Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Bupyani Bwetu Bulēme—Lelo Bushintulula Bika Kodi?

Bupyani Bwetu Bulēme—Lelo Bushintulula Bika Kodi?

Bupyani Bwetu Bulēme—Lelo Bushintulula Bika Kodi?

“Iyai kuno bānwe bakweselwa dyese kudi Tata, mupyanei bulopwe bwimulongolwele kala pa ngalwilo ya pano pantanda.”—MATEO 25:34.

1. I bintu’ka bipebwanga bantu bu kipyanwa?

 BANTU bonso badi na bintu byobapyene. Bamo bupyani bwabo i būmi buyampe bwa bintu bya ku ngitu. Bakwabo i būmi bwa bulanda. Kyaba kimo, nkongo ya kala i mipyanike mushikwa wa kushikwa kabila kampanda pa mwanda wa byoyāivwene nansha byoyāmwene. Inoko kudi kintu kimo kyotupyene batwe bonso: I bubi bwitupyanikile Adama, muntu umbajinji. Kino kipyanwa kitutwalanga ku lufu.—Musapudi 9:2, 10; Loma 5:12.

2, 3. Yehova wāletele ku ngalwilo bupyani’ka bwādi bwa kupyana lutundu lwa ba Adama ne Eva, ne mwanda waka bābudilwe kwibutambula?

2 Ku ngalwilo Yehova, Tata wa mūlu wa buswe, wāpyanikile muzo wa muntu bupyani bwishile—būmi bwa nyeke mu bubwaninine mu Paladisa. Bambutwile betu babajinji, ba Adama ne Eva, bāpelwe kyalwilo kibwaninine, kyampikwa bubi. Yehova Leza wāpa muzo wa muntu umbuo onso wa Ntanda bu kyabuntu. (Mitōto 115:16) Wātūla budimi bwa Edena bu kyalwilo kya mukekadila umbuo onsololo wa ntanda, wāpa ne bambutwile betu babajinji mwingilo wa kutendelwa, mulumbuluke. Bādi ba kubutula bana, kulongolola ntanda ne misaka yonsololo ya mityi ne ya banyema, ne kutandabula mikalo ya Paladisa mwa kusambakena’yo umbuo onso. (Ngalwilo 1:28; 2:8, 9, 15) Lutundu lwabo lwādi lwa kwingila nabo ino mingilo. Bine, kyādi kipyanwa kiyampe kyobādi ba kupyanika bana!

3 Ino pa kusaka kuloelelwa kino kipyanwa, ba Adama ne Eva ne lutundu lwabo bādi bafwaninwe kwikala mu kipwano kiyampe na Leza. Bādi banenwe kuswa ne kukōkela Yehova, ino ba Adama ne Eva bāleka kusangela byēbapele Leza, bābulwa kukōkela ku lubila lwandi. Bājimija Paladisa kikalo kyabo ne byepelo bya ntumbo byādi bibatūdile Leza ku meso abo. Penepo bākomenwa kupyanika bino byonso ku lutundu lwabo.—Ngalwilo 2:16, 17; 3:1-24.

4. I muswelo’ka otukokeja kutambula bupyani bwājimije Adama?

4 Yehova na kanye kandi wākwata’ko mpango ya kupa lutundu lwa ba Adama ne Eva mukenga wa kutambula bupyani bobāsupakenye. Namani? Pa kitatyi kitungwe na Leza, Yesu Kidishitu wandi Mwana wāiya kwelela lutundu lwa Adama būmi bwandi bwa bu muntu mubwaninine. Na kino kilongwa, Kidishitu wāiya kwibakūla abo bonso. Inoko bupyani kebwādipo bwa kwibapyanikwa ponka na ponka. Kwādi kwibasakila bidi kwikala na mwimanino muyampe ku meso a Leza. Uno mwimanino bādi ba kumwena’o ku kwikala na lwitabijo mu kinkūlwa kya Yesu kidi na mvubu ya kupūta bubi ne na kulombola luno lwitabijo na kikōkeji. (Yoano 3:16, 36; 1 Temote 2:5, 6; Bahebelu 2:9; 5:9) Lelo lwendo lobe lulombolanga amba ukwete ino mpango na mutyika?

Kipyanwa Kibapānwa Kupityila Kudi Abalahama

5. Abalahama wālombwele namani amba wādi ukwete makasa abidi kipwano kyandi na Yehova?

5 Yehova pa kufikidija mpango yandi itala ino ntanda, wālongēle Abalahama bintu mu muswelo wa pa bula. Wāsoñenye uno muntu wa kikōkeji atambe mu ntanda yabo, avilukile ku ntanda yaādi wa kumulombola aye mwine. Abalahama wākōkela na mutyima tō. Abalahama pa kufika ku yoya ntanda, Yehova wāmunena amba lutundu lwandi lo lukatambula’yo bu kipyanwa, ke aye Abalahama mwinepo. (Ngalwilo 12:1, 2, 7) Lelo Abalahama wānena kika? Wāitabija kwingidila Yehova kuntu ko-konso na mutyima tō, ne Leza wāludika bintu amba lutundu lwandi lutambule kino kipyanwa kyabo. Abalahama wāingidile Yehova mu ino ntanda, ino kāmwingilepo mu myaka 100 kete, mhm, i kutūla ne ku lufu lwandi. (Ngalwilo 12:4; 25:8-10) Lelo nobe wādi ubwanya kulonga kino? Yehova wātelele Abalahama amba i “mulunda.”—Isaya 41:8.

6. (a) Abalahama wālombwele kika pa kusaka kwela mwanandi bu kitapwa? (b) Abalahama wāpyanikile lutundu lwandi kipyanwa’ka kilēme?

6 Abalahama wākungile myaka mivule kumeso kwa kubutula Isake, wandi mwana waāswele mpata. Mwana pa kutama ke nsongwalume, Yehova wānena Abalahama amba sela mwana’o, ukele’ye kondi bu kitapwa. Abalahama kādipo uyukile amba bintu byasa kulonga o muswelo ukapāna Leza mwine wandi Mwana bu kinkūlwa; inoko wākōkela, kasake ne kwela Isake bu kitapwa, ino mwikeulu wa Yehova wāmukankaja. (Ngalwilo 22:9-14) Yehova wādi kala ke mulaye amba milao yandi kudi Abalahama ikafikidila kupityila kudi Isake. O mwanda Abalahama wādi na lwitabijo amba, shi ye mokyendele, Leza ubwanya kusangula Isake mu lufu, nansha byokwādi kekwasangwilwe muntu nansha umo. (Ngalwilo 17:15-18; Bahebelu 11:17-19) Yehova wānena Abalahama, mwanda kāpelelepo na wandi mwana, amba: “Mu lukunwa lobe e mo ike[esela]nga dyese mizo yonso ya panopanshi”.” (Ngalwilo 22:15-18) Kino kilombola amba Lukunwa lutelelwe mu Ngalwilo 3:15, Meshiasa munyongolodi, lwādi lwa kutamba ku musuku wa Abalahama. Bine, kino kyo kipyanwa kilēme kya kupyanika bana!

7. Ba Abalahama, Isake, ne Yakoba bālombwele namani amba bādi bakwete makasa abidi kipyanwa kyabo?

7 Abalahama kādipo uyukile buluji bwa byādi bilonga Yehova mu kine kyaba’kya; nansha ke mwana wandi Isake, ne munkana wandi Yakoba mwine, “bampyana pamo bwa aye ba pa mu mulao umo onka.” Ino abo bonso bādi bakulupile mudi Yehova. Bāpelele kwilunga ku bibundi-malopwe byo-byonso bya mu yoya ntanda, mwanda bādi batengele kintu kingi kilumbuluke—“kibundi kya byalwilo, kya mushimiki ne mulongi wakyo, ke Leza kadi.” (Bahebelu 11:8-10, 13-16) Ino ke lutundu lwa Abalahama lonsopo lwākwete na mutyika bulēme bwa kipyanwa kyolwāpyene kupityila kudi Abalahama.

Bantu Bamo Bāfutulwile Kipyanwa

8. I bika byālongele Esau bilombola amba kādipo ukwete makasa abidi bulēme bwa kipyanwa kyandi?

8 Esau, mwana umbedi wa Isake, wālekele kukwatakanya kyepelo kyandi kya bu mwana umbedi. Kādipo ukwete bintu bikola na mutyika. Difuku dimo Esau nzala yāmukwata, wāpoteja bukulu bwandi kudi Yakoba nkasandi. Ku bika? Ku lūvu lumo lumō lwa mukate ne busuku bwa nkunde! (Ngalwilo 25:29-34; Bahebelu 12:14-17) Milao yālaile Leza kudi Abalahama yāikala ke ya kufikidila kupityila ku muzo wa ku lutundu lwa Yakoba, obāshintyile dijina kudi Leza ke Isalela. Lelo i mikenga’ka yēbashitwidile kino kipyanwa kya pa bula?

9. I bunyongolodi’ka bwānyongolwelwe lutundu lwa Yakoba, witwa ne bu Isalela, pa mwanda wa kipyanwa kyabo kya ku mushipiditu?

9 Mu myaka ya nzala, Yakoba ne kisaka kyandi bāvilukīle mu Edipito. Mwine’mo, bēvudija ke ba ntanda ne miseke, ino kadi bāmunwa’mo bupika. Yehova aye kāidilwepo kipwano kyandi na Abalahama. Pa kitatyi kyandi kitungwe, wānyongolola bana ba Isalela mu bupika, ebiya wēbalaya amba ukebatweja mu “ntanda ikūkanga mabele ne buki,” ntanda yaālaile Abalahama amba bakapebwa’yo.—Divilu 3:7, 8; Ngalwilo 15:18-21.

10. I bintu’ka bikwabo bya kwana byāfikile bana ba Isalela ku Lūlu lwa Shinai pangala pa kipyanwa kyabo?

10 Bana ba Isalela pobādi benda mu Ntanda ya Mulao, Yehova wēbakongakeninye pamo ku Lūlu lwa Shinai. Kwine’ko wēbanena’mba: “Shi mukōkele dyami diwi binebine ne kulama kipwano kyami, nankyo mukangikadila kileme kyami amiwa mwine mubukata mwa bantu bonsololo; mwanda panopantanda ponso i pami. Kadi banwe mukangikadilanga bulopwe bwa [babitobo], muzo wa bu-ujila.” (Divilu 19:5, 6) Ponka’po abo pa kwitabija uno mwanda kiundaunda na mutyima tō, Yehova wēbapa Bijila byandi—kintu kyākalongelepo ku muzo mukwabo nansha umo.—Mitōto 147:19, 20.

11. I bintu’ka bimo bilēme bibadilwa mu bupyani bwa ku mushipiditu bwa bana ba Isalela?

11 Bine, uno muzo wātambwile bupyani bukatampe bwa ku mushipiditu! Bādi batōta Leza umo kete wabine. Bādi ke banyongololwe mu Edipito, bemwena ne bingelengele bilenga nzuba pa kupebwa Bijila ku Lūlu lwa Shinai. Bupyani bwabo bwādi bwenda bubwejibwa’ko pa kutambwila’ko “binenwa bya aye Leza” kupityila kudi bapolofeto. (Loma 3:1, 2) Bātongelwe na Yehova kwikala batumoni bandi. (Isaya 43:10-12) Meshiasa Lukunwa wādi unenwe kubutulwa mu muzo wabo. Bijila byēsambile padi aye, kadi byādi bya kwibalombola mwa kumuyukila, ne kwibakwasha bayuke amba aye ye mwine obasakilwa. (Ngalatea 3:19, 24) Ne kadi, bādi ba kupebwa mukenga wa kwingidila pamo na Meshiasa Lukunwa bu bulopwe bwa babitobo ne bu muzo ujila.—Loma 9:4, 5.

12. I bika byābudilwe kumona bene Isalela nansha byobātwelele mu Ntanda ya Mulao? Mwanda waka?

12 Yehova wālēmekele mulao wandi, wātweja bene Isalela mu Ntanda ya Mulao. Inoko, mwanda wa kwabo kubulwa lwitabijo, pamo na mwāshintulwidile’byo mutumibwa Polo mwenda myaka, ntanda’ya keyākikelepo bu “mwakōlolokwa” mwabinebine. Abo bonso mu kikonge, kebātwelelepo ‘mwa kōlolokwa mwa Leza,’ mwanda bābudilwe kumona ne kukwatañana na mpango ya difuku dya kōlolokwa dya Leza, dyāshilwile pa kupwa bupangi bwa ba Adama ne Eva.—Bahebelu 4:3-10.

13. Muzo wa Isalela wābudilwe kumona bika pa kuleka kukwata makasa abidi bupyani bwabo bwa ku mushipiditu?

13 Isalela wa ku ngitu ye wādi wa kubwanya kibalwa kyonso kya boba bādi ba kukabikala na Meshiasa mu Bulopwe bwa mūlu bu bulopwe bwa babitobo, muzo wa buujila. Ino bāleka kukwata na mutyika bupyani bwabo bulēme. Enka bamobamo’tu ba mu Isalela wa ku ngitu bo bāitabije Meshiasa paāile. Ko kunena amba, i kakibalwa katyetye kete kātwejibwe mu bulopwe bwa babitobo bwālailwe. Enka namino, Bulopwe bwāyatwa Isalela wa ku ngitu, bwāpebwa “muzo [wa] bantu bakupana bipa byabo.” (Mateo 21:43) Lelo i muzo’ka wao?

Kipyanwa kya Mūlu

14, 15. (a) I muswelo’ka wāshilwile kwiesela mizo na “lukunwa” lwa Abalahama kinondanonda na lufu lwa Yesu? (b) I kipyanwa kya bintu’ka kikatambula boba babadilwa mu “Isalela wa Leza”?

14 Muzo wāpelwe Bulopwe i “Isalela wa Leza,” Isalela wa ku mushipiditu ubundilwe na balondi 144 000 babutulwe ku mushipiditu ba Yesu Kidishitu. (Ngalatea 6:16MB; Kusokwelwa 5:9, 10; 14:1-3) Bamo mu bano ba 144 000 i Bayuda ba ku ngitu, ino bavule i batambe mu mizo ya Bajentaila. Uno o muswelo wāshilwile kufikidila milao yālaile Leza kudi Abalahama, amba mizo yonso ikeesela kupityila ku “lukunwa” lwandi. (Bilongwa 3:25, 26; Ngalatea 3:8, 9) Mu kokwa kufikidila kubajinji, bantu ba mizo bāshingilwe māni a mushipiditu sandu, bāyatwa na Yehova Leza ke bandi bana ba ku mushipiditu, banababo na Yesu Kidishitu. Enka namino, nabo bāikala ke kipindi kya bubidi kya “lukunwa.”—Ngalatea 3:28, 29.

15 Yesu, kumeso kwa kufwa, wāsambile na Bayuda bādi ba kubadilwa mu uno muzo mupya kipwano kipya, kyādi kimanine pa mashi andi. Bonso batwejibwe mu kino kipwano bādi ba kufikijibwa “pa bubwaninine nyeke na nyeke,” ponka pa lwitabijo lwabo mu kitapwa kimanine’po kino kipwano. (Bahebelu 10:14-18) Bādi ba kutelwa bu “boloke,” ne bubi bwabo bwine bwādi bwa kwibalekelwa. (1 Kodinda 6:11MB) Namino’u mwa kwikadila’bo mwādi mwikadile Adama kumeso kwa kuluba. Ino bano bantu ke ba kwikalapo mu paladisa pano panshi. Yesu wānene amba wāenda kukebalongolwela kuntu kwabo momwa mūlu. (Yoano 14:2, 3) Nanshi banenwe kushiya byabo byepelo bya pano panshi mwanda wa kukekala na ‘kipyanwa kibabīkilwe mūlu.’ (1 Petelo 1:4) I bika byobakalonga’mo? Yesu ushintulula’mba: “Nalonga nenu kipwano, . . . kya pa bulopwe.”—Luka 22:29NW.

16. I mwingilo’ka wa kutendelwa utengele bene Kidishitu bashingwe-māni kukengila kumeso’ku?

16 Boba bakabikala na Yesu momwa mūlu bakakwasha mu bintu bivule, kifwa bakakwasha ku mwingilo wa kufundula pano panshi kakintu ko-konso kalupwilwe na butomboki bwātombokēlwe bubikadi bwa Yehova. (Kusokwelwa 2:26, 27) Byobadi kipindi kya bubidi kya lukunwa lwa Abalahama lwa ku mushipiditu, bakapungululanga madyese a būmi pa bantu ba mizo yonsololo bakekala mu bubwaninine. (Loma 8:17-21) Bine, badi na kipyanwa kilēme mpata!—Efisesa 1:16-18.

17. I bintu’ka bibadilwa mu bupyani biloelelwa nabyo Bene Kidishitu bashingwe-māni pano pobakidi pano panshi?

17 Ino bupyani bwa balondi ba Yesu bashingwe-māni ke enkapo bwa mu mafuku a kumeso. Eyo, Yesu wēbakweshe mu muswelo keubwanyapo muntu mukwabo amba bayuke Yehova, Leza umo kete wabine. (Mateo 11:27; Yoano 17:3, 26) Wēbafundija na binenwa ne na kifwa kuyuka ‘kukulupila mudi Yehova’ mokushintulwila, ne kukōkela Yehova kulomba bika. (Bahebelu 2:13; 5:7-9) Yesu wēbapele buyuki bwa bubinebine butala pa mpango ya Leza, wēbapa ne kikulupiji amba mushipiditu sandu ukebafikija ku kwivwanija’yo senene. (Yoano 14:24-26) Wēbakoma mu ñeni ne mu mityima yabo mvubu ya Bulopwe bwa Leza. (Mateo 6:10, 33) Yesu wēbapele kadi ne mwingilo wa kusapula bukamoni ne kulonga bana-babwanga mu bantu ba mu Yelusalema, mu Yudea, mu Samadia, kufika ne kulampe kwine ku mfulo kwa ntanda.—Mateo 24:14; 28:19, 20; Bilongwa 1:8.

Bupyani Bulēme bwa Kibumbo Kikatampe

18. Mulao wālaile Yehova amba mizo yonso ikeesela kupityila ku “lukunwa” lwa Abalahama wendanga ufikidila dyalelo mu muswelo’ka?

18 Mobimwekela, kibalwa kyonso kituntulu kya Isalela wa ku mushipiditu, “kaluombe katyetye” ka bampyana ba Bulopwe, ke kisañunwe. (Luka 12:32) Mu ano makumi a myaka, Yehova utele mutyima ku kukongakanya kibumbo kikatampe kya bantu bakwabo ba mu mizo yonso. Enka namino, mulao wālaile Yehova kudi Abalahama amba mizo yonso ikeesela kupityila ku “lukunwa” lwandi wenda ufikidila mu muswelo mukatampe. Bano bantu bakatōkwe bengidilanga Yehova mingilo ikola na nsangaji, mwanda bayukile amba lupandilo lwabo lwimanine pa lwitabijo lwabo mudi Yesu Kidishitu, Kana ka mukōko ka Leza. (Kusokwelwa 7:9, 10) Lelo witabije lwito lwa ku buntu lwela Yehova amba iya nobe ubadilwe mu kino kisumpi kya nsangaji?

19. Boba ba mu mizo beselwa pano batengele kukapyana bupyani’ka?

19 Lelo i bupyani’ka bulēme bupēne Yehova bwa kupyanika boba kebadipo mu kaluombe katyetye? Eyo, ke kipyanwapo kya mūlu, ehe. I bupyani bwādi bwa kupyanika Adama lutundu lwandi—kyepelo kya būmi mu bubwaninine bwa nyeke mu paladisa yādi ya kwenda isambakana ntanda bityebitye. Mu yoya ntanda “lufu nalo kelukēkalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine.” (Kusokwelwa 21:4) Shi ke pano, Kinenwa kya Leza kikunena abe amba: “Kulupila mudi Yehova, ne kulonga biyampe; ikala mu kibundi, ne kulonda byabinebine. Wisangaje mudi Yehova; nandi ukakupanga bisakasaka mutyima obe. Ke-kuntu kukidi bidi kitatyi kityetye, ne mubi ukēkala kutupu’ye. . . . Nanshi bakikōkeji bakapyananga ntanda; kadi bakēsangaja mu bungi bwa ndoe. Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.”—Mitōto 37:3, 4, 10, 11, 29.

20. I kika kinenenwa amba “mikōko mikwabo” idi nayo na bintu bivule bibadilwa mu bupyani bwa ku mushipiditu bwa bene Kidishitu bashingwe-māni?

20 “Mikōko mikwabo” ya Yesu ikapebwa kipyanwa mu kīkalo kya pano pa ntanda kya Bulopwe bwa mūlu. (Yoano 10:16a) Nansha byokeikekalapo mūlu, bintu bivule bya mu bupyani bupyanikilwe bashingwe-māni byo byonka byoipyanikilwe ne ayo. I kupityila konka ku kitango kya bashingwe-māni, “umpika wabinebine ne wamanwa,” kushitwidilwe mikōko mikwabo madyese a kwivwana milao milēme idi mu Kinenwa kya Leza. (Mateo 24:45-47; 25:34) Abo bonso, bashingwe-māni ne mikōko mikwabo, batōtanga Yehova, Leza umo yenka wabine. (Yoano 17:20, 21) Abo bonso bafwijanga’ko Leza pangala pa mvubu ya kupūta bubi idi na kitapwa kya Yesu. Bengila pamo bu luombe lumo lwendejibwa na Mukumbi umo enka, Yesu Kidishitu. (Yoano 10:16b) Abo bonso badi mu bu bana na bana bwa ntanda yonso mubikele buswe. Badi na madyese a kwikala abo bonso pamo bu Batumoni ba Yehova ne ba Bulopwe bwandi. Bine, shi wi mwingidi wa Yehova mwipāne ne mubatyijibwe, ano onsololo i madyese abadilwa mu bupyani bobe bwa ku mushipiditu.

21, 22. Batwe bonso tubwanya kulombola namani amba tukwete nkwatyidile bupyani bwetu bwa ku mushipiditu?

21 I bulēme’ka bokwete nabo buno bupyani bwa ku mushipiditu bukupyanikilwe? Lelo wibukwete nkwatyidile na kutūla kulonga kiswa-mutyima kya Leza bu kintu kya mvubu kupita byonso mu būmi bobe? Pa kusaka kulombola kino, le ulondanga madingi adi mu Kinenwa kyandi ne atamba ku bulongolodi bwandi etusoñanya kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila konso kwa pa kipwilo kya bwine Kidishitu? (Bahebelu 10:24, 25) Lelo buno bupyani budi na mvubu mikatampe ku obe mutamba byokokeja ne kwendelela na kwingidila Leza nansha ke mu byamalwa? Le mutyika okwete nao buno bupyani i mukomo ukokeja kukupa bukomo bwa kunekenya matompo o-onso abwanya kukufikija ku kusupakanya’bo?

22 Bine batwe bonso tusangelei buno bupyani bwa ku mushipiditu bwitupyanikile Leza. Twendelelei na kukwata nkwatyidile ano madyese a ku mushipiditu etupa Yehova pano, koku tubambile nyeke meso sō pa Paladisa īya’ko. Shi binebine twikale kushimika būmi bwetu pa kipwano kyotupwene na Yehova, nankyo tubalombola patōka bulēme budi na bupyani bwitupyanikile Leza mobubaile ku meso etu. Eyo, netu tubadilwei mu boba bela lubila’mba: “Nkakutumbijanga Leza wami, abe Mulopwe; kadi nkatōtanga dijina dyobe dya nyeke na nyeke.”—Mitōto 145:1.

Ukashintulula Muswelo’ka?

• Shi Adama wādi amba wākōkele Leza, longa i bupyani’ka bwaādi wa kwitupyanika?

• Lutundu lwa Abalahama lwākwete namani kipyanwa kyolwātelēlwe kukapyana?

• I bintu’ka bibadilwa mu bupyani bwa balondi ba Kidishitu bashingwe-māni?

• I bupyani’ka bwa kibumbo kikatampe, ne babwanya kulombola namani amba bebukwete makasa abidi?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Bifwatulo pa paje 29]

Lutundu lwa Abalahama lwāpelwe mulao wa kukapyanikwa kipyanwa kilēme

[Bifwatulo pa paje 31]

Lelo usangelanga bupyani bobe bwa ku mushipiditu?