Lelo Uswele Bivulujo bya Yehova Nakampata?

“Muya wami ubalaminina [bivulujo] byobe; kadi nswele’byo nakampata.”​—MITŌTO 119:167.

1. I mu mukanda’ka mutelelwe nakampata bivulujo bya Yehova misunsa mivule?

 YEHOVA ukimba bantu bandi bekale na nsangaji. Ino pa kusaka twikale na nsangaji yabinebine, tufwaninwe kunangila mu bijila bya Leza ne kulama mbila yandi. O mwanda Yehova witupānga bivulujo. Bivulujo i bitelwe misunsa mivule mu Bisonekwa, nakampata mu Mutōto wa 119, wālembelwe padi na Hezekia, nkasampe mwanā mulopwe wa Yuda. Luno lwimbo luyampe lushilula namino amba: “Kebo ba katōkwe kabo, shabo! boba babwanininye mu dishinda, bananga mu mukanda-wa-bijila wa Yehova. Kebo ba katōkwe kabo, shabo! balamine bivulujo byandi, bamukimba ne mutyima onso.”​—Mitōto 119:1, 2.

2. I kipwano’ka kidi pa bukata bwa bivulujo bya Leza na nsangaji?

² ‘Tunangilanga mu bijila bya Yehova’ pa kwikala na buyuki bwa Kinenwa kyandi ne kwingidija’kyo mu būmi bwetu. Ino byotudi bakubulwa kubwaninina, tusakilwa kuvulujibwa kyaba ne kyaba. Kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “bivulujo” kilombola’mba Leza witukinkulanga na kwituvuluja bijila, mbila, misoñanya, bidyumu ne bitungo byandi. (Mateo 10:18-20) Tukekala nyeke na nsangaji enka shi twendelela na kulama bino bivulujo, mwanda abyo byo bitukwasha twepuke makinga a ku mushipiditu aletela bantu byamalwa ne tusua.

Lamata ku Bivulujo bya Yehova

3. Kukwatañana na Mitōto 119:60, 61, i kikulupiji’ka kyotudi nakyo?

³ Bivulujo bya Leza byādi na bulēme bukatampe ku meso a mulembi wa mitōto, wāimbile amba: “Napeja bukidi ne kwijapo mpika, kulaminina misoñanya yobe. Myonji ya babi ībampombe; nanshi nkivulaminwepo mukanda-obe-wa-bijila.” (Mitōto 119:60, 61) Bivulujo bya Yehova bitukwashanga tūminine kupangwapangwa mwanda tukulupile amba Tata wetu wa mūlu ubwanya kutyiba myonji  ya bijika itupomba balwana netu. Mu kitatyi kitungwe, Yehova witunyongololanga ku bino bikukaja mwanda wa tuvuije mwingilo wetu wa kusapula Bulopwe.​—Mako 13:10.

4. Tufwaninwe kwitaba namani ku bivulujo bya Leza?

⁴ Kitatyi kimo, tulemununwanga na bivulujo bya Yehova. Tufwaninwe nyeke kusangela buno bulemununi, pamo’nka na mwāsangedile’bo mulembi wa mitōto. Wālombele kudi Leza amba: “Bivulujo byobe nabyo yo nsangaji yami . . . E po nswedile [bivulujo] byobe.” (Mitōto 119:24, 119) Dyalelo tudi na bivulujo bya Leza bivule kutabuka byobya byādi na mulembi wa mitōto. Tutwa na tutwa twa Bisonekwa bya Kihebelu bitelelwe mu Bisonekwa bya Kingidiki bituvulujanga bufundiji bwa Yehova ku bantu bandi bādi balonda Bijila, ino ke’nkapo buno bufundiji kete, mhm, i ne mpango yandi itala pa kipwilo kya bwine Kidishitu. Tufwaninwe kufwija’ko Leza pa buludiki bwaetuludika kitatyi kyonso kyamona’mba i biyampe kwituvuluja bintu bitala pa bijila byandi. Bine shi ‘tulamate ku bivulujo bya Yehova,’ tukepuka bilokoloko bibi bifityija mutyima wa Umpangi, bitujimijija ne nsangaji yetu.​—Mitōto 119:31.

5. I muswelo’ka otukokeja kuswa bivulujo bya Yehova nakampata?

⁵ Lelo tufwaninwe kuswa bivulujo bya Yehova namani? “Muya wami ubalaminina bivulujo byobe; kadi nswele’byo nakampata,” mo mwāimbile mulembi wa mitōto. (Mitōto 119:167) Tukokeja kuswa bivulujo bya Yehova nakampata shi twitabija’byo ne kwibimona bu bidyumu bitudyumuna Tata witutele mutyima byabinebine. (1 Petelo 5:6, 7) Bine, tusakilwanga bivulujo byandi, ne kadi shi tumone kamweno kobileta kotudi, buswe botwibiswele kebukabulwepo kutama.

Kyotusakilwa Bivulujo bya Leza

6. I buluji’ka bumo botusakilwa bivulujo bya Yehova, ne i kika kiketukwasha twibivuluke?

⁶ Buluji bumo botusakilwa bivulujo bya Yehova i buno: batwe twi bantu ba kīlwa. Dibuku dimo (The World Book Encyclopedia) dinena’mba: “Bantu bavule belwanga myanda mivule mwenda mafuku. . . . Padi nobe kyaba kimo kodi mufike ne pa kukomenwa kuvuluka dijina nansha kamwanda kampanda kowadi nako pa ludimi. . . . Kuno kujimija bintu mu ñeni kakitatyi katyetye, kufikilanga bantu divule dine, kutelwanga bu kuvulaminwa. Befundi ba sianse bekudingakanyanga na kukimba kintu kyobatundulwidile pantu pakwabo mu kyumba mudi bintu mpala mpala. . . . Muswelo muyampe wa kuvuluka kamwanda kampanda i kwifunda’ko kitatyi kilampe kupwa kwa kufwatakanya amba ubekayuka senene.” I bine, kwifunda na kininga ne kupituluka mu byotwifunda kuketuvuluja bivulujo bya Leza ne kwibingidija pangala pa kamweno ketu.

7. Mwanda waka dyalelo dyo dine dyotusakilwa bivulujo bya Leza kupita myaka yonso?

⁷ Dyalelo dyo dine dyotusakilwa bivulujo bya  Yehova mwanda bubi bubelundila’ko bininge kupita myaka yonso ya mānga ya muzo wa muntu. Shi tute mutyima ku bivulujo bya Leza, tukekala na bujinguludi bwa kwitukwasha tuleke kukokelwa mu mashinda mabi a ino ntanda. Mulembi wa mitōto unena’mba: “Ntabukilemo bafundiji bami bonso kuyūkidija; ke-bintu [bivulujo] byobe yo milangwe yami, ntabukilemo banunu kuyukidija, ke-ne-muntu ami ndamine bitongwe byobe. Nakankaja maulu ami ku mashinda mabi onso, na’mba ndame mwanda obe.” (Mitōto 119:99-101) Wivwane tulame bivulujo bya Leza, ketukendapo mu “mashinda mabi,” kadi ketukeifwanapo na bibumbo bya bantu “badi ne ñeni yabo mibafītyijibwe, balobele mungi ku būmi bwa Leza mpika.”​—Efisesa 4:17-19.

8. I muswelo’ka otukokeja kwikumbanya senene mwa kunekenenya matompo etufikila mu lwitabijo lwetu?

⁸ Tusakilwa kadi bivulujo bya Leza mwanda byo bitupa bukomo bwa kūminina byamalwa bivule byotutanwa nabyo mu kino “kitatyi kya ku mfulo.” (Danyele 12:4, NW) Shi kekwadipo bino bivulujo longa twi ‘bemvwaniki ba kīlwa.’ (Yakoba 1:25) Ino kwifunda Bisonekwa na kininga kasuku ne mu kipwilo, na bukwashi bwa mabuku alupula “umpika wabinebine ne wamanwa,” kuketukwasha tunekenye senene matompo a mu lwitabijo lwetu. (Mateo 24:45-47, NW) Mpangiko ya ku mushipiditu pamo bwa ino itukwashanga tuyuke byotufwaninwe kulonga mwanda wa kusangaja Yehova kitatyi kyotutanwa mu matompo.

Mvubu Mikatampe ya Kupwila Kwetu

9. ‘Bantu bu byabuntu’ i bāni, ne bakwashanga namani banababo betabije?

⁹ Kuntu kukwabo kotutambulanga bivulujo bya Leza bitusakilwa i ku kupwila kwa bwine Kidishitu, kotufundijibwa na banabetu batongelwe. Mutumibwa Polo wāsonekele amba Yesu “pa kukanda mūlu waselele kibumbo kya bakutwa, kadi wāpāna bantu bu byabuntu.” Kupwa wābweja’ko amba: “Kidishitu wapene bamobamo ke batumibwa; ne bamobamo bakwabo bapolofeto, ne bangi nabo bamobamo basapudi; kadi bamobamo bakwabo nabo bakilelo, bangi nabo bafundiji; pa mwanda wa kukankamija bapandulwemo ku mīngilo ya bwingidi, bwa kutamija ngitu ya Kidishitu.” (Efisesa 4:8, 11, 12) Bine, tufwaninwe kufwija’ko Yehova pangala pa ‘bantu bu byabuntu’​—bakulumpe batongelwe​—betuvuluja bivulujo byandi kitatyi kyotukongakena pamo kutōta!

10. I mwanda’ka mwine wimanine’po Bahebelu 10:24, 25?

¹⁰ Mutyima wa kufwija’ko Leza pangala pa mpangiko yaetutūdile’ko uketutonona tutanwe yenga ne yenga ku kupwila konso kutano. Polo wānene ukoma mvubu yotufwaninwe kukongakena pamo kyaba ne kyaba. Wāsoneka’mba: “Twitei mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku buswe ne mīngilo miyampe; ne kuleka’byo kubungakana mpika, pamo na muswelo wa bamobamo, poso kwikwasha bātwe bene; ne byo mwamona difuku dibafwena po pene pa kuningija.”​—Bahebelu 10:24, 25.

11. Kupwila ne kupwila kwa ku yenga kudi na kamweno kotudi muswelo’ka?

¹¹ Lelo kodi mujingulule kamweno kotumwenanga  mu kupwila? Kifundwa kya Kiteba kya Mulami kya ku yenga ne yenga kikomejanga lwitabijo lwetu, kitukwasha tulonde bivulujo bya Yehova ne kwitupa bukomo bwa kukomena ‘mushipiditu wa ino ntanda.’ (1 Kodinda 2:12; Bilongwa 15:31) Ku Kupwila kwa Bantu Bonso nako ko kwitufundijanga baneni Kinenwa kya Leza, pamo ne bivulujo bya Yehova ne “binenwa bya bumi bwa nyeke” bya Yesu bya kutendelwa. (Yoano 6:68, MB; 7:46; Mateo 5:1–7:29) Masomo a Mwingilo wa Kiteokratike atamijanga bwino bwetu bwa kufundija. Kupwila kwa Mingilo nako kudi na mvubu, mwanda kwitukwashanga tulumbulule musapwilo wetu wa myanda miyampe ku njibo ne njibo, mu kujokela’mo kupya, mu kwendeja bifundwa bya Bible ku mobo, ne mu bipindi bikwabo bya mwingilo wetu. Kifundwa kya Kitabo mu kisumpi kya bantu batyetye nakyo kitupanga mukenga mukatampe wa kwisamba, ne divule twisambilanga pa bivulujo bya Leza.

12, 13. Bantu ba Leza ba mu ntanda imo ya mu Azia balombwele namani amba bamwene kupwila kwa bwine Kidishitu na mvubu mikatampe?

¹² Kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila kwa pa kipwilo kwituvulujanga mbila ya Leza, kwitukwasha twikale nyeke bakomo ku mushipiditu mu bitatyi bya malwi, mu bufudile, ne mu matompo onso etuponena mu lwitabijo. Mu ntanda imo ya mu Azia, kubwipi kwa bene Kidishitu 70 bemwenine abo bene mvubu idi na kupwila kitatyi kyobebapampenye mu kibundi bakashikata mu dito. Byobadi basumininwe kwendelela na kukongakena pamo kitatyi ne kitatyi, bajokele mu kibundi, bekitana kisalwe na divita, ino basela bisheleshele bya ku Njibo ya Bulopwe, baenda kukōbaka njibo mikwabo mu ntanda.

¹³ Bano bantu ba Yehova bakingila na bupyasakane nansha byobaūminine myaka mivule ya malwi mu kipindi kikwabo kya yabo ntanda. Mukulumpe umo wa mu uno mwaba waipangwilwe amba: “Lelo i kintu’ka kyakweshe banabetu bekale abo bonso pamo?” Walondolola namani? Amba: “Mu myaka yonso 19, ketwipaile’mopo kupwila nansha kumo. Kyaba kimo banabetu badi bakomenwa kwiya pa kifuko pa kupwidila mwanda wa mabombe adi alakata nansha mwanda wa bikoleja bikwabo, ino nansha namino, kupwila kekwadipo kufwa.” Bine, bano batutu ne bakaka baswedibwe badi bayukile amba kupwila kudi na mvubu mikatampe o mwanda ‘kebadipo baleka kubungakena pamo.’

14. I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku kibidiji kyādi nakyo lolo mununu Ana?

¹⁴ Ana, mwana-mukaji wa kishala wa myaka 84, ‘kādipo ushikilwa ku tempelo.’ O mwanda  wātenwe ne pāletelwe Yesu ku tempelo, papo Yesu ukidi mwana wa lukeke. (Luka 2:36-38) Lelo nobe witungile kitungo kya kuleka kushikilwa ku kupwila? Le uloñanga bukomo bobe bonso mwa kutaninwa ku kipimpo ne kipimpo kya ku kubungakana ne ku bitango byetu? Bufundiji bwa kamweno ku mushipiditu botutambulanga ku kuno kukongakana bo bukamoni bulombola amba Tata wa mūlu utele bantu bandi mutyima. (Isaya 40:11) Kadi bino byo bitatyi bivudijanga nsangaji yetu. Kadi shi tutanwa’ko, i kulombola kotulombola amba tusangedile bivulujo bya Yehova.​—Nehemia 8:5-8, 12.

Bapandulwe’mo na Bivulujo bya Yehova

15, 16. Kulama bivulujo bya Yehova kudi na lupusa’ka pa mwiendelejo wetu?

¹⁵ Kulama bivulujo bya Leza kwitupandulanga mu ino ntanda imbi. Kifwa, kulonda bivulujo bya Leza kwitukiñanga ku busekese. (Kupituluka 5:18; Nkindi 6:29-35; Bahebelu 13:4) Milangwe itukokela ku bubela, ku budimbidimbi, ne ku bwivi nayo ikokeja kufundulwa biyampe mu ñeni yetu shi tulonda bivulujo bya Leza. (Divilu 20:15, 16; Levi 19:11; Nkindi 30:7-9; Efisesa 4:25, 28; Bahebelu 13:18) Kadi kulama bivulujo bya Yehova kwitukankajanga kulubula kinongo, kulama kiji, nansha kuvubila muntu myanda.​—Levi 19:16, 18; Mitōto 15:1, 3.

¹⁶ Kulonda bivulujo bya Leza kwitwikadijanga nyeke bajila, bapandulwe’mo mwa kwingidila mwingilo wandi. Bine, kusansana na ino ntanda i kintu kya mvubu mpata! Yesu wālombēle balondi bandi kudi Yehova mu bufuku bwa mfulo ya būmi bwandi pano panshi, amba: ‘Ami’wa napu kwibapa kinenwa kyobe, ino enka ntanda yo ibashikilwe, mwanda abo kebakidipo ba ntanda, mhm, monka monkikadilepo wa ntanda. Kyonakulomba ke kwibatalulapo mu ino ntanda, ehe, ino i kwibalama pa mwanda wa umbi. Kebadipo ba ntanda, ehe, monka monkikadilepo wa ntanda. Wibapandule’mo na bubinebine; kinenwa kyobe bo bubinebine.’ (Yoano 17:14-17) Bine, twendelelei na kuswa bininge Kinenwa kya Leza kitupandula mwa kwingidila mwingilo wandi ukola.

17. I bika bikokeja kwitufikila shi tubailwa bivulujo bya Leza, penepo i bika byotufwaninwe kulonga?

¹⁷ Byotudi bengidi ba Yehova, tufwaninwe kwikala nyeke betabijibwe mwa kwingidila mwingilo wandi. Ino wivwane twilwe bivulujo byandi, nabya mushipiditu wa ino ntanda, umweka mu muneneno, mabuku, makayo ne mwiendelejo wayo, uketutādila. Kadi kunena na bubine, ketusakilepo kwikala na ngikadilo idi na bantu babombokele kudi Leza, kifwa ya kwikala bantu baswele bupeta, ba bikandangobo, ba kibengo, bakubulwa kufwija’ko, bampikwa dikōkeji, bakalabale, bakubulwa kwīfula, ba kapuni ka kwitatula, ba kusanswa makayo pakatampe kuswa’ko Leza mpika​—ne bikwabo byoketukokejapo kupwa kubala. (2 Temote 3:1-5) Byoketudi batokene bininge mu mafuku a mfulo ya ino ngikadilo  imbi ya bintu, tulombei Yehova etukwashe twendelele na kulama bivulujo byandi ne ‘kuta mutyima mwendele kinenwa kyandi.’​—Mitōto 119:9.

18. Kulama bivulujo bya Leza kuketutonwena ku bilongwa’ka biyampe?

¹⁸ Bivulujo bya Yehova kebitudyumunangapo enka ku bintu byoketufwaninwepo kulonga, mhm. Ino kulama bivulujo byandi kwitutonwenanga ne ku bilongwa biyampe, kwitupa mutyima wa kukulupila mudi Yehova ne kumuswa na mutyima, na muya, na ñeni ne na bukomo bwetu bonso. (Kupituluka 6:5; Mitōto 4:5; Nkindi 3:5, 6; Mateo 22:37; Mako 12:30) Kadi bivulujo bya Leza byo bitutonona tuswe mukwetu. (Levi 19:18; Mateo 22:39) Kutabukidila tukalombola buswe botuswele Leza ne mukwetu na kulonga kiswa-mutyima kya Leza ne na kupa bakwetu ‘buyuki bwa Leza’ bupāna būmi.​—Nkindi 2:1-5.

Kulama Bivulujo bya Yehova bo Būmi!

19. Tukalombola bakwetu namani amba kulonda bivulujo bya Yehova dyo dishinda dilumbuluke ne dya kamweno umbūmi?

¹⁹ Wivwane tulame bivulujo bya Yehova, tukwashe ne bakwetu nabo bebilame, nabya tubepandija batwe bene ne boba betwivwana bene kumo. (1 Temote 4:16) Ino tukalombola bakwetu namani amba kulonda bivulujo bya Yehova dyo dishinda dilumbuluke ne dya kamweno umbūmi? I na kwingidija misoñanya ya mu Bible mu būmi bwetu. Boba badi “mu ngikadilo mifwaninwe kukamona būmi bwa nyeke” bakemwena abo bene amba dishinda dilombwelwe mu Kinenwa kya Leza dyo diyampe kulonda. (Bilongwa 13:48, NW) Bakamona kadi amba ‘Leza udi binebine umbukata mwetu,’ ne mityima yabo ikebakunka bāye kwilunga netu mu mutōtelo otutōta Yehova Mfumu Mulopwe wetu.​—1 Kodinda 14:24, 25.

20, 21. Bivulujo bya Leza ne mushipiditu wandi biketukwasha tulonge bika?

²⁰ Shi twendelele na kwifunda Bisonekwa, na kwingidija byobya byotwifunda, ne na kumwena mu mpangiko ya ku mushipiditu itutūdile’ko Yehova, bine ketukabulwepo kuswa bivulujo byandi nakampata. Wivwane tulonde’byo, nabya biketukwasha tuvwale “bumuntu bupya bwāpangilwe mwendele kiswa-mutyima kya Leza mu boloke ne dikōkeji byabine.” (Efisesa 4:20-24, NW) Bivulujo bya Yehova ne mushipiditu wandi biketukwasha tulombole buswe, nsangaji, ndoe, kitūkijetyima, kanye, buyampe, lwitabijo, kutalala, ne kwīfula​—ngikadilo ishidile kulampe na ya ino ntanda ilēle mu bukomo bwa Satana! (Ngalatea 5:22, 23; 1 Yoano 5:19) Nanshi tufwijei’ko Yehova ponso pobetuvuluja masakila andi, mu kifundwa kya kasuku, kudi bakulumpe batongelwe, ku kupwila, ku kubungakana, ne ku bitango.

²¹ Kulama kotulamine bivulujo bya Yehova kwitupanga nsangaji nansha byotususulwa pa mwanda wa boloke. (Luka 6:22, 23) Twiubije mudi Leza wa kwitukūla mu ngikadilo yo-yonso mibi mpata, nakampata pano pakongakanibwa mizo yonsololo ku “divita dya difuku dikatakata dya Leza, Mwinebukomobonso” ku Amakedona.​—Kusokwelwa 16:14-16.

22. I kusumininwa’ka kotufwaninwe kusumininwa pangala pa bivulujo bya Yehova?

²² Shi tusaka kutambula kyabuntu kya būmi bwa nyeke, nankyo tufwaninwe kuswa bivulujo bya Yehova nakampata ne kwibilama na mutyima umo. Shi ke pano, twikalei na mutyima wādi na mulembi wa mitōto wāimbile amba: “Bivulujo byobe i byoloke bya nyeke; mpeko kwivwanija ino nkēkale na būmi.” (Mitōto 119:144) Tulombolei patōka kusumininwa kutanwa mu binenwa bya mulembi wa mitōto binena’mba: “Nakwite [a Yehova]; mpandije, kadi nkalaminina bivulujo byobe.” (Mitōto 119:146) Eyo, mu binenwa ne mu bilongwa byetu, tulombolei amba bine tuswele bivulujo bya Yehova nakampata.

Usa Kulondolola Namani?

• Mulembi wa mitōto wādi umwene bivulujo bya Yehova namani?

• Mwanda waka tusakilwa bivulujo bya Leza?

• Kupwila kwitukwashanga namani mu myanda itala bivulujo bya Leza?

• Bivulujo bya Yehova bitupandulanga namani mu ino ntanda?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 25]

Mulembi wa mitōto wāswele bivulujo bya Yehova nakampata

[Bifwatulo pa paje 27]

Mungya kifwa kya Ana, lelo nobe witungile kitungo kya kuleka kushikilwa ku kupwila?

[Kifwatulo pa paje 28]

Kulonda bivulujo bya Yehova kwitupandulanga ketudi batōka ne betabijibwe mwa kwingidila mwingilo wandi