Tukunei Nkunwa ya Bubinebine bwa Bulopwe
Tukunei Nkunwa ya Bubinebine bwa Bulopwe
“Lubanga kuna nkunwa yobe, kadi kyolwa nakyo kokōlo[lo]ja dikasa dyobe.”—MUSAPUDI 11:6.
1. Bene Kidishitu bakunanga nkunwa mu buluji’ka dyalelo?
KUDIMA madimi wādi mwingilo wa mvubu mpata ku Bahebelu ba pa kala. O mwanda Yesu wātwejeje myanda ya madimi mu byelekejo byandi, ke-muntu wāpityije būmi bwandi bonso bwa bu muntu mu Ntanda ya Mulao. Kifwa, wāelekeje busapudi bwa myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza na kukuna nkunwa. (Mateo 13:1-9, 18-23; Luka 8:5-15) Kufika ne ku dyalelo, twikale kobadima nansha kokebadimapo, kukuna nkunwa ya ku mushipiditu o mwingilo wa mvubu mpata wingila bene Kidishitu.
2. Mwingilo wetu wa busapudi udi na mvubu’ka, ne i bintu’ka bimobimo bilongwa dyalelo mwa kwingidila’o?
2 Kwingila mwingilo wa kukuna kunwa ya bubinebine bwa mu Bible mu kino kitatyi kya mfulo i dyese dikatampe. Loma 10:14, 15 ulombola senene mvubu ya uno mwingilo amba: “Lelo bakēvwana namani, musapudi mpika? Lelo kadi, bakasapula namani, bakubulwa kutumibwa? Monka mo kisonekelwe’mba: E! E! E! buya’o oa maulu ā baleta myanda-miyampe ya bintu bilumbuluke!” Bine, pano po pene pebweja’ko mvubu ya kwendelela kumeso na mumweno mulumbuluke wa kwingila uno mwingilo witupele Leza. O mwanda Batumoni ba Yehova i bepāne mu kulupula ne kwabanya Mabible ne mabuku esambila pa Bible mu ndimi 340. Kuteakanya bino byonso i kulombe kwikale bengidi 18 000 ne musubu bengila pakubulwa nsengwa ku kité kya mingilo ne ku misambo mu matanda pala pala. Batumoni basenselela ku midiyo isamba nabo bekwete’ko babanya ano mabuku esambila pa Bible kujokoloka ntanda yonso.
3. I bipa’ka bilupulwanga mu uno mwingilo wa kukuna bubinebine bwa Bulopwe?
3 I bipa’ka bilupukanga mu uno mwingilo wa kupampa byanga? Bantu bavule dyalelo betabijanga bubinebine pamo’nka na mwādi mwitabijija’bo bantu ku ngalwilo kwa bwine Kidishitu. (Bilongwa 2:41, 46, 47) Eyo, buno bukamoni bukatampe bupānwa bulupulanga kibalwa kikatampe kya basapudi ba Bulopwe bapya babatyijibwa, ino kintu kya mvubu mpata i kutumbija kobutumbija dijina dya Yehova ne kubingija kobumubingija bu Leza umo kete wabine. (Mateo 6:9) Ne kadi, buyuki bwa Kinenwa kya Leza bulumbululanga būmi bwa bantu bavule, bwibatwala ku lupandilo.—Bilongwa 13:47.
4. Batumibwa bādi batele mityima namani ku bantu bobādi basapwila?
4 Batumibwa bādi bayukile biyampe amba myanda miyampe idi na mvubu ya kupāna būmi, o mwanda bādi balangila mpata bantu bobādi basapwila. Kino i kimweke patōka mu bishima bya mutumibwa Polo, wāsonekele amba: “Pa mwanda wa kwimwabila ne lusalusa, twadi tuloelelwe kwimupa, ke myanda-miyampe ya Leza yonka, mhm, i ne mityima yetu mīne kumo, ke-mwi-bantu pano bānwe mwi baswe betu byamalwa.” (1 Tesalonika 2:8) Kuta kwādi kutele Polo ne batumibwa bakwabo mutyima ku bantu i kwiula kobādi beula Yesu ne bamwikeulu ba mūlu, mwanda nabo i bekwate’ko bengila uno mwingilo wa kupandija bantu. Tupitulukei bidi mu mingilo imoimo ya kamweno ingila bano bengidi ba Leza ba mūlu pa kukuna nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe, tutalei ne mwitukankamikila kifwa kyabo netu tuyuke mwa kwingidila mwingilo wetu.
Yesu—Mukushi wa Bubinebine bwa Bulopwe
5. Yesu wādi mwipāne nakampata mu mwingilo’ka paādi pano pa ntanda?
5 Yesu, muntu mubwaninine, wādi na bukomo bwa kulongela bantu ba mu yandi myaka bintu bivule bilumbuluke bya ku ngitu. Kifwa, wādi ubwanya kushotolwela bantu myanda ya bundapi yobādi kebapotolwelepo mu oa mafuku, nansha kwendeleja bantu kumeso mu myanda ya sianse. Ino, pa kushilula’tu mwingilo wandi, wālombwele patōka amba utumīnwe kusapula myanda miyampe. (Luka 4:17-21) Kufika ku mfulo kwa mwingilo wandi, wāshintulula’mba: “Po pa mwanda o nabutwidilwe pano, ne o naīdile pano panshi na’mba, nkebasapwile [bubinebine].” (Yoano 18:37) O mwanda wādi wipēne aye mwine mu kukuna nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe. Kufundija bantu myanda itala padi Leza ne pa mpango Yandi bo bufundiji bwādi na mvubu mpata kutabuka bufundiji bo-bonso bwaādi ukokeja kufundija.—Loma 11:33-36.
6, 7. (a) I mulao’ka mukatampe wālaile Yesu kumeso kwa kukanda mūlu, ne ufikidijanga’o muswelo’ka? (b) Mumweno wādi umwene Yesu mwingilo wa busapudi ukutala ne abe namani?
6 Yesu wētelele mu kyelekejo bu Mukushi wa bubinebine bwa Bulopwe. (Yoano 4:35-38) Wādi ukusankanya nkunwa ya myanda miyampe ponso paādi umona mukenga. Nansha ke paādi ulwa na lufu ku mutyi pene, wāsapwile myanda miyampe itala pa paladisa ikāya’ko pano panshi. (Luka 23:43) Inoko, mutyima waādi utele ku mwingilo wa kusapula myanda miyampe kewāfudilepo pa lufu lwandi ku mutyi wa masusu. Kumeso kwa kukanda’ye mūlu, wāsoñenye batumibwa amba bendelele na kukuna nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe ne kulonga bana-babwanga. Kupwa Yesu wālaya mulao wa kutendelwa. Amba: “Ami nami kadi, ngidi nenu mafuku onso nyeke, [kufika ne ku kuvuika kwa ngikadilo ya bintu].”—Mateo 28:19, 20.
7 Bino bishima bilombola mutyipo wa Yesu wa kusaka kukwatakanya, kuludika ne kukinga mwingilo wa kusapula myanda miyampe ‘mafuku onso nyeke, kufika ne ku kuvuika kwa ngikadilo ya bintu.’ Kufika ne pano, Yesu ukyendelela na kuta mutyima mpata ku mwingilo wa busapudi. Aye ye Mwendeji wetu mu mwingilo wa kukuna bubinebine bwa Bulopwe. (Mateo 23:10) Byadi Mutwe wa kipwilo kya bwine Kidishitu, ye aye mwinē kiselwa ku meso a Yehova mu uno mwingilo wingilwa ntanda yonso.—Efisesa 1:22, 23; Kolose 1:18.
Bamwikeulu Basapula Myanda ya Nsangaji
8, 9. (a) Bamwikeulu batele mutyima namani mu myanda ya bana ba bantu? (b) I buluji’ka botudi nabo botunenena amba tudi mu kizuilo kitalwa na bamwikeulu?
8 Yehova pa kupanga ntanda, bamwikeulu ‘bāimbile na nsangaji, ne . . . kwela nsadi ya tusepo.’ (Yoba 38:4-7) Tamba’nka penepa, bino bipangwa bya mūlu bitanga mutyima byabinebine ku myanda ya bana ba bantu. Yehova wibingidijanga mu kutwala misapu yandi ku bantu. (Mitōto 103:20) Nakampata mu mwingilo wa kusambakanya myanda miyampe mu ano etu mafuku. Mutumibwa Yoano, mu kusokwelwa kwaāpelwe, wāmwene “mwikeulu . . . wipapa umbukata mwa mūlu,” mupebwe “myanda-miyampe ya nyeke [ya nsangaji] ya kusapwila bēkele panopantanda, ne mizo yonso, ne bisaka byonso, ne ndimi yonso, ne bantu bonso bēne kumo. Kadi wanena ne diwi dikatampe’mba: Akamwai Leza mumutumbike ntumbo; ke-kintu kitatyi kya kidye kyandi kibafika.”—Kusokwelwa 14:6, 7.
9 Bible utelanga bamwikeulu bu “bashipiditu bakwashi, batalwilwe kukwasha boba bakapyana lupandilo.” (Bahebelu 1:14) Abo badi na kipyupyu kya kuvuija mingilo ibapelwe, o mwanda betutalanga batwe, batala ne mwingilo wetu. Potwingila mwingilo wetu, tudi bwa batwe badi pa kikailo kikatampe tutalwa na bibumbo byonso bya mūlu. (1 Kodinda 4:9) Bine, i kintu kilanguluja ne kisangaja pa kuyuka amba mu ino mingilo yotwingila bu bakushi ba bubinebine bwa Bulopwe, ketudipo kasuku ketu!
Twingilanga Mwingilo Wetu na Kipyupyu
10. Madingi mafwaninwe adi mu Musapudi 11:6 akokeja kwingidijibwa namani pa mwingilo wetu wa busapudi?
10 Mwanda waka Yesu ne bamwikeulu batele mutyima ku mwingilo wetu? Yesu wālombwele buluji bumo amba: “Nemusapwila’mba: I enka namino kusepelela kukāya kumeso a bamwikeulu ba Leza pa umo kipya-mambo wakwalamuka pa mutyima.” (Luka 15:10) Ne batwe netu mo monka, tutele bantu mutyima byabinebine. O mwanda tuloñanga bukomo bwetu bonso bwa kukusankanya bubinebine bwa Bulopwe konso. Tukokeja kwingidija binenwa bya Musapudi 11:6 pa mwingilo wetu. Bible udingila’mba: “Lubanga kuna nkunwa yobe, kadi kyolwa nakyo kokōlo[lo]ja dikasa dyobe; mwanda kuyukilepo kyokya kikamena biyampe, shi kino shi kyoki, [padi i] byonso bibidi bikalumbuluka mwa kimo.” Eyo, musapu wetu witabijibwanga na batyetye, ino bantu tutwa, pakwabo tununu beupela. Inoko batwe tusangalanga musangelanga bamwikeulu pangala pa nansha’tu “umo kipya-mambo” witabija musapu wa lupandilo.
11. Kwingidija kwingidijibwa mabuku esambila pa Bible kudi na kamweno’ka?
11 Kusapula myanda miyampe kuselele bintu bivule. Bintu bimo bikwasha mpata mu uno mwingilo i mabuku esambila pa Bible engidijibwa na Batumoni ba Yehova. Mu myanda mikwabo, ano mabuku adi pamo bwa nkunwa ikusankanibwa po-ponso. Ketuyukilepo i yepi ikapa bipa. Kyaba kimo, dibuku dikokeja kusambuka ku makasa a bantu enka ne byodifika ku muntu wa kutanga’dyo. Yesu ne bamwikeulu bakokeja kuludika bintu uno muswelo mu byaba bimobimo mwanda wa bantu ba mityima myoloke bamwene’ko. Ivwana myanda imoimo ilongekele ilombola mulupwilanga Yehova bipa bitulumukwa ne bya kutendelwa ku mabuku otushilanga bantu.
Mwingilo wa Leza Wabine
12. Dipepala dya kala dyākweshe namani kisaka kimo nakyo kyayuka Yehova?
12 Mu 1953, Robert, Lila, ne babo bana, bavilukile mu kibundi kikatampe baenda kukashikata mu njibo mikulukulu kunja ku Pennsylvania, Amerika. Mafuku abala-anga, Robert wanena kutūla’ko kyumba mwakoila munshi mwa matebe atūkīlwa’po ku etaje. Wekwata’ko na kutalula bimbao, kupwa wamona kunyuma kwa lubumbu, bampuku batute mapapye masanesane, bipusu bya nyumu ya kizungu, ne bityakuku bikwabo. Ino umbukata mwa busala’mwa mwadi ne dipepala dya l’Âge d’or (Mwaka wa Ntundubuko). Robert wasangela mpata kishinte kyadi kisambila pa kulela bana. Watulumuka pa kumona misoñanya ipēla, imanine pa Bible, yadi mu dyodya dipepala, kalombola mukajandi Lila amba tusa kutwela mu “mutōtelo wa l’Âge d’or.” Mayenga matyetye pa kupita’po, Batumoni ba Yehova baiya ku yabo njibo, Robert webasapwila amba kisaka kyandi kisenswe’nka “mutōtelo wa l’Âge d’or” kete. Batumoni bamushintulwila amba l’Âge d’or pano kadi na mutwe wa mwanda mukwabo, ke Réveillez-vous ! Ba Robert ne Lila bashilula kwifunda Bible kitatyi ne kitatyi na Batumoni, ku mfulo babatyijibwa. Abo nabo bakuna nkunwa ya bubinebine mu babo bana, baangula bipa bivule. Panenwa pano, bantu 20 ne musubu ba ku kino kisaka, kubadila’mo ne babo bana basamba-babidi, i bengidi babatyijibwe ba Yehova Leza.
13. I bika byatonwene ba mulume ne mukaji ba mu Porto Riko batamije kusepelela kobadi basepelela Bible?
13 Kintu kya myaka 40 kunyuma, William ne Ada, ba mulume ne mukaji ba mu Porto Riko, kebadipo basangela kwifunda Bible. Ponso padi pakokola Batumoni ba Yehova ku kibelo kyabo, badi bafyamakana amba kebadi’kopo. Difuku dimo, William waenda mu nsoko ya bintu bikulukulu kukapota kintu kya kwiya kulongolola nakyo njibo. Ke kubwipi na kwaluka, wamona dibuku dya musombelo wa mani a lulundu musābuke, dilēle pa kintuku kibundebunde. Dyadi dibuku Religion (Mutōtelo), dyalupwilwe na Batumoni ba Yehova mu 1940. William waboya dibuku waenda nadyo ku njibo. Pa kutanga’dyo, dyamusangaja mpata pa kuyuka kwishila kwishidile mutōtelo wabine na wa bubela. Batumoni ba Yehova pa kwiya monka, ba William ne Ada bateja na nsangaji yonso musapu wabo, bashilwididila kwifunda nabo Bible. Myeji mityetye pa kupita’po, babatyijibwa mu 1958 ku Kitango kya Matanda Kiswa-Mutyima kya Leza. Tamba penepa, ke bakwashe bantu 50 ne kupita batwelele mu bu bana na bana bwa bwine Kidishitu.
14. Mungya mulombwela uno mwanda wālongekele, mabuku etu esambila pa Bible akokeja kulonga bika?
14 Karl wādi na myaka 11 kete, ino aye mupupakane’ko. Kitatyi ne kitatyi wādi utanwa na bikoleja. Shandi, musapudi wa Metodishite mwine Alemanye, wāmufundije amba bantu babi belwanga mu kalunganyembo ka mudilo shi abafu. Karl wādi na moyo wa kalunganyembo. Difuku dimo mu 1917, Karl wāmona kapapye kalēle mu kipito, wēkaboya. Aye pa kwela’po diso, wāmona bukidi bonka kipangujo kisonekelwe’po amba: “Kalunganyembo, lelo i kika?” Kano kapapye kādi ka lwito lwa kwenda ku dishikulu dya bantu bonso disambila pa kalunganyembo, dyādi disa kunenwa na Befundi ba Bible, betwa dyalelo bu Batumoni ba Yehova. Kintu kya mwaka umo pa kupita’po, Karl wābatyijibwa, wāikala Mwifundi wa Bible, wādi ke mupwe kala kwifunda Bible misunsa mivule. Mu 1925, wāitwa kwingila ku kitako kya mingilo kya Batumoni ba Yehova—ko kwaingila ne dyalelo dino. Mingilo yonso yakadi mwingile mu bula bwa myaka 80 ne kupita yāshilwile na kapindi ka papye kādi kelēlwe mu kipito.
15. I bika bikokeja kulonga Yehova shi wamone amba i kyendele’mo kwibilonga?
15 Eyo, batwe bantu ketubwanyapo kuyuka shi bamwikeulu bāingile mingilo mu ino myanda yālongekele ne shi bāingile’yo namani. Ino ketufwaninwepo kwalakana kino, Yesu ne bamwikeulu bengilanga mwingilo mukatampe mu busapudi, ne Yehova uludikanga myanda shi wamone amba i kyendele’mo. Ino myanda mimweke ne mikwabo, ilombola patōka amba mabuku etu aloñanga bintu biyampe poetutalukanga ku makasa.
Twi Balobekwe Kyabulēme
16. I bika bitufundija binenwa bidi mu 2 Kodinda 4:7?
16 Mutumibwa Polo wēsambile pa ‘kyabulēme kitūlwe mu bingidilwa bipungwe na biloba.’ Kino kyabulēme i mwingilo wa kusapula upēne Leza, bingidilwa bipungwe na biloba nabyo i bantu balobekelwe kino kyabulēme na Yehova. Bano bantu i bakubulwa kubwaninina, badi na mikalo, o mwanda Polo ubweja’ko amba bipa bilupuka ku uno mwingilo wibapelwe bilombola amba “bukomo butabukile pa bwikalwanga nabo nyeke bwikale bwa Leza ke bwa mudi batwe benepo.” (2 Kodinda 4:7, NW) Eyo, tukokeja kukulupila mudi Yehova wa kwitupa bukomo bwa kwitukwasha tuvuije mwingilo wetu ne pa mfulo.
17. I bika byotukokeja kutana potukuna nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe, ne mwanda waka tufwaninwe nyeke kulama mumweno wetu mulumbuluke?
17 Divule kitulombanga kwielela’ko. Mwanda myaba imoimo i mikomo, ikoleja pa kwingila’mo. Mu bifuko bimobimo mudi bantu bavule bañumauma ba mu meso fututu, pakwabo bakalabale. Bukomo bonso botulonga mu mikenza ya uno muswelo kebulupulangapo bipa bivule. Ino budi na mvubu mpata mwanda tusakanga kupandija bantu badi mu kyaka. Vuluka amba nkunwa yokunanga ipanga bantu nsangaji pano ne mu būmi bwa nyeke bwiya kumeso. I kyabine, bino binenwa bya Mitōto 126:6 bifikidilanga pavule pene: “Nansha wendele mu dishinda dyandi udila, uselele nkunwa; ukāyanga dikwabo na tusepo, uselele bīta byandi.”
18. I muswelo’ka otukokeja kuta kyaba kyonso mutyima ku mwingilo wetu, ne i kika kyotutela’ko mutyima?
18 Nanshi ponso potumona mukenga wa kukuna na mutyima umo nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe, tukunei’yo. Ino ketwakivulaminwai kino, nansha tukune, tusangile, wa kutamija’yo mwine i Yehova. (1 Kodinda 3:6, 7) Bine, monka muvuijija Yesu ne bamwikeulu kipindi kyabo kya mwingilo, Yehova usakanga netu tuvuije mwingilo wetu ne pa mfulo. (2 Temote 4:5) Tutei kyaba kyonso mutyima ku bufundiji bwetu, ku ngikadilo yetu, ne ku kipyupyu kyotwingila nakyo mwingilo wetu. Kyotutela’ko mutyima kine i kika? Polo ulondolola’mba: “Wivwane ulonge namino, ukepandija abe mwine, ne boba bakwivwananga bene kumo.”—1 Temote 4:16, NW.
Lelo I Bika Byotwafunda?
• Mwingilo wetu wa kukuna ulupulanga bipa biyampe mu miswelo’ka?
• Yesu Kidishitu ne bamwikeulu nabo bengilanga namani uno mwingilo wa busapudi dyalelo?
• Mwanda waka tufwaninwe kukuna na mutyima umo nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe?
• Ponso potutana buñumauma ne bukalabale mu mwingilo wetu, i kika kifwaninwe kwitutonona tūminine?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 25]
Dyalelo bene Kidishitu bakunsakanyanga na mutyima umo nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe, pamo bwa babidimye bene Isalela ba pa kala
[Kifwatulo pa paje 26]
Batumoni ba Yehova balupulanga ne kwabanya mabuku mavule meshileshile esambila pa Bible mu ndimi 340