“Bumo bwa Mizo bukankamikanga mulangwe wa bumo bwa matanda, kulēmeka byepelo bya bantu, ne kukinga umbuo wetu wa ntanda.” Mwanda waka? Monka munenene Maher Nasser mu julunale umo UN Chronicle, “kushinta kwa bitatyi, bupolapola buteakanibwe, bukondame, tuvutakanya twa kubulwa kupwa, kuviluka kwa bantu mu kipukwi, butumbula buzambalele ntanda yonso, misongo isambuka ne bikoleja bikwabo bidi bwa bino kekudipo . . . kobishile.”

Bakwabo i bende’nka ne kulampe na kubingija’mba kufwaninwe kwikala umbikalo wa kuludika ntanda yonso. Banyemenanga ne ku binenwa bya Dante, filozofe mwine Itadi, musāsudi kadi muludiki mulemekibwe (1265-1321) ne bya Albert Einstein mwifundi wa fizike (1879-1955). Dante wādi ukulupile amba ndoe keibwanyapo kulādila mu ntanda mikalañane mu myanda ya politike. Wāpitulukile mu binenwa bya Yesu Kidishitu bya amba bulopwe “bulopwe bo-bonso bwa kwilalulula abo bwine busadikanga.”—Luka 11:17

Kinondanonda na kupwa kwa Divita II dya Ntanda, dine dyaingidijibwe’mo mabombe atomike abidi, Albert Einstein watumīne Kitango Kikatampe kya Bumo bwa Mizo mukanda wa pululu. Wanenene amba, “Bumo bwa Mizo, bufwaninwe kulonga bukomo bukidibukidi bwa kuleta mutyima-ntenke na kutūla’ko bulopwe buyampe bwa kuludika ntanda yonso.”

Penepa le bantu ba politike badi ba kubunda uno umbikalo, kebadipo ba kwikala na budimbidimbi, kubulwa ñeni, ne kususujana? Nansha badi ba kwikala babi’nka na baludiki bakwabo? Bino bipangujo bituvuluja binenwa bya Lord Acton, mulembi wa mānga mwine Beletanye wanenene amba: “Lupusa lonanga bintu kadi lupusa lupitepite lonenanga’ko bintu.”

Nansha nankyo, pa kusaka’mba kisaka kya bantu kikale na ndoe ya bine, tufwaninwe kwikutyila mu bumo. Ino le kino kitungo kibwanya kufikilwa’po namani? Le bibwanika? Bible ulondolola’mba i amo. Bibwanika kadi tukafikila pa kino kitungo. Namani? Ke na umbikalopo wa bantu boneke ba politike. Ino i kupityila ku umbikalo ushimikile’ko Leza. Ne kadi uno umbikalo, ukalombola lupusa lwandi lwa kubikala pa bipangwa byandi. Le ao mwine i umbikalo’ka? Bible i mwiutele’nka ne dijina—ke “Bulopwe bwa Leza” kadi.—Luka 4:43.

Yesu Kidishitu wādi na Bulopwe bwa Leza mu ñeni paālombele lulombelo lwandi lwa kulondela’po amba: “Bulopwe bobe bwiye. Kiswa-mutyima kyobe kilongeke . . . pano pa ntanda.” (Mateo 6:9, 10) Bine Bulopwe bwa Leza bukalongeja kiswa-mutyima kya Leza pano pa ntanda, ke kiswa-mutyimapo kya bantu bafwila kuludika nansha ba kwisakila.

Bulopwe bwa Leza bwitwanga ne bu “Bulopwe bwa mūlu.” (Mateo 5:3) Mwanda waka? Mwanda pobukaludika ino ntanda, bukaludikila momwa mūlu ke pano pa ntandapo. Langa’po bidi mobikekadila. Uno umbikalo ukaludika ntanda yonso, keukalombepo kukwatakanibwa na bintu nansha na lupeto. Bine, babikalwa ba uno umbikalo bakasengibwa’po kashā!

Enka na mulombwela’kyo kishima “bulopwe,” Bulopwe bwa Leza i umbikalo uludikwa na mulopwe. Budi na Mulopwe—ke Yesu Kidishitu kadi—mwine wāpelwe lupusa na Leza. Bible unena pa mwanda wa Yesu amba:

•   “Buledi bukekala pa kipuji kyandi . . . Bukata bwa buledi bwandi ne ndoe, kebikekalapo na mfulo.”—Isaya 9:6, 7.

• “Wapebwa buledi, bulēme, ne bulopwe, amba bantu, ne mizo, ne ndimi bamwingidile abo bonso. Buledi bwandi . . . kebukapitepo.”—Danyele 7:14.

• “Bulopwe bwa ino ntanda bubaikala ke Bulopwe bwa Mfumwetu [Leza] ne bwa Kidishitu wandi.”—Kusokwelwa 11:15.

Pa kufikidija lulombelo lwa Yesu lwa kulondela’po, Bulopwe bwa Leza bukavuija ne pa mfulo kiswa-mutyima kya Leza pano pa ntanda. Mu buno Bulopwe, bantu bonso bakayuka mwa kulamina umbuo wa ntanda amba ukekale monka biyampe ne kuyula’po bipangwa byūmi.

Dibajinji, Bulopwe bwa Leza bukafundija babikalwa babo. Bantu bonso bakafundijibwa misoñanya imo yonka. Kekukekalapo kavutakanya nansha kwiketaketa. Isaya 11:9 unena’mba: “Kebakasanshijapo nansha dimo nansha konakanya . . . mwanda ntanda ikayula buyuki bwa Yehova bya binebine pamo bwa mema apūta dijiba.”

Bantu ba pa ntanda bakekala na mwadi musakila Bumo bwa Mizo—bantu badi mu ndoe ne bumo. Ñimbo ya Mitōto 37:11 inena’mba: “Bakaloelelwanga bininge mu bungibungi bwa ndoe.” Mu kine kitatyi’kya bishima pamo bwa “bupolapola,” “koneka,” “bulanda,” ne “divita,” ketukebitelapo monka. Ino le bino bikafika kitatyi’ka? Le Bulopwe bwa Leza bukashilula kuludika kitatyi’ka? Le bukashilula kuludika namani? Ne ukamwena namani mu buludiki bwabo? Tutalei.