Mutyima Obe Ukutonwenanga ku Kulonga Mwādi Mulongela Yesu?

“Wamwene kibumbo kikatampe kīne, ponkapo webafwila lusa ke-bantu badi badingakene bwa mikōko ya kubulwa mukumbi, penepo k[a]ebafundija.”—MAKO 6:34.

1. Mwanda waka ke kya kutatanapo shi bantu badi na ngikadilo ya kutendelwa?

 TAMBA kalā, kwikalanga nyeke bantu ba ngikadilo ya kutendelwa. Ivwana kyotunenena namino. Yehova Leza udi na buswe, na kanye, na buntu ne na ngikadilo mikwabo yotuloedilwe, kadi ulombolanga’yo. Bantu nabo bāpangilwe mu kyelekejo kya Leza. O mwanda tumonanga bantu bavule na mutyima wa buswe, kanye, lusa ne ngikadilo mikwabo ya Leza pangya ludingo lwabo, pamo na mwitulombwela mutyima wa mundamunda. (Ngalwilo 1:26; Loma 2:14, 15) Padi ne abe nobe uyukile amba bamo badi na kampeja-bukidi ka kulongela bintu na ino ngikadilo kutabuka bakwabo.

2. I bilongwa’ka bimobimo biyampe biloñanga bantu balanga padi amba beulanga Kidishitu?

² Pamo upotolwele bana-balume ne bana-bakaji kampanda bavudile kupempula ne kukwasha babela, bakwatyilwa bilemafu lusa, pakwabo bapāna byabuntu ku balanda. Langa ne boba batononwanga na mutyima wabo wa lusa kukengila būmi bwabo bonso butuntulu mu makomponi a babela makopo ne mu mobo a bana banshiye, nansha boba betabijanga na mutyima tō kwingila mu mpitalo ne mu mobo a bantu bakunga’nka lufu, bakwabo nabo balonga bukomo bwa kukwasha basasāla ne bapando. Padi bamo mu bano bantu balañanga amba beulanga Yesu wāshidile bene Kidishitu kifwa kya kulondela’po. Tutañanga mu  Maevanjile amba Kidishitu wāundapile babela, wādisha ne banzala. (Mako 1:34; 8:1-9; Luka 4:40) Buswe, kanye ne lusa byādi na Yesu i biyukeno bya “mutyima wa Kidishitu,” waāiwile Shandi wa mūlu.—1 Kodinda 2:16.

3. I bika byotufwaninwe kubandaula pa kusaka twikale na milangwe mijalale pa mingilo milumbuluke yāingile Yesu?

³ Lelo nobe uyukile amba bantu bavule dyalelo bateñwanga na buswe ne lusa lwa Yesu baleñwanga’ko kintu kine kikatampe kyādi kimanine’po mutyima wa Kidishitu? Tukokeja kwivwanija kino kintu shi tubandaule na katentekeji Mako shapita 6. Tutanga’mo amba bantu bāletele babela kudi Yesu amba ebābelule. Mungya myanda īsambilwa’po pano, twi bayuke amba Yesu pa kumona tununu ne tununu twa bantu bāya kwadi, ne byobādi na nzala ya kasha bukya, wēbadisha na kingelengele. (Mako 6:35-44, 54-56) Kubelula babela ne kudisha banzala byādi bilomboji bikatampe bya lusa ne buswe, lelo ino yo miswelo minemine mikatampe yobādi bakwasha bantu kudi Yesu? I muswelo’ka mulumbuluke kutabuka yonso otukokeja kwiula buswe, kanye ne lusa lwandi, pamo na mwaāiwidile’byo Yehova?

Wādi upāna bisakibwa bya kumushipiditu

4. I bika byālongekele kumeso kwa myanda isekunwinwe mu Mako 6:30-34?

⁴ Yesu wādi ukwatyilwa bantu bādi bamujokolokele lusa nakampata pa mwanda wa bisakibwa byabo bya kumushipiditu. Byo byādi bya mvubu kupita bisakibwa bya kungitu. Ivwana nsekununi idi mu Mako 6:30-34. Ino myanda yālongekele ku mbadi ya Dijiba dya Ngadilea, mu mafuku asenselela ku Pashika wa mu 32 K.K. Batumibwa bādi basangale, ne bādi na bubinga bwa kusangela. Mwanda bāile kudi Yesu pa kupwa’tu kuvuya lwendo lwabo lwa busapudi, papo bakimba kumusapwila myanda yonso yobēmwenine. Ino kibumbo kyēbongwila. Kyādi kibumbo kikatampe, kyāfikije Yesu ne batumibwa bandi ku kukankalwa kudya nansha kwitūkija kwine. Yesu wāsapwila batumibwa’mba: “Iyai bunka bwenu kuno kufula muntanda mutuputupu, m[wi]tūkije bidi kakyaba katyetye.” (Mako 6:31) Bākanda mu bwato, mobimwekela bādi kubwipi na Kapanama, kebenda bukila bwa Dijiba dya Ngadilea ku kifuko kudi talala nyā. Ino kibumbo kyākunkuja lubungo, kyābadikila kufika, ne bwato bwine kebwafikile. Lelo Yesu wālongele’po bika? Le wāfītyilwe mutyima amba mwanda’po abamuvutakenya kwitūkija kwandi? Nansha dimo!

5. Yesu wēivwene ku mutyima namani pangala pa bibumbo byāile kwadi, ne wālongele’po bika?

⁵ Mutyima wa Yesu wātengelwe pa kumona kino kibumbo kya bantu tununu ne tununu, ne babela monka, bonso bamwilaija. (Mateo 14:14; Mako 6:44) Mako wāmwene lusa lwātonwene Yesu ne byaālongele’po wāsonekele amba: “Wamwene kibumbo kikatampe kīne, ponkapo webafwila lusa ke-bantu badi badingakene bwa mikōko ya kubulwa mukumbi, penepo k[a]ebafundija.” (Mako 6:34) Yesu kāmwenepo enka buvule bwa bantu, mhm. Wāmwene muntu ne muntu ne bisakibwa byandi bya kumushipiditu. Bādingakene pamo na mikōko ilumbakana, yampikwa mukumbi wa kwiiludikila ku madyo a lumenya ne kwiikinga. Yesu wādi uyukile amba bendeji ba mitōtelo ba mityima myūmu bādi banenwe kwikala bakumbi ba kilelo, inoko abo bo bādi bela bantu mwenji ne kusūla bisakibwa byabo bya kumushipiditu. (Ezekyele 34:2-4; Yoano 7:47-49) Yesu aye kālongelepo bintu bya uno muswelo, wēbalongele bintu bilumbuluke kutabuka. Wāshilula kwibafundija Bulopwe bwa Leza.

6, 7. (a) Maevanjile etusokwela amba mu bintu byādi bilonga Yesu, i kintu’ka nakampata kyādi kisakilwa boba bantu? (b) I bika byādi bitonona Yesu asapule ne kufundija?

⁶ Pano tala mwilondela myanda ne kintu kitabukile bikwabo mvubu mu nsekununi isekununa ino myanda imo yonka. Yālembelwe na Luka, muñanga wādi utele mutyima bininge ku bukomo bwa ngitu ya bakwabo. “Bibumbo bya bantu . . . bakamulonda [Yesu,] ebiya boba basepelela k[a]ēbasapwila bya mu bulopwe bwa Leza, ebiya boba badi basaka bukomo webakomejapo.” (Luka 9:11; Kolose 4:14) Nansha byokekidipo uno muswelo na nsekununi yonso ya bingelengele, ino pano, le i kika kimanine’po dibajinji nsekununi ya Luka ya ku bukomo bwa mushipiditu? I kino, Yesu wādi ufundija bantu.

⁷ Kino i kikwatañane na munenena Mako 6:34. Uno vese ulombola patōkelela kintu kikatampe kyādi kitonona Yesu evwane lusa. Wādi ufundija bantu mungya bisakibwa byabo bya kumushipiditu.  Ku ngalwilo kwa mwingilo wandi, wānene amba: “I kiñendelemo nsapwile myanda-miyampe ya bulopwe bwa Leza mu bibundi bikwabo namo, ke-kintu i akyo kyonka kyo natalwilwa.” (Luka 4:43) Penepa kikekala kilubo kotudi shi tunene amba Yesu wādi usapula musapu wa Bulopwe bu kiselwa’tu kimupelwe, ko kunena amba wādi wingila mwingilo wa busapudi mwanda kyādi ke kibidiji. Ke nankyopo, lusa ne buswe bwa Yesu pa bantu kyo kintu kyādi kimutonona ebasapwile myanda miyampe. Kintu kitabukile kunengela kyāikele kulonga Yesu—ku babela, basusulwa na bademona, balanda ne banzala—i kwibakwasha bayuke bubinebine bwa Bulopwe bwa Leza, betabije’bo, bebuswe ne kwibuswa. Buno bubinebine bo budi na mvubu mikatampe, mwanda mwingilo wa Bulopwe i kubingija bubikadi bwa Yehova ne kuletela bantu byabuyabuya byaendaenda.

8. Yesu wādi umwene bwandi busapudi ne bufundiji muswelo’ka?

⁸ Mwingilo wa Yesu wa kusapula Bulopwe bo buluji bwine bubajinji bwaāidile pano panshi. Yesu wālombwele Pilato kubwipi na mvuyo ya mwingilo wandi pano panshi amba: “Po pa mwanda o nabutwidilwe pano, ne o naīdile pano panshi na’mba, nkebasapwile [bubinebine; bonso badi ku mutamba wa bubinebine] bēvwane diwi dyami.” (Yoano 18:37) Mu bishinte bibidi bishele kunyuma, twamwene amba Yesu wādi muntu wa mutyima muyampe—utele bakwabo mutyima, ufwenwa na bantu, wibakwete na kabango, wibakulupila, ne nakampata wādi wibaswele. Shi binebine tusaka kwikala na mutyima wa Kidishitu, tufwaninwe kwivwanija bidi ino ngikadilo ya bumuntu bwa Yesu. Kadi i kya mvubu kuyuka amba mu mutyima wa Kidishitu mubadilwa ne mwingilo wa kusapula ne kufundija waātūdile pa kifuko kibajinji.

Wākankamikile bakwabo nabo basapule

9. I bāni bādi banenwe kutūla mwingilo wa kusapula ne kufundija pa kifuko kibajinji?

⁹ Kutūla busapudi ne bufundiji pa kifuko kibajinji—kilomboji kya buswe ne lusa—kekwādipo’nka kwa Yesu. Wākankamikile ne balondi bandi beule kukanina kwandi kwa mutyima, bintu byaādi utūdile pa kifuko kibajinji ne bilongwa byandi. Kifwa, i bika byādi bifwaninwe kulonga batumibwa 12 pāpwile kwibatonga Yesu? Mako 3:14, 15 witulombola’mba: “Watongele badikumi ne babidi bakwikala nabo, kadi amba bēkale kutalulwa kwenda kusapula myanda-miyampe. Kadi pakwabo amba, bapebwe lupusa kupwija bambá, ne kupanga bademona.” Mwene ubamone kintu kyādi kifwaninwe kutangidija batumibwa kumeso?

10, 11. (a) Yesu pa kutuma batumibwa bandi wēbanene kulonga bika? (b) I buluji’ka bukatampe bwine bwātumīnwe batumibwa?

¹⁰ Eyo, Yesu wāpele ba dikumi ne babidi lupusa lwa kukondapa bantu ne kukapanga bademona. (Mateo 10:1; Luka 9:1) Kupwa wēbatuma “ku mikōko mijimine ya bwine Isalela.” Kukalonga bika? Yesu wēbanene amba: “Byo muya’byo, mwenda musapula’mba, bulopwe bwa mūlu bubafwena pa bwipi. Kadi mwenda mūndapa babela ne bamakopo, ne kusangula bafu ne kwibapanga bademona.” (Mateo 10:5-8; Luka 9:2) Lelo byobālongele bine byādi bika? “Ebiya batalukile, [1] benda bebafundija’mba! Alamukai pa mutyima. Kadi [2] badi bapanga bademona bangi, bakwabo nabo bangi bakubela badi bebashinga mani, ne kwibondapa.”—Mako 6:12, 13.

¹¹ Kufundija byokekutelelwepo po-ponso dibajinji, lelo myanda yakokelwa’po milangwe kūlu’ku isaka kulombola kintu kidi kumeso kwa bintu byonso, kifwaninwe kutebwa’ko mutyima bininge? (Luka 10:1-8) I amo, ketufwaninwepo kupēlula kuno kutelwa kutelelwe bufundiji kumeso kwa bundapi. Ivwana myanda yonso īsambilwe’po pano. Kumeso kwa kutuma batumibwa 12, Yesu wāivwene lusa pa kumona ngikadilo yadi’mo kibumbo. Tutanga’mba: “Yesu wadi ujokoloka monka umbibundi, ne bikata, ne bityetye, ufundija mu mashinakoka abo ne kusap[u]la myanda-miyampe ya bulopwe, ne kūndapa bantu bonso babela mbá, ne babulema bonsololo. Penepo kadi pa kumona bibumbo bya bantu, kadi webakwatyilwa lusa, mwanda basusukile ne kususuka, ne kusansana badingakana pamo na mikōko yampikwa mukumbi. Ponkapo wanena bāna-bandi-babwanga’mba: I binebine byakwangula umbudimi i bivule bīne, nanshi bakuputuminamo i batyetye. I binebīne, lombelai bidi amba mwine byangulwa alundule bakuputumina mu byangulwa byandi.”—Mateo 9:35-38.

12. Mingilo ya bingelengele ya Yesu ne batumibwa yādi na kitungo’ka kikwabo?

 ¹² Batumibwa, mu kwikalaikala nandi, bājingulwile mutyima wa Kidishitu. Bāyuka amba kwikala na buswe ne lusa ku bantu i nakampata kwibasapwila ne kwibafundija myanda ya Bulopwe—mwanda kyo kintu kyādi kya mvubu kutabuka mu yabo mingilo miyampe. Nanshi mingilo milumbuluke ya kungitu, kifwa kundapa babela, yādi ilonga bintu bipite ne pa kukwasha bafudilwe konkakonka. Monka moyukile kala, bantu bamo bādi bakokwa na bundapi nansha na kudishibwa bidibwa mu kingelengele. (Mateo 4:24, 25; 8:16; 9:32, 33; 14:35, 36; Yoano 6:26) Yoya mingilo yādi ilonga bintu bipityile pa bukwashi bwa kungitu bitupu, mwanda yādi ifikija boba bēimwene ku kwitabija amba i binebine Yesu i Mwanā Leza ne “mupolofeto” wālailwe na Mosesa.—Yoano 6:14; Kupituluka 18:15.

13. I mwingilo’ka wimanine’po bupolofeto budi mu Kupituluka 18:18 wādi wa kwingila “mupolofeto” wālailwe kwiya?

¹³ Mwanda waka kyādi kya kamweno kuyuka amba Yesu i “mupolofeto”? I mwingilo’ka wālailwe amba o wakengila? Lelo wādi wa kwikala “mupolofeto” obanya pangala pa kundapa na bingelengele nansha kudisha banzala? Kupituluka 18:18 wālaile’mba: “Nkebatalwila mupolofeto wa umbukata mwa bāna babo, bwa abe [Mosesa]; kadi nkabika mu kyakanwa kyandi binenwa byami, ino ukesamba nabo byonso byo nkamusoñanya.” Batumibwa bāyukile nanshi amba i biyampe kwikala na mutyima muyampe ne kwiulombola, bājingulula ne kujingulula amba mutyima wa Kidishitu wādi unenwe kumweka ne mu mwingilo wabo wa kusapula ne kufundija. Kyo kintu kine kilumbuluke kutabuka byonso kyobādi ba kulongela bantu. Mwanda dyo dishinda dyādi dya kumwena’ko babela ne balanda byabuyabuya bya nyeke, bitabuke bya būmi bwa mafuku abala-anga, bwa kudya bidibwa bya kwisupita musunsa umo, misunsa ibidi, kubapu.—Yoano 6:26-30.

Kwikala na mutyima wa kidishitu dyalelo

14. Mutyima wa Kidishitu utalanga ne pa mwingilo wetu wa busapudi namani?

¹⁴ Kekyendele’mopo kotudi kumona amba mutyima wa Kidishitu wādi utala enka ba mu myaka katwa imbajinji—Yesu, ne bandi bana-babwanga babajinji bātuminwe mukanda na mutumibwa Polo amba: “Bātwe tudi ne mutyima wa Kidishitu.” (1 Kodinda 2:16) Nanshi i kipēla kwitabija amba netu tunenwe kusapula myanda miyampe ne kulonga bana-babwanga. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ino i kiyampe kulanguluka pa kintu kine kikatampe kyotwingidila uno mwingilo. Keufwaninwepo kwikala bu kikoñwani. Buswe botuswele Leza bo buluji bubajinji bwitukunka tusapule; kwikala mwādi mwikadile Yesu nako monka na monka, i kwikala na lusa lwitutonona tusapule ne kufundija.—Mateo 22:37-39.

15. I kika kinenenwa amba lusa i kipindi kya mwingilo wetu otwingila ku meso a bantu bonso?

¹⁵ Eyo, tuyukile shetu amba i kikomo kukwatyilwa lusa boba boketudipo nabo nkulupilo imo, nakampata shi i bañumauma, bapela musapu, betulondalonda. Ino shi tujimije buswe ne lusa ku bantu, tubajimija kintu kya mvubu kya kwitukunka twipāne mu mwingilo wa bwine Kidishitu. Shi ke pano, i muswelo’ka otukatamija lusa? Tumonei bantu pamo na mwādi mwibamwena Yesu, bu bantu “basusukile ne kususuka, ne kusansana badingakana pamo na mikōko yampikwa  mukumbi.” (Mateo 9:36) Mwene mo mwikadile bantu bavule dyalelo? Bakumbi ba mu mitōtelo ya bubela i bebasūle, bebasaba’ko meso a kumushipiditu. O mwanda kebayukilepo buludiki boloke butanwa mu Bible nansha kuyuka būmi bukekalwa nabo mu Paladisa isa kuletwa panopano na Bulopwe bwa Leza pano pantanda. Bekondanga na makambakano a bukile bukya—kifwa bulanda, nkalañani ya mu kisaka, misongo ne lufu—kwikala na lukulupilo lwa Bulopwe mpika. Bine, tudi na kintu kyobasakilwa: myanda miyampe ipandijija bantu būmi ya Bulopwe bwa Leza bubikele kala mūlu!

16. Mwanda waka tufwaninwe kwikala na kipyupyu kya kusapwila bakwetu myanda miyampe?

¹⁶ Polangulukanga pa bisakibwa bya kumushipiditu bya boshikete nabo, mwene mutyima obe ukutononanga ulonge bukomo bobe bonso bwa kwibasapwila mpango ya Leza? Eyo, mwingilo wetu i mwingilo wa lusa. Shi tukwatyilwa bantu lusa pamo bwa Yesu, diwi dyetu, mumwekelo wetu wa mpala, ne muswelo otufundija bikalombola’kyo patōka. Bino byo bintu bikalengeja musapu wetu wikale ukoka boba badi mu ‘ngikadilo mifwaninwe kukamona būmi bwa nyeke.’—Bilongwa 13:48.

17. (a) I miswelo’ka imoimo yotukokeja kwikala na buswe ne lusa ku bakwetu? (b) Mwanda waka ke biyampepo kwimanina’nka pa kintu kimo, shi kulonga bilongwa biyampe, shi kwingila na bengila mwingilo wa kusapula ku meso a bantu bonso?

¹⁷ Buswe ne lusa lwetu bifwaninwe kumweka mu būmi bwetu bonso. Ko kunena’mba tufwaninwe kwikala na kanye na bafudilwe, babela, ne balanda—kulonga byonso byotubwanya mwanda wa kwibangula mu masusu. Kino kitulomba kulonga bukomo, binenwa ne bilongwa byetu bikale kusenga boba bafwilwa balongo babo. (Luka 7:11-15; Yoano 11:33-35) Bino bilomboji bya buswe, kanye ne lusa kebifwaninwepo kwikala bu kintu kikatampe kimanine’po mingilo yetu milumbuluke, pamo bwa mulongela banonga-biya bamobamo. Kintu kya mvubu yaendaenda i bukomo bwitutonona kulombola ino ngikadilo ya Leza kupityila ku mwingilo wa bwine Kidishitu wa kusapula ne kufundija. Vuluka byānene Yesu pangala pa bendeji ba mitōtelo ya bwine Yuda amba: “Mulambulanga kyakufikija mu dikumi kya nana, ne kya bizadi, ne kya kamuni, ino ku byobya byakukila bulemeko bya mu mukanda-wabijila mwebivulaminwa byakoloka mu kidye, ne byakufwilako bantu lusa, ne byalwitabijo, nanshi byobya bīnebīne byakūba, kadi ne byobya bikwabo bīne monka kuleka mpika.” (Mateo 23:23) Mungya kuno kunena kwa Yesu, ke biyampepo kulonga’ko bimo kushiya’ko bikwabo, mhm—shi bya kukwasha bantu ku bisakibwa byabo bya kungitu, shi bya kwibafundija bintu bya kumushipiditu bimwenwa’mo būmi. Yesu wādi ulonga byonso bibidi. Inoko i kimweke patōka amba mwingilo wa kufundija o wādi kumeso, mwanda biyampe byoulonga byo bidi na bukwashi bwa nyeke.—Yoano 20:16.

18. Kubandaula kotwabandaula mutyima wa Kidishitu kufwaninwe kwitutonona tulonge bika?

¹⁸ Tufwijei’ko nanshi Yehova pa kwitusokwela mutyima wa Kidishitu! Na bukwashi bwa Maevanjile, tubayuka biyampe milangwe, mwiivwanino, ngikadilo, mingilo ne bintu byātangidije kumeso muntu mukatakata wa kasha ne kashele. Pano kyashala ku mutamba wetu i kutanga, kulanguluka’po ne kulonga byobya bitala padi Yesu bitusokwedile Bible. Vuluka, shi tusaka kulonga bintu na mwādi mulongela’byo Yesu, tufwaninwe bidi kwifunda kulanga, kwiivwana ne kubandaula bintu monka mwaādi ulongela’byo, ino mungya bukomo bwetu bwa bu bantu bakubulwa kubwaninina. Shi ke pano, twikalei bantu basumininwe, badi na mutyima wa Kidishitu. Kekudipo muswelo ungi wa kwikala mu būmi, wa kushikata na bantu nansha miswelo mikwabo milumbuluke kotudi ne ku bakwetu ipityile uno wa kwiula Kidishitu, kifwa kīsokwele kya Yehova, Leza wetu wa lusa.—2 Kodinda 1:3; Bahebelu 1:3.

Ukalondolola muswelo’ka?

• I bujinguludi’ka bwitupa Bible pa muswelo wādi ulondolola divule Yesu ku bisakibwa bya bantu?

• I kintu’ka kyāimanine’po Yesu pa kutuma balondi bandi?

• I bintu’ka byotubwanya kulonga bikokeja kwituyukanya amba tudi na “mutyima wa Kidishitu” mu bintu byonso byotulonga?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 16]

I kintu’ka kitabukile buya kifwaninwe bene Kidishitu kulongela bakwabo?