Twifundei Kuyuka “Mutyima wa Kidishitu”

“Lelo i ani wayūkile mutyima wa Yehova’mba, amudingile madingi? Nanshi bātwe tudi ne mutyima wa Kidishitu.”—1 KODINDA 2:16.

1, 2. Mu Kinenwa kyandi, Yehova wāsakile kusokwela bantu bika bitala padi Yesu?

 LELO Yesu wādi muswelo’ka? Nywene yandi, lukoba lwandi ne meso andi byādi na musombelo’ka? Wādi na kimano’ka? Ne i bulēmi’ka bwaādi ulema? Tamba tutwa na tutwa twa myaka, bafwatudi bafwatulanga Yesu mu miswelo pala pala, imo myendele’mo, mikwabo ya kufwatakanya bitupu. Bamo bamufwatula bu mwana-mulume mukomo kadi mupume, bakwabo nabo bu muntu wampikwa bukomo, muzozezoze.

² Bible aye kemaninepo pa kulombola mumwekelo wa Yesu wa panja. Kintu kya mvubu nakampata kyāsakile Yehova kusokwela bantu i kwibalombola Yesu wādi muntu wa muswelo’ka. Maevanjile keasekununangapo enka bintu byānene Yesu, ino i ne byaālongele, kupityidila, asokwela patōka mwiivwanino ne malango andi a mushike ayukena ku binenwa ne bilongwa byandi. Ino nsekununi iná ya ku bukomo bwa mushipiditu itukwasha twivwanije kyokya kitelelwe na mutumibwa Polo bu “mutyima wa Kidishitu.” (1 Kodinda 2:16) I kya kamweno twikale kupotolola  milangwe ya Yesu, mwiivwanino wandi ne bumuntu bwandi. Mwanda waka? Mwanda wa buluji buvule; ino pano twimanine’tu bidi pa buluji bubidi.

3. Kuyuka mutyima wa Kidishitu kwitupa buyuki bwa kujingulula bika?

³ Buluji bubajinji, mutyima wa Kidishitu witwivwanija mwikadile mutyima wa Yehova Leza. Yesu wādi upotolwele Shandi bininge, o mwanda wānene amba: “Kadi nansha umo ayūke Mwana poso aye Tata; kadi Tata aye, nansha umo kumuyūka, poso Mwana, kadi ne yewa, shi ani, wa Mwana ukaswa umusokwela’ye.” (Luka 10:22) Yesu udi pamo bwa aye wādi unena’mba, ‘Shi musaka kuyuka mwikadile Yehova, ntalei.’ (Yoano 14:9) Nanshi potwifunda byobya bitusokwela Maevanjile pa mwanda utala mwiivwaninanga Yesu ne mwalangilanga, i muswelo wiivwananga Yehova ne walanga otwifunda. Buno buyuki bo bwitukwasha tufwene Leza pabwipi.—Yakoba 4:8.

4. Shi tusaka kulonga bintu na mwādi mulongela’byo Kidishitu, tufwaninwe bidi kwifunda bika, ne mwanda waka?

⁴ Buluji bwa bubidi, kuyuka mutyima wa Kidishitu kuketukwasha ‘tulonde mu mayo andi.’ (1 Petelo 2:21) Kulonda Yesu ke enkapo kupituluka mu binenwa byandi ne kutentula bilongwa byandi, mhm. Kulonda Kidishitu kulomba ne kutamija “mutyima” umo onka waādi nao, mwanda binenwa ne bilongwa bitambanga ku milangwe ne ku mwiivwanino. (Fidipai 2:5) Mu muneneno mukwabo, shi tusaka kulonga bintu pamo bwa Kidishitu, tufwaninwe bidi kwifunda kulanga ne kwiivwana pamo bwa aye, mungya pafudile bukomo bwetu bwa bu bantu bakubulwa kubwaninina. Shi ke pano, na bukwashi bwa balembi ba Maevanjile, twivwanijei mwikadile mutyima wa Kidishitu. Tukesambila dibajinji pa bintu byādi bilengeja Yesu ekale na mulangilo ne mwiivwanino wandi.

Būmi Bwandi Kumeso kwa Kwiya Pano Panshi

5, 6. (a) Bapwani netu badi na lupusa’ka potudi? (b) I kupwana’ka kwādi pa bukata bwa Leza ne wandi Mwana umbedi momwa mūlu kumeso kwa kwiya’ye pano panshi, ne kuno kupwana kwādi na lupusa’ka padi Mwana?

⁵ Bantu botupwene nabo bakokeja kwikala na lupusa luyampe nansha lubi potudi, pa milangwe yetu, pa mwiivwanino wetu ne pa bilongwa byetu. * (Nkindi 13:20) Ivwana balunda ba Yesu baādi upwene nabo momwa mūlu kumeso kwa kwiya’ye pano panshi. Evanjile ya Yoano itulombola būmi bwa Yesu paādi kaile pano panshi amba wādi “Mwanda,” ko kunena amba Musedi wa Myanda wa Leza. Yoano unena’mba: “Aye Mwanda wadi wikele konka kungalwilo kwine. Kadi aye Mwanda badi bēkele na Leza pamo. Ino aye Mwanda wadi enka [“leza,” NW]. E yenka’ye uno wadi wikele na Leza kumo kokwa kungalwilo.” (Yoano 1:1, 2) Yehova kadipo na ngalwilo, nanshi kuno “kungalwilo” kwādi kwikele Mwanda na Leza pamo i ku ñanjilo kwa mingilo ya Leza ya bupangi. (Mitōto 90:2) Yesu ye “umbedi wa byonso byakupangibwa.” Mwanda aye wādi’ko kala kumeso kwa bipangwa bikwabo bya kumushipiditu, ne diulu ne ntanda bine kebyapangilwe.—Kolose 1:15; Kusokwelwa 3:14.

⁶ Mungya kupikula kwa bafundi ba sianse, umbuo wa diulu ne ntanda ke mulāle myaka midiyala 12. Shi kuno kupikula i kwabine nansha shi kusenselela’ko, nankyo Mwana umbedi wa Leza wālele myaka tununu ne tununu mu kipwano kya pabwipi na Shandi kumeso kwa Adama kupangibwa. (Dingakanya na Mika 5:2.) Kwikutyila umbumo kwa mushike ne kwa kanye kwāikele kuloa pa bukata bwabo. Uno Mwana umbedi paādi kaile pano panshi wāelekejibwe bu tunangu tunena’mba: “Nadi nandi [Yehova] pabwipi bwa sendwe mwine mukata; ino nadi mafuku onso nsangaji yandi mo bukila mo bukila, kusepelela nyeke ku meso andi.” (Nkindi 8:30) Bine, myaka mivulevule keibadika ya kipwano na Nsulo ya buswe yālele uno Mwanā Leza yādi na lupusa lukatampe padi! (1 Yoano 4:8) Uno Mwana wāyukile biyampe Shandi ne kwiula milangwe yandi, mwiivwanino wandi, ne mashinda andi kutabuka muntu ye-yense.—Mateo 11:27.

Būmi Pano Panshi ne Lupusa Lwabo Padi

7. I buluji’ka bumo bwendele’mo bwāidile Mwana umbedi wa Leza pano panshi?

⁷ Mwanā Leza wādi na bintu bivule bya kwifunda, mwanda mpango ya Yehova yādi ya akumbanye  mwa kwikadila Kitobo Mukatampe walusalusa, uyukile “mwikadile bukōkekōke bwetu.” (Bahebelu 4:15) Buluji bumo mu buluji bwāidile Mwana pano panshi abutulwe bu muntu i kusaka kubwanya bisakibwa bya uno mwingilo. Pano panshi napo, Yesu pa kwikala muntu wa mashi ne mema, wāfikilwe na ngikadilo ne bintu bingidija lupusa padi byaādi umona bitupu aye mūlu. Papo wāfika pa kwiyukila musunsa mubajinji mwikadile mwiivwanino wa bantu. Kyaba kimo nandi wādi wivwana bukōke, kyumwa ne nzala. (Mateo 4:2; Yoano 4:6, 7) I kyabine, wāūminine miswelo yonso ya bikoleja ne masusu. Enka namino, ‘wēfunda kwikala na kikōkeji,’ wāikala mubwanye byonso bisakibwa mwa kwingidila mwingilo wandi wa bu Kitobo Mukatampe.—Bahebelu 5:8-10.

8. I bintu’ka byotuyukile bitala pa bwanuke bwa Yesu pano panshi?

⁸ I bintu’ka byāfikile Yesu mu bwanuke bwandi pano panshi? Nsekununi ya bwanuke bwandi i mīpi mpata. I enka ba Mateo ne Luka kete bo bāsekunwine binkumenkume byālongekele mu mafuku a kubutulwa kwandi. Balembi ba Maevanjile bādi bayukile amba Yesu wādi’ko kala mūlu kumeso kwa kwiya’ye pano panshi. Buno būmi bwa mūlu bo bushintulula bumuntu bwaādi nabo, kupita’ko kintu kyo-kyonso kikwabo. Ino nansha namino, Yesu wādi muntu ne bu muntu bwandi. Nansha byaādi mubwaninine, ino mu kwenda kutama, kutamba ku bwana bwa lukeke, ke nkasampe, ku mfulo ke mutame, wādi wenda wifunda. (Luka 2:51, 52) Bible witusokwela bintu bimobimo bitala pa bwanuke bwa Yesu byāikele na lupusa padi.

9. (a) I bilomboji’ka bilombola amba Yesu wābutwidilwe mu kisaka kilanda? (b) I mu ngikadilo’ka mwātamīne Yesu?

⁹ Yesu wābutwilwe mu kisaka kilanda. Kino i kimweke patōkelela kitatyi kyāile ba Yosefa ne Madia kulambula kitapwa ku tempelo kintu kya mafuku 40 kupwa kwa kubutulwa kwandi. Pa kyaba kya kuleta kana ka mukōko bu kyakwela kisokwe ne kibondya kya nkunda nansha kakutyikutyi bu kyakwela kya bubi, abo bāsela “tukutyi tubidi nansha twana twa nkunda tunga? tubidi.” (Luka 2:24) Kukwatañana na Bijila bya Mosesa, tuno i tubintu twādi tutūlwa na balanda. (Levi 12:6-8) Mwenda myaka, kino kisaka kyābaila’ko. Kupwa kubutula Yesu lubutulo lwa kingelengele, ba Yosefa ne Madia bābutwila’ko bana bakwabo kubwipi kwa basamba monka mubutwilanga bantu bonso. (Mateo 13:55, 56) Nanshi Yesu wātamine mu kisaka kikatampe, ino akyo’ko kya būmi bwa kwisasaketa’nka nabya.

10. I bika bilombola amba ba Madia ne Yosefa i bantu bādi bakaminwe Leza?

¹⁰ Yesu wālelelwe ne kutamijibwa na bambutwile bādi bakaminwe Leza. Inandi Madia wādi mwana-mukaji wanibwa. Vuluka amba mwikeulu Ngabudyele wāmwimwine amba: “Wakamapo! abe wakupebwa katōkwe, Yehova udipo nobe.” (Luka 1:28) Yosefa nandi wādi mwana-mulume mwipāne. Mwaka ne mwaka wādi ukuta lwendo lwa makilometele 150, wenda kukatanwa ku Pashika mu Yelusalema. Madia nandi wādi ukatanwa’ko nansha byokwādi kunenwe kwenda’nka bana-balume kete. (Divilu 23:17; Luka 2:41) Mu lwendo lumo lwa uno muswelo, ba Yosefa ne Madia pa kupwa kukimba Yesu na mipepeketo, Yesu papo na myaka 12, bāmutana mu tempelo umbukata mwa bafundiji. Yesu wānena bambutwile bandi bādi baselele mityima kūlu amba: “Lelo kemuyūkilepo’mba kiñendelemo’mba [ngikale mu njibo] ya Tata’ni?” (Luka 2:49) Kino kishima “Tata” kyādi na mulangwe wa kyanga ne wa kikulupiji kudi nkasampe Yesu. Mwanda kābudilwepo kufundijibwa amba Yehova ye Shandi mwinemwine. Kunena na bubine, Yosefa wādi shandi wa bulelwa muyampe. Mwanda Yehova kādipo wa kutonga mwana-mulume kipolapola, ntalatambwe amba amulelele Wandi Mwana muswedibwe!

11. I kaji’ka kāfundile Yesu, ne mu yoya myaka isekunwinwe mu Bible kwingila kano kaji kwādi kulomba kulonga bika?

¹¹ Yesu wāfundile kaji ka mbao kudi Yosefa shandi wa bulelwa myaka yaāshikete mu Nazala. Wāyuka’ko senene, nandi katelwa bu “sendwe wa mbao.” (Mako 6:3, MB) Mu myaka isekunwinwe  mu Bible, basendwe ba mbao bādi bapululwa ku mingilo ya lūbako lwa mobo, ya kupunga bipungwa (kifwa, mameza, bipona, ne bibasa), ne bingidilwa bya kudima nabyo. Justin Martyr wa mu myaka tutwa tubidi K.K. wāsonekele mu dibuku dyandi dimo (Dialogue With Trypho) myanda itala padi Yesu amba: “Wādi na kibidiji kya kwingila bu sendwe wa mbao paādi umbukata mwa bantu, upunga nkasu ne mpungu.” Ino mingilo keyādipo minekene, mwanda sendwe wa mbao wa kala kādipo upota mbao, mhm. I aye mwine wādi wenda mu ntanda kukatonga mityi, wāshinda’yo na kasolwa, wāselela mbao kunja. Bine, Yesu wāyukile makambakano a mwa kushikatyila mu būmi, mwa kupotejeja bintu ku bampotyi, ne mwa kumwena misokwe.

12. I bika bilombola amba Yosefa padi wāfwile aye Yesu kafwile, ne kino kyāpele Yesu kiselwa’ka?

¹² Yesu ye wādi mwana mukulu, kepabulwe padi ye wāshele ulela kisaka, mwanda mobimwekela Yosefa wāfwile aye Yesu kafwile. * Kiteba kya Mulami kya Ziona kya difuku 1 Kweji 1, 1900 mu Angele, kinena’mba: “Nsekununi ya kishi inena amba Yosefa wāfwile aye Yesu ukidi nkasampe, ebiya Yesu wāshala na kaji ka mbao, wāikala muledi wa kisaka. Kino kidi na bukamoni butanwa mu Bisonekwa mobatelele Yesu bu sendwe wa mbao, batela’mo ne inandi ne banababo, pampikwa kutela Yosefa. (Mako 6:3) . . . Kepabulwe padi myaka dikumi ne mwanda ya būmi bwa Mfumwetu, tamba mu kitatyi kyālongekele mwanda [usonekelwe mu Luka 2:41-49] kutūla ku kitatyi kya lubatyijo lwandi, wāpityije’yo mu kwingila mingilo ya umbūmi ingilanga bantu bonso.” Madia ne bandi bana, kubadila’mo ne Yesu, bēmwenene mokikadile kisansa kufwilwa mulume ne shabo muswe.

13. Yesu pa kushilula mwingilo wandi, mwanda waka wādi na buyuki, kwivwanija, ne mwiivwanino wa mushike kutabuka wa muntu ye-yense?

¹³ I kimweke patōka amba Yesu kābutwidilwepo mu būmi bwa maloa. Wēmwenine mwikadile būmi bwa bantu bonso. Kupwa, mu 29 K.K., wāshilula kwingila mwingilo wa Leza wādi umutengele. Ku mfulo kwa mwine mwaka’o, Yesu wābatyijibwa mu mema, wābutulwa bu Mwana wa kumushipiditu wa Leza. ‘Diulu dyamujikukila,’ kino kilombola amba papo wāvuluka būmi bwandi bwaādi nabo mūlu, ne mwiivwanino ne milangwe yaādi nayo. (Luka 3:21, 22) Nanshi Yesu pa kushilula mwingilo wandi, wādi na buyuki, kwivwanija, ne mwiivwanino wa mushike kutabuka mwādi mubwanya kwikadila nabyo muntu ye-yense. Balembi ba Maevanjile bādi na bubinga bwa kusonekela myanda mivule itala pa bintu bivulevule bya mu mwingilo wa Yesu. Nansha namino, kebādipo mwa kusekunwina bintu byo-byonso byaānene ne byaālongele. (Yoano 21:25) Inoko bintu byobasonekele ku bukomo bwa mushipiditu bitukwasha tujingulule mutyima wa uno muntu mukatakata wa kasha ne kashele.

Mwādi Mwikadile Bumuntu bwa Yesu

14. Maevanjile etulombola namani amba Yesu wādi muntu wa kyanga ne wa mutyima muyampe?

¹⁴ Bumuntu bwa Yesu bulombwelwe mu Maevanjile i bwa muntu wa kyanga, muntu wa milangwe. Wālongele bintu bivule bilombola amba wādi na mutyima wa kanye: lusa ku muntu wa makopo (Mako 1:40, 41); njia ku bañumauma (Luka 19:41, 42); nsungu myendele’mo ku bashintudi ba lupeto ba makomwa-meso. (Yoano 2:13-17) Yesu, mwana-mulume  uyukile kwitūla pa kyaba kya bakwabo, wāsumije impolo, pampikwa kufya kupepwa mutyima kwandi. Pāfwile mulunda nandi Lazalasa, Yesu wāmwene Madia kaka wa Lazalasa udila, bulanda bwāmukwata bininge, ne impolo yāmusuma, wādila ku meso a bonso.—Yoano 11:32-36.

15. Mutyima muyampe wa Yesu umweka patōka namani mu mumweno ne mu kulongela bakwabo bintu?

¹⁵ Mutyima muyampe wa Yesu wāmwekele patōka nakampata mu muswelo waādi umona bakwabo ne kwibalongela bintu. Wādi ufwena balanda ne basusuka kumo, wibakwasha ‘bamone kutūkija mityima biyampe.’ (Mateo 11:4, 5, 28-30) Kādipo wimona bu muvudilwe mingilo ya kukomenwa kwitaba ku bamona malwa, kifwa pa yewa mwana-mukaji wa luba lwa mashi wātengele bivwalwa byandi nansha yewa mpofu wa lulombo wāpelele kūbijibwa. (Mateo 9:20-22; Mako 10:46-52) Yesu wādi umona biyampe bidi mu mityima ya bakwabo ne kwibatendela; ebiya kadi wādi musanswe kupāna madingi ponso poafwaninwe kupānwa. (Mateo 16:23; Yoano 1:47; 8:44) Mu myaka yādi imonwa bana-bakaji bu bapika bampikwa bwanapabo, Yesu wādi wibakwete na bulēmantu, mwibalēmeke pa ndēmekelo. (Yoano 4:9, 27.) O mwanda bana-bakaji bavule bādi betalukila benda kukamwingidila na byabupeta byabo.—Luka 8:3.

16. I bika bilombola amba Yesu wādi na milangwe mijalale mu myanda itala bintu bya kungitu?

¹⁶ Yesu wādi na milangwe mijalale mu myanda itala būmi. Bintu bya kungitu kebyādipo na mvubu imbajinji kwadi. Mobimwekela kādipo na bituntwa bya kabaila. Wānene aye mwine amba “kadi[po] ne pakusamina mutwe wandi” pene. (Mateo 8:20) Inoko, Yesu wālongele bintu biletela bakwabo nsangaji. Kukatanwa kwaākatenwe ku masobo a butundaile—ku masobo kobādi bomba byombanwa, ba kwimba bemba ne kusepelela—i kilomboji kilombola amba kāendele’kopo kukazobeja masobo. Ino aye mwine po pene wālonga’ko ne kingelengele kyandi kibajinji. Vinyu pa kupwa, wāalamuna mema ke vinyu, tutomibwa twa “kutōkeja mutyima wa muntu.” (Mitōto 104:15; Yoano 2:1-11) O masobo kwendelela āendelela, musoñañani ne musongwa kebāikelepo kwangadikwa ngitu. Bujalale bwandi i bumweke kadi ne mu bitatyi bivule bilombwelwe amba Yesu wādi wingila kyaba kilampe ne kuputumina mu mwingilo wandi.—Yoano 4:34.

17. I kika kinenenwa amba Yesu wādi Mufundiji Mukatampe, ne bufundiji bwandi bwādi bulombola bika?

¹⁷ Yesu wādi Mufundiji Mukatampe. Bufundiji bwandi buvule bulombola bintu byabine bimonwanga nyeke mu būmi bwa difuku ne difuku, byaādi upotolwele biyampe. (Mateo 13:33; Luka 15:8) Mufundijijo wandi wādi mupite wa bonso—ulombola bintu patōka, upēla kadi mufike’po. Bintu byaādi ufundija bidi na nshintulwilo mikatampe. Bufundiji bwandi bwādi bulombola amba usakile na mutyima umo bemvwaniki bandi bapotolole mifwatakanyo, milangwe, ne mashinda a Yehova.—Yoano 17:6-8.

18, 19. (a) Yesu wāyukenye Shandi na binenwa’ka bikabe kebidi ne mwa kwidilwa’byo mwine? (b) I mwanda’ka otukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

¹⁸ Divule, Yesu wādi wingidija byelekejo mwanda wa kusokwela bantu Shandi na binenwa bikabe bya kyelekejo, bikoma ne mwa kwidilwa’byo mwine. Eyo, kusapula mwikadile lusa lwa Leza na binenwa biyukile bantu bonso i kintu kingi. Ino kudingakanya Yehova na shamwana wa lulekelo wivwana mutyima wa lusa pa kumona mwana wandi ujokela kwadi ‘kakamusambakana lubilo, kumupamba bīpa ne kumwimuna lwimu lwa pa kanwa’ nako i kintu pa bula. (Luka 15:11-24) Yesu wāpelele kulonda mwikadilo wa bantu ba mityima myūmu wādi na bendeji ba bipwilo, wa kwela bantu mwenji, wāshintulula amba Shandi i Leza obafwena kudi bantu wāitabije kuzenzwa na musonkeji wa musonko mwityepeje kupita’ko milombelo ya kwimwekeja ya Mufadiseo  wa mitatulo. (Luka 18:9-14) Yesu wālombwele amba Yehova i Leza utele bantu mutyima, mwanda uyukile ne koni katyetye pokatumba panshi. Wākulupija bandi bana-babwanga’mba: “Po pa mwanda wakubulwa kukwatyilwa moyo o mukīdile toni tungi buleme.” (Mateo 10:29, 31) Nanshi ke kya kutulumukapo shi bantu bādi batendela “kufundija” kwa Yesu, bāmufwena ne kumufwena. (Mateo 7:28, 29) Bine, musunsa mukwabo “kibumbo kikatampe kīne” kyāshikete kubwipi na Yesu mafuku asatu matuntulu, pambulwa nansha bidibwa!—Mako 8:1, 2.

¹⁹ Tufwijei’ko Yehova witusokwedile mu Kinenwa kyandi mwikadile mutyima wa Kidishitu! Shi ke pano, i muswelo’ka otukokeja kwikala na mutyima wa Kidishitu ne kulombola’o mu kipwano kyetu na bantu netu? Kino kyo kintu kikabandaulwa mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• Mwanda waka i kya kamweno kuyuka biyampe “mutyima wa Kidishitu”?

• I kupwana’ka kwādi na Yesu kumeso kwa kwiya’ye pano panshi?

• Yesu paādi pano panshi, i ngikadilo’ka ne i lupusa’ka lwāalondele dibajinji?

• Maevanjile etusokwidile bumuntu’ka bwādi na Yesu?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 3]

Yesu wātamīne mu kisaka kikatampe, ino akyo’ko kya būmi bwa kwisasaketa’nka nabya

[Bifwatulo pa paje 6]

Bafundiji bātendele kwivwanija ne malondololo a Yesu aye papo ukidi na myaka 12