Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Tutabwilei Matabula Pamo na Bulongolodi bwa Yehova

Tutabwilei Matabula Pamo na Bulongolodi bwa Yehova

Tutabwilei Matabula Pamo na Bulongolodi bwa Yehova

“Leza wa ndoe . . . ēmubwanije mu bintu byonsololo bilumbuluke [mwa] kulongela monka muswidile mutyima wandi.”​—BAHEBELU 13:20, 21.

1. Bekadi ba ntanda i banga, ne mitōtelo imoimo idi na buvule bwa bantu banga?

 MU MWAKA wa 1999, bekadi ba ntanda yonso bafikile pa midiyala isamba! Dibuku dimo (The World Almanac) dinena amba mu kino kibalwa mudi Bamizilma 1 165 000 000; bene Katolika Loma 1 030 000 000; bene Hindu 762 000 000; bene Buddha 354 000 000; bene Mishoni 316 000 000; ne bene Orthodoxe 214 000 000.

2. Lelo ngikadilo ya mitōtelo idi’ko dyalelo idi namani?

2 Shi tutale kwilalulula kwa pala pala ne tuvutakanya bidi mu bipwilo dyalelo, lelo tukokeja kunena amba bano bonso midiyo ne midiyo baloñanga kiswa-mutyima kya Leza? Nansha dimo, “mwanda Leza ke wa kavutakanyapo, enhe, i Leza wa ndoe.” (1 Kodinda 14:33MB) Ino kisaka kya bu bana na bana kya bengidi ba Yehova kidi kujokoloka ntanda yonso nankyo le? (1 Petelo 2:17) Shi tutadije biyampe tukamona’mba ‘Leza wa ndoe i mwibabwanije mu bintu byonsololo bilumbuluke amba balonge monka muswidile mutyima wandi.’​—Bahebelu 13:20, 21.

3. I bika byālongekele mu Yelusalema mu dya Pentekosa dya mu 33 K.K., ne mwanda waka?

3 Eyo, buvule bwa bantu belungile na Batumoni ba Yehova ke kiyukenopo kilombola amba i betabijibwe na Leza, mwanda buvule bwa bantu kebutulumujangapo Leza. Kitatyi kyaātongele bene Isalela, kēbatongelepo amba mwanda bo bādi “[b]atabukile bungi” bantu bakwabo, mhm. Na bubine, bo bādi “[b]atabukile butyetye” bantu bonso. (Kupituluka 7:7) Ino Isalela kākōkelepo Leza, o mwanda mu dya Pentekosa dya mu 33 K.K., Yehova wāmupelele, wāitabija’ko kipwilo kipya kibundwe na balondi ba Yesu Kidishitu. Bano balondi bāshingilwe māni a mushipiditu sandu wa Yehova, kebenda basapwila bakwabo na bupyasakane bubinebine butala padi Leza ne Kidishitu.​—Bilongwa 2:41, 42.

Kwendelela nyeke kumeso

4. I kika kinenenwa amba kipwilo kibajinji kya bwine Kidishitu kyādi kyendelela nyeke kumeso?

4 Mu myaka katwa imbajinji, kipwilo kya bwine Kidishitu kyādi kyendelela nyeke kumeso, kyenda kishitwila’ko myaba mipya, kilonga bana-babwanga, koku kyenda kivwanija senene mpango ya Leza. Bene Kidishitu babajinji bādi batabwila nyeke matabula pamo na mwinya wa ku mushipiditu wādi wibamunikilwa mu mikanda ya ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza. Bādi bengila mwingilo wabo biyampe mwanda bādi bakankamikwa na bupempudi bwa batumibwa ne banabetu bakwabo. Ino myanda yonso i milombolwe biyampe mu Bisonekwa bya Kingidiki bya Bwine Kidishitu.​—Bilongwa 10:21, 22; 13:46, 47; 2 Temote 1:13; 4:5; Bahebelu 6:1-3; 2 Petelo 3:17, 18.

5. I kika kinenenwa amba bulongolodi bwa Leza bwendelela kumeso dyalelo, ne mwanda waka tufwaninwe kutabwila nabo matabula pamo?

5 Ne Batumoni ba Yehova ba mu ano mafuku nabo monka na monka, i bashiluke ku ñanjilo mityetye pamo’nka bwa bene Kidishitu ba mu myaka katwa imbajinji. (Zekadia 4:8-10) Tamba ku mvuyo ya myaka ya tutwa 19, twi bemwene bukamoni bulombola patōka amba mushipiditu wa Leza udi pa bulongolodi bwandi. Twendelelanga nyeke kumeso mu kwivwanija Bisonekwa ne mu kulonga kiswa-mutyima kya Leza mwanda twikulupile bwendeji bwa mushipiditu sandu, ke bukomo bwa bantupo, mhm. (Zekadia 4:6) Pano potudi mu “mafuku a kumfulo” po pene potufwaninwe kutabwila matabula pamo na bulongolodi bwa Leza bwendelela nyeke kumeso. (2 Temote 3:1-5) Kutabula matabula namino ko kwitupa muswelo wa kulama lukulupilo lwetu lūmi ne kupāna bukamoni bwa Bulopwe bwa Leza bushimikwe, pano kepaile mfulo kukombeleja ino ngikadilo ya bintu.​—Mateo 24:3-14.

6, 7. Lelo i mu bintu’ka bisatu byotukabandaula mwendelele bulongolodi bwa Yehova kumeso?

6 Umbukata mwetu mudi ne bamo bāshilwile kwilunga ku bulongolodi bwa Yehova mu myaka ya 1920, ya 1930, ne ya 1940. Mu mine myaka ya ku ñanjilo’ya, i ani wādi ulanga amba bulongolodi bukatanta ne kwendelela kumeso mu muswelo utulumukwa namino? Langa’po bidi bintu bikatampe byoketudi bemwene mu mānga ya bulongolodi bwa mu ino yetu myaka! Bine tukamona mpalo ya ku mushipiditu shi tushilule kulanguluka pa byonso bilongele Yehova kupityila ku bantu bandi balongololwe mungya kiteokratike.

7 Davida wa pa kala wātulumukile mpata pa kubandila bilongwa bya Yehova bya kutendelwa. Wānena’mba: “Shi nswele kusapula’byo ne kwisamba’byo, longa, yō! i [bitabuke kuvula byonkibwanyapo kubala].” (Mitōto 40:5) Twi bakomenwe kwibibala, kadi ketubwanyapo kukonkotola senene ka kintu kamo ne kamo mu bintu bivulevule bikulupilwa bitulongele Yehova mu kino kyetu kitatyi. Inoko, tubandaulei bidi bintu bisatu byaendelela’mo bulongolodi bwa Yehova kumeso mpata: (1) mwinya wa bubinebine wenda ukamba, (2) mwingilo mukatampe kadi mulumbululwe, ne (3) bujadiki bujadikwa milongelo ya mu bulongolodi pa kitatyi kifwaninwe.

Tufwija’ko pangala pa mwinya wa ku mushipiditu

8. Kukwatañana na Nkindi 4:18, i mwinya’ka wa ku mushipiditu witukweshe tujingulule myanda itala pa Bulopwe?

8 Mu myanda itala kumunikilwa mwinya bityebitye, Nkindi 4:18 i mufikidile byabine na bine. Unena’mba: “Kashinda ka boloke kadi pamo’nka bwa mwinya weñenya to-o, wenda ukamba kweñenya, ne kweñenya, kufika enka ne mubukata mwa dyuba.” Bine, tufwijanga’ko Leza mpata pangala pa uno mwinya wa ku mushipiditu wendelela nyeke kumeso waetumunikila! Ku kitango kyālongelwe ku Cedar Point, Ohio, mu 1919, bākokele’ko milangwe bininge pa Bulopwe bwa Leza. Yehova wingidijanga Bulopwe mwanda wa kuyukija buujila bwa dijina dyandi ne kubingija bubikadi bwandi. O mwanda mwinya wa ku mushipiditu i mwitukwashe tujingulule amba tamba ku Ngalwilo kutūla ne ku Kusokwelwa, Bible uletanga’nka bukamoni bwa mpango ya Yehova ya kuyukija buujila bwa dijina dyandi kupityila ku Bulopwe bubikelwe na wandi Mwana. Mo amo mudi lukulupilo lukatampe lwa boba bonso baswele boloke.​—Mateo 12:18, 21.

9, 10. Mu myaka ya 1920, i bika byēfundilwe pa mwanda utala Bulopwe ne malongolodi abidi adi mu lwana, ne kino kitukwashanga muswelo’ka?

9 Ku kitango kya ku Cedar Point mu 1922, muneni mwimaniji, J. F. Rutherford wāsoñenye bantu ba Leza amba “sapulai, sapulai, sapulai, Mulopwe ne bulopwe bwandi.” Kishinte kinena amba “Kubutulwa kwa Muzo,” kyālupwilwe mu Kiteba kya Mulami kya difuku 1 Kweji 3, 1925, kyākokele milangwe pa bujinguludi bwa ku mushipiditu butala pa bupolofeto bwādi bwisambila bikatampe pa kushimikwa kwa Bulopwe bwa Leza mu 1914. Mu ino myaka ya 1920 mo mwāyukene amba kudi malongolodi abidi meshile adi mu lwana​—bulongolodi bwa Yehova ne bulongolodi bwa Satana. Bulwi boelwa bukyendelela, ino tukekala ku mutamba ukanekenya bulwi enka shi tutabwila matabula pamo na bulongolodi bwa Yehova.

10 Lelo uno mwinya wa ku mushipiditu witukwashanga namani? Bulopwe bwa Leza ne Mulopwe wabo Yesu Kidishitu ke ba ntandapo, o mwanda batwe netu ketudipo mwa kwikadila ba ntanda. Kwisansanya kotwisansenye nayo kulombola amba tudi ku mutamba wa bubinebine. (Yoano 17:16; 18:37) Bine, potumona bimyanda bikutakane bivulevule bikonda nabyo ino ngikadilo imbi, tufwaninwe kufwija’ko Leza mwanda wa kubadilwa koketubadilwapo mu bulongolodi bwa Satana! Bine, twi ba dyese ne dyese’po pa kwikala na mutyima-ntenke wa ku mushipiditu mu bulongolodi bwa Yehova!

11. I dijina’ka dya mu Bisonekwa dyāselele bantu ba Leza mu 1931?

11 Ku kitango kyālongelwe mu 1931 mu Columbus, Ohio, kisonekwa kya Isaya 43:10-12 kyāingidijibwe mu muswelo mufwaninwe. Befundi ba Bible bāitabije kwitwa pa dijina Batumoni ba Yehova dya kwibashiyañanya na bakwabo. Bine, i dyese dikatampe kuyukanya dijina dya Leza mwanda wa bakwetu nabo bamone kwita pa dino dijina ne kupanda bakapande!​—Mitōto 83:18; Loma 10:13.

12. I kitōkeji’ka kya ku mushipiditu kitala pa kibumbo kikatampe kyāletelwe mu 1935?

12 Kumeso kwa myaka ya 1930, bantu ba Leza bavule kebādipo bayukile biyampe lukulupilo lwabo lwa būmi bwa kumeso. Bamo bādi balanga kukekala na būmi mūlu, koku kadi basangela bufundiji bwa Bible bulombola mukekadila paladisa ya pano panshi. O mwanda ku kitango kya mu Washington, D.C., mu 1935, banabetu basangele mpata pa kuyuka amba mulwi mukatampe, utelwa ne bu kibumbo kikatampe, wa mu Kusokwelwa shapita 7, i kisumpi kidi na lukulupilo lwa kukekala pano pa ntanda. Tamba penepa, kukongakanibwa kwa kibumbo kikatampe kwendelelanga nyeke kumeso lubilo. Mwene tufwaninwe kufwija’ko Leza mpata pa kuyuka amba kibumbo kikatampe kekikidipo kifibwe kotudi? Kuno kwimwena kotwimwena na meso bibumbo ne bibumbo bya bantu bikongakanibwa mu mizo, mu bisaka, ne mu ndimi yonso kwitupanga mutyima wa kupēlakanya lwendo lwetu lotwenda tutabwila matabula pamo na bulongolodi bwa Yehova.

13. Lelo i mwanda’ka mukatampe wēsambilwe’po ku kitango kya mu St. Louis mu 1941?

13 Mwanda mukatampe ufwaninwe kuta’ko bantu mutyima mpata wālombwelwe patōka mu 1941 ku kitango kya mu St. Louis, Missouri. I mwanda wa buludiki nansha bubikadi bwa diulu ne ntanda. Uno o mwanda usaka kupwijibwa panopano, ne difuku dikatampe dya kitentejo dya kupwija’o dine dyodi dīya lubilo lonka! Kintu kikwabo kyēsambilwe’po mu 1941 i mwanda utala bululame bulomba muntu ne muntu alombole ku mutamba kwadi mu uno mwanda wa bubikadi bwa Leza.

14. Ku kitango kya matanda kya mu 1950 kwēfundilwe bika bitala pa bamfumu batelelwe mu Isaya 32:1, 2?

14 Ku kitango kya matanda kyālongelwe mu 1950 mu New York City, ko kwājingulwilwe biyampe bamfumu besambilwe’po mu Isaya 32:1, 2. Bine, kyādi kitatyi kya nsangaji ya kasha pa kwivwana Tutu Frederick Franz wisambila pa uno mwanda, wāshintulula amba bano bamfumu bakekala mu ntanda impya badi umbukata mwetu. Ku kine kitango’kyo ne ku bikwabo byalondele’po, kwadi kumweka bitōkeji bivulevule bya mwinya wa ku mushipiditu. (Mitōto 97:11) Bine, tufwijei’ko Leza witulombwele kano kashinda “kadi pamo’nka bwa mwinya weñenya to-o, wenda ukamba kweñenya, ne kweñenya”!

Kwendelela kumeso mu mwingilo wetu

15, 16. (a) I kwendelela’ka kotwaendelele kumeso mu mwingilo wetu mu myaka ya 1920 ne ya 1930? (b) I mabuku’ka ashinsakenye mwingilo wa bwine Kidishitu mu myaka makumi apityile’a?

15 Kintu kya bubidi kyaendelela’mo bulongolodi kumeso i mwingilo wetu mwinemwine​—kusapula Bulopwe ne kulonga bana-babwanga. (Mateo 28:19, 20; Mako 13:10) Pa kusaka amba twingile uno mwingilo biyampe, bulongolodi bwituyukijanga bidi mvubu yotufwaninwe kutandabwila mwingilo wetu. Mu mwaka wa 1922, bene Kidishitu bonso bāsoñanibwe kutambila mu mwingilo wa busapudi. Umo ne umo wādi ufwaninwe kuleka mwinya wandi weñenye na kwenda kusapula aye mwine bubinebine. (Mateo 5:14-16) Mu 1927, kwātabulwa ditabula dya kutūla dya Yenga bu difuku dya mingilo ya budimi. Kushilwila mu Kweji 2, 1940, kyāikala ke kibidiji kumona Batumoni benda basapula mu mikenza ya busunga, bapāna Kiteba kya Mulami ne Consolation (utelwa pano bu Réveillez-vous !).

16 Kufika mu 1937, kwālupulwa kabuku Kifundwa kya Kulondela’po (ka mu Angele), kādi kakokela milangwe pa mvubu ya kulongela kujokela’mo kupya mwanda wa kufundija bakwetu bubinebine bwa mu Bible. Mu myaka yālondele’po, mwingilo wa kwendeja bifundwa bya Bible wātebwa mutyima bininge. Uno mwingilo po pene wāshinsakanibwa pa kulupulwa kwa dibuku “Que Dieu soit reconnu pour vrai !” mu 1946, ne dibuku Bubinebine butwala ku bumi bwa nyeke ne nyeke mu 1968. Pano twingidijanga dibuku Buyuki Butwala ku Būmi Bwanyeke. Kwifunda myanda idi’mo ko kwala kyalwilo kikomo mu Bisonekwa mwa kulongela bana-babwanga.

Kwendelela kumeso mu kujadika myanda ya Bulongolodi

17. Mwendele kunena kwa Isaya 60:17, bulongolodi bwa Yehova i bwendelele namani kumeso?

17 Kintu kya busatu kyaendelela’mo bulongolodi bwa Yehova kumeso i bujadiki bwa myanda ya bulongolodi. Mungya kunena kwa Isaya 60:17, Yehova wālaile amba: “Nkapingakanya nsahabu pa mukuba, ne ndalama pa lubwe, ne mukuba pa mutyi, ne lubwe pa mabwe; nkapa baledi bobe ndoe, ne batyibi bobe ke boloke.” Kukwatañana na buno bupolofeto, kutabulwanga matabula a kutūla’ko butadi buyampe mwa kwingidila mwingilo wa kusapula Bulopwe ne mwa kukumbila luombe mokifwaninwe.

18, 19. I bujadiki’ka bwajadikilwe myanda ya bulongolodi umbula mwa myaka?

18 Mu 1919, Sosiete wātongele’ko muludiki wa mingilo umo mu kipwilo ne kipwilo wa kulongolola mingilo ya budimi. Ino mpangiko yāshinsakenye mingilo ya budimi mpata. Kufika mu 1932, kuvota bakulumpe ne bengidi (badyakele) mu bipwilo kwāpwa, yo yādi mfulo ya kwitonga mungya kidemokratike. Lupopo lukwabo lwāshimikwa mu 1938, pāshilwile kutongwa bengidi bonso ba pa kipwilo mungya mpangiko ya kiteokratike yādi ilondwa mu kipwilo kya bene Kidishitu babajinji. (Bilongwa 14:23; 1 Temote 4:14) Mu 1972 batadi ne bengidi ba mingilo bāanza kutongwa mwanda wa kwingila mwādi mwingidila bana-balume umbukata mwa bene Kidishitu babajinji. Kisonekwa kya Fidipai 1:1 ne bisonekwa bikwabo bilombola amba boba bādi babwanya bisakibwa bya mu Bisonekwa bya kwingila bu batadi bādi babunda kitango kya bakulumpe, kupita’ko kutūla mwana-mulume umo bu mutadi wa kipwilo kasuku kandi.​—Bilongwa 20:28; Efisesa 4:11, 12.

19 Ebiya mu 1975, kwākwatwa mpangiko ya kutūla’ko makomite a Kitango Kyendeji kya Batumoni ba Yehova a kutala mingilo ya bulongolodi bwa Leza ingilwa kujokoloka ntanda yonso. Bātonga’ko ne Makomite a Misambo a kutala mwingilo mu myaba yoapelwe. Tamba papo, mutyima utelwe ku kupēleja mingilo ku kité kya mingilo ne mu misambo ya Sosiete Watch Tower mine mwanda wa ‘kujingulula bintu bya mvubu kutabuka.’ (Fid. 1:9, 10) Biselwa bitwikilwe bakumbi ba munshi mwa Kidishitu i bino, kuludika mwingilo wa busapudi, kufundija mu kipwilo, ne kukumba luombe lwa Leza mokyendele.​—1 Temote 4:16; Bahebelu 13:7, 17; 1 Petelo 5:2, 3.

Bwendeji bwingila bwa Yesu

20. Kutabwila matabula pamo na bulongolodi bwa Yehova kulomba tuyuke bika bitala pa kyepelo kipelwe Yesu?

20 Kutabwila matabula pamo na bulongolodi bwa Yehova bwendelela nyeke kumeso kulomba ne kwitabija Yesu Kidishitu mungya kyepelo kimupele Leza kya bu “mutwe wa kipwilo.” (Efisesa 5:22, 23) Kifwa, mu Isaya 55:4, betulombola’mo amba: “Talapo bidi, [ami Yehova] namupele ke kamoni ka kudi bantu, kilongoji ne wakusomanya bantu’ba.” Bine, Yesu uyukile mwa kuludikila. Uyukile mikōko yandi ne bilongwa byayo bine kumo. O mwanda paāpempwile bipwilo bisamba-bididi bya mu Azia Minele, wānene misunsa itano mituntulu amba: ‘Ndyukile bilongwa byobe.’ (Kusokwelwa 2:2, 19; 3:1, 8, 15) Yesu uyukile ne bisakibwa byetu, monka muyukidile’byo Yehova, Shandi. Kumeso kwa kulombola lulombelo lwa kifwa, Yesu wānene amba: “Shenu uyūkile kala byobya byo umbudilwe, ne bānwe kemwamulombele’byo.”​—Mateo 6:8-13.

21. Bwendeji bwa Yesu bumwekanga namani mu kipwilo kya bwine Kidishitu?

21 Lelo bwendeji bwa Yesu bumwekanga namani? Dibajinji bumwekanga kupityila ku batadi bene Kidishitu, “bantu bu byabuntu.” (Efisesa 4:8NW) Kusokwelwa 1:16 ulombola amba batadi bashingwe-māni badi mu kuboko kwa lundyo kwa Kidishitu, munshi mwa bwendeji bwandi. Dyalelo, Yesu uludikanga mpangiko ya kutongwa kwa bakulumpe, badi na lukulupilo lwa kwenda mūlu ne lwa kushala pano panshi bene. Bano bana-balume, monka mwekilombwedile kishinte kishele kunyuma, batoñwanga na mushipiditu sandu mungya bisakibwa bilombwelwe mu Bisonekwa. (1 Temote 3:1-7; Tetusa 1:5-9) Mu myaka katwa imbajinji, kisumpi kya bana-balume bakulumpe ba mu Yelusalema kyo kyādi kibundile kitango kyendeji kyādi kitala bipwilo ne mwingilo onso wa kusapula Bulopwe. Kino kyo kifwa kilondwa dyalelo mu bulongolodi bwa Yehova.

Tutabulei nyeke matabula!

22. Le i bukwashi’ka bupānanga Kitango Kyendeji?

22 Tumweno tonso twa Bulopwe twa pano panshi tudi mu makasa a “umpika wabinebine ne wamanwa,” wimaninwe na Kitango Kyendeji kya Batumoni ba Yehova. (Mateo 24:45-47NW) Kitango Kyendeji kitele bidi mutyima ku kupāna bufundiji bwa ku mushipiditu ne buludiki ku kipwilo kya bwine Kidishitu. (Bilongwa 6:1-6) Shi banabetu abaponenwa na bimpengele bya ntanda, Kitango Kyendeji kinenanga kisumpi nansha bisumpi bidi na lupusa bikale kwibakwasha ne kwibalongolwela nansha kwibobakulwila mobo abo ne Mobo a Bulopwe onekele. Kadi shi bene Kidishitu bamo basusulwa nansha bapangwapangwa, kukwatwanga ñeni ya kukebakankamika ku mushipiditu. Bukomo buloñwanga ne mu ‘kitatyi kibi’ kine mwanda wa mwingilo wa kusapula wendelele nyeke kumeso.​—2 Temote 4:1, 2MB.

23, 24. Yehova kabulwangapo kulonga bika nansha shi bantu bandi bafikilwa na bintu bibi, ne netu tufwaninwe kusumininwa kulonga bika?

23 Yehova, nansha shi bantu bandi abafikilwa na bibi, shi bika shi bika, aye kabulwangapo kupāna nyeke bidibwa bya ku mushipiditu ne bwendeji bwibasakilwa. Kadi Leza upānanga kusansanya ne bujinguludi ku batutu bemanine mingilo mwanda wa kuteakanya’ko kwendelela ne bujadiki bukwabo mu bulongolodi bwa kiteokratike. (Kupituluka 34:9; Efisesa 1:16, 17) Bine, Yehova katunyangapo kwitupa byonso bitusakilwa mwanda wa tuvuije mwingilo wa kulonga bana-babwanga otupelwe ne kupwija mwingilo onso otwingila ntanda yonso.​—2 Temote 4:5.

24 Tukulupile na mutyima wetu onso amba Yehova kakelapo nansha dimo bantu bandi bakikōkeji; kadi ukebanyongolola ku “kyamalwa kibūke” kīya kumeso’ki. (Kusokwelwa 7:9-14; Mitōto 94:14; 2 Petelo 2:9) Tudi na buluji bonso bwa kulamina kikulupiji kyotwadi nakyo dibajinji, ne bwa kwikikomeja kufika ne ku mfulo. (Bahebelu 3:14) Shi ke pano, twikalei basumininwe kutabwila nyeke matabula pamo na bulongolodi bwa Yehova.

Usa Kulondolola Namani?

• I kika kinenenwa amba bulongolodi bwa Yehova bwendelelanga nyeke kumeso?

• I bukamoni’ka bulombola amba bantu ba Leza batambulanga mwinya wa ku mushipiditu?

• I bika bilombola’mba kudi kwendelela mu mwingilo wa bwine Kidishitu?

• I bujadiki’ka bufike’po bulongelwe mu myanda ya bulongolodi umbukata mwa bengidi ba Yehova?

[Bipangujo bya Kifundwa]

[Kifwatulo pa paje 11]

Pamo bwa Davida, netu ketukokejapo kubala bilongwa byonso bya Yehova bya kutendelwa

[Kifwatulo pa paje 12]

Luombe lwa Leza lumwenanga byabuyabuya mu bujadiki bufike’po buloñwanga mu myanda ya bulongolodi