Kwifunda—Mwingilo Uleta Nsangaji ne Mpalo

“Shi umukimba . . . , ne kutana [ukatana] kuyukidija Leza.”—NKINDI 2:4, 5.

1. Butangi bwa kwipwija mukose bukokeja kwituletela nsangaji muswelo’ka?

 BANTU bavule batangilanga nsangaji. Ino shi myanda itangwa i yubāka, butangi bukokeja kwikala bu kwipwija mukose kuyampe. Bene Kidishitu bamo, nansha byobalondanga mpangiko yabo ya kutanga Bible kitatyi ne kitatyi, ino batañanga kyaba kyonso myanda ya mu Mitōto, Nkindi, ne nsekununi ya Maevanjile, nansha bipindi bikwabo bya Bible, kino kibapanga kuloelelwa kwabinebine. Muneneno mulumbuluke ne milangwe idi’mo bibaletelanga nsangaji mivulevule. Bakwabo batoñanga kwipwija mukose na kutanga Annuaire des Témoins de Jéhovah, Réveillez-vous !, nansha nsekununi ya būmi bwa banabetu ilupulwanga mu dino dipepala (mu Falanse), ne myanda mikwabo ya mānga, bifuko bya ntanda ne bwifundi bwa bupangi.

2, 3. (a) Myanda ya mushike ya ku mushipiditu ikokeja kudingakanibwa namani na bidibwa bikomokomo? (b) Kwifunda i kulonga bika ne bika?

² Eyo, kutanga butangetange kukokeja kupwija muntu mukose, ino kwifunda ako kulomba kwielela’ko mu ñeni. Francis Bacon, filozofe mwine Angeletele wāsonekele amba: “Mabuku amo alombanga kwitomonya’o, makwabo kuminwa, angi matyetye alomba kutankunibwa ne kwiekija mu kifu.” Bible ubadilwa mu mabuku matyetye atelwa ku mfulo’ku. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Tudi ne bintu bingi byakwisamba [bitala padi Kidishitu, wēlekejibwe na Melekisedeka Mulopwe Kitobo], bikola kushintulula, byo ke mudi bānwe pano na kapukutwi. . . . Ino bidibwa bikomokomo i bya boba ke bapwe kutama; ke boba kadi badi ne byakwivwana nabyo byabo bībidile kala bya kuyūkidila ne b[i]lumbuluke ne bibi, mwanda wa kwivwanaivwana.” (Bahebelu 5:11, 14) I bine, bidibwa bikomokomo bifwaninwe kutankunibwa kumeso kwa kwibimina ne kwikija’byo. Ne myanda ya mushike ya ku mushipiditu nayo mo monka, ilombanga kulanguluka’po kumeso kwa kwiivwanija ne kwiikwatyila.

³ Dibuku dishintulula bishima dinena’mba “kwifunda” i “kilongwa nansha mwingilo wa kwingidija ñeni mwanda wa kutambula buyuki ne kwivwanija mu kutanga, kukimba, ne bikwabo.” Kino kilombola amba kudi bivule bya kulonga kupita’ko’tu kutanga lubilolubilo, nansha kutanga koku wenda ushinka bishima bitupu. Kwifunda i kwingila, kwielela’ko mu ñeni, ne kwingidija bya kwivwana nabyo. Eyo, kwifunda i mwingilo ulomba kulonga bukomo, ino ke kunenapo amba keubwanyapo kuleta nsangaji.

Mwa Kulongela Kwifunda Kulete Nsangaji

4. Mungya kunena kwa mulembi wa mitōto, kwifunda Kinenwa kya Leza kutūkijanga mutyima ne kupala mpalo muswelo’ka?

⁴ Kutanga ne kwifunda Kinenwa kya Leza kutūkijanga mutyima kadi kukankamikanga. Mulembi wa mitōto wānene’mba: “Mukanda-wabijila wa Yehova i mubwanininye wa kwalwija muya; busapudi bwa Yehova i busumininwe, budyumuna  bendalale ke badyumuke. Bijila bya Yehova i byoloke, bitōkejanga mutyima; kusomanya kwa Yehova i kutōke, tō, kutōkeja ne meso.” (Mitōto 19:7, 8) Bijila bya Yehova ne bivulujo byandi bikadijanga muya ke mūmi, bilumbulula būmi bwetu bwa ku mushipiditu, bitupa nsangaji mu mutyima, ne kutōkeja meso etu keamone biyampe mpango ya Yehova ya kutendelwa. Bine, i kintu kya nsangaji!

5. Kwifunda kukokeja kwitupa nsangaji muswelo’ka?

⁵ Tusangelanga mwingilo otwingila enka shi tubamone amba usa kwitulupwila bipa bilumbuluke. O mwanda shi tusaka kwifunda kwetu kwitupe nsangaji, tufwaninwe kupelakana kwingidija buyuki botutambula. Yakoba wāsonekele amba: “Aye wakutadija, talē, monka mu kijila kibwane kya bu-mwana-pabo ukeselwako dyese dya pa bilongwa byandi, ke-muntu aye kadipo wakwivwana wavulaminwa, mhm, i wakulonga wa mīngilo.” (Yakoba 1:25) Kwingidija ponka na ponka myanda yowefunda kuletanga kuloelelwa kukatampe. Ne kulonga bukimbi mwa kukalondolwela kipangujo kyobetwipangwile mu mwingilo wa kusapula nansha wa kufundija nako kuletanga nsangaji mikatampe.

Kutamija Nsangaji ya Kusangela Kinenwa kya Leza

6. Mulembi wa Mutōto wa 119 wālombwele namani nsangaji yaādi usangela kinenwa kya Yehova?

⁶ Mulembi wa Mutōto wa 119, ulangilwa kwikala Hezekia paādi ukidi mwanā mulopwe nkasampe, wālombwele nsangaji yaādi usangela kinenwa kya Yehova. Wānena na muneneno wa kusasula’mba: “Nkēsangajanga ami mwine mu bitūngo byobe; nkikavulaminwapo mwanda obe mhm. Byabukamoni byobe nabyo yo nsangaji yami, byo bimpa ñeni byami. Nkēsangajanga mu misoñanya yobe, yo naswa. Byalusa bya kikōkeji kyobe bīye kuno ko ndi, na’mba ngikale na būmi; ke-muntu mukanda-obe-wa-bijila yo nsangaji yami. Naabila lupandilo lobe, abe Yehova; kadi ne mukanda-obe-wabijila yo nsangaji yami.”—Mitōto 119:16, 24, 47, 77, 174.

7, 8. (a) Kukwatañana na dibuku dimo, ‘kusangela’ Kinenwa kya Leza kudi na buluji’ka? (b) I muswelo’ka otukokeja kulombola buswe botuswele Kinenwa kya Yehova? (c) Ezela wēteakenye aye mwine namani kumeso kwa kutanga Bijila bya Yehova?

⁷ Dibuku dishintulula Bisonekwa bya Kihebelu dileta buluji bwa kishima kya mu Mitōto 119 kyalamwinwe bu “nkēsangajanga,” amba: “Muneneno udi mu vese 16 wenzankene na [kyubwa] kya kusepelela . . . ne kya kulanguluka . . . Mobilondela i muno: kusepelela, kulanguluka, kuloelelwa mu . . . Kusambakanya bino bishima byonso kuleta mulangwe wa’mba kuno kulanguluka na kitungo mu ñeni ko kufikijanga muntu ku kuloelelwa kinenwa kya Yahweh. . . . Nshintulwilo yakyo iselele ne mulangwe wa kūlukwa masenda.” *

⁸ Bine, buswe botuswele Kinenwa kya Yehova bufwaninwe kulupuka mu mutyima wetu, kikalo kya masenda a mu ngitu. Tufwaninwe kuloelelwa kwimika milangwe yetu pa bisonekwa kampanda byotukipwapwapwa kutanga. Tufwaninwe ne kukunkamana pa milangwe ya mushike ya ku mushipiditu, kwielelela’mo, ne kulanguluka’po. Kino kilomba kulanga talala nyā ne milombelo ponka. Bine, tufwaninwe kuteakanya mityima yetu pamo bwa Ezela, kumeso kwa kutanga ne kwifunda Kinenwa kya Leza. Tutanga pa mwanda wa Ezela amba: “Wādi utēle mutyima wandi kukimba mukanda-wabijila wa Yehova, ne kulonga’o, ne kulombola mu Isalela bitūngo ne misoñanya.” (Ezela 7:10) Nalanga ubamone bintu bisatu byādi biteakenya Ezela mutyima wandi: kwifunda, kwingidija byaefunda, ne kufundija. Netu tufwaninwe kulonda kifwa kyandi.

 Kwifunda I Butōtyi

9, 10. (a) Mulembi wa mitōto wālombwele namani amba utele mutyima wandi ku Kinenwa kya Yehova? (b) Kyubwa kya Kihebelu kyalamwinwe bu “kufwatakanya” kishintulula bika? (c) Mwanda waka tufwaninwe kumona kwifunda Bible bu “butōtyi”?

⁹ Mulembi wa mitōto unena’mba wādi utele mutyima ku bijila, ku misoñanya ne ku bivulujo bya Yehova. Wāimbile amba: “Nkafwatakanyanga mu bitongwe byobe, ne kwakamwa mashinda obe. Nkatululanga maboko ami nao ku misoñanya yobe, yo nasanswa; kadi nkafwatakanyanga mu bijila byobe. Ē! mo nswelele mukanda-obe-wa-bijila! I kufwatakanya kwami dyuba dyonso. Ntabukilemo bafundiji bami bonso kuyūkidija; ke-bintu b[ivulujo] byobe yo milangwe yami.” (Mitōto 119:15, 48, 97, 99) Lelo kuno ‘kufwatakanya’ pa Kinenwa kya Yehova kudi na buluji’ka?

¹⁰ Kyubwa kya mu Kihebelu kyalamwinwe bu ‘kufwatakanya’ kikokeja ne kusela buluji bwa “kulanguluka, kukunkamana,” “kujokoloja mwanda mu ñeni.” “Kingidijibwanga pa kulanga talala nyā pa mingilo ya Leza . . . ne pa kinenwa kya Leza.” (Theological Wordbook of the Old Testament) Kishima “mifwatakanyo” kitamba ku kino kyubwa kifunkilanga pa “kulanguluka kwa mulembi wa mitōto,” pa “kuswa kwaswele kwifunda” bijila bya Leza, ne kumona ino mingilo bu “butōtyi.” Shi tumone kwifunda Kinenwa kya Leza bu kipindi kya butōtyi bwetu ketukabulwepo kwikikwata na mutyika mukatampe. Nanshi tufwaninwe kwifunda na mutyima umo ne kushilula nyeke na milombelo. Kwifunda i kipindi kya mu butōtyi bwetu, ne kadi kyotwifundila i kulumbulula butōtyi bwetu.

Kukola Nkulwe Milampe mu Kinenwa kya Leza

11. Yehova usokolanga namani milangwe ya mushike ya ku mushipiditu ku bantu bandi?

¹¹ Mulembi wa mitōto wātendele Leza, wāmwelela ne kabobo amba: “Ē! keyo bukatampe mīngilo yobe, abe Yehova! Mifwatakanyo yobe i milampe.” (Mitōto 92:5) Mutumibwa Polo nandi wēsambīle pa ‘bintu bya mu nkulwe bya Leza,’ ko kunena’mba milangwe ya mushike isokola Yehova ku bantu bandi ‘kupityila ku mushipiditu’ wingila mu kabumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa. (1 Kodinda 2:10; Mateo 24:45) Kabumbo ka umpika kapānanga na kininga bidibwa bya ku mushipiditu ku bonso—“mabele” ku bapya, ino “bidibwa bikomokomo” ku boba “bapwe kutama.”—Bahebelu 5:11-14.

12. Tela’ko bintu bimobimo ‘bya mu nkulwe bya Leza’ bishintulwilwe na kabumbo ka umpika.

¹² Pa kwivwanija bino ‘bintu bya mu nkulwe bya Leza,’ i biyampe kwifunda na kubadikila na milombelo ne kulanguluka pa Kinenwa kyandi. Kifwa, kudi myanda milumbuluke ilupulwanga ilombola Yehova mwaikadile moloke kadi wa lusa. Kufwila kwafwila bantu lusa kekuzubululangapo boloke bwandi; ino lusa lwa Leza i kilomboji kya boloke ne buswe bwandi. Shi Yehova katyibila nonga-bibi mambo, utalanga bidi shi kudi muswelo wa kumufwila lusa pangala pa kitapwa kya kinkūlwa kya wandi Mwana. Ino shi nonga-bibi kesāshilepo, waikala ntomboki, Leza wingidijanga boloke bwandi pampikwa kumufwila lusa lwa bituputupu. Mu bino byonso, Leza ulamatanga ku misoñanya yandi milumbuluke kutabuka. * (Loma 3:21-26) ‘E! munshi bula’mo mwa tunangu twa Leza!’—Loma 11:33.

13. Tufwaninwe kusepelela namani ‘bungi bukatampe’ bwa bubinebine bwa ku mushipiditu busokwelwe mu nkulwe?

¹³ Tusangalanga mpata mwāsangedile mulembi wa mitōto pa kuyuka’mba Yehova witulombolanga milangwe yandi. Davida wāsonekele’mba: “Abe Leza, mpango yobe i mi[lēme] kondi ne bungi  bwayo i bukatampe. Si nsake kwiibala, ayo i mivule kupita ko ne misenga mine.” (Mitōto 139:17, 18, BB) Eyo, buyuki bwetu dyalelo i kapindi’tu katyuñunuñunu ka milangwe keibadika ya Yehova yaketusokwela mu myaka yonso nyeke ne nyeke, inoko tusangelanga mpata ‘bungi bukatampe’ bwa bubinebine bwa ku mushipiditu busokwelwe palampe, na kukola mu nkulwe milamila ya bungi, ko kunena’mba pa kyalo kine kya Kinenwa kya Leza.—Mitōto 119:160, NW, kunshi kwa dyani.

Bukomo ne Bingidilwa Bifwaninwe Bidi na Mvubu

14. Nkindi 2:1-6 ulombola namani amba tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwifunda Kinenwa kya Leza?

¹⁴ Kwifunda Bible na mushike kulombanga bukomo. Tubwanya kumona kino patōka shi tutanga na katentekeji Nkindi 2:1-6. Tala byubwa bitonwena ku mingilo byāingidije Mulopwe Solomone pa kulombola bukomo bufwaninwe kulonga mwa kutambwila buyuki bwa Leza, tunangu ne kusansanya. Wāsonekele amba: “Wami mwana shi utambula binenwa byami, kadi ne kubika bijila byami kodi; nankyo uté kutwi kobe ku ñeni, ne kwiela mutyima obe ku kwivwanija; eyo, shi wita ku kusansanya, kabidi ne kutulula diwi dyobe ku kuyukidija; shi umukimba bwa ndalama, kadi ne kumukimbidila pamo’nka bwa bilēme bifibwe; penepa nankyo ukevwanija kwakamwa Yehova, ne kutana kuyukidija Leza. Mwanda Yehova upananga ñeni; mu kyakanwa kyandi mulupuka kuyukidija ne kwivwanija.” I bine, kifundwa kimwenwa’mo mpalo kilomba kukimba, kukola pamo bwa muntu ukimba byabulēme bifyame.

15. I kifwa’ka kya mu Bible kilombola mvubu ya kwikala na manwa mayampe pa kwifunda?

¹⁵ Kifundwa kipeteja muntu ku mushipiditu kilomba ne kwikala na manwa mayampe a kwifunda. Solomone wālembele amba: “Shi kilonda kekidipo bui, ne kunona’kyo mpika, nankyo kisaka wielelepo bukomo bukatampe.” (Musapudi 10:10) Shi muntu uteta na kilonda kyambulwa bui, nansha shi kidi na bui ino kwingidija’kyo biyampe mpika, welanga bukomo bwandi patupu, kadi mwingilo wandi ukekala mufwe. Ne byabuyabuya bimwenwa mu kitatyi kyotwifunda nabyo monka na monka, bishilanga mungya manwa engidijibwa pa kwifunda. Madingi mafike’po a mwa kulumbulwila kifundwa tubwanya kwiatana mu Kifundwa 7 mu dibuku Kiongozi cha Shule ya Huduma ya Kiteokrasi. *

16. I madingi’ka obetudingila etupa muswelo wa kushilula kwifunda na mushike?

¹⁶ Sendwe ufwenyanga bidi pabwipi bingidilwa byasaka kwingidija kumeso kwa kushilula mwingilo. Ne batwe netu mo monka, kumeso kwa kushilula kwifunda, tufwaninwe kusañuna mu kibīko kyetu kya mabuku bingidilwa byotusa kwikala nabyo mvubu. Vuluka kadi amba kwifunda i mwingilo ulomba bukomo bwa mu ñeni, o mwanda i biyampe kutonga mushikatyilo muyampe. Shi ketusakilepo kukunuka, nabya kushikata pa kityi ku meza kubwanya kwikala kuyampe mpata kupita’ko kulāla pa butanda nansha kushikata mu mupando. Pa kupwa kulanguluka kitatyi kampanda, padi kikekala kiyampe kwiolola nansha kukatoma’ko bidi luvula panja.

17, 18. Leta bifwa bilombola mwa kwingidijija bingidilwa bilumbuluke bya kwifunda nabyo byotudi nabyo.

¹⁷ Tudi kadi na bingidilwa bivulevule bya kwifunda nabyo. Kingidilwa kibajinji i Bible wa Bwalamuni bwa Ntanda Impya, pano walamwine yense mutuntulu nansha kipindi mu ndimi 37. Bible wa Bwalamuni bwa Ntanda Impya wa bukata bwenzankane udi na mulongo wa mavese a kunyemena’ko ne tabulo wa mikanda ya mu Bible ulombola dijina dya mulembi, kifuko kwaālembele’o, ne kitatyi kilongekele’mo myanda yalembele. Udi kadi na nondelo ya bishima bya mu Bible, ne mbwejo, ne tulata. Mu ndimi imoimo, uno Bible ulupwilwe ne bu dibuku dikata, ditelwa divule bu Bible à références. Nandi udi na byonso byatelwa kungala’ku ne bintu bikwabo’mo, kifwa, myanda mivule ya kunshi kwa dyani, ipangilwe nayo mu nondelo yayo pa bula. Lelo umwenanga kamweno mu bingidilwa bya mu lwenu ludimi bya kukukwasha ukole nkulwe milampe mu Kinenwa kya Leza?

¹⁸ Kingidilwa kikwabo kya bulēme mu kwifunda i mavolime abidi a dibuku Étude perspicace des Écritures. Shi dino dibuku didi mu ludimi loivwana, nabya difwaninwe kwikala bu mulunda nobe ponso powifunda. Dikakulombola bintu  bivule bitala pa myanda īsambila’po Bible. Kingidilwa kikwabo kya uno muswelo i dibuku Kila Andiko, Lenye Pumzi ya Mungu, Lafaa.” Kumeso kwa kushilula kutanga mukanda kampanda wa mu Bible, i kiyampe kubandaula kifundwa kitala pa mwine mukanda’wa mu dibuku “Kila Andiko” mwa kwivwanijija bifuko bitelelwe’mo ne mānga, ne kuyuka mu kīpi myanda ya mwine mukanda’wa, ne mvubu yao mine. Pano kingidilwa kikwabo kyabwejibwa ku bikwabo bitampilwe i dishike dingila mu kompyuta ditelwa bu Bibliothèque de la Société Watchtower, pano kedidi kala mu ndimi kitema.

19. (a) Mwanda waka Yehova witupanga bingidilwa bilumbuluke bya kwifunda nabyo Bible? (b) I kika kikwabo kyotufwaninwe kwikala nakyo mwa kutangila ne kwifunda Bible senene?

¹⁹ Yehova witupele bino bingidilwa byonso kupityila kudi “umpika wabinebine ne wamanwa” amba bengidi bandi ba pano panshi ‘bakimbe ne kutana buyuki bwinebwine bwa Leza.’ (Nkindi 2:4, 5) Bibidiji biyampe bya kwifunda bitupejanga buyuki bulumbuluke bwa kuyuka Yehova ne kusamba nandi kipwano kya mpwaninine. (Mitōto 63:1-8) Eyo, kwifunda shako i mwingilo, ino i mwingilo witupa nsangaji ne mpalo. Inoko i mwingilo ulomba ne kitatyi. Padi ye uno wiipangula’mba, ‘I kwepi konkokeja kumona kitatyi kya kusaka kutanga Bible ne kya kwifunda kasuku kami?’ Uno o mwanda otusa kubandaula mu kishinte kya mfulo ku bino bishinte bisatu.

[Kunshi kwa dyani]

Kupituluka’mo na Bipangujo

• I muswelo’ka otukokeja kulonga kifundwa kyetu kikale kitūkija mutyima ne kupala mpalo?

• I muswelo’ka otukokeja kwikala na ‘nsangaji’ ne ‘kuta mutyima’ ku Kinenwa kya Yehova pamo bwa mulembi wa mitōto?

• Nkindi 2:1-6 ulombola namani amba tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwifunda Kinenwa kya Leza?

• I bingidilwa’ka bilumbuluke bitupele Yehova?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 23]

Kulanguluka talala nyā ne kulombela bitamijanga motudi buswe bwa kuswa Kinenwa kya Leza

[Bifwatulo pa paje 26]

Lelo umwenanga kamweno mu bingidilwa bya kwifunda nabyo byotudi nabyo mwa kukolela nkulwe milampe mu Kinenwa kya Leza?