Ivwana Kinena Mushipiditu
Ivwana Kinena Mushipiditu
“Matwi obe akevwana kinenwa kunyuma amba: Dine dino’di dyo dishinda, nangaimo; po mwalamuka ku lundyo, ne po mwalamuka ku lunkuso.”—ISAYA 30:21.
1, 2. Yehova wisambanga namani na bantu mu bula bwa mānga?
MU KISANGA kya Porto Rico mudi antene umo udi pamo bwa sāni wa kyoilo ukwata myanda yo-yonso ilongeka, kadi ye mukatampe kupita maantene a ntanda yonso. Pano ke myaka makumi mavule, befundi ba sianse bakulupile kutambula misapu itamba ku bantu ba mu imbuo ingi kupityila ku kino kingidilwa kikatakata. Ino kutambula musapu nansha umo mpika. Inoko kudi misapu idi patōka itamba panja pa kīkalo kya bantu, ibwanya kwivwana muntu ye-yense, kitatyi kyo-kyonso—pampikwa nansha kwingidija kipungwa kikomokomo. Ino misapu itambanga ku Nsulo ya peulu pa peulu kutabuka ne pa imbuo ingi mine ifwatakanya bantu. Lelo Nsulo ya ino misapu i ani, ne i bāni batambulanga’yo? Ne misapu mine isapula bika?
2 Mu Bible mudi nsekununi mivule ya bitatyi byāivwene bantu misapu ya kwa Leza na matwi abo. Bitatyi bimo, ino misapu yādi iletwa na bipangwa bya ku mushipiditu bingila bu mikendi ya Leza. (Ngalwilo 22:11, 15; Zekadia 4:4, 5; Luka 1:26-28) Mu byaba bisatu, bantu bāivwene diwi dya Yehova mwine. (Mateo 3:17; 17:5; Yoano 12:28, 29) Leza wānene kadi kupityila kudi bantu, bapolofeto bandi, bavule bāsoneka bintu byaēbasoñenye kunena ku bukomo bwa mushipiditu. Dyalelo tudi na Bible, mutanwa nsekununi mivule ya ino misapu, pamo ne bufundiji bwa Yesu ne bwa bandi bana-babwanga. (Bahebelu 1:1, 2) Na bubine, Yehova utumanga myanda ya kusapwila bantu, bipangwa byandi.
3. I kitungo’ka kikadile’ko misapu ya Leza, ne i kika kilombwa kotudi?
3 Ino misapu yonso ya ku bukomo bwa mushipiditu itamba kudi Leza keinenepo bivule pa diulu ne ntanda. Ino iselele myanda ya mvubu kutabuka, imanine’po būmi bwetu bwa pano ne bukāya kumeso. (Mitōto 19:7-11; 1 Temote 4:8) Yehova utumanga ino misapu mwanda wa kwitulombola kiswa-mutyima kyandi ne bwendeji bwandi. I muswelo umo ufikidilanga binenwa bya mupolofeto Isaya bya amba: “Matwi obe akevwana kinenwa kunyuma amba: Dine dino’di dyo dishinda, nangaimo; po mwalamuka ku lundyo, ne po mwalamuka ku lunkuso.” (Isaya 30:21) Yehova ketuningilangapo kwivwana “kinenwa” kyandi. Batwe bo ba kulonda buludiki bwandi ne kunangila mu dishinda dyandi. O mwanda Bisonekwa bitusoñanya kwivwana myanda itamba kudi Yehova. Kifwa mu mukanda wa Kusokwelwa, betukankamika misunsa isamba-ibidi mituntulu ‘kwivwana kinena mushipiditu.’—Kusokwelwa 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.
4. Lelo i kyendele’mo mu ano etu mafuku kutengela kwisamba na Leza mpala na mpala aye mūlu?
4 Dyalelo, Yehova kesambangapo netu mpala na mpala aye mūlu, ehe. Nansha ke mu myaka isekunwine mu Bible, kuno kwisamba kwandi kwa kingelengele kekwādipo kwa bukile bukya, pādi papita tutwa twa myaka. Mu bula bwa mānga, Yehova wisambanga divule na bantu bandi mu mashinda pala pala. Mo mwalongelanga ne mu ano etu mafuku. Tubandaulei mashinda amoamo engidijanga Yehova pa kwisamba netu mu ano mafuku.
“Kisonekwa Kyonso i kya ku Bukomo bwa Mushipiditu”
5. I kingidilwa’ka kikatampe kisambulwila’mo Yehova mawi dyalelo, ne i muswelo’ka otukokeja kumwena’mo kamweno?
5 Bible kyo kingidilwa kikatampe kisambulwilanga’mo Leza mawi ku bantu. I musonekwe ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza, kintu kyo-kyonso kidi’mo i kya kamweno kotudi. (2 Temote 3:16) Mu Bible mudi bifwa bivulevule bya bantu bādi’ko binebine, bāingidije bwanapabo bwabo, bamo bātonga kwivwana diwi dya Yehova, bakwabo bāpela. Bino bifwa bituvulujanga mwanda waka i kya kamweno kwivwana kinena mushipiditu wa Leza. (1 Kodinda 10:11) Kadi mu Bible mudi ne tunangu tuyampe twitupa madingi a kwitukwasha kitatyi kyotutanwa na myanda mu būmi ilomba kutyiba’po mbila. Bidi pamo bwa Leza wenda witulonda kunyuma, witusapwila ku kutwi amba: “Dine dino’di dyo dishinda, nangaimo.”
6. Mwanda waka Bible utabukile bilembwa byonsololo bikwabo?
6 Shi tusaka kwivwana kinena mushipiditu kupityila ku bilembwa bidi mu Bible, tumutangei kitatyi ne kitatyi. Bible ke dibukupo’tu bitupu disonekelwe na muneñenya, ditumbe, dimo dya mu mabuku adi na bantu bavule dyalelo, mhm. I musonekwe ku bukomo bwa mushipiditu, mo amo mudi milangwe ya Leza. Bahebelu 4:12 unena’mba: “Mwanda wa Leza i wa būmi ne bukomo, mutabuke buī bwa lupanga lwa buī kubidi, wa kusaba ne kulala aku mutyima aku mushipiditu, aku maningo, aku mani a umikondo, kadi i wa kampeja bukidi kakuyūkidila kufwatakanya ne kukanina kwa mutyima.” Potutanga Bible, myanda idi’mo isabanga pamo bwa lupete milangwe yetu ya munda ne kukanina kwetu kwa mutyima, isokola ne ludingo ludi’po būmi bwetu kukwatañana na kiswa-mutyima kya Leza.
7. Mwanda waka kutanga Bible kudi na kamweno, ne twi bakankamikwe kumutanga bininge bya muswelo’ka?
7 “Kufwatakanya ne kukanina kwa mutyima” kwalamukanga mwenda myaka, ne mungya bintu bitufikila umbūmi—biyampe ne bibi. Wivwane tuleke kwifunda kyaba ne kyaba Kinenwa kya Leza, milangwe yetu, ngikadilo ne malango etu kebikekalapo kitatyi kyonso bikwatañane na misoñanya ya Leza. O mwanda Bible witusoñanya’mba: “Mwibandululei bānwe bene, shi mudi monka mu lwitabijo; mwitompei bānwe bene.” (2 Kodinda 13:5) Tufwaninwe kulama madingi a kutanga Kinenwa kya Leza difuku ne difuku shi tusaka kwendelela na kwivwana kinena mushipiditu.—Mitōto 1:2.
8. I bishima’ka byānene mutumibwa Polo bitusakila kwibandaula batwe bene pa mwanda utala butangi bwa Bible?
8 Kintu kikatampe kyotuvuluja batangi ba Bible i kino: Shiyai’ko kitatyi kibwane kya kushimatyija mu mutyima byobya byomutanga! Ke biyampepo kutanga lubilolubilo mashapita mavulevule pambulwa kumvwanija buluji bwa byotutanga, amba mwanda’po’tu abanena amba tangai Bible difuku ne difuku. Eyo, kutanga Bible kitatyi ne kitatyi kudi na mvubu shako, ino kikatampe kisakwa ke kulondapo mpangiko bitupu, ehe, i kwabila na bubine kwifunda myanda itala padi Yehova ne pa mpango yandi. Pa kino, i kiyampe twibandaule batwe bene na bino binenwa bya mutumibwa Polo. Wātumīne balunda nandi bene Kidishitu mukanda’mba: “Nafukamina manwi ami kudi Shandya Mfumwetu Yesu Kidishitu, na’mba, ēmupe . . . Kidishitu ēkale monka mu mityima mwenu pa kwitabija, napo kadi i pa mwanda wa kunena’mba, mushimatyijibwe bwa miji, ne kuningijibwa panshi mu lusa, amba mukome pa kukwatyija, pamo na bapandulwemo bonso, mwikadile kubaya kwalo, ne kulepa kwalo, ne bulabwamūlu bwalo, ne bulabwapanshi bwalo, ne kwiluyūka alo lwine lusa lwa Kidishitu lutabukile ñeni, amba mu yūjibwe bā ku byakuyūja byonso bya Leza.”—Efisesa 3:14, 16-19.
9. I muswelo’ka otubwanya kutamija ne kubaija kyaka kya kwifunda bintu bitala padi Yehova?
9 Kudi bamo tamba kibutwila kyabo kebasenswepo kutanga, ino bakwabo i batangi bepāne’mo byabinebine. Kusanswa kutanga kekudipo amba yeu ye yeu, batwe bonso tukokeja kutamija ne kubaija kyaka kyetu kya kwifunda bintu bitala padi Yehova. Mutumibwa Petelo wāshintulwile amba tufwaninwe kwabila buyuki bwa Bible, wāyukija ne kuyukija amba kuno kwabila kukokeja kutamijibwa. Wāsonekele amba: “Bwa twana-twalukeke tupya tukidi tutyila, mwikale kwabila mabele malumbuluke a mutyima ampikwa kyongo, amba mutamine konka ku lupandilo.” (1 Petelo 2:2) Kwikala na “kwabila” kifundwa kya Bible i kintu kitulomba kwikala bedingile. Banwe bene muyukile kala, kuswa bidibwa kampanda byowadi kwadile kashā kwiyanga mu kwibitompa misunsa ne misunsa, ne kusanswa kutanga ne kwifunda nako mo monka, kukokeja kutamijibwa shi twi bedingile batwe bene, tulonda nyeke mpangiko ya butangi.
“Bidibwa pa Kitatyi Kifwaninwe”
10. I bāni babundile “umpika wabinebine ne wamanwa,” ne Yehova wibengidijanga muswelo’ka mu ano etu mafuku?
10 Dishinda dikwabo dingidijanga Yehova pa kwisamba netu dyalelo i dino dyobātelele kudi Yesu mu Mateo 24:45-47, NW. Wēsambīle’mo pa kipwilo kya bene Kidishitu bashingwe-māni—“umpika wabinebine ne wamanwa” upelwe mwingilo wa kupāna “bidibwa [bya ku mushipiditu] pa kitatyi kifwaninwe.” Ino muntu ne muntu mu kano kabumbo i umo wa mu ba mu “kipango” kya Yesu. Ne abo, ne ba mu “kibumbo kikatampe” kya “mikōko mikwabo,” abo bonso bapebwanga bwendeji ne kukankamikwa. (Kusokwelwa 7:9; Yoano 10:16) Bivule mu bino bidibwa bya pa kitatyi kifwaninwe bīyanga kupityila ku bilembwa, kifwa Kiteba kya Mulami, Amkeni! ne mabuku makwabo. Bidibwa bikwabo bipanwanga pamo bwa bishinte ne byakumwenako ku bitango, ku kubungakana ne ku kupwila kwa pa kipwilo.
11. I muswelo’ka otufwaninwe kwitaba ku kinena mushipiditu kupityila kudi “umpika wabinebine ne wamanwa”?
11 Myanda inenwa na “umpika wabinebine ne wamanwa” i ya kukomeja lwitabijo lwetu ne kutamija manwa etu a kuyuka kujingulula bintu. (Bahebelu 5:14) Madingi a uno muswelo apebwanga’tu bantu bonso, ino muntu ne muntu aye mwine kakimbe mwa kwingidijija’o mu myanda imutala. Kyaba kivule, tupebwanga madingi pa bintu kampanda bya mu mwiendelejo wetu. Lelo tuloñanga’po kika shi binebine twivwananga kinena mushipiditu kupityila ku kabumbo ka umpika? Mutumibwa Polo ulondolola’mba: “Kōkelai boba bemulelele, ne kwibakōkelelela.” (Bahebelu 13:17) I bine, bano bonso betulelele i bantu bakubulwa kubwaninina. Ino nansha byobadi bakubulwa kubwaninina, Yehova uloelelwe kwibengidija bu bengidi bandi, ba kwituludika mu kino kitatyi kya ku mfulo.
Kuludikwa na Mutyima Wetu wa Mundamunda
12, 13. (a) I nsulo’ka mikwabo ya bwendeji itupele Yehova? (b) I lupusa’ka lulumbuluke ludi na mutyima wa mundamunda nansha ke pa boba bambulwa buyuki bwabinebine bwa Kinenwa kya Leza?
12 Yehova i mwitupe kintu kikwabo kya bwendeji—mutyima wetu wa mundamunda. Wāpangile muntu na nangu ya kuyuka kunañuna kiyampe ne kibi. I kibutwila kyetu. Mutumibwa Polo, mu mukanda waātumīne bene Loma, wāshintulwile amba: “Po bēkadile baJentaila bakubulwako mukanda-wabijila balonga ku mityima yabo bya mu mukanda-wabijila, nanshi byo babudilwe mukanda-uno-wabijila, badi ne mukanda-wabo-wabijila wa mutyima abo bene. Ke-bantu boba balombola mīngilo ya mu mukanda-wabijila mibasoneke mu mityima mwabo, mutyima wabo wa mundamunda wisamba bu-kamoni’mba, mo monka; ne kufwatakanya kwa abo bene shi kwibajingulula, kadi shi kwibabingija.”—Loma 2:14, 15.
13 Bantu bavule bambulwa kuyuka Yehova baloñanga kyaba kimo bintu mungya misoñanya ya Leza itala pa biyampe ne bibi. Badi pamo bwa bevwananga diwi dinena munda mwabo, dibaludikila mu dishinda dyoloke. Shi kidi uno muswelo ku boba babudilwe buyuki bwabinebine bwa Kinenwa kya Leza, nanshi ku bene Kidishitu babine po pene dino diwi dya mundamunda dinenanga binebine! I amo, mutyima wa mundamunda wa mwine Kidishitu mufundijibwe na buyuki bwabinebine bwa Kinenwa kya Leza wingilanga kukwatañana na mushipiditu sandu wa Yehova upānanga bwendeji bukulupilwa.—Loma 9:1.
14. Mutyima wa mundamunda mufundijibwe na Bible ubwanya kwitukwasha muswelo’ka tulonde bwendeji bwa mushipiditu wa Yehova?
14 Mutyima wa mundamunda muyampe, mufundijibwe na Bible, ukokeja kwituvuluja dishinda ditusakila mushipiditu kunanga’mo. Kudi ne bitatyi byotukokeja kubulwa nshintulwilo mipotoloke mu Bisonekwa ne mu mabuku emanine pa Bible ya kuleta kitōkeji pa ngikadilo kamukaya yotudi’mo. Ino mutyima wetu wa mundamunda ukokeja kwitudyumuna, kwitukankaja kulonga kintu kampanda kikokeja kwitufikija kubi. Mu byaba bya uno muswelo, kupumpunya bitulombola mutyima wa mundamunda i kupela kwivwana kinena mushipiditu wa Yehova. Ku mutamba mukwabo, shi tukulupile bitulombola mutyima wetu wa mundamunda mufundijibwe bwine Kidishitu, ne mbila yotutyiba ikekala ya tunangu, nansha shi kekudipo buludiki bupotoloke bumwenwe mu bilembwa. Tuvulukei nyeke kino, mu myanda itala muntu aye mwine, shi kepadipo musoñanya, lubila nansha kijila kiletelwe na Leza, ke biyampepo kutyibila balunda netu bene Kidishitu butyibi bwa mutyima wetu wa mundamunda.—Loma 14:1-4; Ngalatea 6:5.
15, 16. I bika bikokeja kōna mutyima wetu wa mundamunda uleke kwingila senene, ne i muswelo’ka otubwanya kwepuka kino?
15 Mutyima wa mundamunda utōka, mufundijibwe na Bible i kyabuntu kyobetupele kudi Leza. (Yakoba 1:17) Ino shi tusaka kino kyabuntu kingile senene bu kalombwe witupa madingi moloke, tufwaninwe kukinga’kyo ku lupusa lwa kyonakanya. Milongelo ya kishi, bisela ne bibidiji bya kibundi bijilula misoñanya ya Leza bibwanya kōna mutyima wa mundamunda shi twibilonda, watuna, keukitulombolapo mu dishinda dyoloke. Ku mfulo, twakomenwa kutyiba mambo moendele, ketwidimbe batwe bene ne kukulupila bintu bibi amba byo bilumbuluke.—Dingakanya na Yoano 16:2.
16 Wivwane twendelela na kupumpunya bitulombola mutyima wa mundamunda powitudyuma, diwi dyao dikakōka, dyaūba nyā, ku mfulo twaikala na mutyima mutune, wa bujundu. Mulembi wa mitōto unena bantu ba uno muswelo amba: “Mityima yabo i minune bwa māni.” (Mitōto 119:70) Bavule bapumpunyanga kutenekwa kwa mutyima wabo wa mundamunda bajimijanga bukomo bwabo bwa kulanga byendele’mo. Babulwa kuludikwa na misoñanya ya bwine Leza, ne kutyiba mbila myoloke kwine kwebakomena. Shi tusaka kwiepeja ku ino ngikadilo, tufwaninwe kuludikwa na mutyima wetu wa mundamunda wa bwine Kidishitu nansha ke mu tumyanda tumweka bu tutyetyetyetye.—Luka 16:10.
Katōkwe Kabo Boba Bemvwana ne Kukōkela
17. Shi binebine twivwananga “kinenwa kunyuma” kwetu ne mutyima wetu wa mundamunda mufundijibwe na Bible, i muswelo’ka otukeselwa?
17 Wivwane twikale na kibidiji kya kwivwana ‘diwi kunyuma kwetu’—ditunena kupityila ku Bisonekwa nansha kudi umpika wabinebine ne wamanwa—ne kuyuka kulama bintu bituvuluja mutyima wetu wa mundamunda mufundijibwe na Bible, i bine Yehova uketwesela na mushipiditu wandi. Mushipiditu sandu nao ukalangula mutyima wetu wa kupēja kwitabija ne kwivwanija byobya bitulombola Yehova.
18, 19. Bwendeji bwa Yehova bubwanya kwitumwesha biyampe mu busapudi ne mu būmi bwetu muswelo’ka?
18 Mushipiditu wa Yehova uketupa kadi bukomo bwa kunekenya makambakano na tunangu ne na bukankamane. Mushipiditu wa Leza ukokeja kwitupa bukomo bwa ñeni monka mowāpelele’bo batumibwa ne kwitukwasha tunene ne kulonga bintu mungya misoñanya ya mu Bible. (Mateo 10:18-20; Yoano 14:26; Bilongwa 4:5-8, 13, 31; 15:28) Kukumankanya pamo mushipiditu wa Yehova ne buninge botulonga kukokeja kwitupa bukomo bwa kunekenya ponso potutyiba mbila pa myanda mikatampe mu būmi ne bukankamane bwa kulongela mungya butyibi bwetu. Kifwa, ukokeja kujadika senene būmi bobe mwa kumwena kitatyi kya kulonga bintu bivule bya ku mushipiditu. Pakwabo i butongi bukatampe bokimba kutonga mu būmi bobe, kifwa kutonga mulume nansha mukaji, kujingulula mwikadile kaji kobakunena kwingila, nansha ukimba kupota njibo. Mu butongi bwa uno muswelo, tufwaninwe kwivwana kinena mushipiditu wa Leza ne kulonga mungya bwendeji bwao, kupita’ko kutakikwa na kitumbuzaji kya bu muntu.
19 Batwe bonso tutendelanga bivulujo ne madingi etupanga balunda netu bene Kidishitu, kubadila’mo ne bakulumpe. Inoko ke biyampepo kwilaija enka bakwabo bāye betulombole kya kulonga. Shi tuyukile mulongelo muyampe wa kulonda ne bujadiki bwitusakilwa kujadika mu ngikadilo ne mwiendelejo wetu mwanda wa kusangaja Leza, tulongelei monka. Yesu wānene amba: “Wivwane muyūke byabyo ne kwibilonga monka, nabya mwi badyese ne dyesepo.”—Yoano 13:17.
20. I katōkwe’ka kadi na boba bemvwana “kinenwa kunyuma” kwabo?
20 I kimweke patōka amba pa kusaka kuyuka mwa kutōkejeja Leza ku mutyima, bene Kidishitu kebasakilwapo’nka kwivwana diwi dīya mūlu nansha kupempulwa na mwikeulu. I ba dyese, mwanda badi na Kinenwa kya Leza kisonekwe, ne na bwendeji bwa buswe bwa kabumbo ka bashingwe-māni bandi bakidi pano panshi. Wivwane bemvwananga senene “kinenwa kunyuma” kwabo, balonda ne bwendeji bwa mutyima wabo wa mundamunda mufundijibwe na Bible, nabya bakalonga kiswa-mutyima kya Leza. Ne kwimwena bakemwena mulao wālaile mutumibwa Yoano amba: “Yewa ulonga kiswa-mutyima wa Leza aye wikele nyeke.”—1 Yoano 2:17.
Kupituluka’mo Bityetye
• Mwanda waka Yehova wisambanga na bantu bapangile?
• I muswelo’ka otukokeja kumwena biyampe mu mpangiko ya kutanga nyeke Bible?
• I muswelo’ka otufwaninwe kwitaba ku buludiki bwa kabumbo ka umpika?
• Mwanda waka ketufwaninwepo kupumpunya bitulombola mutyima wetu wa mundamunda mufundijibwe na Bible?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 24]
Muntu kasakilwapo’nka bingidilwa bikomokomo penepa katambula misapu ya kwa Leza
[Kutambile Kifwatulo]
Tubafwija’ko Arecibo Observatory/David Parker/Science Photo Library
[Kifwatulo pa paje 26]
Yehova wisambanga netu kupityila ku Bible ne kudi “umpika wabinebine ne wamanwa”