kidishitu bamo kebādipo bengidija madingi bukidibukidi. (Yak. 1:22) Bakwabo bādi balēmeka bampeta. (Yak. 2:1-3) Ino bakwabo nabo bādi bakomenwa kubeja ludimi lwabo. (Yak. 3:8-10) Bano bene Kidishitu bādi na makambakano makatampe, inoko Yakoba kālekelepo kwibakwasha. Wēbadingile na kanye ino pampikwa kafinda, ne kukankamika boba bādi basakilwa kukwashibwa ku mushipiditu bakamone bakulumpe bebakwashe.​—Tanga Yakoba 5:13-15.

12. Le tukalombola namani amba tudi na mumweno muyampe potukwasha boba botwifunda nabo Bible?

¹² Ñeni yotuboila’ko: Nena patōkelela, inoko mona nyeke bakwenu biyampe. Bantu bavule botwifunda nabo Bible babwanya kukomenwa kwingidija madingi adi’mo. (Yak. 4:1-4) Bibwanya padi kwibalomba kitatyi pa kuleka ngikadila mibi ne kwikala na ngikadila ya bwine Kidishitu. Pa kwiula Yakoba, tufwaninwe kwikala na bukankamane bwa kulombola botwifunda nabo pantu pobafwaninwe kwilemununa. Kadi tufwaninwe kwikala na mumweno muyampe, koku tukulupile amba Yehova ukakokela kwadi bantu betyepeje, ne kwibapa bukomo bwa kushinta mu būmi bwabo.​—Yak. 4:10.

13. Mungya Yakoba 3:2 ne kunshi kwa dyani, le Yakoba wāitabije bika?

¹³ Yakoba wādi na mumweno muyampe pādi. Yakoba kādipo ulanga’mba i wa pa  bula kadi mutabuke batutu ne bakaka, pa mwanda wa kisaka kyaātamīne’mo nansha madyese aādi nao. Wāityile banababo mu lwitabijo bu “banabetu baswedibwe.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Kādipo usaka balange amba aye i mubwaninine. Ino, weēlele mu binenwa byaānenene amba: “Batwe bonso tulubanga divule dine.”​—Tanga Yakoba 3:2, ne kunshi kwa dyani

14. Mwanda waka tufwaninwe kwitabija bilubo byetu?

¹⁴ Ñeni yotuboila’ko: Vuluka’mba batwe bonso twi babipya-mambo. Ketufwaninwepo kulanga’mba twi batabuke mu muswelo kampanda bantu botufundija. Mwanda waka? Shi twimwekeja kudi muntu otufundija amba twi babwaninine, ubwanya kufula ku kulanga’mba kakokejapo kukōkela misoñanya ya Leza biyampe. Ino shi twitabija pampikwa budimbidimbi amba, kebipēlangapo nyeke kulonda misoñanya ya mu Bisonekwa, ne kumushintulwila muswelo wetukweshe Yehova tunekenye makambakano etu, tukakwasha otwifunda nandi amone amba nandi ubwanya kwingidila Yehova.

15. Le Yakoba wāingidije byelekejo bya muswelo’ka? (Yakoba 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Yakoba wāingidije byelekejo bitenga mutyima. Shako mushipiditu ujila wāmukweshe, inoko padi wāboile ne ñeni mivule ya mwa kufundijija ku byelekejo byāingidije Yesu, tutu wandi. Byelekejo byāingidije Yakoba mu wandi mukanda i bipēla, kadi bufundiji budi’mo budi padi tō.​—Tanga Yakoba 3:2-6, 10-12.

16. Mwanda waka tufwaninwe kwingidija byelekejo biyampe?

¹⁶ Ñeni yotuboila’ko: Ingidija byelekejo biyampe. Shi wingidija byelekejo bifwaninwe, bantu kebakevwanapo’tu enka byosaka kwibafundija, ino bakebimona mu ñeni. Bikashala mu ñeni yabo. Bino bintu bikakwasha boba bakwivwana bavuluke bubine bwa kamweno budi mu Bible. Yesu i muntu mubajinji ku kwingidija byelekejo biyampe, Yakoba mwanabo nandi wālondele kimfwa kyandi. Pano tulangulukilei pa kyelekejo kimo kyāletele Yakoba, kadi tumone mokikadile kiyampe.

17. Le i kika kinenenwa’mba kyelekejo kidi mu Yakoba 1:22-25 i kiyampe bininge?

 ¹⁷ Tanga Yakoba 1:22-25. Kyelekejo kya Yakoba kya kiyo i kiyampe pa bubinga buvule. Wādi ukimba kufundija mwanda wa kamweno wa amba, pa kumwena mu Kinenwa kya Leza, tufwaninwe kwikitanga ne kwingidija byobya byotutanga. Yakoba wātongele kyelekejo kyādi kibwanya kwivwana bevwaniki bandi bukidibukidi, kya muntu witala mu kiyo. Le wādi usaka kufundija bika? Bikekala bya bulembakane shi muntu witala mu kiyo, wamone pantu pafwaninwe kwilongolola, ino kwilongolola’po mpika. Mu muswelo umo onka, bikekala bya bulembakane shi tutanga mu Kinenwa kya Leza, tubamone kintu kyotufwaninwe kulemununa mu ngikadila, ino kulonga’po kintu mpika.

18. Le i bintu’ka bisatu byotufwaninwe kulonga kitatyi kyotwingidija byelekejo?

¹⁸ Kitatyi kyoingidija kyelekejo, ubwanya kwiula kimfwa kya Yakoba na kulonga bino bintu bisatu: (1) Tala bidi shi kyelekejo’kya i kikwatañane na myanda yowisambila’po. (2) Ingidija kyelekejo kibwanya kwivwana bevwaniki bobe bukidibukidi. (3) Lombola patōka bufundiji budi mu kyelekejo kyobe. Shi ubakomenwa kusokola byelekejo bifwaninwe, tala mu dibuku Index des Publications des Témoins de Jéhovah. Mu mutwe wa mwanda unena’mba “Byelekejo,” ukatana’mo bimfwa bivule byokokeja kwingidija. Inoko, vuluka’mba bino byelekejo bidi pamo bwa mikolo—ko kunena’mba bikalupwila patōka bintu byosaka kufundija. O mwanda longa bukomo bwa kwelekeja myanda mikatampe yosaka kufundija. Bine, bubinga bukatampe botusakila kulumbulula bwino bwetu bwa kufundija, ke kusakapo kwitumbika, ino i kukwasha bantu bavule bekale mu kisaka kya Yehova kya nsangaji.

19. Le tukalombola namani amba tusenswe batutu ne bakaka?

¹⁹ Shako ketwaikelepo na dyese dya kutama pamo na tutu mubwaninine, inoko tudi na dyese dya kwingidila Yehova pamo na kisaka kikatampe kya batutu ne bakaka bene Kidishitu. Tulombolanga’mba twibasenswe na kupwana nabo, kuboila ñeni kobadi, ne na kwingila nyeke pamo nabo mu mwingilo wa kusapula ne kufundija. Shi twikankila’ko kwiula kimfwa kya Yakoba mu ngikadila yetu, mu mwiendelejo wetu ne manwa etu a kufundija, tukatumbija Yehova ne kukwasha bantu bampikwa budimbidimbi bafwene kudi Tata wetu wa mūlu wa buswe.