Bulopwe bwa Leza—Buludiki Bupya bwa Ntanda
Bulopwe bwa Leza—Buludiki Bupya bwa Ntanda
“Bulopwe . . . bukatyumuna bipindibipindi ne kukubija malopwe ano’a onsololo, kadi bukemananga nyeke.”—DANYELE 2:44.
1. I kikulupiji’ka kyotufwaninwe kwikala nakyo mu Bible?
BIBLE dyo dibuku dīsokwele’mo Leza ku bantu. Mutumibwa Polo wāsonekele’mba: “Popa po mwatambwile mwanda wa Leza, o mwaivwene kudi bātwe, mweusepelela, kepamo na mwanda wa bantupo, ehe, i na mwanda wa Leza.” (1 Tesalonika 2:13) Bible udi na myanda īsambila padi Leza yotusakilwa kuyuka: myanda ya bumuntu bwandi, mpango yandi, ne ya bintu byasaka kotudi. Bible udi na madingi malumbuluke mu myanda ya bisaka ne ya mwiendelejo wa difuku ne difuku. Uselele bupolofeto bwāfikidile pa kala, bufikidila dyalelo, ne bukafikidila mu mafuku a kumeso. Bine, “Kisonekwa kyonso i kya ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza ne kya kamweno mwanda wa kufundija, mwanda wa kutopeka, mwanda wa kolola bintu senene, mwanda wa kulemununa umboloke, mwanda wa muntu wa Leza ekale wa bwino bubwaninine, mukumbanye byonso mwanda wa mwingilo o-onso muyampe.”—2 Temote 3:16, 17, NW.
2. I muswelo’ka wākokēle Yesu milangwe ya bantu pa kishinte kimanine’po Bible?
2 Kintu kya mvubu kutabuka mu Bible i kishinte kyaimanine’po: kubingijibwa kwa bubikadi bwa Leza (mbila yandi ya kubikala) kupityila ku Bulopwe bwandi bwa mūlu. Yesu wākokele’po milangwe mpata mu mwingilo wandi. “Wāshilula kusapula myanda miyampe amba: Alamukai pa mutyima, banwe bantu, mwanda bulopwe bwa mūlu bubafwena pabwipi.” (Mateo 4:17, NW) Wālombola ne kifuko kyotufwaninwe kutūla’po buno bulopwe mu būmi bwetu, amba: “Badikilai bidi kusaka bulopwe bwa Leza, ne boloke bwandi kumo.” (Mateo 6:33) Kadi wālombola ne mvubu yabo pa kufundija balondi bandi kulombela kudi Leza amba: “Bulopwe bobe bufike. Muswidile mutyima obe mūlu ne panopantanda pene i monka.”—Mateo 6:10.
Buludiki Bupya bwa Ntanda
3. I kika kinenenwa’mba Bulopwe bwa Leza budi na mvubu mpata kotudi?
3 I kika kinenenwa’mba Bulopwe bwa Leza budi na mvubu mpata ku bantu? Mwanda bo busa kulonga kilongwa kampanda kya kushinta lonso buludiki bwa ino ntanda. Bupolofeto botutanga mu Danyele 2:44 bunena’mba: “Mu mafuku a boba balopwe [babikele dyalelo pano pa ntanda] Leza wa mūlu ukemika bulopwe [umbikalo wa mūlu] kebukonakanibwapo nansha patyetye, nansha bulopwe bwine bwabo kupityila ku bantu bangi, ehe; ino bukatyumuna bipindibipindi ne kukubija malopwe ano’a onsololo [imbikalo ya ntanda], kadi bukemananga nyeke.” I kutupu kadi muntu ukaludika ntanda pakabikala Bulopwe bwa mūlu bwa Leza konso konso. Malopwe a bantu aleta nkalañani ne musala akatukila lonso.
4, 5. (a) Mwanda waka Yesu ye muntu ubwenye bisakibwa bya kwikala Mulopwe wa Bulopwe? (b) I mwingilo’ka usa kupebwa Yesu panopano ponka?
4 Mulopwe Mukatampe wa Bulopwe bwa mūlu, uludikwa’nka na Yehova kete, i Yesu Kidishitu—muntu mubwanye bisakibwa byonso. Kumeso kwa kwiya’ye pano panshi, wādi’ko kala mūlu bu “sendwe mwine mukata” wa Leza, kipangwa kibajinji mu bipangwa byonso bya Leza. (Nkindi 8:22-31) “Aye i kyelekejo kya Leza wa kubulwa kumweka, umbedi wa byonso byakupangibwa. Ke-muntu monka mudi aye bintu byonso byadi bipangibwe momwa mūlu, ne panopantanda pene.” (Kolose 1:15, 16) Yesu pa kutumwa na Leza pano panshi, wādi ulonga kitatyi kyonso kiswa-mutyima kya Leza. Wāūminine matompo makomokomo kupita a bonso, wāfwa ulamine kikōkeji kyandi kudi Shandi.—Yoano 4:34; 15:10.
5 Yesu wāpadilwe mpalo pa kulama dikōkeji dyandi kudi Leza kufika ne ku lufu. Leza wāmusangula mwa kwikadila’ye mūlu, wāmupa ne lupusa lwa kwikala Mulopwe wa Bulopwe bwa mūlu. (Bilongwa 2:32-36) Kidishitu Yesu, Mulopwe wa Bulopwe, usa kupebwa na Leza mwingilo mukatakata wa kuludika tununu ne tununu twa bipangwa bya bukomo bya ku mushipiditu mwanda wa kwiya kufundula bulopwe bwa bantu pano panshi ne kutalula’po bubi bonso. (Nkindi 2:21, 22; 2 Tesalonika 1:6-9; Kusokwelwa 19:11-21; 20:1-3) Penepa Bulopwe bwa Leza bwa mūlu bwendejibwa na Kidishitu bukekala buludiki bupya bukaludika bantu, umbikalo umo kete ukabikala ntanda yonsololo.—Kusokwelwa 11:15.
6. I buludiki bwa muswelo’ka bukaludika Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza?
6 Kinenwa kya Leza kinena pangala pa Mulopwe mupya wa ntanda’mba: “Kwamupebwa bufumu, ne ntumbo, ne bulopwe, amba bantu bonsololo, ne mizo, ne ndimi, bakamwingidile.” (Danyele 7:14) Yesu ukeula buswe bwa Leza, o mwanda mu bulopwe bwandi mukekala ndoe ne nsangaji ya ntanda ne miseke. (Mateo 5:5; Yoano 3:16; 1 Yoano 4:7-10) “Ntundubuko ya bubikadi bwandi ne ya ndoe mine, kekukekalapo mfulo nansha patyetye, . . . ne kukankamija’bo ne mundudi ne mu boloke.” (Isaya 9:7) Bine, i dyese dikatampe pa kubikalwa na Mulopwe uludika na buswe, na boloke ne na ndudi! O mwanda 2 Petelo 3:13 ulaya’mba: “Monka mwendele mwanda-wamulao wandi, tutengele madiulu mapya [Bulopwe bwa mūlu bwa Leza], ne ntanda īngi mipya [kisaka kipya kya bantu kya pano panshi] mo mwikalanga boloke.”
7. I muswelo’ka ufikidila Mateo 24:14 dyalelo?
7 Na bubine, Bulopwe bwa Leza o musapu muyampe mpata ku bonso baswele boloke. O mwanda Yesu wēutelele bu kipindi kimo kya mu kiyukeno kilombola amba ano otudi’mo o “mafuku a kumfulo” a ino ngikadilo ya bintu, wānena’mba: “Myanda Miyampe ino’i ya Bulopwe ikasapulwa panopantanda ponso, amba ikale bu kiyukeno ku mizo yonso, penepa mfulo keifika shayo.” (2 Temote 3:1-5; Mateo 24:14, MB) Buno bupolofeto bufikidilanga dyalelo, mwanda kubwipi kwa Batumoni ba Yehova midiyo isamba basapulanga mu matanda 234, bapityija ku mwaka umo kintu kya nsaa mudiyala ne bya pangala mu mwingilo wa kulombola bakwabo myanda itala pa Bulopwe bwa Leza. Nanshi i kyendele’mo kwita kifuko ne kifuko kitōtela’mo bipwilo kintu kya 90 000 kujokoloka ntanda yonso bu Njibo ya Bulopwe. Mwanda i mu bino bifuko mufundilanga bantu myanda ya umbikalo umpya wīya kumeso.
Balopwe Bengidi Nandi
8, 9. (a) I kwepi kukatamba boba bakabikala na Kidishitu? (b) I kikulupiji’ka kyotufwaninwe kwikala nakyo mu buludiki bwa Mulopwe ne boba bakabikala nabo?
8 Mu Bulopwe bwa mūlu bwa Leza mukekala balopwe bakabikala pamo na Kidishitu Yesu. Kusokwelwa 14:1-4 wālaile amba bantu 144 000 ‘badi ba kukūlwa umbukata mwa bantu’ ne kusangulwa na būmi bwa mūlu. Bano i bana-balume ne bana-bakaji bengidila Leza ne bantu nabo na kikōkeji, ino abo kebakimbangapo kwingidilwa. “Bakēkalanga [babitobo] ba Leza, ne bā Kidishitu, ne kukabikala nandi myaka kanunu.” (Kusokwelwa 20:6) I batyetye bininge, bapitwe na “kibumbo kikatampe kīne kekibadibwapo na muntu, mhm; [kya boba] batambile mu mizo yonso, ne mu bisaka byonso ne mu bantu, ne mu ndimi,” bakapanda ku mfulo ya ino ngikadilo. Nabo bengidilanga Leza ‘mingilo ikola dyuba ne bufuku,’ inoko kebetyilwepo lwito lwa kwenda mūlu. (Kusokwelwa 7:9, 15) Bo abo babundile kyaluwilo kya ntanda impya, mwanda bakabikalwa na Bulopwe bwa mūlu bwa Leza.—Mitōto 37:29; Yoano 10:16.
9 Yehova utongele bakabikala na Kidishitu mūlu na kusañuna bantu bakikōkeji, bēmwenine abo bene mwikadile būmi ne makambakano abo onso. Kekudipo bintu bifikila bantu umbūmi bitunyinye kufikila bano balopwe babitobo. Nanshi būmi bwabo bwa pano panshi bwibakumbanyanga senene mwa kukaludikila bantu. Ne Yesu mwine nandi “wafundile biyampe kikokeji mu byonso byaasusukile.” (Bahebelu 5:8, MB) Mutumibwa Polo wēsambīle padi Yesu amba: “Ketudipo ne Kitobo mutabuke bukatampe wampikwa kususuka netu pamo, anha. Aye nandi watompibwe’nka mo tutompibwa ne batwe namino’mu, ino aye kalongelepo bubi.” (Bahebelu 4:15, MB) Bine, i kintu kitusenga mpata pa kuyuka’mba mu ntanda impya ya Leza, ntanda myoloke, bantu bakabikalwa na balopwe ne babitobo ba buswe, betūla pa kyaba kyabo!
Lelo Bulopwe Bwādi mu Mpango ya Leza?
10. Mwanda waka Bulopwe bwa mūlu kebwādipo mu mpango imbajinjijinji ya Leza?
10 Lelo Bulopwe bwa mūlu bwādi kala mu mpango imbajinjijinji ya Leza paāpangile ba Adama ne Eva? Mu nsekununi ya bupangi isekunwinwe mu Ngalwilo i mutupu patelelwe Bulopwe bwadi bwa kukabikala bantu. Yehova mwine ye wādi Mulopwe wabo, kekwādipo kwa kusakibwa buludiki bukwabo kampanda mafuku onso ādi a kwikala bantu na kikōkeji kwadi. Ngalwilo shapita 1 witulombola’mba Yehova wādi wisamba na ba Adama ne Eva, mobimwekela i kupityila kudi wandi Mwana umbedi wa mūlu. Nsekununi itela bishima pamo bwa bino, “Leza webanena” ne “kwivwana Leza wanena” kobadi.—Ngalwilo 1:28, 29; Yoano 1:1.
11. I ngalwilo’ka ya būmi bubwaninine yāpelwe bantu?
11 Bible unena’mba: “Leza wamona byonso byālongele, kabidi monaipo bidi byadi biyampe’tu byamwiko.” (Ngalwilo 1:31) Bintu byonso bya mu budimi bwa Edena byādi bibwaninine shē. Ba Adama ne Eva bādi mu paladisa. Bādi na ñeni ne imbidi mibwaninine. Bādi besamba na Mulongi wabo, nandi wisamba nabo. Kadi shi bālamine nyeke kikōkeji longa bābutwile bana babwaninine. Kekwadipo kwa kusakila umbikalo mupya wa mūlu.
12, 13. Bantu babwaninine pobādi bakwivudija, mwanda waka Leza kādipo wa kukomenwa kwisambulwila nabo mawi?
12 Lelo Leza wādi wa kwisambulwila mawi na bantu bonso namani kitatyi kyādi kya kwivudija kisaka kya muntu? Bandaula bidi ñenyenye ya mūlu. Idi mu bisumpi bisumpi bidi bwa bisampo bya imbuo, bitelwa bu bisansa bya ñenyenye. Bisansa bimo bidi na ñenyenye mudiyala mudiyala. Bikwabo nabyo na ñenyenye kubwipi kwa midiyala elefu. Kadi befundi ba sianse bafwatakanya’mba kudi bisansa bya ñenyenye kubwipi kwa midiyala 100 mu umbuo wa diulu umweka na meso! Ino Umpangi unena’mba: “Tululai meso enu kūlu, mumone yewa wapangile bine bino’bi, yewa ulupula kibumbo kyabo pa mbadilo; wibeta bonso pa dijina pa dijina; pa bukatampe bwa bukomokomo bwandi, kabidi ne mwanda wa mu bukomokomo bwandi, nansha umo ubulwapo.”—Isaya 40:26.
13 Leza uludika biyampe ino imbuo yonso ya mūlu kadipo wa kukomenwa kuludika kakibalwa katyetye ka bantu. Ne dyalelo dino, midiyo ne midiyo ya bengidi bandi bamulombanga nyeke. Milombelo yabo ifikanga ponka na ponka kudi Leza. Nanshi kudi aye, kwisambulwila mawi na bantu bonso babwaninine kewādipo wa kwikala mwanda mukomo. Kādipo wa kusakilwa Bulopwe bwa mūlu pa kusaka kwibaludika biyampe. Bine, ino i mpangiko ya kutendelwa kashā—kuludikwa na Yehova bu Mulopwe, kwisamba nandi pampikwa kikoleja, kwikala na kyepelo kya kubulwa kufwa, na būmi bwa nyeke mu paladisa pano pa ntanda!
“Kekidipo mu Muntu”
14. Mwanda waka bantu bakasakilwa nyeke buludiki bwa Yehova?
14 Kunena na bubine, bantu—nansha byobadi ba kwikala babwaninine—badi ba kusakilwa nyeke buludiki bwa Yehova. Mwanda waka? Mwanda Yehova kēbapangilepo na bukomo bwa kwiludika abo bene senene pampikwa bwendeji bwandi. Ino yo mbila ku muzo wa muntu onso, monka mwānenene’kyo mupolofeto Yelemia amba: “A Yehova ngyukile’mba dishinda dya muntu kedidipo kwadi aye mwine, ehe; kekidipo mu muntu unañanga kolola matabula andi. A Yehova bandingilepo.” (Yelemia 10:23, 24) Shi bantu bafwatakanya’mba babwanya kwiludika senene pambulwa buludiki bwa Yehova, i kwilembakanya kobelembakanya bitupu. Mwanda kekikwatañenepo na mupangilo obebapangile. Kwikala banapabo na kulamuka ku buludiki bwa Yehova kwadi kwa kufikija bantu ku kwisakila, ku mushikwa, ku butapañani, ku bupolapola, ku mavita, ne ku lufu. Bine, ‘muntu wadi wa kubikala muntu na kumusanshija.’—Musapudi 8:9.
15. I bipa’ka bilupukile ku butongi bubi bwātongele bambutwile betu babajinji?
15 Ino i kya bulanda, bambutwile betu bātyibile mbila ya kupela Leza ekale Mulopwe wabo, bātonga kwikala mu bwanapabo bwa kulamuka kwadi. Kya mfulo, Leza wāleka kukwatakanya kubwaninina kwabo. Bāikala pamo bwa mashini engila na mudilo wa nshinga obasomona ku nsulo koasela bukomo bwa mudilo. Mwenda mafuku, bāzoza ne kwimana bāimana—ko kunena’mba bāfwa. Bine, bāikele pamo’nka bwa kikombola kyoneke, bāsambulwila lutundu lwabo ino ngikadilo. (Loma 5:12) “Aye [Yehova] i Dibwe, mingilo yandi i mibwaninine’tu; mwanda mashinda andi onso o moloke swā! . . . Abalonga byakuboleja padi [abo bene]; boba kebadipo bāna bandi, mhm, i bulema bwabo.” (Kupituluka 32:4, 5) Na bubine, ba Adama ne Eva bātonwenwe na kipangwa kya ku mushipiditu kitomboke, kyēlongele akyo kine bu Satana. Inoko bādi babwaninine mu ñeni, bādi bakokeja kupela milangwe yandi imbi.—Ngalwilo 3:1-19; Yakoba 4:7.
16. Mānga ilombola namani bipa bilupukile ku bwanapabo bwa kulamuka kudi Leza?
16 Mānga ilombola patōka bipa bilupukile ku bwanapabo bwa kulamuka kudi Leza. Mu tununu ne tununu twa myaka yonso’i, bantu i batompe miswelo yonso ya imbikalo, manwa onso a kukwatakanya lupeto ne mushikatyilo. Ino bubi kasha bwenda “b[u]vula ne kuvula ku kubipa.” (2 Temote 3:13) Myaka tutwa 20 yabingije bino binenwa patōka. Yadi miyule mushikwa ne bupolapola bwa malwa, malwi, bipupo bya nzala, bufudile, ne masusu a miswelo ne miswelo kupita myaka mikwabo mu mānga yonso. Nansha byokudi kwendelela mu myanda ya bundapi, ino mfulo mfulo muntu’nka kufika’ye ku lufu. (Musapudi 9:5, 10) Bantu batompanga kolola abo bene matabula abo, ino bafula’nka ku kupya mu makinga a Satana ne bademona bandi, o mwanda Bible utela Satana bu “leza wa ino ngikadilo ya bintu.”—2 Kodinda 4:4, NW.
Kyabuntu kya Bwanapabo bwa Kwitongela
17. Kyabuntu kya bwanapabo bwa kwitongela kyētupele Leza kyādi kifwaninwe kwingidijibwa muswelo’ka?
17 Mwanda waka Yehova wālekele bantu betongela abo bene byobasaka? Mwanda wēbapangile na kyabuntu kya kutendelwa kya bwanapabo bwa kwitongela, nangu ya kusaka kutonga byobasaka. “Kwīkele [m]ushipiditu wa Mfumwetu e konka kudi ne bu-mwana-pabo,” mo mwānenene mutumibwa Polo. (2 Kodinda 3:17) I kutupu muntu usakanga kwikala kingidilwa kya muntu mukwabo, ulombolwa nsaa ne nsaa amba nena nenki, longa nenki. Inoko Yehova usakanga bantu bengidije kino kyabuntu mobifwaninwe, bekale na tunangu twa kulonga kiswa-mutyima kyandi koku balamine kikōkeji kwadi. (Ngalatea 5:13) O mwanda buno bwanapabo kebubudilwepo mikalo kutyina’mba bwakabutula kavutakanya. Kadi kudi bulombodi bwa mwa kwingidijija’bo mungya mikalo ya bijila bilumbuluke bya Leza.
18. Leza wālombwele bika pa kuleka muntu engidije bwanapabo bwa kwitongela?
18 Kuleka kulekele Leza kisaka kya muntu kilonge mokisakila, i kulombola kwalombola musunsa umo kupwididile amba tusakilwanga’nka buludiki bwandi kete. Muludikilo wandi, ko kunena’mba bubikadi bwandi, o moloke kete. Uletanga nsangaji, maloa, ne ntundubuko mikatampe. Kidi uno muswelo mwanda ñeni yetu ne imbidi yetu byāpungilwe na Yehova amba bingile biyampe enka shi bikwatañene na bijila byandi. O mwanda unena’mba: “Ami ne Yehova Leza obe ukulombola kakumwenamo wakukukunkuja pa dishinda dyokōkeja kwenda.” (Isaya 48:17) Bwanapabo bwa kwitongela mu mikalo ya bijila bya Leza ke kiselwapo kilēma, ino i kintu kitupa bidibwa, mobo, busendwe, ne minjiki mishileshile. Shi buno bwanapabo bwāingidijibwe senene, longa tudi na būmi bwa kutendelwa, buyampe shē, mu paladisa pano pa ntanda.
19. I kingidilwa’ka kingidije Leza pa kusaka bantu bapwane nandi?
19 Ino bantu, pangala pa butongi bwabo bubi, i besansanye abo bene na Yehova, ke bakubulwa kubwaninina, banunupa ne kufwa. O mwanda kwādi kekwibasakilwa kingidilwa kya kwibanyongolola mu ino ngikadilo ya bulanda, kya kwibalwija mu kipwano kiyampe na Leza, bekale bu bandi bana bana-balume ne bana-bakaji. Kingidilwa kitongelwe na Leza, kya kufikidija’mo bino byonso i Bulopwe, ne Mukūdi nandi i Yesu Kidishitu. (Yoano 3:16) Na ino mpangiko, boba besāsa byabinebine—pamo bwa mwana wa kisūpa wa mu lukindi lwa Yesu—bakapwana na Leza ne kwitabijibwa kujokela kwadi bu bandi bana.—Luka 15:11-24; Loma 8:21; 2 Kodinda 6:18.
20. I muswelo’ka ukafikidila mpango ya Leza kupityila ku Bulopwe?
20 Bine ne bine ponka, kiswa-mutyima kya Yehova kisa kulongeka pano panshi. (Isaya 14:24, 27; 55:11) Leza, kupityila ku Bulopwe bwandi buludikwa na Kidishitu, usa kubingija ne pa mfulo (kulombola buluji bunenenwa) amba Aye ye mwinē kyepelo kya kwikala Mfumu Mulopwe wetu. Bulopwe bukafudija buludiki bwa bantu ne bwa bademona pano panshi, abo kasuku kabo bukabikela mūlu mu bula bwa myaka kanunu. (Loma 16:20; Kusokwelwa 20:1-6) Mu mine myaka’yo, i muswelo’ka ukelombola bukatampe bwa muludikilo wa Yehova? Ne shi myaka kanunu ibapu, i mwingilo’ka ukengila buno Bulopwe? Kishinte kilonda’ko kisa kubandaula bino bipangujo.
Myanda ya Kupituluka’mo
• I kishinte’ka kimanine’po Bible yense mutuntulu?
• I bāni babundile buludiki bupya bwa ntanda?
• Mwanda waka buludiki buludika bantu pampikwa Leza kebwendekangapo?
• Bwanapabo bwa kwitongela bufwaninwe kwingidijibwa namani?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 8]
Bufundiji bwa Yesu bwākokele milangwe ya bantu pa buludiki bukaludika Leza kupityila ku Bulopwe
[Bifwatulo pa paje 10]
Bulopwe bo bufundiji bwimanine’po bininge Batumoni ba Yehova mu ntanda ne ntanda
[Bifwatulo pa paje 12]
Mānga ilombola bipa bilula bilupuka ku bwanapabo bwa kulamuka kudi Leza
[Kutambile Bifwatulo]
Basola ba WWI: U.S. National Archives photo; komponi ka masusu: Oświęcim Museum; mwana: UN PHOTO 186156/J. Isaac