Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Bitapwa bya Lutendelo Bisangaja Yehova

Bitapwa bya Lutendelo Bisangaja Yehova

Bitapwa bya Lutendelo Bisangaja Yehova

“Mwipane ngitu yenu, ke kitapwa kyumi, kikola, kya kuloelelwa Leza.” —Loma 12:1.

1. I bika binena Bible pa mvubu ya kitatyi kityetye ya bitapwa byādi byelwa pādi pakidi bantu munshi mwa Bijila bya Mosesa?

 “KE-MUNTU mukanda-wa-bijila byo udi ne mujiñininya wa bintu bilumbuluke bya kukāya, kebidipo bintu bīne, mhm, nabya kebiyūkilepo, nansha patyetye pene, kufikija pa bubwaninine boba bafwenanga ne bitapwa bimo byonka, pa mwaka, pa mwaka, byo bēlanga nyeke, mhm.” (Bahebelu 10:1) Mutumibwa Polo ulombola na bino binenwa bisumininwe amba bitapwa byonso byādi byelwa pādi pakidi bantu munshi mwa Bijila bya Mosesa, kebyādipo na mvubu ya nyeke ya kupandija muntu.—Kolose 2:16, 17.

2. I kika kinenenwa amba kukimba kwivwanija kamwanda ne kamwanda ka mu Bible katala pa byakwela ne bitapwa bya mu Bijila ke kwisusulapo bitupu?

2 Lelo ko kunena amba myanda yonso ya mu Mikanda Itano ya Bijila itala pa kwela bitapwa ne byakwela keikidipo na mvubu ku bene Kidishitu dyalelo? Mhm, mwanda pano ke kintu kya mwaka, bantu belembeje ku Masomo a Mwingilo wa Kiteokratike afundwa mu bipwilo bya Batumoni ba Yehova ntanda yonso i batange ino mikanda itano ya ñanjilo mu Bible. Bamo balongele bukomo pa kusaka kutanga ne kwivwanija tumyanda tonso tudi’mo. Lelo bukomo bonso bobalongele kwadi kwisusula bitupu? Ehe, bino bintu “byonsololo byasonekelwe kala byasonekelwe mwanda wa kwitufundija’mba, pa kutūkija mutyima, ne pa kusengibwa na bisonekwa, twikale ne kukulupila.” (Loma 15:4) Shi ke pano, kipangujo kine i kino, I ‘bufundiji’ka’ ne ‘busengi’ka’ botukokeja kumwena mu myanda ya Bijila ya byakwela ne bitapwa?

Mwanda wa Kwitufundija ne Kwitusenga

3. I kintu’ka kya pa kitako kitusakilwa?

3 Eyo, nansha kwela bitapwa bya banyema pamo na mwādi musoñaninye’byo mukanda wa Bijila byokekukitutalepo batwe, inoko mingilo yādi ingila bitapwa ku bene Isalela mu ludingo kampanda, ikitutala ne batwe, mwanda netu tusakanga kulekelwa bubi bwetu mwa kumwena buntu bwa Leza. Lelo pano poketukyela bitapwa bya banyema, i muswelo’ka otukokeja kumwena’mo kano kamweno? Polo, pa kupwa kulombola mwikadile bitapwa bya banyema na mikalo, unena’mba: “Po pānenena [Yesu] pa kwiya panopantanda’mba: Kitapwa ne kyakwela abe kuswele’byo, ino wanongolwedile ngitu; kadi mu byakwela bituntulu bisokwe, ne bitapwa bya pa bubi abe kuloelwemopo, mhm. E po nanenena na’mba: Amiwa uno ngiyanga (monka mu muvunga wa mukanda kinsonekelwe) kulonga kiswa-mutyima obe, abe Leza.”—Bahebelu 10:5-7.

4. Polo wāingidije muswelo’ka Mitōto 40:6-8 padi Yesu Kidishitu?

4 Polo utela Mitōto 40:6-8, amba Yesu kāidilepo kwendeleja “kitapwa ne kyakwela,” mwanda “byakwela bituntulu bisokwe, ne bitapwa bya pa bubi” kebyādipo kadi bikidi bitabijibwe na Leza mu mafuku āsonekele Polo ino myanda. Ino Yesu aye wāile na ngitu milongololwe na Shandi wa mūlu, ngitu myenzankane pamo na yoya yaālongolwedile Adama kitatyi kyaāmupangile. (Ngalwilo 2:7; Luka 1:35; 1 Kodinda 15:22, 45) Yesu Mwana mubwaninine wa Leza, ye wādi “lukunwa” lwa mwana-mukaji monka mokyālailwe mu Ngalwilo 3:15. I aye wādi wa ‘kusonsakanya Satana mu mutwe’ nansha nandi byaādi ‘wa kusonsakanibwa mu kapondo.’ Mu uno muswelo, Yesu wāikele ke kibelo kishitwilwe na Leza, kya kumwena’ko bantu lupandilo lwādi lutengele bantu ba lwitabijo tamba mu mafuku a Abele.

5, 6. I muswelo’ka wa kufwena kudi Leza upityile kunengela upelwe bene Kidishitu?

5 Polo wēsambile pa mwingilo wa pa bula wāingile Yesu, amba: “Aye wampikwa kuyūka bubi, nansha patyetye, aye [Leza] wamwalamuna bu-wabubi pa ngitu yetu, mwanda wa kunena’mba, twalamuke bu-boloke bwa Leza mudi aye.” (2 Kodinda 5:21) Kino kishima “wamwalamuna bu-wabubi” kibwanya kwalamunwa ne bu ‘wamulonga ke kyakwela kya bubi.’ Mutumibwa Yoano unena’mba: “I aye waelelwe bu kitapwa kya kipwanyino’mba tulekelwe bubi bwetu, kadi ke’nkapo bwetu, anha, i ne bwa bantu bonso.” (1 Yoano 2:2MB) Nanshi bene Isalela bādi na muswelo wa lupito wa kufwena kudi Leza na bitapwa byabo, ino bene Kidishitu abo badi na kitapwa kya Yesu Kidishitu, kino i kitako kya kufwenena kudi Leza kipite bukatampe. (Yoano 14:6; 1 Petelo 3:18) Shi tudi na lwitabijo mu kitapwa kya kinkūlwa kipēne Leza ne shi tumukōkele, bine netu tukalekelwa bubi bwetu ne kusangela buntu ne madyese Andi. (Yoano 3:17, 18) Lelo mwene kino kituseñanga? Ino i muswelo’ka otukokeja kulombola amba tudi na lwitabijo mu kitapwa kya kinkūlwa?

6 Mutumibwa Polo, pa kupwa kushintulula amba bene Kidishitu badi na kitako kikatampe kya kwifwenya kudi Leza, utela miswelo isatu itanwa mu Bahebelu 10:22-25 yotukokeja kulombola amba tudi na lwitabijo ne tusepelele mu mpango ya buswe ya Leza. Nansha musoñanya wa Polo byowādi utala bidi dibajinji pa boba badi na muswelo wa “kutwela mu kīne kikola”—bashingwe-māni badi na lwito lwa mūlu—ino kunena na bubine, bantu bonso basakilwa kuta mutyima ku binenwa bya Polo bya ku bukomo bwa mushipiditu shi bakimba kumwena mu kitapwa kya kipwanyo kya Yesu.—Bahebelu 10:19.

Ela Bitapwa Bitōka, Byambulwa Kiko

7. (a) Bahebelu 10:22 ulombola patōka namani byobya byādi bilongwa na kitapwa? (b) I kika kyādi kifwaninwe kulongwa pa kusaka kitapwa kitabijibwe na Leza?

7 Dibajinji, Polo usoñanya bene Kidishitu amba: “Tufwene nanshi ne mutyima mulumbuluke wa kwitabijija nakampata, kadi ne mityima yetu misangilwe tō, ku owa mutyima wa mundamunda umbi, ne ngitu yetu nayo myoījibwe kala ne mema atōka, tō.” (Bahebelu 10:22) Muneneno wingidijibwe pano ulombola patōka mingilo yādi ingila kitapwa kya mujiñininya mu myaka yādi ikidi bantu munshi mwa Bijila. I kikwatañane, mwanda kitapwa kya muntu kyādi kitabijibwa enka shi i mwele’kyo na kukanina kwa mutyima koloke, kitapwa kyandi kitōka tō, kyambulwa kilema. Nyema wa kwela bu kitapwa wādi uselwa mu bimunanwa nansha mu luombe lwa banyema batōka, shi tukokeja kunena nabya, “wampikwa bulema,” mubwane. Wivwane kyakwela i kilupulwe mu byoni, kyādi kifwaninwe kwikala kya bankutyi nansha bibondya bya bankunda. Shi bino byonso byādi bisakwa i bibwane, nabya kitapwa “k[yādi ki]tabijibwa padi aye kumupwanija.” (Levi 1:2-4, 10, 14; 22:19-25) Kyakwela kya bukula kekyādipo na kiyujo, kyelekejo kya bubole; nansha kwelwa’mo buki, ko kunena amba busuku butobala bwa bipa, bukokeja kutatukija’kyo. Ponso pādi pelwa byakwela—bya banyema nansha bya bukula—pa madabahu, bādi babweja’po ne mwepo, mwanda ao ulamanga bintu.—Levi 2:11-13.

8. (a) I bika byādi bilombwa muntu wela byakwela? (b) I muswelo’ka otubwanya kuyuka shi butōtyi bwetu i bwitabijibwe na Yehova?

8 Lelo mwine wela kyakwela’wa nandi? Bijila byādi binena amba muntu yense wiya ku meso a Yehova ufwaninwe kwikala utōka, wambulwa kiko. Muntu yense musubile pa buluji bo-bonso wādi bidi wela kyakwela kya bubi nansha kya kujilula mwanda wa ekale utōka ku meso a Yehova, nabya kyakwela kyandi kisōkwe nansha kitapwa kya kipwano kiketabijibwa na Yehova. (Levi 5:1-6, 15, 17) Mwene pano tubamone mvubu yotufwaninwe nyeke kwikadila na mwimanino utōka ku meso a Yehova? Shi tusaka butōtyi bwetu bwikale bwitabijibwe na Leza, tufwaninwe kupelakanya kolola bupya-mambo bo-bonso butala pa kujilula bijila bya Leza. Tufwaninwe kupelakana kwileta batwe bene ku bingidilwa bitupele Leza bya kwitukwasha—“bakulumpe ba kipwilo” ne Yesu Kidishitu, “kitapwa kya kipwanyino’mba tulekelwe bubi bwetu.”—Yakoba 5:14; 1 Yoano 2:1, 2MB.

9. I kwishila’ka kudi pa bukata bwa bitapwa byādi byelwa kudi Yehova ne byobya byādi byelwa ku bilezaleza?

9 Kutyityija kutyityijibwe kubulwa disubi mu bintu byo-byonso ko kwishila kwine kukatampe kwādi kwishidile bitapwa byādi byelwa kudi Yehova ne byobya byādi byelwa ku bilezaleza na bantu ba mizo yādi ijokolokele Isalela. Dibuku dimo disambila pa kano kayukeno kayukanya bitapwa bya mu Bijila bya Mosesa, dinena’mba: “Tumona’mba kekudipo kintu nansha kimo kyādi kikwatañene na lubuko nansha na kusama; kutupu kukapuka na mukapukilwa mu mitōtelo, kwisala nsalo, nansha bwitwa bujila, bisela bya bulongelonge bilangula masenda byonso byādi bijidikwe; kutupu kwela bantu bu bitapwa; nansha kwela bitapwa ku bafu.” Bino byonso bikokela milangwe ku kintu kimo: Yehova i ukola, katalangapo kilomo-nyeka nansha kwitabija bubi ne bubole, shi bwa muswelo’ka shi bwa muswelo’ka. (Habakuka 1:13) Butōtyi ne bitapwa bimupebwa bifwaninwe kwikala bitōka, byambulwa kilema—kya ku ngitu, kya mu ñeni nansha kya ku mushipiditu.—Levi 19:2; 1 Petelo 1:14-16.

10. Mungya musoñanya wāsoñenye Polo usonekelwe mu Loma 12:1, 2, i kwibandaula’ka kotufwaninwe kwibandaula?

10 Byotwayuka namino, tufwaninwe kwibata munda mu bintu byonso bya umbūmi bwetu mwanda wa kumona shi mwingilo otwingila Yehova witabije’o. Ketwakilangai amba mwanda’po twendanga ku kupwila ne mu mwingilo wa bwine Kidishitu, kekudipo mwanda nansha shi tulonga bintu bingi kufula. Nansha kufwatakanya’mba kwingila mingilo ya bwine Kidishitu ko kabepelo ka kulekela kulonda bijila bya Leza mu bintu bikwabo bya mu būmi bwetu. (Loma 2:21, 22) Ketubwanyapo kumona madyese ne buntu bwa Leza shi tulekele bintu kampanda bya disubi ku meso andi byona mulangilo nansha mulongelo wetu. Vuluka byānene Polo, amba: “Bānwe bāna betu, nemwisashilapo, pa lusa ne lusa lwa Leza’mba, mwipane ngitu yenu, ke kitapwa kyumi, kikola, kya kuloelelwa Leza, ko kutōta kwenu kwine kwine kwa mutyima. Kadi kemukīkala kudingakanibwa na bapanopantanda; nanshi mwikale kupalukako ponka pa kwisambula mityima yenu, amba mutompe kiswa-mutyima wa Leza, ne mwikadile bulumbuluke, kuloelelwa, ne bu-bwaninine monka.”—Loma 12:1, 2.

Ela Bitapwa bya Lutendelo na Mutyima Umo

11. Kishima “kwitabija kwa kukulupila” kitelelwe mu Bahebelu 10:23 kishintulula namani?

11 Mu mukanda wātumine Polo kudi Bahebelu ukokela’mo milangwe pa kintu kikwabo kya mvubu mpata mu butōtyi, amba: “Tūminine konka ku [kulombola patōka] kukulupila kwetu, ne kulangalanga kwine mpika; ke-muntu witulaīle uno i wabinebine.” (Bahebelu 10:23) Kishima ‘kulombola patōka kukulupila’ kishintulula pa bute pa bute “kwisāsa,” kadi Polo wisambile ne pa “kitapwa kya lutendelo.” (Bahebelu 13:15NW) Kino kituvuluja muswelo wa bitapwa byāelele bana-balume ba kala, kifwa Abele, Noa ne Abalahama.

12, 13. Mwine Isalela wādi unenwe kuyuka bika pa kwela kyakwela kisōkwe, ne i bika byotufwaninwe kulonga bilombola amba netu tudi na uno mushipiditu umo onka?

12 Mwine Isalela wādi shi kaela kyakwela kisōkwe, wela’kyo ‘na kiswa-mutyima kyandi ku meso a Yehova.’ (Levi 1:3) Pa kwela kitapwa kya owa muswelo, wādi ulombola ku meso a bantu bonso pambulwa nsengwa amba i mwitabije madyese mavulevule ne kanye ka buswe bwa Yehova pa bantu bandi. Vuluka amba kintu kyādi kiyukanya kwishila kwādi kwishidile kyakwela kisōkwe na bikwabo i kusōkwa kwādi kusōkwa kyakwela kyonso kituntulu pa madabahu—kyelekejo kifike’po kyenzankene na kwipāna ne kulamata ndamatyidile kudi Leza. Ne dyalelo nadyo mo monka, tulombolanga lwitabijo lwetu mu kitapwa kya kinkūlwa ne kufwija’ko kwetu pangala pa ino mpangiko kitatyi kyotwelanga kudi Yehova “kitapwa kya lutendelo, kino i kipa kya milomo” yetu kyotuletanga pakubulwa nsengwa, na mutyima umo.

13 Bene Kidishitu nansha byokebelangapo bitapwa bwa bya pa kala—bya banyema nansha bya bidimibwa—ino badi na kiselwa kya kutwala bukamoni bwa myanda miyampe ya Bulopwe ne kulonga bana-babwanga ba Yesu Kidishitu. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Lelo nobe ukwatakanyanga mikenga ya kusapula patōka myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza amba bantu bavule nabo bamone kuyuka bintu bya kutendelwa bya Leza byabikīle boba bonso bamukōkele? Le upānanga pambulwa nsengwa kitatyi ne bukomo bobe mu kufundija bantu basangela musapu ne kwibakwasha bekale ke bana-babwanga ba Yesu Kidishitu? Bupyasakane bwetu mu kwingila uno mwingilo busangajanga Leza pamo’nka bwa mwenye wa kyakwela kisōkwe.—1 Kodinda 15:58.

Sangela Bupwani Bobe na Leza ne na Bantu

14. Binenwa bya Polo bidi mu Bahebelu 10:24, 25 bidingakene muswelo’ka na mulangwe wa kitapwa kya kipwano?

14 Kya mfulo, Polo ukokela milangwe pa kipwano kyetu na bene Kidishitu bapwani netu botutōta nabo Leza. “Kadi twitei mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku [buswe] ne mīngilo miyampe; ne kuleka’byo kubungakana mpika, pamo na muswelo wa bamobamo, poso kwikwasha bātwe bene; ne byo mwamona difuku dibafwena po pene pa kuningija.” (Bahebelu 10:24, 25) Bino bishima byonso, “kwisombela ku buswe ne ku mingilo miyampe,” “kubungakana,” ne “kwikwasha batwe bene,” bituvuluja mwingilo wādi wingila kyakwela kya kipwano pa bantu ba Leza mu Isalela.

15. I kudingakana’ka kudingakene kitapwa kya kipwano ne kupwila kwa bwine Kidishitu?

15 Kishima “byakwela bya kipwano” kyaba kimo kishintululwanga ne bu “byakwela bya ndoe.” Mu Kihebelu kino kishima “ndoe” pano kidi mu buvule, kepabulwe padi kishintulula amba kwela na bela bitapwa bya uno muswelo kufikijanga muntu ku kwikala mu ndoe na Leza ne na batōtyi nandi. Mufundi umo unena pa mwanda utala kitapwa kya kipwano amba: “Bine, kino kyādi kitatyi kya bupwani bwa nsangaji na Leza wa Kipwano, mwanda Aye mwine wādi wiikija wāikala ke Mweni wa bene Isalela wendelwe bidibwa bya kitapwa, nansha byaādi nyeke bu wabo Mufikilwa.” Kino kituvuluja mulao wa Yesu wa amba: “Po bakabungakena bonso mu dijina dyami, shi babidi, shi basatu, nami ngidi monka mubukata mwabo.” (Mateo 18:20) Kyaba kyonso kyotutanwanga ku kupwila kwa bwine Kidishitu, tumwenanga kamweno mu kisense kyubaka, mu kukankamikwa na bufundiji, ne mu kuyuka kotuyuka amba Mfumwetu Yesu Kidishitu udi netu. Kino kilengejanga kupwila kwa bwine Kidishitu kwikale kwa nsangaji yabinebine ne kukankamika lwitabijo.

16. Byotuyukile kala mwādi mwikadile kitapwa kya kipwano, i bika bilengejanga kupwila kwa bwine Kidishitu kwikale kwa nsangaji kutabuka?

16 Ku kitapwa kya kipwano, māni onso—a ku mila, ku mfyo, ku dityima, ne ku mushiki, pamo ne oa ekalanga ku ya mukila munune wa mukōko—ādi elwa kudi Yehova na kusōka’o bu kyakwela pa madabahu. (Levi 3:3-16) Māni ādi amonwa bu kipindi kinune, kiyampe ku nyema kutabuka bipindi byonso. Kwela’o pa madabahu i kilomboji kyādi kilombola amba abape Yehova kintu kilumbuluke kupita byonso. Kintu kilengeja kupwila kwa bwine Kidishitu kwikale kwa nsangaji ke enkapo bufundiji botutambula’ko, ino i ne lutendelo lotutendela’ko Yehova. Tumutendelanga na bipindi byotupityija’ko—na mutyima wa kwityepeja, inoko na bukomo bwetu bonso—na kwimba na mutyima wetu onso, na kuteja na katentekeji ne na kulondolola’ko kyaba kyonso. Mulembi wa mitōto wānene amba: “Tendelai Yehova, imbai lwimbo lupya kudi Yehova, ne lutendelo lwandi mu kipwilo kya bapandulwemo.”—Mitōto 149:1.

Madyese Mavulevule Atamba Kudi Yehova Etwilaija

17, 18. (a) I kitapwa’ka kikatampe kyāelele Solomone pa kushitulwa kwa tempelo mu Yelusalema? (b) I madyese’ka āeselwe bantu ku masobo a kushitulwa kwa tempelo?

17 Mulopwe Solomone pa kushitula tempelo mu Yelusalema mu kweji wa busamba-bubidi mwaka wa 1026 K.K.K., wāelele “kitapwa [kikatampe] kumeso kwa Yehova,” kya “byelwa bisōkwe, ne byelwa bya bukula, ne māni a byelwa bya” kipwano. Kutentekela pa byakwela byonso bya bukula byaāelele, wāelele pantu’pa bungi bwa bañombe 22 000 ne mikōko 120 000.—1 Balopwe 8:62-65.

18 Lelo ukokeja kufwatakanya buvule bwa lupeto ne mingilo yālombele oa masobo makatampe nabya? Eyo, ino madyese āeselwe Isalela ādi matabuke kulampe kwine buvule bwa byonso bino. Ku mfulo ya masobo, Solomone “watalula bantu, kabidi baesela mulopwe dyese, ke benda ku mapema abo basepelela ne ku mutyima nsangaji yonka yonka, mwanda wa buyampe bonso bwalongele Yehova kudi mwingidi wandi Davida, ne kudi Isalela bantu bandi.” (1 Balopwe 8:66) I bine, monka mwaāndikile’kyo Solomone mwine, “dyese dya Yehova dipeteja bupeta, kadi kalundilekopo kanjia nansha kamo kene.”—Nkindi 10:22.

19. I bika byotufwaninwe kulonga shi tusaka kweselwa madyese makatampe na Yehova tamba pano ne nyeke ne nyeke?

19 Tudi mu kitatyi kipingakanibwa “mujiñininya wa bintu bilumbuluke bya kukāya” na “bintu bīne.” (Bahebelu 10:1) Yesu Kidishitu Kitobo Mukatampe mwinemwine ke mutwele kala mūlu mwine, kukalombola mvubu ya mashi andi a kupwanya na Leza boba bonso badi na lwitabijo mu kitapwa kyandi. (Bahebelu 9:10, 11, 24-26) Batwe netu pa kino kitapwa kikatampe ne pa kwela na mutyima umo bitapwa byetu bya lutendelo kudi Leza, bitōka, byambulwa kiko, tukendelela kumeso na ‘kusepelela ne ku mutyima nsangaji yonkayonka,’ koku tutengele madyese mavulevule aketwesela Yehova.—Malaki 3:10.

Usa Kulondolola Namani?

• I bufundiji’ka ne busengi’ka botukokeja kumwena mu myanda ya mu Bijila itala pa byakwela ne bitapwa?

• I kisakibwa’ka kibajinji kisakibwa pa kusaka kitapwa kikale kitabijibwe, ne kino kishintulula bika kotudi?

• I bika byotukokeja kwela bidingakene na kyakwela kya bukula kyādi kyelwa ku kusaka kwa muntu mwine?

• Kupwila kwa bwine Kidishitu kudingakene namani na kyakwela kya kipwano?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 14]

Shi tusaka mwingilo wetu wikale mwitabijibwe na Yehova, tufwaninwe kwikala bakubulwa disubi mu bintu byo-byonso

[Kifwatulo pa paje 15]

Tuyukanyanga patōka kwitabija kotwitabije buyampe bwa Yehova potwipānanga mu mwingilo

[Kifwatulo pa paje 16]

Kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu kyāpenwe na Yehova amba bantu bamwene’ko lupandilo