Lelo Būmi Bobe Bukwatañene na Kwipāna Kobe?

“Umbyonso byo mulonga, mwikale kwibīngila ne mutyima onso monka, pamo bwa kudi Mfumwetu, kekudi bantupo, mhm.”​—KOLOSE 3:23.

1. Mu myanda ya bwine ntanda, “kwipāna” kudi na buluji’ka?

 LELO bakayi baloñanga bukomo namani pa kwikala’bo ke babingwa? Mu makayo a tenenshi, a futubolo, a futu ya makasa (basketball), a futu ya kuta na tubimamo (baseball), a kunyema lubilo, a kukuja kafutu mu tupunzu (golf) nansha makayo o-onso, babingwa i enka boba bepānanga’mo pambulwa kupungila. Kwidingila ku ngitu ne mu ñeni byo bintu byobatangidijanga kumeso. Kino i kikwatañane biyampe na buluji bumo bwa kishima “kwipāna,” kushintululwa bu “kutyipa ntyipidile kulonda mulangwe nansha kulonga kilongwa kampanda.”

2. “Kwipāna” kudi na buluji’ka mu Bible? Leta kifwa.

² Ino kishima “kwipāna” kidi na buluji’ka mu Bible? “Kwipāna” i bwalamuni bwa kyubwa kya Kihebelu kidi na buluji bwa “kwipandula, kwisansanya; kwitalula’mo.” * Mu Isalela wa kala, Alone Kitobo Mukatampe wādi uvwala pa kibango kyandi ‘kiyukeno kijila kya kwipāna,’ kilongo kikelema kyolwe nsahabu (olo) yonkayonka, palembwe bishima bya Kihebelu amba ‘Buujila i bwa Yehova.’ Kino kyādi kivuluja kitobo mukatampe amba kafwaninwepo kulonga kantu nansha kamo kasubija kipandulwamo ‘mwanda kiyukeno kya kwipāna, māni a kushinga a Leza wandi ādi padi aye.’​—Divilu 29:6; 39:30; Levi 21:12.

3. Kwipāna kufwaninwe kwikala na lupusa’ka mu mwiendelejo wetu?

³ Tubamone nanshi pano amba kwipāna i mwanda musumininwe. Kulomba kwiyukanya na mutyima tō bu mwingidi wa Leza, ne kulama mwiendelejo utōka. Pa kino, tukokeja kwivwanija biyampe buluji bwātelele mutumibwa Petelo binenwa bya Yehova amba: “Mukēkala bajila mwanda ami mwine ne ujila.” (1 Petelo 1:15, 16) Byotudi bene Kidishitu bepāne, tudi na kiselwa kilēma kya kwikala na būmi bukwatañene na kwipāna kwetu, kwikala na kikōkeji ne ku mfulo. Ino kwipāna kwa bwine Kidishitu i kulonga bika ne bika?​—Levi 19:2; Mateo 24:13.

4. I muswelo’ka otufikilanga pa ditabula dya kwipāna, ne kwipāna kukokeja kudingakanibwa na bika?

⁴ Potwapwile kutambula buyuki bwabinebine bwa kuyuka Yehova Leza ne mpango yandi, ne kuyuka Yesu Kidishitu ne kyepelo kyandi mu ino mpango, twatyibile butyibi bwa kwingidila Leza na mutyima, na ñeni, na muya ne na bukomo bwetu bonso. (Mako 8:34; 12:30; Yoano 17:3) Buno butyibi budi pamo bwa mpiko ipika muntu bunka bwandi, kwipāna kwaepāna kudi Leza pampikwa mikalo. Kwipāna kwetu kotwipene ke kwa kitumbuzajipo, mhm. I mulangwe otukwete na mutyima umo, tulombela ne milombelo, byonso bino na bukomo bwa buluji bwetu. O mwanda ke butyibipo bwa lupito. Ketudipo pamo bwa muntu usamika budimi kupwa waleka’bo amba mwanda mwingilo i mukomo nansha amba mwangulo keusapo kwangulwa dya ne kesha, pakwabo ne kwangula’o kwine mpika. Ivwana bifwa bya bantu bamobamo ‘bādi bakwete lukasu’ lwa biselwa byabo bya kiteokratike makasa abidi, nansha  byobādi batanwa na bikoleja ne makambakano.​—Luka 9:62; Loma 12:1, 2.

Kebatuninepo kwipāna kwabo

5. Yelemia wādi kifwa kya kutendelwa kya mwingidi wa Leza mwipāne muswelo’ka?

⁵ Yelemia wāingile bu mupolofeto mu Yelusalema mu myaka 40 ne kupita (647-607 K.K.K.), bine kewādipo mwingilo upēla. Mwanda wādi uyukile amba kudi bintu byakādipo wa kubwanya. (Yelemia 1:2-6) Wādi ufwaninwe kukankamana ne kūminina difuku ne difuku ku meso a bantu ba Yuda ba mitwe myūmu. (Yelemia 18:18; 38:4-6) Ino Yelemia wādi ukulupile mudi Yehova Leza wādi umukomeja amba ashale nyeke mwingidi wandi mwipāne byabinebine.​—Yelemia 1:18, 19.

6. Mutumibwa Yoano wētushidile kifwa’ka?

⁶ Lelo Yoano mutumibwa wa kikōkeji nandi? Mwene wāselelwe mu kisanga kya Patamosa mudi zolē, abu ye bununu, pangala “pa mwanda wa Leza ne pa busapudi bwa Yesu”? (Kusokwelwa 1:9) Yoano wāūminine ne kulama būmi bukwatañene na kwipāna kwaēpene bu mwine Kidishitu, kintu kya myaka 60 mituntulu. Wēmwena ne konakanibwa kwa Yelusalema na bibumbo bya bulwi bya bene Loma. Wāpebwa madyese a kusoneka Evanjile imo, mikanda isatu ya ku bukomo bwa mushipiditu, ne Kusokwelwa kwaābadikile kumona’mo divita dya Amakedona. Lelo wālekele’byo kwingila pa kuyuka amba Amakedona keikamutanapo mūmi? Lelo wāponene mu buñumauma? Mhm, Yoano wāshele mukōkele kutūla ne ku lufu, koku mutyima munda uyukile amba ‘kitatyi kitungwe kekidi pabwipi,’ inoko kufikidila kwa bimonwa byaāmwene kukidi kulampe.​—Kusokwelwa 1:3; Danyele 12:4.

Bifwa bya kwipāna bya mu ano mafuku

7. Tutu umo waikele namani bu kifwa kiyampe kya kwipāna kwa bwine Kidishitu?

⁷ Mu ino yetu myaka namo mudi bene Kidishitu bavule bakikōkeji balamatanga na kininga ku kwipāna kwabo nansha byokebakemwenapo mukapityila bantu bōmi pa Amakedona. Umo bidi i tutu Ernest E. Beavor wa mu Angeletele. Wāikele Kamoni mu 1939, pashilula Divita II dya Ntanda. Wāleka busunga bwandi bwa kukendela ba mafoto bwaādi umwena’mo kapetwa, wāshilula kwingila mwingilo wa kitatyi kyonso. Ku mfulo wākutwa myaka ibidi mituntulu pangala pa kulama mwimanino wandi wa bwine Kidishitu wa kupela kwikuja mu myanda ya ntanda. Kisaka kyandi kyāmukwatakanya, mu 1950 bandi bana basatu bākafunda bu mishonele ku Masomo a Ngileade a Bwifundi bwa Bible mu New York. Tutu Beavor wadi mupyasakane mpata mu mwingilo wa busapudi, o mwanda balunda nandi bashilwile kumwita bu Ernie Amakedona. Na dikōkeji, walamine būmi bukwatañane na kwipāna kwandi kufika ne ku lufu lwandi mu 1986, kadi wadi nyeke usapula kufwena kwa divita dya Leza dya Amakedona. Kadipo umwene kwipāna kwandi bu mwingilo wa kwingidila Leza mu mafuku abala-anga kubapu! *​—1 Kodinda 15:58.

8, 9. (a) Bankasampe bavule mu Eshipanye bashile kifwa’ka mu buludiki bwa Franco? (b) I bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula?

 ⁸ Kifwa kikwabo kya bupyasakane bwake mudilo keubule i kya banabetu ba mu Eshipanye. Mu buludiki bwa Franco (1939-1975), tutwa na tutwa twa bansongwanzele Batumoni bepāne balamine mwimanino wa bwine Kidishitu wa kupela kwikuja mu bya ntanda. Bavule bakutwa myaka dikumi pakwabo ne kupita mu tuso twa basola. Kamoni umo, Jesús Martín, watyibilwe mambo mavule, amufikija ku kutungilwa mfuto ya myaka 22 ya buloko. Wakupilwa byamalwa mu kaso ka basola ka Kungala kwa Afrika. Mulume nobe wamona dyemo dyabinebine, ino kutuna’ye lwitabijo lwandi mpika.

⁹ Divule bano bansongwalume kebadipo na mulangwe nansha lukulupilo lwa kunena’mba bakakutululwa, mwanda nsambu yadi ibatyibilwa yapityile bungi, itentama imo pa mikwabo. Ino abo kasha balama bululame bwabo ne kushala bapyasakane mu mwingilo abo papo mu kifungo. Kufika mu 1973, myanda yashilula kulongoloka’ko, bavule mu bano Batumoni bakutululwa mu kifungo, papo kebadi na myaka 30 ne musubu. Badi batamba mu buloko bashilwididila mwingilo wa kitatyi kyonso, bamo baikala ke bapania ba pa bula, bakwabo nabo batadi bendakana. Bine, būmi bwabo bwadi bukwatañane na kwipāna kwabo nansha byobadi mu buloko, kadi bavule baendelele na buno būmi kupwa kwa kukutululwa kwabo. * Le batwe netu dyalelo? Lelo tulamete ku kwipāna kwetu pamo bwa bano banabetu badikōkeji?​—Bahebelu 10:32-34; 13:3.

Mumweno muyampe pa kwipāna kwetu

10. (a) I muswelo’ka otufwaninwe kumona kwipāna kwetu? (b) Yehova umwene namani mwingilo otumwingidila?

¹⁰ Lelo tumwene namani kwipāna kotwipēne kudi Leza mwanda wa kulonga kiswa-mutyima kyandi? Lelo kyo kintu kibajinji mu būmi bwetu? Mu ngikadilo yo-yonso yotudi’mo, twikale banunu nansha bankasampe, basonge nansha bankunga, bakomo nansha babela, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwikala na būmi bukwatañene na kwipāna kwetu. Ngikadilo idi’mo mwanetu ne mwanetu yo ikalombola shi ubwanya kwingila bu mwingidi wa kitatyi kyonso, shi bu pania, shi bu mwingidi wambulwa nsengwa wingila ku bilo bya musambo wa Sosiete Watch Tower, shi bu mishonele, nansha bu mutadi wendakana. Ino bambutwile bamo bakokeja kuvudilwa bya kulonga, beelaela mwanda wa kukumbanya bisakibwa bya ku ngitu ne ku mushipiditu bya bisaka byabo. Lelo nsaa mityetye yobapityija mu mwingilo kweji ne kweji idi na mvubu mityetye ku meso a Yehova mipitwe na nsaa mivule ipityija mwingidi wa kitatyi kyonso? Nansha dimo. Kasha Leza ketulombangapo bintu byoketudipo nabyo. Mutumibwa Polo wānene uno musoñanya’mba: “Wivwane shi udi ne mutyima wa kupeja bukidi, nabya kibaitabijibwa monka mwikadile bintu [byadi nabyo], ke mu bya kadi nabyo, mhm.”​—2 Kodinda 8:12.

11. Lupandilo lwetu lwimanine pa bika?

¹¹ Lupandilo lwetu kelwimaninepo nansha  dimo pa kintu kyo-kyonso kyotulonga, ehe, i pa buntu bwa Yehova kupityila kudi Kidishitu Yesu Mfumwetu. Polo wāshintulwile’kyo patōkelela’mba: “Bonso i bapye-mambo, bakadikile pa ntumbo ya Leza; pa kubingijibwa bubinga napo i pa bitupu, bitupu, ponka pa buntu bwandi bwa umbukūdi bwa mudi Yesu Kidishitu.” Nansha nankyo, mingilo yetu yo ilombola amba tudi na lwitabijo lukomo mu milao ya Leza.​—Loma 3:23, 24; Yakoba 2:17, 18, 24.

12. Mwanda waka ketufwaninwepo kwidingakanya na bakwetu?

¹² Ketufwaninwepo kwidingakanya na bakwetu ku bungi bwa nsaa yotupityija mu mwingilo wa Leza, ku kupāna mabuku esambila pa Bible, nansha ku buvule bwa bifundwa bya Bible byotwendeja. (Ngalatea 6:3, 4) Batwe bonso, twingile bivule nansha bityetye mu mwingilo wa bwine Kidishitu, tufwaninwe kuvuluka binenwa bya kwityepeja byānene Yesu amba: “Bānwe i pamo’nka namino po mukalonga byonso bya kwimutumwa . . . mukanena’mba: Bātwe tudi bapika ba bitupu, ne kyo twaubile twaubile mu bupika monka.” (Luka 17:10) I misunsa inga netu yotukokeja kunena na bubine amba tubalonga ‘byonso bya kwitutumwa’? Ino kipangujo kine i kino, Lelo mwingilo otwingidila Leza ufwaninwe kwikala namani?​—2 Kodinda 10:17, 18.

Tukwatakanyei difuku dyonso dipita

13. I ngikadilo’ka yotufwaninwe kwikala nayo ponso potwingila mingilo ya kwipāna kwetu?

¹³ Polo wāpele bidi bakaji, balume, bana, bambutwile ne bapika madingi, kupwa wāsoneka’mba: “Umbyonso byo mulonga, mwikale kwibīngila ne mutyima onso monka, pamo bwa kudi Mfumwetu, kekudi bantupo, mhm; pa kuyūka’mba i konka kudi Mfumwetu ko mukatambula mpalo ya bupyane; [ingidilai Mfumwetu Kidishitu bu bapika].” (Kolose 3:23, 24) Bine, ketwingidilangapo Yehova mwanda wa kumonwa na bantu, anha. Ino tuloñanga bukomo bwa kumwingidila na kulonda kifwa kya Yesu Kidishitu. Aye wāingile mwingilo wandi mu myaka mityetye, inoko na kampeja-bukidi.​—1 Petelo 2:21.

14. I kidyumu’ka kyāletele Petelo kitala pa mafuku a mfulo?

 ¹⁴ Mutumibwa Petelo nandi wālombwele mushipiditu wa kampeja-bukidi. Wādyumwine mu mukanda wandi wa bubidi amba mu mafuku a mfulo mukekalanga bantu bakibengo​—batupondo ne balupata​—bakatatana ku kusaka kwabo kwikala’po kwa Kidishitu. Kupwa wānena’mba: “Aye Mfumwetu kējengapo pa mwanda-wamulao wandi, monka mufwatakenya bamobamo pa mwanda wa kwija, mhm; ino utūkijije mutyima pa bānwe, kasakilepo’mba, nansha umo ōneke, mhm, poso’mba, bonsololo bafikile pa kwalamuka pa mutyima. Nanshi difuku dya Yehova dikāyanga bwa ngivi.” I amo, difuku dya Yehova disa kufika binebine. Nanshi tufwaninwe kwiditūla ku mutyima mwanda lwitabijo lotwitabije mu milao ya Leza i lwabinebine kadi lukomo.​—2 Petelo 3:3, 4, 9, 10.

15. I muswelo’ka otufwaninwe kwibandaula mu difuku ne difuku dya mu būmi bwetu?

¹⁵ Pa kwikala na būmi bukwatañene biyampe shē na kwipāna kwetu, tufwaninwe kumona difuku ne difuku bu kyaba kya kutendela Yehova. Shi difuku dibafule, tubulwe’po kubandaula byotwalonga mu dine difuku’dya ne kutala muswelo obikele kuyukanya buujila bwa dijina dya Leza ne kukwasha ku busapudi bwa myanda miyampe ya Bulopwe? Padi twibilongele kupityila ku mwiendelejo wetu wampikwa kiko, ku mīsambo yūbaka, nansha ku kuta kotwadi tubate mutyima ku bisakibwa bya kisaka ne bya balunda netu. Lelo twadi tubasapwila bakwetu lukulupilo lwa bwine Kidishitu ponso potwadi tumona mukenga? Le twadi tubakwasha muntu kampanda ayuke kulanguluka pa milao ya Leza na kusumininwa? Bine tuvudijei mobukila mobukila bilongwa bya mvubu ku mushipiditu, pamo’nka bwa batwe bongwija lupeto mu banki yetu ya ku mushipiditu.​—Mateo 6:20; 1 Petelo 2:12; 3:15; Yakoba 3:13.

Lama diso dyobe tō

16. Satana uloñanga namani pa kusaka kuzozeja kwipāna kotwipēne kudi Leza?

¹⁶ Tudi mu kitatyi kikomo ku bene Kidishitu,  kadi kyendanga kikomena’ko. Satana ne bandi batūlanga bantu mu kafi batunya kuyuka kwishila kwishidile biyampe ne bibi, bitōka ne bya disubi, byanibwa ne byoneke, byoloke ne bikondame. (Loma 1:24-28; 16:17-19) Satana onanga ñeni ne mityima yetu’nka na mu makayo, potunyenga ku bikolo bya televijo nansha kufinya’tu pa buto bwa kompyuta. Diso dyetu dya ku mushipiditu dikokeja kwikala na kafi, keditunya kubambila pantu pamo, ne kujiula bilongwa bya budyumuku bwandi papo kwakoma. Shi tupele bintu bya ku mushipiditu kubapu, kusumininwa kotusumininwe kwikala na būmi bukwatañene na kwipāna kwetu kukazoza ne kushipila kotushipile ku “lukasu” kwine monka na monka.​—Luka 9:62; Fidipai 4:8.

17. Madingi a Polo akokeja kwitukwasha namani tulame kipwano kyotupwene na Leza?

¹⁷ Byānene Polo ku kipwilo kya mu Tesalonika bikidi na mvubu ne dyalelo, amba: “Kino kyo kiswelwe ku mutyima wa Leza ke bupandulwemo bwenu kadi; mujile busekese; kadi bānwe bonso, ku muntu, ku muntu, muyūke mwakumwena bakaji, wa wandi, wa wandi, umbupandulwemo, ne umbuleme, kemukiloloko kya makomwamesopo, pamo na baJentaila bakubulwa kuyūka Leza.” (1 Tesalonika 4:3-5) Busekese bufikijanga bantu basūla kwipāna kwabo kobepēne kudi Leza ku kupangwa mu kipwilo kya bwine Kidishitu​—boba bazobololanga kipwano kyobapwene na Leza, ku mfulo bamwilwa ilwē mu būmi bwabo. O mwanda Polo wānene amba: “Leza ketwityilepo ku byakujilula bijila, mhm, i ku bupandulwemo. Penepo wakupela kapelelepo muntu, mhm, wapele Leza, wakwimupa [m]ushipiditu [s]andu.”​—1 Tesalonika 4:7, 8.

Lelo i kusumininwa’ka kodi nako?

18. I kusumininwa’ka kotufwaninwe kusumininwa?

¹⁸ Shi bine tukwete na mutyika kwipāna kotwipēne kudi Yehova Leza, i bika byotufwaninwe kusumininwa kulonga? Tufwaninwe kusumininwa byabinebine kulama mutyima wetu wa mundamunda mulumbuluke mu mwiendelejo ne mu mwingilo wetu. Petelo witusoñanya’mba: “[Ikalai] ne mutyima wa mundamunda muyampe; amba, monka munenenwa bibibibi, nanshi abo bafwijibwe bumvu byo batuka mwikadilo wenu mulumbuluke wa mudi Kidishitu.” (1 Petelo 3:16) Shako, tubwanya kususulwa ne kumweshibwa malwa pangala pa mwiendelejo wetu wa bwine Kidishitu, ino tuyukei amba mo monka mwāsusukile Kidishitu pa mwanda wa lwitabijo ne dikōkeji dyandi kudi Leza. “Ebiyampe kadi,” ye Petelo unena, “byāmwene Kidishitu malwa mu ngitu, bānwe nenu vwalai mutyima umo onka; ke-muntu yewa wamwene malwa mu ngitu ku bubi walekeleko.”​—1 Petelo 4:1.

19. Lelo i binenwa bya muswelo’ka byotusaka betunenene?

¹⁹ I bine, kusumininwa kotusumininwe kwikala na būmi bukwatañene na kwipāna kwetu kuketukinga ku makinga etuta ntanda ya Satana ibela ku mushipiditu, mu mwikadilo ne ku ngitu. Kadi kupityidila, tukekala na kikulupiji amba twitabijibwe na Leza, kino kyo kintu kilumbuluke kutabuka byonso bikokeja kupāna Satana ne bandi. Shi ke pano, ketukilongai bintu bifikija ku kwitunenena bibi amba tubashiye buswe bwetu botwadi nabo potwāyukile bubinebine dibajinji. Ino tusaka betunenene maya mobānenene kipwilo kya mu myaka katwa imbajinji kya Tyiataila amba: “Ndyūkile bilongwa byobe, ne lusa [“buswe,” NW] lobe ne kwitabija ne bwingidi ne kutūkija mutyima, kadi ne byobya bilongwa byobe bya kuno kumfulo kuno bitabukile byobya bibajinji bungi.” (Kusokwelwa 2:4, 18, 19) Bine, batwe bonso ketwakekalai lufufumya mu kwipāna kwetu, ino twikalei “bake mushipiditu,” bapyasakane kutūla ne ku mfulo​—mwanda mfulo ibafwena pabwipi.​—Loma 12:11, NW; Kusokwelwa 3:15, 16.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ukivulukile?

• Kwipāna kulomba kulonga bika ne bika?

• I bengidi’ka ba Leza bepāne ba pa kala ne ba dyalelo betushidile bifwa biyampe kwiula?

• I muswelo’ka otufwaninwe kumona mwingilo otwingidila Leza?

• I kusumininwa’ka kotufwaninwe kusumininwa mu kwipāna kotwipēne kudi Leza?

[Bifwatulo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 24]

Yelemia wādi nyeke mukōkele nansha byaādi ususulwa byamalwa

[Kifwatulo pa paje 25]

Ernest Beavor washidile bandi bana kifwa kiyampe kya mwine Kidishitu mupyasakane

[Kifwatulo pa paje 26]

Tutwa na tutwa twa Batumoni bankasampe ba mu Eshipanye balamine bululame bwabo mu tuso

[Bifwatulo pa paje 27]

Difuku ne difuku twikalei na kintu kyūbaka ku mushipiditu