Tulamatei Pototo ku Bufundiji bwa Bwine Leza

“Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo, kadi kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine; mu mashinda obe onso muyuke, kadi aye ukōlolanga tushinda tobe.”—NKINDI 3:5, 6.

1. Milangwe ya bantu ibetuvudila muswelo’ka kutabuka mu mafuku a kunyuma?

 DYALELO, kulupulwanga pa difuku kubwipi kwa majulunale 9 000 ntanda yonso. Mwaka ne mwaka, kutampwa kintu kya mabuku mapya 200 000 mu Etats-Unis kete. Mungya kupikula, tamba mu Kweji 3, 1998, kekudi kala mapaje a Web kubwipi kwa midiyo 275 pa Entelenete. Kino kibalwa, mungya munenena bantu, kyendanga kībweja’ko na mwayene wa mapaje midiyo 20 pa kweji. Bantu pano babwanya kutambula misapu mu kamwanda ne kamwanda kutabuka mafuku a kunyuma. Eyo, kutambula misapu shako i kuyampe, ino kuvudilwa’yo kuletanga makambakano.

2. I makambakano’ka alupukanga ku kutambula misapu mivulevule?

² Bantu bamo pano ke bapika ba misapu, basaka kuyuka misapu mipya difuku ne difuku, ino kuta mutyima ku bintu bya mvubu mikatampe mpika. Bakwabo basapwilwa myanda kinsanka ya bintu bikatakata, abo bemona kala bu bashayuka. Na kuno kwivwanija kutyetye, babwanya kutyiba mbila mikatampe ikokeja kwibakolomwena masusu nansha kukolomwena’o bakwabo. Kudi kadi kyaka kya kutambula misapu ya bubela nansha ya amba amba. Pavule, kekwikalangapo muswelo wa kujingulula misapu mivulevule shi i yabine ne mijalale.

3. I kidyumu’ka kitala pa kulondalonda tunangu twa bantu kitanwa mu Bible?

³ Bantu basakanga nyeke kuyuka bintu. Kyaka kya kujimija kitatyi kivule mu kulondalonda misapu yambulwa mvubu nansha ya bonakani kyādi kiyukene kalā ne mu mafuku a Mulopwe Solomone. Wānene amba: “Pakwabo napo udingilwe; kulemba mikanda kutupu mfulo, kadi kutangatanga nyeke ko kukōkeja ngitu.” (Musapudi 12:12) Tutwa twa myaka pa kupita’po, mutumibwa Polo wātumina Temote mukanda’mba: “Yō! abe Temote, lama kyo walobekelwe; vundamina byakubotakanya bijilula bijila, ne bya lupata bya’mba, i ñeni; nanshi keñenipo. Bidi ne bamobamo bētabije’byo bibalubija mwendele kwitabija.” (1 Temote 6:20, 21) Bine, bene Kidishitu dyalelo bafwaninwe kwepuka kwitūla mu kyaka kya milangwe ya bonakani.

4. I muswelo’ka umo otukokeja kukulupila mudi Yehova ne mu bufundiji bwandi?

⁴ Bantu ba Yehova basakilwa kadi kulonda binenwa bya Nkindi 3:5, 6 bya amba: “Kulupila mudi Yehova ne mutyima obe onsololo, kadi kokalemēnenapo pa kwivwanija kwa abe mwine; mu mashinda obe onso muyuke, kadi aye ukōlolanga tushinda tobe.” Kukulupila mudi Yehova i ne kusumbula mulangwe o-onso ujilula Kinenwa kya Leza, wikale ulupukile mu milangwe yetu nansha ya muntu netu. Shi tusaka kwilamina būmi bwetu bwa ku mushipiditu, tutamijei manwa etu a kulanguluka, mwa kujingulwila misapu ya bonakani ne kwijiba’ko. (Bahebelu 5:14) Tubandaulei bidi nsulo imoimo ya ino misapu.

Ntanda Ibikelwe na Satana

5. I nsulo’ka imo ya milangwe ya bonakani, ne i ani udi kunyuma kwa ino milangwe?

⁵ Mu ino ntanda i muyule bintu bivule bileta milangwe ya bonakani. (1 Kodinda 3:19) Yesu Kidishitu wālombele kudi Leza pa mwanda wa bandi bana-babwanga amba: “Kyonakulombe  ke kwibatalulapo mu ino ntanda, ehe, ino i kwibalama pa mwanda wa umbi.” (Yoano 17:15, NW) Yesu wādi uyukile lupusa ludi na Satana mu ino ntanda, o mwanda wālombele amba bandi bana-babwanga bekale kukingwa kudi “umbi.” Tuyukei kino, kwikala mwine Kidishitu konkakonka ke ngabopo ya kukingwa ponka na ponka ku lupusa lubi lwa ino ntanda. Yoano wāsonekele amba: “Tuyukile amba tusulukile kudi Leza, inoko ntanda yonsololo ilēle mu bukomo bwa umbi.” (1 Yoano 5:19, NW) Nakampata kuno ku mvuyo ya mafuku a mfulo kuno ko kwine kukalakala nako Satana ne bademona bandi kudinga ino ntanda na misapu ya bonakani.

6. Makayo a kwipwija mukose a ino ntanda akokeja namani kutunija mutyima wa muntu?

⁶ Misapu imoimo ya bonakani ikokeja kumweka bu yambulwa ka bubi. (2 Kodinda 11:14) Kifwa, tala makayo a kwipwija mukose a ino ntanda, na byao bintu bipita ku matelevijo, mu masinema, mu minjiki ne mu bitabo. Bavule bayukile amba bino bintu bikankamikanga divule bilongwa bya bukobakane, kifwa busekese, bukalabale, ne kutoma dyamba. Musunsa umbajinji wa kumona ano makayo makobakane, boba babandila’o bakokeja kutapwa ku mityima. Ino kubandila’o misunsa ne misunsa kukokeja kutunija mutyima wa muntu. Bine, makayo atumbija milangwe ya bonakani ke a kumonapo bu mayampe akubulwa ka bubi.—Mitōto 119:37.

7. I tunangu’ka twa bantu tubwanya kusubija kikulupiji kyotutūdile mu Bible?

⁷ Ivwana nsulo mikwabo ya misapu ibwanya kōna bantu—milangwe yakubulwa mpwilo ilupulwa na befundi ba sianse ne bafundi bapatanya bubinebine bwa Bible. (Dingakanya na Yakoba 3:15.) Myanda ya uno muswelo itanwanga divule mu mapepala ne mu mabuku matumbe, ikokeja kusubija kikulupiji kyotudi nakyo mu Bible. Bantu bamo beanyanga pobazobejanga lupusa lwa Kinenwa kya Leza na mifwatakanya yakubulwa mfulo yobakalakala nayo. Bantu ba uno muswelo bādi’ko ne mu mafuku a batumibwa, kino kimweka patōka mu bino binenwa bya mutumibwa Polo: “Dyumukai kadi, mwanda wa kunena’mba [muntu] wakemukwata bu-misungi ku byamanwa byandi, ne kyongo kyampikwa kwendelamo, monka mwikadile bisela bya bantu, ne bya bunkasampe bya panopantanda, kemwikadilepo bya Kidishitu nabya, mhm.”—Kolose 2:8.

Balwana na Bubinebine

8, 9. I muswelo’ka wikele’ko bupondo mu ano mafuku?

⁸ Tupondo nato i kyaka kikwabo kya ku mushipiditu. Mutumibwa Polo wālaile amba bupondo bukekala’ko umbukata mwa bene Kidishitu ba dijina bitupu. (Bilongwa 20:29, 30; 2 Tesalonika 2:3) Bino binenwa pa kufikidila, batumibwa ke bapwe kufwa, bupondo bukatampe bwātandabukile, bwābutula Bipwilo bya Ki-kidishitu. Dyalelo kekukidipo bupondo bukatampe bulupuka mu bantu ba Leza. Ino kudi bantu pala pala batambanga motudi, bamo umbukata mwabo bepāna mu kufutulwija Batumoni ba Yehova na myanda ya bubela ne misapu ya kusapulakanya yobenda basalaja. Bamo belunga na tutangotango mwanda wa kutūla bijika ku mutōtelo utōka. Kulonga namino i kwitūla kobetūla ku mutamba wa Satana, kapondo kene kabajinji.

⁹ Tupondo tukwabo tukibweja’ko miswelo mishileshile ya kupāna misapu ku bantu bavule, kifwa Entelenete, mwanda wa kusapulakanya myanda itala pa Batumoni ba Yehova. Kino kyo kifikijanga bantu bavule ba mityima myoloke bakimbanga kuyuka nkulupilo yetu ku kukukala pa kwivwana luno lunsamfwa-kanwa lwa tupondo. Batumoni bamo nabo betūlanga kuyuka mpika mu kyaka kya bino bintu bya bonakani. Kyaba kimo, tupondo tunenanga ku matelevijo nansha ku maladiyo. Lelo i mulongelo’ka wa tunangu otufwaninwe kulonda pa kino?

10. I kintu’ka kya tunangu kyotufwaninwe kulonga pa lunsamfwakanwa lwa tupondo?

¹⁰ Mutumibwa Yoano wāsoñenye bene Kidishitu kuleka kutweja tupondo mu mobo abo. Amba: “Wivwane shi kwiyanga umo kwako ko mudi, ne kuleta lufundijo ludi na luno mpika, kemukamutweja munjibo mwenu, nansha kumwimuna kwine mpika. Ke-muntu yewa o wi[i]muna nandi nabya ubeabila nandi mīngilo yandi mibimibi.” (2 Yoano 10, 11) Kutyiba  kipwano kyo-kyonso na bano bakinkwa na bubinebine kuketukinga ku milangwe yabo ya kyonakanya. Kwitūla mu kyaka kya kwivwana bufundiji bwa tupondo kupityila ku bipungwa pala pala bya panopano i kwikokela bonakani pamo ponka bwa kutambula kapondo mu mobo etu. Ketwakilekai mutyima wa kusakasaka kuyuka bintu witulubije, twiele mu dino dishinda dya lufu!—Nkindi 22:3.

Munda mwa Kipwilo

11, 12. (a) I nsulo’ka ya milangwe ya bonakani yādi’ko mu kipwilo kya mu myaka katwa imbajinji? (b) Bene Kidishitu bamo bākomenwe namani kulamata pototo ku bufundiji bwa bwine Leza?

¹¹ Ivwana nsulo mikwabo ya milangwe ya bonakani. Mwine Kidishitu mwipāne, nansha byakekalangapo na mulangwe wa kufundija bubela, ino ukokeja kwikala na kibidiji kibi kya minenakanya. (Nkindi 12:18) Byotudi bantu bakubulwa kubwaninina, batwe bonso tujilulanga na ludimi lwetu. (Nkindi 10:19; Yakoba 3:8) Mobimwekela, mu mafuku a mutumibwa Polo, kwādi bantu bamo mu kipwilo bādi bakomenwe kukoka ludimi, ba lonka lupata lwa kupatena bishima. (1 Temote 2:8) Bakwabo nabo belangila bipite kipimo, bāfula ne ku kutuna lupusa lwa Polo. (2 Kodinda 10:10-12) Uno mushipiditu wālupwile kubulwa kumvwañana kwambulwa kafwetefwete.

¹² Kyaba kimo, kuno kubulwa kumvwañana kwādi kubutula “lubobolo lwa na bantu,” ne kuvutakanya ndoe ya kipwilo. (1 Temote 6:5; Ngalatea 5:15) Polo wāsonekele pangala pa boba bādi bakolomona ino imbobolo amba: “Shi muntu afundije lufundijo lungi nansha shi kapwenepo na binenwa bya binebine bya Mfumwetu Yesu Kidishitu ne na lufundijo lwa bwine Leza, nankyo yao muntu i muyulwe mitatulo, kadi kadipo ne kyayukile kine. Udi ne kusakasaka kubi’nka kwa lupata lo bapatena bishima. Ku bino’bi ko kutamba mukao ne luma ne mutonko ne kufwatakanyañena bibi.”—1 Temote 6:3, 4, MB.

13. I mwikadilo’ka wādi na bene Kidishitu bavule mu myaka katwa imbajinji?

¹³ Bya dyese, bene Kidishitu bavule mu yoya myaka ya batumibwa bādi bantu bakikōkeji, bādi batele mutyima enka ku mwingilo wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. Bādi baputumina mu kupempula “bāna bampikwa shabo, ne bakaji-ba-bafu, mu bishoto byabo” koku belamine abo bene ‘ku biko byonso bya ntanda,’ pambulwa kujimija kitatyi mu lupata lwa bituputupu lwa kupatena bishima. (Yakoba 1:27) Bādi bepuka “kwinangila kubi” nansha ke mu bukata bwa kipwilo kya bwine Kidishitu mwanda wa kwilamina būmi bwabo bwa ku mushipiditu.—1 Kodinda 15:33; 2 Temote 2:20, 21.

14. Shi ketutadije, i muswelo’ka ukokeja kwalamuka milangwe milumbuluke ke lupata lubilubi?

¹⁴ Ne mu bipwilo bya Batumoni ba Yehova namo monka na monka, kemudipo ngikadilo ilombwelwe mu musāngo wa 11. Inoko tufwaninwe kuyuka amba tumyanda twa uno muswelo tubwanya kuleta lupata lwa bituputupu tubwanya kulupuka’mo. Tulete kifwa, kwisamba nansha kwiipangula myanda ya mu Bible ya bintu bilailwe mu ntanda impya ino kebyasokwelwe ne pano ke kubipo. Kadi ke bibipo kwishinta milangwe mu myanda itala bantu abo bene, kifwa ya muvwadilo, mutendelo, mubandilo nansha ya butongi bwa makayo a kwipwija mukose. Ino shi tuningilanga bakwetu balonde milangwe yetu, nansha kufitwa pobapela kulonga motusakila, nabya kipwilo kikafula ku kwikalañanya pangala pa tumyanda twampikwa  mvubu. Kamwanda kashilula bu mīsambo mityetye kabwanya kufula kubi.

Tulamei Kilobekwa Kyetu

15. I muswelo’ka ukokeja kwitonakanya “mfundijo ya bademona” ku mushipiditu, ne i madingi’ka aletelwe’po mu Bisonekwa?

¹⁵ Mutumibwa Polo witudyumuna’mba: “Ino [abyo binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu] kwisamba [b]isambidilanga biyampe’mba: Mu oa mafuku a kumfulo’a bamobamo bakabomboka mu kwitabija, ke bateje matwi kudi bibanda, bibasenga bubelabubela, ne ku mfundijo ya bademona.” (1 Temote 4:1) I amo, milangwe ya bonakani i kyaka kyabinebine. Ke kya kutulumukapo shi Polo wānene Temote mulunda nandi muswe amba: “Yō! abe Temote, lama kyo walobekelwe; vundamina byakubotakanya bijilula bijila, ne bya lupata bya’mba, i ñeni; nanshi keñenipo. Bidi ne bamobamo bētabije’byo bibalubija mwendele kwitabija.”—1 Temote 6:20, 21.

16, 17. I kika kitulobekele Leza, ne tubwanya kwikilama namani?

¹⁶ Dyalelo, tukokeja kumwena namani mu kino kidyumu kiyampe namino? Temote wāpelwe kilobekwa—kintu kya mvubu kya kulelwa ne kukingwa na bwino. Kyādi kintu’ka? Polo ushintulula’mba: “Londa mu kyelekejo kya myanda mikomo, yo waivwene kudi ami, mu kwitabija, ne mu lusa lwa mu[di] Kidishitu Yesu. Kyokya kilumbuluke kīne kyo walobekelwe ulame’kyo kudi [m]ushipiditu [s]andu udi monka mwetu.” (2 Temote 1:13, 14) Bine, kilobekwa kyālobekelwe Temote i “binenwa bya binebine” bya “lufundijo lwa bwine Leza.” (1 Temote 6:3, MB) Kukwatañana na bino binenwa, bene Kidishitu dyalelo basumininwe kukinga lwitabijo lwabo ne bubinebine bonso bobalobekelwe.

¹⁷ Kulama kino kilobekwa kulomba ne kutamija bibidiji biyampe, kifwa kwifunda Bible, kwipāna mu milombelo, koku tulonga “biyampe ku bakwetu bonso, ino ku boba badi mu kipango kya kwitabija bo bene.” (Ngalatea 6:10; Loma 12:11-17) Polo witusoñanya monka’mba: “Londa boloke, ne bwine-Leza, ne kwitabija, ne lusa, ne kwitūkija mutyima, ne kikōkeji. Lwa divita dilumbuluke dya mukwitabija, kwatyija ku būmi bwa kulādila nyeke ne nyekeke, bo waityilwe, ne kwitabija waitabija, senene, mu kitango kya tumoni tuvule twine.” (1 Temote 6:11, 12) Kunena kunene Polo bishima bimo, kifwa ‘kulwa divita dilumbuluke’ ne ‘kukwatyija,’ kulombola patōka amba tufwaninwe kukomena milangwe ya bonakani na kininga ne na kusumininwa.

Kisakilwa Kuyuka Kusansanya

18. I bika byotubwanya kulonga bilombola amba tudi na bujalale bwa bwine Kidishitu mu myanda itala kwivwana misapu ya ntanda?

¹⁸ Kunena na bubine, kulwa divita dilumbuluke dya lwitabijo i kuyuka kusansanya. (Nkindi 2:11; Fidipai 1:9) Kifwa, kupela misapu yonso ya ntanda i kintu kyambulwa kwendela’mo. (Fidipai 4:5; Yakoba 3:17) Mwanda ke milangwe yonsopo ya bantu ijilulanga binena Kinenwa kya Leza. Yesu wātengele ku uno mwanda  pa kunena’mba babemvu bo bakimbanga muñanga uyukile kundapa. Kuno kuyuka kundapa i myanda ya ntanda. (Luka 5:31) Nansha bundapi bwādi bundapibwa bantu mu myaka ya Yesu byobwākidi bwakubulwa kwendelela kumeso bininge, inoko wānene amba muntu ukokeja kumwena bukwashi ku bundapi bwa muñanga. Bene Kidishitu dyalelo badi na ñeni mijalale mu bya misapu ya ntanda, ino kebakujangapo mutwe mu bimisapu byo-byonso bibwanya konakanya bantu ku mushipiditu.

19, 20. (a) Bakulumpe bayukile kusansanya bakwashanga muswelo’ka boba besamba byambulwa tunangu? (b) Kipwilo kiloñanga namani na boba bominine’nka mu kufundija bufundiji bwa bubela?

¹⁹ Kuyuka kusansanya kudi kadi na kamweno ku bakulumpe kitatyi kyobakwasha boba besamba byambulwa tunangu. (2 Temote 2:7) Kyaba kimo, ba pa kipwilo bakokeja kwipotomeja pa tubintu tutyetye, pakwabo twa kwivwana’tu ku banena bya amba amba. Bakulumpe bafwaninwe kupelakana kupwija myanda ya uno muswelo mwanda wa kulama bumo bwa kipwilo. Ne kadi bafwaninwe kwepuka kutwika banababo kukanina kubi kwa mutyima ako kokebadi nako, nansha kwikala na kiyumbye kya kwibamona bu tupondo.

²⁰ Polo wālombwele mushipiditu wa kukwasha nao bano badi namino. Amba: “Bānwe bāna betu, shi muntu upīle mambo, nankyo bānwe ba mushipiditu mwikale kumwaluja udi namino konka ku mutyima wa kikōkeji; i pa kwifwatakenya ne abe mwine mwanda wa kutyina’mba, padi abe nobe ubatompibwa.” (Ngalatea 6:1) Yude nandi wisambila pa bene Kidishitu bakamba na malangalanga, amba: ‘Endelelai na kufwila lusa bamo badi na malangalanga; mwibapandije na kwibopola mu mudilo.’ (Yude 22, 23) I amo, shi bakulumpe ke badyumune kala muntu misunsa mivule, ino aye ūminine’nka mu kufundija bufundiji bwa bubela, bakalonga’po kintu kampanda mwanda wa kukinga kipwilo.—1 Temote 1:20; Tetusa 3:10, 11.

Tuyujei Bintu Byanwa mu Ñeni Yetu

21, 22. I mu bintu’ka motufwaninwe kuyuka kutonga, ne i bika byotufwaninwe kuyuja mu ñeni yetu?

²¹ Kipwilo kya bwine Kidishitu i kījibe ku bishima bisansa mutyima kebije kuzambalala pamo bwa “kilonda kya mafina kyenda kibaya.” (2 Temote 2:16, 17, MB; Tetusa 3:9) Mo mobikadile mu myanda ya ‘tunangu’ twa ino ntanda twa bongojani, mu lunsamfwakanwa lwa tupondo, nansha ke mu minenakanya mu kipwilo. Kwabila kuyuka bintu bipya nansha byokudi kuyampe, ino kusakasaka kujingulula’byo kwakubulwa kwishisa kufikijanga muntu ku milangwe ya bonakani. Ketwidilwepo nkuku ya Satana. (2 Kodinda 2:11) Tuyukile amba uloñanga bukomo bwandi bonso mwanda wa kwitulabika tuzoze mu mwingilo wetu otwingidila Leza.

²² Byotudi bengidi balumbuluke, tulamatei pototo ku bufundiji bwa bwine Leza. (1 Temote 4:6) Twingidijei kitatyi kyetu na tunangu ponso potutonga myanda yotusaka kuyuka. Namino, lunsamfwakanwa lusuluka ku mushipiditu wa Satana keluketutenkenyapo. Bine, twipānei nyeke mu kubandaula bintu “byonsololo, shi bika, shi bika, bya binebine; byonso bilemekwa buleme, shi bika, shi bika; byonso bya boloke, shi bika, shi bika; byonso bitoka tō, shi bika, shi bika; byonso bya buyabuya, shi bika, shi bika; kadi byobya byonsololo bilumbuluke ku meso a bantu bonso, shi kadi namo mudi buleme, ne kutendelwa kwabyo.” Shi tuyuje ñeni yetu ne mityima yetu na bintu bya uno muswelo, Leza wa ndoe ukekala netu.—Fidipai 4:8, 9.

I bika byotwafunda?

• Tunangu twa ntanda tukokeja kuleta kyaka ku mushipiditu namani?

• Tufwaninwe kulonga bika shi tusaka kwikinga ku misapu ya bonakani ya tupondo?

• I mineneno ya muswelo’ka yotufwaninwe kwijiba’ko munda mwa kipwilo?

• I bika bifwaninwe kulonga mwine Kidishitu bilombola amba udi na bujalale mu bungibungi bwa misapu idi’ko dyalelo?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 21]

Mapepala ne mabuku mavule matumbe keakwatañenepo na mikadilo ya bwine Kidishitu.

[Kifwatulo pa paje 22]

Bene Kidishitu bakokeja kwishinta milangwe pampikwa kuningila bakwabo beilonde.