Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

KISHINTE KYA KWIFUNDA 6

“Mutwe wa Mwana-Mukaji I Mwana-Mulume”

“Mutwe wa Mwana-Mukaji I Mwana-Mulume”

“Mutwe wa mwana-mukaji i mwana-mulume.”​—1 KO. 11:3.

LWIMBO 13 Kidishitu, Kimfwa Kyetu

BIDI MU KISHINTE *

1. Le i bipangujo’ka bimobimo bifwaninwe kwiipangula kaka kungakaji ukimba wa kwisonga nandi?

BENE Kidishitu bonso badi mu lupusa lwa Yesu Kidishitu, muntu mubwaninine. Inoko, shi mwana-mukaji mwine Kidishitu wasongwe, waikala mu lupusa lwa muntu wampikwa kubwaninina. Shako kebipēlangapo nyeke. O mwanda shi kaka ukimba wa kwisonga nandi, i biyampe eipangule bino bipangujo: ‘Le i bika bilombola’mba uno tutu ukekala mutwe wa kisaka muyampe? Lelo myanda ya ku mushipiditu idi na mvubu mu bwandi būmi? Shi ke amopo, i bika binkulupija’mba ukekala mutwe muyampe ku mushipiditu shi tubesonge?’ Inoko i biyampe kaka nandi eipangule amba: ‘Le i ngikadila’ka miyampe yondi nayo ikakwasha kisaka? Le ngidi na kitūkijetyima ne buntu? Le mpwene bininge na Yehova?’ (Mus. 4:9, 12) Kaka ukekala na nsangaji mu busongi enka shi wakwata butyibi buyampe kumeso kwa kwisonga.

2. Le i bipangujo’ka byotusa kulondolola mu kino kishinte?

Bakaka bene Kidishitu midiyo ne midiyo, baletanga kimfwa kiyampe kya kukōkela babo balume. I ba kutendelwa mu uno mwanda! Tusangedile kwingidila Yehova pamo na bano bana-bakaji ba lulamato! Mu kino kishinte, tusa kulondolola bino bipangujo bisatu: (1) Le i makambakano’ka amoamo ekondanga na bakaji? (2) Mwanda waka mukaji witabijanga kukōkela wandi mulume? (3) Mu mwanda utala kukōkela bininge, le balume ne bakaji bene Kidishitu babwanya kuboila ñeni’ka ku kimfwa kya Yesu, Abikele, ne Madia, mukaja Yosefa kadi inandya Yesu?

LE I MAKAMBAKANO’KA EKONDANGA NAO BAKAJI BENE KIDISHITU?

3. Mwanda waka bantu bonso besongele batanwanga na makambakano?

3 Busongi i kyabuntu kibwaninine kitambile kudi Leza, inoko bantu i bampikwa kubwaninina. (1 Yo. 1:8) O mwanda Kinenwa kya Leza kidyumuna boba besongele amba bakatanwa na makambakano atelelwe bu “byamalwa mu ngitu yabo.” (1 Ko. 7:28) Tutalei’ko bidi makambakano amoamo abwanya kwikonda na mukaji.

4. Le i bika bikokeja kulengeja mukaji alange amba kukōkela bininge wandi mulume i kwipwa bulēme?

4 Padi pa mwanda wa kitamina kyandi, mukaji ubwanya kulanga’mba kukōkela wandi mulume bininge i kwipwa bulēme. Marisol, ushikatanga mu États-Unis unena’mba, “kontamīne badi balombola kyaba kyonso bana-bakaji amba, bafwaninwe kwikala mu ludingo lumo na bana-balume mu bintu byonso. Ndyukile amba Yehova i mupe balume lupusa, ne kadi unena bakaji bakōkele. Shako bakaji nabo bafwaninwe kulēmekibwa. Ino i bikomo kwikala na mumweno muyampe pa lupusa.”

5. Le i mumweno’ka wampikwa kukwatañana na bisonekwa udi na bantu bamo pa bana-bakaji?

5 Pakwabo napo, mwana-mukaji ubwanya kusongwa na mwana-mulume ulanga’mba bana-bakaji i bantu ba bulēme butyetye. Ivon, kaka umo ushikatanga mu Amerika wa Kunshi unena’mba, “kwetu bana-balume babadikilanga kudya kupwa ke bana-bakaji. Bana bana-bakaji bo banenwe kutēka ne kukundula, ino bana bana-balume bebatūdilanga byakudya kudi inabo ne banababo bana-bakaji, kadi bebalombolanga’mba i ‘balopwe mu njibo.’” Yingling, kaka umo ushikatanga mu Azia unena’mba: “Mu lwetu ludimi mudi lukindi lumo lushintulula’mba, bana-bakaji kebafwaninwepo kwikala na ñeni nansha kwikala na bwino, kyabo’tu i kwingila mingilo yonso ya njibo, kadi kebadipo na kya kunena kudi babo balume.” Mulume udi na umo mumweno wampikwa buswe kadi wampikwa kukwatañana na bisonekwa, ususulanga wandi mukaji, kabwanyapo kwiula Yesu kadi kasangajangapo Yehova.​—Ef. 5:28, 29; 1 Pe. 3:7.

6. Le i bika bifwaninwe kulonga bakaji pa kuningisha kipwano kyabo na Yehova?

6 Monka motwanenene’kyo mu kishinte kibadikile, Yehova usakanga balume bene Kidishitu bavuije bisakibwa bya ku mushipiditu ne bya ku ngitu bya byabo bisaka ne kwibakwasha bekale na mutyima-ntenke. (1 Tm. 5:8) Inoko nansha bakaka basongwe byobavudilwe bya kulonga, bafwaninwe kwitūdila’ko kitatyi kya kutanga Kinenwa kya Leza difuku ne difuku ne kulangulukila’po, ne kulomba Yehova na kininga. Shako kulonga namino kekupēlangapo. Bakaji byobavudilwe bya kulonga, babwanya kulanga’mba kebadipo na kitatyi nansha bukomo bwa kulonga bino bintu byonso, inoko i biyampe betūdile’ko kitatyi kya kwibilonga. Mwanda waka? Mwanda Yehova usakanga muntu ne muntu apwane nandi kipwano kya mpwaninine ne kwikilama.​—Bil. 17:27.

7. Le i bika bikakwasha mukaji apēlelwe kukōkela wandi mulume?

7 Na bubine, mukaji bimulomba padi kulonga bukomo pa kukōkela wandi mulume wampikwa kubwaninina. Inoko, ukapēlelwa kukōkela na mumusoñaninye Yehova, shi evwanije ne kwitabija bubinga buleta bisonekwa pa kine kyafwaninwe kulongela namino.

MWANDA WAKA MUKAJI WITABIJANGA KUKŌKELA BININGE?

8. Mungya Bene Efisesa 5:22-24, mwanda waka mukaji mwine Kidishitu witabijanga kukōkela wandi mulume bininge?

8 Mukaji mwine Kidishitu witabijanga kukōkela wandi mulume bininge, mwanda byo abyo bimunena Yehova kulonga. (Tanga Bene Efisesa 5:22-24.) Ukulupile mudi Shandi wa mūlu, koku uyukile amba byonso byamunena kulonga i pa mwanda umusenswe ne kadi umusakilanga ekale biyampe.​—Kup. 6:24; 1 Yo. 5:3.

9. Le bikekala namani shi kaka mwine Kidishitu ulēmekele lupusa lwa wandi mulume?

9 Ntanda ikankamikanga bana-bakaji bapumpunye misoñanya ya Yehova, kadi bamone amba kukōkela bininge i kwipwa bulēme. Na bubine, boba bakankamika milangwe ya uno muswelo kebayukilepo Leza wetu wa buswe. Yehova kabwanyapo kupa bandi bana bana-bakaji basenswe musoñanya wa kwibapwa bulēme. Kaka ulonga bukomo bwa kulonda uno musoñanya umupele Yehova, uletanga ndoe mu njibo yandi. (Ñim. 119:165) Wandi mulume, bandi bana, ne aye mwine bakamwena’mo.

10. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku binenwa bya Carol?

10 Mukaji ukōkele ne kulēmeka wandi mulume wampikwa kubwaninina, ulombolanga’mba usenswe kadi ulēmekele Yehova mwine utūdile’ko lupusa. Carol, ushikatanga mu Amerika wa Kunshi unena’mba, “ndyukile amba wami mulume ubwanya kulonga bilubo, ino kadi ndyukile amba muswelo onsa kulonga ku bilubo byandi, usa kulombola’mba mwene kipwano kyami na Yehova na bulēme. O mwanda noñanga bukomo bwa kukōkela nyeke, mwanda nsakanga kusangaja Tata wa mūlu.”

11. Le i bika bikwashanga kaka Aneese alekele, ne i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku binenwa byandi?

11 Shi mukaji umwene amba wandi mulume katelepo mutyima ku milangwe ne makambakano andi, ukakomenwa kumulēmeka ne kumukōkela. Inoko tutalei biloñanga Aneese, kaka umo musongwe shi kino kibamufikila. Unena’mba: “Neelelanga’ko kuleka kulama kīji. Mwanda ndyukile amba batwe bonso tuloñanga bilubo. Kitungo kyami i kya kulekela monka mulongelanga Yehova. Shi nalekela, ngikalanga monka na ndoe ya mutyima.” (Ñim. 86:5) Shi mukaji ulekela, ukapēlelwa kukōkela.

LE I ÑENI’KA YOTUBWANYA KUBOILA KU BIMFWA BITELELWE MU BIBLE?

12. Le mu Bible mudi bimfwa’ka?

12 Bantu bamo babwanya kulanga’mba muntu ukōkela i muzoze. Inoko buno i bubela. Mu Bible mudi bimfwa bivule bya bantu bākōkele, inoko abo na bukomo. Tutalei bidi ñeni yotubwanya kuboila kudi Yesu, Abikele, ne Madia.

13. Mwanda waka Yesu ukōkele Yehova bininge? Shintulula.

13 Yesu i mukōkele Yehova bininge, ino ke pa mwandapo wa kubulwa ñeni nansha bwino. Bufundiji bwāfundije Yesu mu muswelo upēla kadi wivwanikwa, bubingija’mba Yesu wādi muntu wa ñeni bininge. (Yoa. 7:45, 46) Yehova byaādi ulēmekele bininge bwino bwa Yesu, wāitabije kwingila nandi pa kupanga diulu ne ntanda. (Nki. 8:30; Bah. 1:2-4) Kadi Yesu paāsangukile, Yehova wāmupele ‘lupusa lonso lwa mūlu ne pano panshi.’ (Mat. 28:18) Nansha Yesu byadi na bwino, ino ulombanga Yehova amuludike. Mwanda waka? Mwanda usenswe Shandi.—Yoa. 14:31.

14. Le balume babwanya kuboila ñeni’ka (a) ku muswelo obamwene bana-bakaji kudi Yehova? (b) ku milangwe idi mu Nkindi 31?

14 Ñeni ibwanya kuboila’ko balume. Shi Yehova wāsoñenye mukaji akōkele wandi mulume bininge, ke kunenapo amba Yehova umwene amba bana-bakaji badi munshi mwa bana-balume. Yehova ulombwele kino patōka na kutonga bana-balume ne bana-bakaji bakabikale pamo na Yesu. (Ngt. 3:26-29) Yehova wālombwele amba ukulupile wandi mwana na kumupa lupusa. Muswelo umo onka, mulume wa tunangu nandi ukapa wandi mukaji lupusa kampanda. Kinenwa kya Leza kilombola mwingilo ubwanya kwingila mukaji nkanka, pokinena’mba ubwanya kutala njibo, kupota bituntwa ne kwibilama, ne kusunga. (Tanga Nkindi 31:15, 16, 18.) Ke umpikapo kadipo na kishima kya kunena. Ino wandi mulume umukulupilanga ne kuteja milangwe yandi. (Tanga Nkindi 31:11, 26, 27.) Shi mulume ulēmekele wandi mukaji uno muswelo, nandi ukamukōkela bininge na nsangaji.

Le bakaji bankanka babwanya kuboila ñeni’ka ku muswelo obādi bakōkele Yehova bininge kudi Yesu? (Tala musango 15)

15. Le bakaji babwanya kuboila ñeni’ka ku kimfwa kya Yesu?

15 Ñeni ibwanya kuboila’ko bakaji. Nansha Yesu byaālongele bintu bikatampe, kamonangapo amba kukōkela lupusa lwa Yehova bininge i kwipwa bulēme. (1 Ko. 15:28; Fid. 2:5, 6) Muswelo umo onka, mwana-mukaji nkanka ulonda kimfwa kya Yesu, kakamonepo amba kukōkela wandi mulume i kwipēlula. Ukakwatakanya wandi mulume mwanda umuswele, ino na kampata mwanda usenswe Yehova ne kumulēmeka.

Pa kupwa kutumina Davida ne bantu bandi bya kudya, Abikele wafwena Davida. Kupwa wafukama, kamuzenze aleke kumwanga mashi na kwaluja kinongo (Tala musango 16)

16. Mungya 1 Samwele 25:3, 23-28, le Abikele wātenwe na makambakano’ka? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

16 Abikele wādi mukaja Nabalu. Nabalu wādi muntu wa kwisakila, wa mitatulo, kadi wampikwa mutyima wa kufwija’ko. Nansha nabya, Abikele kādipo ukwatyile busongi bwandi ku nsongo ya minwe. Wādi ukokeja kūba talala ne kuleka ba Davida ne bantu bandi bāye bepaye wandi mulume. Inoko aye wālongele bukomo bwa kukinga Nabalu ne bantu bavule ba mu njibo yandi. Fwatakanya’po bukankamane bwāikele na Abikele bwa kufwena bana-balume 400 belumbile byabulwi, ne kulanguluka bya bulēme na Davida. Wāitabija’nka ne kutopekwa pa bilongwa bya wandi mulume. (Tanga 1 Samwele 25:3, 23-28.) Ne kwija mpika, Davida wājingulwile amba Yehova wāingidije uno mwana-mukaji wa bukomo, mwanda wakumudingila aleke kulonga kilubo kikatampe.

17. Le balume babwanya kuboila ñeni’ka ku nsekununi ya ba Davida ne Abikele?

17 Ñeni ibwanya kuboila’ko balume. Abikele wādi mwana-mukaji wa tunangu. Davida wālongele bya tunangu, wāteja madingi andi. Ku mfulo wāleka kwipaya bantu bampikwa mambo. Muswelo umo onka, mulume wa tunangu ukata mutyima bininge ku milangwe ya wandi mukaji kumeso kwa kukwata butyibi bwa kamweno. Padi milangwe yandi ikamukwasha aleke kukwata butyibi bwampikwa tunangu.

18. Le bakaji babwanya kuboila ñeni’ka ku kimfwa kya Abikele?

18 Ñeni ibwanya kuboila’ko bakaji. Mukaji usenswe ne kulēmeka Yehova ubwanya kukwasha kyandi kisaka, nansha shi mulume kengidilangapo Yehova ne kulonda misoñanya yandi. Kakakimbepo muswelo wampikwa kukwatañana na bisonekwa mwanda wa kutyiba busongi bwandi. Inoko shi udi na bulēme kadi ukōkele wandi mulume, ukamulengeja efunde myanda ya Yehova. (1 Pe. 3:1, 2) Ino nansha shi mulume kakwetepo butyibi bwa kwingidila Leza, aye Yehova ukasangela kumona kaka ulamete wandi mulume ne kumukōkela.

19. Le mukaji ukapela kukōkela wandi mulume kitatyi’ka?

19 Inoko, nansha shi mukaji mwine Kidishitu i mukōkele, kaketabijapo shi mulume wamunena kujilula bijila nansha misoñanya ya mu Bible. Kimfwa, fwatakanya’po bidi shi kaka udi na mulume wampikwa kwitabija, wamunena abepe bubela, ebe, nansha kulonga bintu byampikwa kukwatañana na bisonekwa. Bene Kidishitu bonso, kubadila’mo ne bakaka basongwe, bafwaninwe bidi kukōkela Yehova Leza. Shi abanena kaka atyumune misoñanya ya mu Bible, ufwaninwe kupela ne kushintulula na bulēme inoko musumininwe kine kyaapelela.—Bil. 5:29.

Tala musango 20 *

20. Le i bika bilombola’mba Madia wādi upwene na Yehova kipwano kya mpwaninine?

20 Madia wadi upwene na Yehova kipwano kya mpwaninine. Bimweka’mba wādi uyukile bisonekwa senene. Paādi wisamba na Edisabeta, inandya Yoano Mubatyiji, Madia wātelele Bisonekwa bya Kihebelu misunsa 20. (Luka 1:46-55) Tulangulukilei bidi pa uno mwanda: Nansha Madia byobādi bamukwatyile kudi Yosefa, mwikeulu wa Yehova kewābadikilepo kumwekela Yosefa. Mwikeulu wābadikile kwisamba na Madia, wāmulombola’mba ukabutula mwanā Leza. (Luka 1:26-33) Yehova wādi uyukile Madia biyampe, kadi wādi ukulupile amba ukalela wandi mwana ne kumusanswa. Na bubine, Madia wādi upwene nyeke na Yehova kufika ne byāfwile Yesu, kupwa wāsangwilwa mūlu.​—Bil. 1:14.

21. Le balume babwanya kuboila ñeni’ka ku byobya binena Bible padi Madia?

21 Ñeni ibwanya kuboila’ko balume. Mulume wa tunangu usangalanga shi mukaji uyukile bisonekwa senene. Katuyukangapo wandi mukaji nansha kumuzakala. Uyukile amba kaka uyukile biyampe Bisonekwa ne misoñanya idi’mo, ubwanya kukwasha kyandi kisaka. Na bubine, nansha shi mukaji i mufunde bininge kupita mulume, inoko mulume ye udi na kiselwa kya kwendeja butōtyi bwa kisaka ne kwimanina mingilo mikwabo ya ku mushipiditu.​—Ef. 6:4.

Mu mwanda utala kwifunda ne kulanguluka, le bakaji babwanya kuboila ñeni’ka kudi Madia inandya Yesu? (Tala musango 22) *

22. Le bakaji babwanya kuboila ñeni’ka kudi Madia?

22 Ñeni ibwanya kuboila’ko bakaji. Nansha shi mwana-mukaji ufwaninwe kukōkela wandi mulume, inoko aye mwine udi na kiselwa kya kutamija lwitabijo lwandi. (Ngt. 6:5) Pa kino, ufwaninwe kwitūdila’ko kitatyi kya kwifunda pa kasuku ne kulanguluka. Kino kikamukwasha asanswe Yehova nyeke ne kumulēmeka kadi akōkele wandi mulume na nsangaji.

23. Le bakaji bakamwena namani mu kikōkeji kyabo pamo ne bisaka byabo ne kipwilo?

23 Bakaji bakōkela nyeke babo balume bininge pa mwanda wa kuswa kobasenswe Yehova, bakekala na nsangaji ne kuloelelwa kupita boba bapela mpangiko ya Yehova ya bumutwe. Bashilanga bankasampe bana-balume ne bana-bakaji kimfwa kiyampe. Kadi baletanga ndoe ne nsangaji mu kisaka ne mu kipwilo. (Tet. 2:3-5) Bengidi bavule ba Yehova ba kikōkeji dyalelo i bana-bakaji. (Ñim. 68:11) Batwe bonso bana-balume ne bana-bakaji, tudi na mwingilo wa kamweno wa kwingila mu kipwilo. Kishinte kilonda’ko, kikesambila pa muswelo otubwanya kwingila uno mwingilo.

LWIMBO 131 “Kyokya Kyakuta Leza Pamo mu Lupungu”

^ mus. 5 Mpango ya Yehova i ya amba, mwana-mukaji musongwe akōkele bininge wandi mulume. Lelo kukōkela bininge kushintulula bika? Mu mwanda utala kukōkela, balume ne bakaji bene Kidishitu babwanya kuboila ñeni ku kimfwa kya Yesu ne kya bana-bakaji batelelwe mu Bible.

^ mus. 68 NSHINTULWILO YA BIFWATULO: Madia paesamba na Edisabeta inandya Yoano mubatyiji, watela bisonekwa bya Kihebelu pa mutwe.

^ mus. 70 NSHINTULWILO YA BIFWATULO: Shi mukaji mwine Kidishitu ukimba kukomeja lwitabijo lwandi, ufwaninwe kwitūdila’ko kitatyi kya kwifunda Bible.