Madingi a Tunangu a Inamwana

“Wami mwana, ivwana bulombodi bwa shobe; kadi kokazobololapo lufundijo lwa inobe.”—Nkindi 1:8.

BAMBUTWILE betu—ba tata ne lolo—i nsulo ya kwitukankamika, kwitukwatakanya, ne kwitudingila madingi. Mukanda wa mu Bible wa Nkindi witulombola Lemwele, mulopwe nkasampe umo, wāpelwe na inandi ‘musapu wa mutyika’ wa ‘kumulemununa.’ Bino binenwa bitanwa mu Nkindi shapita wa 31. Ne batwe netu tukokeja kumwena kamweno mu ano madingi a tunangu a uno inamwana.—Nkindi 31:1.

Madingi Mafwaninwe Mulopwe

Inandya Lemwele ushilula na bipangujo bibala-binga bitusakila kuta’ko mutyima, amba: “Mwanami mwana-mulume, i namani? Kadi a mwanami wa munda mwami, le i namani? Kadi mwana wa mpiko yami, le i namani?” Kuno kuzenza kupitulukile’mo uno inamwana misunsa isatu mituntulu kulombola amba kyakalakala nakyo i wandi mwana mwana-mulume ate mutyima ku binenwa byandi. (Nkindi 31:2) Kukalakala kwakalakala na būmi bwa kumushipiditu bwa lutundu lwandi i kifwa kilumbuluke ku bambutwile bene Kidishitu dyalelo.

Pa mwanda utala kusakila wandi mwana biyampe, kekudipo bintu biselejanga inamwana mutyima kūlu kupita byalupotopoto ne byabukobakane bidi mu malwa, mu bana-bakaji ne mu ñimbo, lelo ke amopo? Inandya Lemwele i mumunene pakubulwa kumukongoloka, amba: “Kokelapo bukomo bobe kudi bana-bakaji.” Pano umukanda mwiendelejo wa byabulongelonge wikalanga ‘onakanya balopwe.’—Nkindi 31:3.

Kukolwa malwa ke kintupo kifwaninwe kutalwa kilomonyeka. O mwanda umudyumuna’mba: “A Lemwele, kekidipo kya balopwe, kutoma vinyu kekudipo kwa balopwe.” Lelo mulopwe ukokeja namani kutyiba butyibi boloke, bushikate shē, shi ukolwa’nka kukolwa bukile bukya? Abulwe “kuvulaminwa kijila, ne kwalamuna kidye kya boba basusulwa”?—Nkindi 31:4-7.

Ino wivwane mulopwe ekale kwilama ku bino bibi, ukabwanya “[ku]tyiba mo kyolokele, [ne k]ulonga buluji ku mulanda ne mufudilwe.”—Nkindi 31:8, 9.

Nansha bene Kidishitu bankasampe byokebadipo “balopwe,” ino ano madingi a tunangu a inandya Lemwele i mebafike’po, nakampata mu kino kyetu kitatyi. Kutoma malwa mavulevule, mfwanka, ne busekese o ke mwikadila wa bana ba ino myaka, o mwanda i kya mvubu bene Kidishitu bansongwanzele bekale kuta mutyima ku ‘misapu ya mutyika’ ibapanga bambutwile babo.

Mukaji Mulumbuluke

Bainabana badi na bubinga bwa kukalakela na myanda ya masongi a babo bana bana-balume benda batama.  Inandya Lemwele wate pano mutyima ku ngikadilo inenwe kwikala na mukaji muyampe. I kyabine, nsongwalume ubandaula ino myanda ya mvubu ku mwana-mukaji wasaka kusonga kakabulwepo kumwena’mo bukwashi bukatampe mpata.

Mu vese 10, “mwana-mukaji mulumbuluke” i mudingakanibwe na mabwe a lubi ne malēme, ādi alomba kaji kakatampe pa kwiasokola mu yoya myaka isekunwinwe mu Bible. Ne pa kutana mukaji mulumbuluke dyalelo napo mo monka, palomba kaji kakatampe. I kipite buya nsongwalume ekale kutūkija mutyima, mwa kutongela biyampe, kupita’ko kwiyumbila kusonga. Namino, ukamona kujingulula bulēme ne mvubu ya kintu kyasokwele.

Lemwele wālombwelwe pa mwanda utala mukaji mulumbuluke amba: “Mutyima wa wandi mulume ukulupila mwadi.” (Nkindi Vese 11) Kushintulula ko kunena amba, mulume kafwaninwepo kuningila mukaji amba poso’nka etabije byonso byanena. Eyo, ba mulume ne mukaji bafwaninwe shabo kwisambila pamo kumeso kwa kukwata butyibi bukatampe, kifwa butala pa kupota bintu bikatampe, nansha pa mwa kutamijija bana. Mīsambo mu ino myanda kyo kijimba kibalungile pamo.

Mukaji mulumbuluke udi na bintu bivule bya kulonga. Mu vese wa 13 kutūla ku wa 27 mutelelwe madingi ne misoñanya bikokeja kwingidija bana-bakaji ba mu myaka yo-yonso mwanda wa kukwasha bisaka byabo. Kifwa, bisandi ne bintu bikwabo pano byendanga bikanda lupoto, mukaji mulumbuluke i yewa wifunda mingilo ya makasa ne kuyuka kuleya lupeto, mwa kuvwikila ba mu kisaka kyandi senene, tuvwalwa tumweka ku bantu. (Nkindi Vese 13, 19, 21, 22) Widimina kabudimi kandi shē; pa kupota bintu napo, ubandaula byabinebine, mwa kutyepejeja’ko lupeto lupotwa bidibwa bya kisaka.—Nkindi Vese 14, 16.

I kimweke patōka amba uno mwana-mukaji kadyangapo “bidībwa bya mulēle.” I muntu wingila bininge, muyuke kukwatakanya biyampe mingilo ya njibo yandi. (Nkindi Vese 27) Winingisha “kifuka kyandi ne bukomo,” ko kunena’mba i nkanka mu mingilo ya kungitu. (Nkindi Vese 17) Ulanguka lubanga na bwē, wekwata’ko na mingilo yandi, ne bufuku nabo monka na monka, wingila na kininga. Wikele’nka bwa aye udi na kinanu kimumunikila paingila, kubula’kyo mpika.—Nkindi Vese 15, 18.

Kupityidila, mukaji mulumbuluke i muntu mupye kumushipiditu. Wakaminwe Leza, umutōta na bulēme bukatampe ne luzakalo ponka. (Nkindi Vese 30) Ukwasha’ko ne mulumyandi ku kufundija babo bana, nabo bakamwe Leza, bayuke ne kumutōta. Nkindi Vese wa 26 unena amba ufundijanga bandi bana na ‘tunangu, kadi kijila kya kanye ka buswe kidi pa ludimi lwandi.’

Mulume Mulumbuluke

Lemwele nandi wādi wa kuvuija biselwa byandi bya bu mulume mulumbuluke mwa kukokela mukaji mulumbuluke. Inandi wāmuvulwije’mo bivulevule.

Mulume mulumbuluke utendelwanga na “bakulumpe ba ntanda.” (Nkindi 31:23) Ko kunena’mba i mwana-mulume kipanda, wakubulwa budimbidimbi, mukulupilwe, wakaminwe Leza. (Divilu 18:21; Kupituluka 16:18-20) Shi udi namino, ukekala “muyukibwe mu bibelo,” mukumankenanga bakuna-myumo bolola myanda ya kibundi. Mwana-mulume pa kusaka ekale “muyukibwe” bu muntu wakaminwe Leza, ufwaninwe kwikala wa milangwe mijalale, wingidila mu bumo na bakulu “ba ntanda’ya,” ba bulolo nansha ba mwaba wadi’mo.

Bine, inandya Lemwele wāvulwije wandi mwana bintu byaāmwene mu būmi bwandi amba Lemwele nandi ayuke kutendela mukaji wasaka kusonga. Kekudipo mukena mukwabo kwadi utabukile’ko wandi mukaji. Langa’po bidi mushike wa luñanyañanya lwandi pa kulupula diwi ku meso a bantu bonso amba: “Bāna bana-bakaji abalonga bilumbuluke’tu, ino abewa wibatabukile bonsololo.”—Nkindi 31:29.

I bimweke patōka amba Lemwele wākwete ano madingi a tunangu āmudingile inandi. Tala kifwa mu vese 1, Lemwele utela bishima bya inandi bu byandi. Bino bilombola amba wālamine ‘kulemununwa’ na inandi ku mutyima, wāmwena ne mu madingi andi. Ne batwe netu mo monka, ino ‘misapu ya mutyika’ ikokeja kwitukwasha enka shi tulonda misoñanya idi’mo mu būmi bwetu.

[Bifwatulo pa paje 31]

Mukaji mulumbuluke kadyangapo “bidībwa bya mulēle”