‘Endelelai na Kutengela’

‘Nanshi endelelai nyeke na kutengela, mwanda kemuyukilepo dyuba dikafika Mfumwenu.’—MATEO 24:42.

1. Bengidi ba Yehova ke beje mu mwingilo beivwananga namani pangala pa myaka mivule yobaija bepāne mu mwingilo? Leta kifwa.

 BENGIDI bavule ba Yehova ke beje mu mwingilo bāfundile bubinebine bakidi bansongwalume ne bansongwakaji. Bano befundi ba kipyupyu ba Bible bāikele kwipela, bāpāna būmi bwabo kudi Yehova pamo bwa nsunga wasokola dilungo dilēme kakapoteja byonso byadi nabyo mwanda wa kwiya kwidipota. (Mateo 13:45, 46; Mako 8:34) Le pano beivwananga namani byobailaija myaka ke mivule pampikwa kumona kufikidila kwa mpango ya Leza yobādi batengele itala pa ino ntanda? Kebealakanyangapo! Banenanga na mwānenene Tutu A. H. Macmillan, papo aye ke mulāle myaka 60 mu mwingilo wa kwipāna kudi Leza, amba: “Pano po pene ponasumininwa mpata kulama lwitabijo lwami. I lwikadije būmi bwami ke būmi bufwaninwe. Kadi lukinkwashanga mu bukomo bononga bwa kutengela būmi bwa kumeso pambulwa moyo.”

2. (a) Yesu wāpele balondi bandi madingi’ka mafike’po? (b) I bipangujo’ka byotusaka kubandaula mu kino kishinte?

² Lelo abe nobe? Nansha shi udi na myaka inga, ivwana byānene Yesu, amba: ‘Nanshi endelelai nyeke na kutengela, mwanda kemuyukilepo dyuba dikafika Mfumwenu.’ (Mateo 24:42) Uno musemwa i upēla kwivwana, ino ao na bubinebine bwa mushike. Ketuyukilepo difuku dikafika Mfumwetu kwiya konakanya ino ngikadilo imbi ya bintu, eyo, kekudipo ne kyotukambakena kine na kukimba kwidiyuka. Ino kyotufwaninwe kulonga i kwikala na būmi boketukealakanyapo shi wafika. Pa kino, i bifwa’ka bya mu Bible bikokeja kwitukwasha twendelele na kutengela? Lelo Yesu wāelekeje namani kino kisakibwa? Ne i bukamoni’ka botudi nabo dyalelo bulombola amba tudi mu mafuku a mfulo ya ino ntanda yampikwa bwine Leza?

Kifwa kya Kudyumukila’po

3. Bantu ba mu ano mafuku badingakene muswelo’ka na ba mu myaka ya Noa?

³ Bantu ba mu ano mafuku i badingakane mu bintu bivule na bana-balume ne bana-bakaji ba mu myaka ya Noa. Mu yoya myaka, ntanda yādi miyule bukalabale, ne kukanina kwa mityima ya bantu kwādi “bubi bonka bonka nyeke.” (Ngalwilo 6:5) Bavule bādi bepeneneka na mingilo ya bukile bukya. Ino Yehova kumeso kwa kuleta Dilobe dikatampe, wāpele bantu mukenga wa kwalamuka pa mutyima. Wāpa Noa mwingilo wa kusapula, Noa nandi wākōkela—wāingila bu “mwedi wa mbila ya boloke” kintu kya myaka 40 nansha 50, pakwabo ne kupita. (2 Petelo 2:5) Ino bantu bāpela kuteja  musapu wa kidyumu wa Noa. Kebādipo batengele. Ino ku mfulo, enka Noa ne kisaka kyandi bo bāpandile pāfikidije Yehova butyibi bwandi.—Mateo 24:37-39.

4. I kika kinenenwa amba mwingilo wa Noa wāmwitabile, ne i kika kinenenwa amba mwingilo wetu wa busapudi nao witwitabanga?

⁴ Lelo mwingilo wa Noa wāmwitabile? Kokifwatakanya amba kewāmwitabilepo, amba mwanda’po wāitabijibwe na bantu batyetye bonka. I bine busapudi bwa Noa bwāfikidije kitungo kyabo. Mwanda waka tunena namino? Mwanda bwāpele bantu mukenga wa kutonga kwingidila Yehova nansha kupela kumwingidila. Lelo tukanena kika pa busapudi bobe bosapulanga mu mwaba? Nansha shi i bantu batyetye kete betabijanga, yuka amba bukwitabanga. Mwanda waka? Mwanda posapulanga, i lubila lwa kidyumu kya Leza loelanga, enka namino, wingila mwingilo wāpene Yesu ku balondi bandi.—Mateo 24:14; 28:19, 20.

Kupumpunya Binena Bapolofeto ba Leza

5. (a) I ngikadilo’ka yāikele’ko mu Yuda mu mafuku a Habakuka, ne bantu bāitabile muswelo’ka ku musapu wandi wa bupolofeto? (b) Bantu ba mu Yuda bādi balonga bika bilombola amba bādi na mutyima mūmu ku bapolofeto ba Yehova?

⁵ Tutwa twa myaka kupwa kwa Dilobe, ngikadilo ya bulopwe bwa Yuda yāikele kubipa mpata. Kutōta bilezaleza, mboloji, kasusu, ne butapani byāsambakana konso konso. Yehova wātuma Habakuka kudyumuna bantu amba shi bapele kwisāsa, kinzengele kya bene Kaladea, ko kunena’mba bene Babiloni, kisa kwibapulumukila. (Habakuka 1:5-7) Ino bantu bāpela kwivwana. Padi bādi balanga’mba, ‘Tala, kepadi tutwa na tutwa twa myaka kasha mupolofeto Isaya wela lubila lwa kidyumu ludingakene na luno, ino kufikidila’lo mpika!’ (Isaya 39:6, 7) Bamfumu bavule ba Yuda kebādipo bapela’nka kwivwana kidyumu, ino bādi bashikilwe ne mikendi mine. Kyaba kimo, bāsakile kwipaya mupolofeto Yelemia, bine wāswile kufwa shi ke Ahikama wēpatyikile’po. Mulopwe Yehoyakimi nandi pa kukalabala pangala pa musapu wa bupolofeto wāpēne Udiya, wāmwipaija lufu lwa munyanji.—Yelemia 26:21-24.

6. Yehova wākankamikile Habakuka muswelo’ka?

⁶ Musapu wa Habakuka nao wādi onka wa bukomo, inoko bantu bene bo bēushikilwe’tu abo bene, pamo bwa wa Yelemia wāsapwile ku bukomo bwa mushipiditu amba Yuda ukashibwa masala myaka 70. (Yelemia 25:8-11) O mwanda i kipela kwivwana tusua twādi na Habakuka paābije amba: “A Yehova, i ku mwaka ka o nkakwabija, nobe kwivwana mpika, a? Nakwabija mwanda wa bingojila, ino abe kumpandijapo mpika”? (Habakuka 1:2) Yehova wālondolwele Habakuka biyampe na bino binenwa bikankamika, amba: “Mwanda kimonwa kikidi kya kitatyi kitūngwe, kadi kipelakana ne kumfulo ne kukabepapo mpika; nansha kīja, kunga’kyo; ke-kintu kikāya binebine, kekikejepo, mhm.” (Habakuka 2:3) Nanshi Yehova udi na “kitatyi kitūngwe” kya kufudija mboloji ne kasusu. Shi kyāmwekele amba kibaije, Habakuka kādipo mwa kuzozezeja mutyima, nansha kuzoza mu mwingilo wandi. Wādi unenwe ‘kukunga’kyo,’ mobukila mobukila, amba kisa kufika  bukidi bonka. Bine, difuku dya Yehova kedyādipo dya kwija!

7. Mwanda waka Yelusalema wātungilwe monka konakanibwa mu myaka katwa imbajinji K.K.?

⁷ Myaka 20 kupwa kwa Yehova kusapwila Habakuka, Yelusalema, mwipata mwa Yuda, wāonakanibwa. Mwenda myaka, waūbakululwa, ne bilubo bivule byāpele Habakuka njia byāololwa. Ino kufika mu myaka katwa imbajinji K.K., kibundi’kyo kyātungilwa monka konakanibwa mwanda wa kubulwa kikōkeji kwa bekadi bakyo. Yehova, pa lusa lwandi, wākwata’po mpango ya kupandija bantu ba mityima myoloke. Mu kine kyaba’kyo, wāingidije Yesu Kidishitu pa kupāna uno musapu, ke mupolofeto ungipo, mhm. Mu 33 K.K., Yesu wālombola balondi bandi amba: “Po mukamonapo Yelusalema vita, ibajokoloka konso konso, po pakuyūka’mba, musala wakyo ubafwena. Penepo ba mu Yudea bakanyemene ku ngulu.”—Luka 21:20, 21.

8. (a) I bika padi byāfikile bene Kidishitu bamobamo myaka pa kupwa ipunguluka tamba Yesu ufwa? (b) I muswelo’ka wāfikidile binenwa bya Yesu bya bupolofeto bitala pa Yelusalema?

⁸ Myaka pa kupwa ipunguluka, kepabulwe padi bene Kidishitu bādi mu Yelusalema bādi beipangula i kitatyi’ka kikafikidila bupolofeto bwa Yesu. Pano ivwana bintu bivule byāikele kwisuminwa bamobamo. Padi bālekele busunga bwabo mwanda wa kusumininwa bidi na kutengela. Myaka pa kwenda kuvula, lelo bāpungile? Le bēalakenye amba tubajimija kitatyi bitupu, mwanda byobya byānene Yesu bikafika mu lukongo lulonda’ko, ke mu lwetupo? Mu 66 K.K., bupolofeto bwa Yesu bwāanza kufikidila, bibumbo bya bene Loma byājokoloka Yelusalema. Ino boba bādi batengele kasha batengela bānañwine kiyukeno, bānyema mu kibundi, ko kupanda bāpanda Yelusalema pa kufikilwa na musala.

Kwelekeja Mvubu ya Kutengela

9, 10. (a) I muswelo’ka okokeja kunena mu kīpi lukindi lwa Yesu lwa bapika batengele kujoka kwa mfumwabo ku butundaile bwandi? (b) I kika kinenenwa amba ku bano bapika batengele mfumwabo, kutengela ke mwandapo mutyetye? (c) Mwanda waka i kiyampe bapika bekale kutūkija mutyima?

⁹ Yesu wālombwele ukoma mvubu ya kutengela pa kudingakanya bandi bana-babwanga na bapika batengele kujoka kwa mfumwabo utamba ku bwandi butundaile. Kuyuka’ko bayukile amba usa kujoka bufuku—ino i kujoka nsaa’ka? Le i ku kilo kibajinji’ni? I ku kya bubidi’ni? Nansha i ku kya busatu? Abo kuyuka mpika. Yesu amba: “Shi nansha [mfumwabo] afike mu kilo kyabubidi, nansha mu kya busatu, ēbatāne enka namino [batengele], kebo! badyese ne dyese boba bapika.” (Luka 12:35-38) Langa’po bidi mwikadile mityima yabo kūlu. Konso kasalakata, mujiñininya onso upita wibatulumuja mu kutengela kwabo, amba: ‘Lelo yao abulwe kwikala mfumwetu?’

¹⁰ Shi mfumwabo afike ku kilo kya bubidi, kishilulanga pa nsaa kitema kutūla ku bukata bwa bufuku, bisa kwikala namani? Lelo bapika bonso, kubadila’mo ne boba ke bengile bikomo tamba lubanga na bwē, basa kutanwa batengele kumulubula’ni, bamo basa kutanwa balēle? Le shi mfumwabo ajoke ku kilo kya busatu—kishilulanga pa bukata bwa bufuku kutūla ku nsaa isatu ya ku lubanga, bisa kwikala namani? Le bapika bamo basa kupungila bemane maumau amba mfumwetu waije? * Enka boba basa kutanwa batengele mfumwabo pa kujoka bo basa kutelwa bu badyese. Bene bano bo abo banenenwa’po mu Nkindi 13:12, amba: “Lukulupilo lwijanga lubelekanga mutyima: Ino pakwiya kiswa-mutyima o mutyi wa būmi.”

11. Milombelo ikokeja kwitukwasha namani twikale kutengela?

¹¹ Mu kitatyi kimweka bu kwija, i bika byādi bya kukwasha balondi ba Yesu bendelele na kutengela? Yesu wālombwele batumibwa bandi basatu baādi nabo mu budimi bwa Ngesemani kumeso kwa kukwatwa amba: “Tengelai ne kulombela kutyina’mba mwakatwela mu kutompibwa.” (Mateo 26:41) Mwenda myaka, Petelo wātenwe pa uno mwanda wāleta madingi adingakene na ano ku balunda nandi bene Kidishitu. Amba: “Mfulo ya bintu byonso īdi pa bwipi ponka, penepo mwikale kukomeja mutyima,  mutūkije ne milombelo ponka.” (1 Petelo 4:7) Bine, kulombela na kininga kufwaninwe kwikala nyeke kibidiji kyetu kya bwine Kidishitu. I amo, tufwaninwe kulombela nyeke Yehova etukwashe twikale kutengela.—Loma 12:12; 1 Tesalonika 5:17.

12. I kwishila’ka kwishidile kufwatakanya ne kutengela?

¹² Ivwana, Petelo wānene kadi amba: “Mfulo ya bintu byonso īdi pa bwipi ponka.” Pabwipi pa muswelo’ka? Kekudipo muntu nansha umo ubwanya kutela difuku ne nsaa mibwane. (Mateo 24:36) Ino kufwatakanya kupeleja Bible i kwishile na kutengela kotukankamikwa kutengela mfulo. (Dingakanya na 2 Temote 4:3, 4; Tetusa 3:9.) I muswelo’ka umo otukokeja kutengela mfulo? I na kuta mutyima ku bintu bimweke bilombola amba mfulo keidi pabwipi. Tupitulukei pano mu bintu bisamba bimweke bilombola amba tudi mu mafuku a mfulo ya ino ntanda yampikwa bwine Leza.

Bintu Bisamba Bikulupija

13. Bupolofeto bwa Polo budi mu 2 Temote shapita 3 bukunekenyanga namani amba tudi mu “mafuku a kumfulo”?

¹³ Kibajinji, twimwenanga kufikidila kwa bupolofeto bwa mutumibwa Polo butala pa “mafuku a kumfulo.” Polo wāsonekele amba: “Ebiya kadi, yūka kino nakyo’mba, myaka ya malwa īkāyangako mu oa mafuku a kumfulo’a. Mwanda bantu bakēsanswa abo bene, ne bupeta kumo, ne ba bikandangobo, ne bakapuni ka kwitatula, ne babutukani, ne bampikwa kukōkela bakwibabutula, ne kufwija kwine mpika, ne bampikwa bu-ujila, ne bampikwa lusa lwa bu-butule, ne bakubulwa kanye kulekela bakwabo myanda, ne babepabepa bubela, ne bakubulwa kwifula, ne ba bukalabale bwa malwa, ne bampikwa kusanswa būmuntu. Ne banzazangi, ne ba lupata lubilubi, ne bakwitatula; bakusanswa byamazua pakatampe kudi Leza mpika; kwidingakanya bu-bwine Leza e ko kwabo, ino bukomo bwa bu-bwine Leza bafutulwile’bo; vundamina bene bano’ba badi namino. Ino babi, ne banzazangi, basa kwenda bavula ne kuvula ku kubipa, ne kongojana, ne kwiongola abo bene.” (2 Temote 3:1-5, 13) Mwene twimwenanga buno bupolofeto bwenda bufikidila dyalelo? Poso boba bapumpunya bintu bimweke bo bakokeja kutuna’bo! *

14. I muswelo’ka wendanga ufikidila dyalelo binenwa bya Kusokwelwa 12:9 bitala padi Dyabola, ne i bika bisa kumufikila panopano?

¹⁴ Kya bubidi, twimwenanga kufikidila kwa Kusokwelwa 12:9 kulombola kupangwa kupangilwe Satana ne bademona bandi mūlu. Tutanga namino amba: “Ponkapo yewa mukishi mukatakata waelwa panshi; yewa nyoka wa kala na kalā, wakutelwa dya bu-dyabola ne dya bu-Satana, ñongoji wa panopantanda ponso, waelwa panopanshi, ne bamwikeulu bandi bēne kumo baelwa panshi.” Kino i kilete malwa makatampe pano panshi. Bine, bantu abamone malwa, nakampata tamba mu 1914. Ino bupolofeto budi mu Kusokwelwa bubweja’ko amba Dyabola pa kwelwa pano panshi, uyukile amba “ngidi ne kakitatyi katyutyu.” (Kusokwelwa 12:12) Mu kano kakitatyi, Satana utambanga divita balondi ba Kidishitu bashingwe-māni. (Kusokwelwa 12:17) I kyabine, twimwenanga bintu bivule bilombola kutamba kobatambwanga mu ano mafuku. * Inoko tukulupile amba panopano ponka, Satana ukelwa mukutwe mu lupongo, kutyina’mba “wakongola dikwabo mizo.”—Kusokwelwa 20:1-3.

15. Kusokwelwa 17:9-11 nandi ubweja’ko namani bukamoni bulombola amba ketudi mu kitatyi kya mfulo?

¹⁵ Kya busatu, tudi mu kitatyi kya ‘mulopwe’ wa mwanda ne wa mfulo utelelwe mu bupolofeto budi mu Kusokwelwa 17:9-11. Mwine’mo, mutumibwa Yoano utelele’mo balopwe basamba-babidi, belekeja imbikalo isamba-ibidi mikomokomo itādile ntanda yonso—Edipito, Ashidia, Babiloni, Mede-Peleshia, Ngidiki, Loma ne umbikalo udi pabidi wa Angeletele-Amerika. Yoano umwene’po kadi ne mulopwe “wa bu-mwanda,” ulupukile “pa boba basamba-babidi.” Uno mulopwe wa mwanda—wa mfulo kumonwa na  Yoano mu kimonwa—welekejanga Kitango kya Bumo bwa Mizo. Yoano unena’mba “nandi wenda mukonakanibwa,” kupwididile, kekudipo kadi balopwe bakwabo ba pano pantanda batelelwe. *

16. Myanda itala kufikidila kwa kilotwa kya nkishi kyālotele Nebukaneza ilombola muswelo’ka amba ketudi mu mafuku a mfulo?

¹⁶ Kya buná, tudi mu kitatyi kyelekejibwe na maulu a nkishi wa mu kilotwa kya Nebukaneza. Mupolofeto Danyele wāshintulwile kino kilotwa kya kifibwe kya nkishi mukatampe wifwene muntu. (Danyele 2:36-43) Bipindi bya bilonda biná bya nkishi byelekejanga imbikalo pala pala, mine mikomokomo ya ntanda, tamba ku mutwe (Umbikalo wa Babiloni) kutūla ku maulu ne mana andi (imbikalo ibikele dyalelo). Ino imbikalo itādile ntanda yelekejibwe na uno nkishi ke mimweke kala. Pano tudi mu kitatyi kyelekejibwe na maulu a uno nkishi. Kekukidipo kadi umbikalo mukwabo utādilañana utelelwe amba ye ukalonda’po. *

17. Mwingilo wa kusapula Bulopwe otwingila utentekela’ko bubinga muswelo’ka bulombola amba tudi mu kitatyi kya mfulo?

¹⁷ Kya butano, twimwenanga mwingilo wa busapudi wingilwa kujokoloka ntanda yonso, mwine wānene Yesu amba ukengilwa kumeso kwa mfulo ya ino ngikadilo kufika. Yesu wānene amba: “Kadi Myanda Miyampe ino’i ya Bulopwe ikasapulwa panopantanda ponso, amba ikale bu kiyukeno ku mizo yonso, penepa mfulo keifika shayo.” (Mateo 24:14, MB) Dyalelo buno bupolofeto bufikidilanga mu muswelo kewamwekele kashaa. Eyo, kukidi shako myaba keyafikile’mo musapu, ino kepabulwe padi mu kitatyi kitungilwe na Yehova mwine, kibelo kikatampe kya mwingilo kikashitulwa. (1 Kodinda 16:9) Inoko kekudipo palembelwe mu Bible amba Yehova ukelaija poso’nka muntu ye-yense pano panshi afikilwe na bukamoni. Ayo’ko myanda miyampe ifwaninwe kusapulwa mu muswelo uloelelwa Yehova mwine. Penepa mfulo keifika shayo.—Dingakanya na Mateo 10:23.

18. Mobimwekela, bashingwe-māni bamobamo bakekala namani pakashilula kyamalwa kibūke, ne i muswelo’ka otwayuka bino byonso?

¹⁸ Kya busamba, kibalwa kya bana-babwanga bashingwe-māni babine ba Kidishitu kyendanga kityepa, nansha byokiyukilwe amba bamo bakatanwa pano panshi pakashilula kyamalwa kibūke. Bavule mu bano bashele’ko pano ke banunu bininge, kadi mwaka ne mwaka kibalwa kya bashingwe-māni babine kyendanga kityepela’ko. Yesu wēsambile pa kyamalwa kibūke amba: “Kadi shi oa mafuku keatyepijibwe longa kekukapande muntu, nansha umo, ino nao i mwanda wa batongwe bātongele ko kwipipija kwākēpipija oa mafuku.” (Mateo 24:21, 22) Mobimwekela, bamobamo mu “batongwe” ba Kidishitu bakekala pano pantanda pakashilula kyamalwa kibūke. *

I bika Bitutengele Kumeso?

19, 20. Mwanda waka pano po pene potufwaninwe kutala ne kutengela’nka kutengela?

¹⁹ Lelo i bika bitutengele kumeso? Bitatyi bya myanda bikidi kumeso. Polo wādyumwine amba: “Difuku dya Mfumwetu dīyanga pamo bwa ngivi wa bufuku.” Kupwa utela bantu bamweka bu batunangu mu ino  ntanda, amba: “Po banena’mba: Ke talala, nyā, yonka ndoe; po ponka pa kupapamukilwa ko badi, ne konakanibwa.” O mwanda Polo ukankamika batangi amba: “Penepo nanshi, kulāla tulo keko, pamo na bangi bakwetu, mhm, konka kutala, kadi kukolwa nako mpika.” (1 Tesalonika 5:2, 3, 6) I byabine, boba banyemena ku bitango bya bantu amba byo bikaleta ndoe ne mutyima-ntenke kebamwenepo bintu mobikadile. Bano bantu i balāle tulo twa bukū!

²⁰ Konakanibwa kwa ino ngikadilo ya bintu kwiyanga pamo na mu kukopa kwa diso. Nanshi tutengelei’nka kutengela difuku dya Yehova. Leza aye mwine wāsapwidile Habakuka amba: ‘Kedikejepo’! Bine, pano po pene potufwaninwe kutengela’nka kutengela.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• I bifwa’ka bya mu Bisonekwa bikokeja kwitukwasha twendelele na kutengela?

• Yesu wālombwele namani mvubu ya kutengela?

• I buluji’ka busamba bulombola amba tudi mu mafuku a mfulo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 3]

A. H. Macmillan wāingidile Yehova na kikōkeji kubwipi kwa myaka makumi asamba

[Kifwatulo pa paje 4]

Yesu wādingakenye bandi bana-babwanga na bapika batengele