Bipangujo bya Batangi
Le i mulangwe’ka ufyeme mu kijila kidi mu Bene Levi 19:16 kinena’mba, “kufwaninwepo kwimana kulwa na būmi bwa muntu,” ne i ñeni’ka yotubwanya kuboila’ko?
Yehova wāsoñenye bene Isalela bekale bantu bajila. Pa kwibakwasha bekale bajila, wēbasapwidile amba: “Kufwaninwepo kwenda koku ne koku uvubakanya myanda mu bantu bobe. Kufwaninwepo kwimana kulwa na būmi bwa mukwenu. Amiwa ne Yehova.”—Levi 19:2, 16.
Bishima “kwimana kulwa” i byalamunwe biyampe mungya bilembwa bibajinjibajinji bya Kihebelu, ino le bishintulula bika? Dibuku dimo dya Bayuda dīsambila pa mukanda wa Bene Levi dinena’mba: “Kino kipindi kya vese i kikomo kwivwanija . . . mwanda i bikomo kuyuka mushintulwila bino bishima bya Kihebelu [bingidijibwe pano], bine bibwanya kwalamunwa kishima pa kishima bu ‘kokemana pa, dya ku, kubwipi na.’”
Befundi bamo bakwatañanyanga bino bishima na vese ubadikile, mwine unena’mba: “Kemufwaninwepo kubulwa boloke mu butyibi bwenu. Kufwaninwepo kwikala na mboloji kudi mulanda nansha kwitabila mpeta. Ufwaninwe kutyibila mukwenu mambo na boloke.” (Levi 19:15) Shi bidi namino, nankyo musoñanya udi mu vese wa 16 wa kuleka “kwimana kulwa” na muntu, ubwanya kushintulula’mba bantu ba Leza kebādipo bafwaninwe kusanshija mukwabo nansha mwingidi nabo mu kityibilo kya mambo, mu myanda ya bya busunga nansha mu myanda ya kisaka, kadi kebādipo bafwaninwe kunyengakanya bintu mwanda wa kamweno kabo. Shako, ketufwaninwepo kulonga bino bintu, inoko kudi muswelo mukwabo muluji wa kwivwanija uno musemwa udi mu vese wa 16.
Tulangulukilei pa kipindi kibajinji kya uno vese. Leza wāsoñenye bantu bandi baleke kwenda koku ne koku bavubakanya myanda. Vuluka’mba buvubavuba i bubi bininge kupita lubabo, nansha nalo byolukokeja kulenga myanda. (Nki. 10:19; Mus. 10:12-14; 1 Tm. 5:11-15; Yak. 3:6) Divule dine vubavuba unenanga ku kusaka myanda yayukile amba i ya bubela, mwanda’tu wa kushinga muntu kato. Vubavuba ubwanya kuleta bukamoni bwa bubela nansha shi bukamoni’bwa bubwanya kwipaija muntu. Vuluka’mba bavubavuba bāletele bukamoni bwa bubela padi Nabote, bwine bwāmufikije ku kwaswa mabwe pampikwa mwanda. (1 Ba. 21:8-13) Bine, vubavuba ubwanya kwimana kulwa na būmi bwa muntu monka mokilombwedilwe mu kipindi kya bubidi kya Bene Levi 19:16.
Kadi muntu ubwanya kuvubakenya mukwabo myanda mwanda’tu wa mushikwa wamushikilwe. Tutanga mu 1 Yoano 3:15, amba: “Muntu ense ushikilwe mwanabo i ntapañani, kadi muyukile amba i kutupu ntapañani udi na būmi bwa nyeke munda mwandi.” Kadi Leza pa kupwa kunena binenwa bidi mu vese wa 16, wābwejeje’ko amba, “kufwaninwepo kushikwa mwanenu mu mutyima obe.”—Levi 19:17.
Nanshi bino bishima bimweka bu bikomo kwivwana bidi mu Bene Levi 19:16, bipa bene Kidishitu madingi masumininwe. Ketufwaninwepo kulangila mukwetu bibi nansha kumuvubakenya myanda. Mu kīpi, shi ‘twimana kulwa’ na muntu mwanda’po’tu ketusangajangapo nansha mwanda tumwabilanga, nabya tulombolanga’mba tumushikilwe. Bene Kidishitu kebafwaninwepo kushikwa muntu.—Mat. 12:36, 37.